SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM THU hút học SINH THAM GIA học hát ở bậc TIỂU học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
“THU HÚT HỌC SINH THAM GIA HỌC HÁT Ở BẬC TIỂU
HỌC”


PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh của đề tài
Âm nhạc nói chung và nhu cầu ca hát nói riêng là một lĩnh vực không thể thiếu đối
với các em thiếu nhi, đặc biệt là các em HS ở TH. Được đưa vào chương trình giáo dục
chính khóa, âm nhạc là môn học tham gia đánh giá xếp loại học lực trong chương trình
giáo dục ở bậc TH.
Trong chương trình âm nhạc TH, học hát là một hoạt động chiếm nhiều thời lượng
nhất của tiết học. Thông thường, mỗi bài hát được dạy trong một tiết, sau đó được ôn tập
trong một vài tiết tiếp theo.
II. Lý do chọn đề tài
Trong giờ học hát, khi được tiếp xúc với âm nhạc có lời, có cảm xúc, có nội dung
cụ thể về sự vật, hiện tượng, được diễn tả bằng âm nhạc và ngôn ngữ văn học sẽ giúp các
em phát triển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp nhất là khối lớp 1, 2 và 3. Khi học hát, các
em được nghe, được thực hành âm nhạc từ đó phát triển năng lực cảm thụ và thẩm mỹ âm
nhạc ở mức độ cần thiết theo mục tiêu chung của môn học. Để phát huy được tác dụng và
ý nghĩa của giờ học hát đòi hỏi phải có sự phối hợp và tương tác của nhiều yếu tố khác
nhau. Đặc biệt là thu hút được sự tham gia học tập của HS là rất cần thiết. Do đó, nội
dung:“Thu hút học sinh tham gia học hát ở bậc tiểu học” cần phải được nghiên
cứu và ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy.
III. Phạm vi và đối tượng của đề tài
Dành cho giáo viên tiểu học, thực hiện ở phân môn học hát các khối lớp 1, 2, 3, 4, 5
của bộ môn Âm nhạc trong trường tiểu học.

IV. Mục đích của đề tài
Phát huy tác dụng của bộ môn, thực hiện mục tiêu của học hát, làm phong phú thêm
đời sống tinh thần, tạo được lực lượng nòng cốt cho các phong trào văn nghệ, đồng thời
góp phần vào việc giáo dục tồn diện cho HS, việc tạo húng thú học tập cho các em là rất
quan trọng.
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu:
Tạo được hứng thú cho các em học sinh trong quá trình học hát là bước đầu góp
phần thực hiện thành công mục tiêu giáo dục bộ môn.


PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận
Môn Âm nhạc trong trường TH được xây dựng là một bộ môn độc lập, được bố trí
một tiết trong tuần, là một môn học có kiểm tra đánh giá và tham gia xếp loại học lực của
HS theo qui định. Môn Âm nhạc ở TH là một môn văn hóa bắt buộc, tất cả HS đều cần
được học và phải học để có một trình độ cần thiết. Coi trọng thực hành nhất là học hát
nhằm hình thành, xây dựng và nâng cao thẩm mỹ âm nhạc cho HS. Do vậy, khi giảng dạy
bộ môn người GV cần phải xác định rõ mục tiêu giảng dạy bộ môn để lựa chọn, vận dụng
linh hoạt, phù hợp và có hiệu quả các phương pháp dạy học để các em có hứng thú tham
gia học tập tốt bộ môn.
Người GV phải xác định dạy học âm nhạc ở trường phổ thông là dạy cho tất cả HS,
không phân biệt HS có năng khiếu hay không có năng khiếu âm nhạc. Dạy âm nhạc cho
HS phổ thông chỉ cung cấp những kiến thức, kĩ năng mang tính văn hóa âm nhạc phổ
thông nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục tồn diện góp phần hồn thiện nhân cách người lao
động mới. Dùng âm nhạc là một phương tiện để góp phần giáo dục tồn diện cho HS.
Ở chương trình âm nhạc TH, học hát là một hoạt động chiếm thời lượng nhiều
nhất.Với mục tiêu phát triển năng lực nhận thức, phát triển năng lực âm nhạc và giáo dục
tình cảm đạo đức cho HS, đặc biệt thông qua các bài hát có thể dễ dàng giáo dục HS tình
cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước, kĩ năng sống… thông qua ca từ có trong bài
hát. Do vậy, khi dạy một bài hát cụ thể đòi hỏi người GV phải phối hợp linh hoạt, nhịp

nhàng tất cả các phương pháp dạy học làm cho hoạt động dạy và học đạt hiệu quả cao
nhất.


II. Thực trạng của vấn đề
Âm nhạc là môn học độc lập trong chương trình TH. Dạy và học âm nhạc được thực
hiện một cách nghiêm túc, có kiểm tra đánh giá định kì, kết quả bộ môn là một trong
những điều kiện để x t lên lớp hay tốt nghiệp bậc học. Trong đó kết quả học tập của HS
cũng được thể hiện phần lớn thông qua học hát vì chủ yếu kiểm tra đánh giá HS thông
qua thực hành. Thực tế hiện nay, môn học này chưa được sự quan tâm đầy đủ và nghiêm
túc ở một số HS và cả phụ huynh HS làm cho mục tiêu giáo dục bộ môn chưa đạt hiệu
quả như mong muốn.
Trong những năm gần đây, GV môn Âm nhạc đã được tập huấn qua các lần tập huấn
thay sách, bồi dưỡng thường xuyên đã được bổ sung thêm kiến thức chuyên môn, nghiệp
vụ và phương pháp giảng dạy. GV được dự giờ để học hỏi và rút kinh nghiệm, nâng cao
tay nghề.
Để đạt hiệu quả cao trong dạy học, với yêu cầu của bộ môn, HS cần phải được cung
cấp đầy đủ các trang thiết bị như: đàn Organ, băng, đĩa nhạc, đĩa hình, máy casseett, máy
vi tính, máy chiếu, các tư liệu, tranh ảnh nhạc sĩ, bảng phụ TĐN, bài hát, thanh phách và
có phòng học riêng trang bị đầy đủ điều kiện âm thanh, ánh sáng… Trong điều kiện thực
tế CSVC, TTB nhà trường chưa đáp ứng được đầy đủ nên việc dạy và học của GV và HS
còn trong một khuôn khổ nhất định.
Hiện nay, với sự phát triển nhanh của CNTT, việc dạy học ứng dụng CNTT vào bài
giảng đòi hỏi GVBM phải cập nhật và ứng dụng vào giảng dạy, đó cũng là một trong
những giải pháp tạo hứng thú cho HS trong học tập bộ môn.


Với mục tiêu và đặc điểm của bộ môn âm nhạc, việc :“Tạo hứng thú cho học sinh
trong học hát ở Tiểu học” cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc và khoa học
góp phần vào sự thành công trong mục tiêu giáo dục bộ môn.

III. Các biện pháp tiến hành để giải quyết vấn đề
Trong quá trình thực hiện, việc tạo hứng thú cho HS trong học tập phân môn học
hát yêu cầu người giáo viên phải linh hoạt lựa chọn, kết hợp và dụng phù hợp tất cả các
phương pháp vào từng bài giảng cụ thể. Sau đây là một số phương pháp mà GV bộ môn
âm nhạc có thể kết hợp và vận dụng trong thực tế giảng dạy của mình:
1. Xác định mục tiêu dạy hát
Học hát chiếm thời lượng nhiều nhất. Mỗi bài hát được dạy trong một tiết, sau đó
được ôn tập trong vài tiết tiếp theo. Cho nên, GV phải xác định rõ mục tiêu của việc học
hát trong kế hoạch bài học vừa đảm bảo theo chuẩn KTKN vừa đảm bảo phát huy theo
năng lực HS. Cần xác định các mục tiêu cần đạt trong dạy hát như sau:
- Mục tiêu về kiến thức: Dạy hát nhằm phát triển năng lực nhận thức của HS, học
mỗi bài hát giúp các em biết thêm về một vấn đề, về tác giả hoặc đặc điểm riêng của bài
hát. Sự phong phú về mặt nội dung trong các bài hát giúp các em có thêm hiểu biết về
cuộc sống. Các hình tượng âm nhạc cũng giúp nâng cao khả năng nhận thức và hiểu biết
của HS. Bên cạnh đó, dạy hát còn phát triển năng lực ngôn ngữ, lời ca của bài hát làm
vốn từ của HS trở nên phong phú và sinh động hơn. Tùy vào từng bài hát cụ thể, dựa vào
yêu cầu của chuẩn KTKN, GV chọn lọc và truyền đạt theo từng điều kiện và đối tượng cụ
thể.


- Mục tiêu về kĩ năng: Đây là mục tiêu trọng tâm của việc học hát. Dạy hát nhằm
phát triển năng lực âm nhạc của HS, giúp các em hát đúng giai điệu và lới ca, biết cách
hát tự nhiên, biết lấy hơi, hát rõ lời và thể hiện được sắc thái, tình cảm của bài hát. Dạy
hát còn giúp HS trình bày bài hát theo hình thức đơn ca, song ca, tốp ca, đồng ca, biết hát
kết hợp các hoạt động như: gõ đệm, vận động theo nhạc, nhảy múa, biểu diễn hoặc trò
chơi… Không nên đòi hỏi quá cao đối với HS, cần bám sát chuẩn KTKN và chú ý phát
triển các HS có năng khiếu, tạo điều kiện cho các em được bộc lộ năng khiếu của mình.
- Mục tiêu về tình cảm và thái độ: Dạy hát nhằm giáo dục HS những tình cảm tốt
đẹp, giúp các em thêm yêu âm nhạc (yêu quê hương đất nước, con người…), có khả năng
tham gia ca hát trong và ngồi nhà trường.

Những mục tiêu trên chỉ đạt được khi HS trãi qua quá trình học tập lâu dài và đúng
hướng, nếu chỉ học 1-2 bài hát thì không thể đạt được những điều đó. Vì vậy khi dạy một
bài hát cụ thể, GV phải lựa chọn cách diễn đạt mục tiêu ngắn gọn và rõ ràng trong kế
hoạch bài dạy để từ đó áp dụng có hiệu quả khi lên lớp. Đối với cả cấp học, điều này
được thực hiện rất thuận lợi vì nội dung được truyền tải đến HS được liên tục và có hệ
thống. Càng thuận lợi hơn đối với những GV đảm nhiệm tất cả các khối lớp trong bật học
vì GV có sự tiếp cận và nắm bắt được đa số các đối tượng HS trong quá trình dạy học từ
lớp 1 đến lớp 5, từ đó GV có thể đặt ra nội dụng và yêu cầu phù hợp cho HS ở từng khối
lớp.
2. Xác định và xây dựng phương pháp dạy hát theo chuẩn KTKN
Trong quá trình dạy học có thể áp dụng tiến trình và phương pháp dạy hát sau:
- Giới thiệu bài hát.


- Nghe hát mẫu.
- Đọc lời ca, chia đoạn, chia câu.
- Khởi động giọng.
- Tập hát từng câu.
- Hát cả bài.
- Kết hợp gõ đệm, vận động, phụ họa.
- Củng cố, kiểm tra.
Tuy nhiên, trong quá trình lên lớp các bước trong trình tự dạy một bài hát nên vận
dụng linh hoạt, không nên áp dụng cứng nhắc theo một khuôn mẫu cố định và phân chia
thời gian hợp lí. GV cần chuẩn bị các bước cho từng bài hát cụ thể theo nội dung như
sau:
- Giới thiệu bài hát: Ngồi giới thiệu tên bài, tên tác giả, xuất xứ, nội dung, chủ
đề…Nếu là dân ca, nên có giới thiệu về vùng, miền.
- Nghe hát mẫu: GV có thể tự trình bày bài hát với sự chuẩn bị chu đáo hoặc cho HS
nghe qua băng đĩa. Khi trình bày bài hát, GV cần trình bày chuẩn xác, có thể kết hợp
động tác minh họa kèm theo sẽ làm cho HS thấy thích thú hơn. Nếu cho HS nghe qua

băng, đĩa phải chuẩn bị cẩn thận đĩa nhạc, máy nghe tránh để HS chờ đợi gây ức chế tâm
lí.
Việc hát mẫu cho HS có những ưu điểm mà người GV cần khai thác như: Giúp HS
cảm nhận đầy đủ, trọn vẹn bởi cách hát của GV gần gũi các em hơn so với đĩa nhạc. HS


cảm thấy hào hứng khi nghe thầy cô hát. Thể hiện được năng lực âm nhạc và cảm xúc
của GV.
- Đọc lời ca, chia đoạn, chia câu: GV hướng dẫn HS đọc lời sau đó chia đoạn, chia
câu để thuận lợi cho việc luyện tập từng câu.
- Khởi động giọng: Giúp HS khởi động giọng trước khi tập hát. GV cho HS luyện
theo đàn và dùng nguyên âm gh p phụ âm. Ví dụ: “mi – ma…”. Cao độ đi lên dần rồi đi
xuống dần.
- Dạy hát từng câu: GV đàn cho HS nghe nhẫm và tập hát hòa giọng theo đàn.
Những câu hát khó, luyến láy nhiều GV cần hát mẫu vì HS nghe đàn không thể thể hiện
rõ bằng nghe giọng hát. Đôi khi, GV nên chỉ định HS giỏi hát mẫu thay cho GV nhằm
phát huy tính tích cực của HS đồng thời làm cho môi trường học tập trở nên gần gũi và
thân thiện hơn. Trong khi dạy từng câu, GV cần cho HS nhận x t và kết hợp sửa sai cho
các em.
- Hát cả bài: GV cho HS hát cả bài theo giai điệu của đàn, chú ý những chổ ngân,
nghỉ và sửa sai cho các em, lưu ý HS cách phát âm, hát rõ lời và cảm xúc của bài hát,
tránh gào thét đây là lỗi hay mắc phải ở HS TH, sau đó kết hợp nhạc đệm, nhạc đệm GV
chuẩn bị và lưu sẳn trong đàn. GV hướng dẫn HS trình bày bài hát với nhiều hình thức
như đơn ca, song ca, tốp ca…
- Kết hợp gõ đệm, vận động và phụ họa: GV hướng dẫn cho HS thực hiện gõ đệm,
cách gõ đệm tùy thuộc vào từng bài cụ thể. Lưu ý các bài hát có nhịp lấy đà.
Phần kết hợp vận động và phụ họa không đòi hỏi nhất thiết HS phải thực hiện thật
thành thạo vì vận động và phụ họa có thể tiến hành ở tiết tiếp theo ở phần ôn tập bài hát.

Tiết học hát chủ yếu HS biết kết hợp gõ đệm, GV hướng dẫn một vài động tác cho các
em làm quen với nhịp của bài ở tiết tiếp theo khi đã thuộc lời ca các em kết hợp thực hiện
vận động và phụ họa dễ dàng hơn.
- Củng cố, kiểm tra: Cho các em trình bày theo cá nhân, nhóm hoặc theo tổ, GV có
thể tranh thủ kiểm tra mức độ tiếp thu của các em. Tùy vào từng bài hát mà GV có thể áp
kết hợp trò chơi để giờ học thêm phong phú sinh động hơn.
3. Xác định mối quan hệ Thầy - Trò trong dạy và học
2.2.1 Xác định các hoạt động của Thầy và Trò
Với vị trí quan trọng của học hát, tính tích cực của HS trong học hát cần được xác
định cụ thể thông qua các hoạt động của thầy và trò, trong đó người thầy là người trực
tiếp quyết định các mối quan hệ này.
Bản thân việc dạy và học hát đã mang tính tích cực vì thầy và trò cùng phải hoạt
động liên tục (GV đàn giai điệu từng câu hát hay hát mẫu, trò lắng nghe, ghi nhớ rồi
luyện tập hát đúng, hát đều…).
Khi tập hát, có lúc cả lớp cùng trình bày, có khi nhóm hát hoặc cá nhân hát đòi hỏi
các em phải có sự phối hợp với nhau để cùng thực hiện đúng.
- Nếu tập thể hát, các em còn phải có kết hợp vận động minh họa cho đều.
- Khi bạn hát, HS lắng nghe để có thể nhận x t bạn mình hát đúng hay sai.
- Khi GV đàn giai điệu, HS lắng nghe để hát cho chính xác.


- Bài hát có khi còn kết hợp trò chơi hay đố vui, có tác dụng giúp cho tất cả các em
cùng hoạt động để phát huy tính tích cực, mạnh dạng hoặc phải suy nghĩ để liên hệ, gợi
nhớ những kiến thức đã thu nhận từ nhà trường hay trong thực tế xã hội.
2.2.2 Tạo mối quan hệ gần gũi, niềm tin giữa thầy và trò
Đối với bộ môn âm nhạc, một không khí học tập vui tươi, thoải mái cho tiết học là
điều rất cần thiết. Đặc biệt là trong giờ học hát, một tâm lí thoải mái sẽ giúp các em cảm
thụ âm nhạc tốt hơn, các em có sự luyện tập hào hứng hơn. Do vậy, khi giảng dạy hoặc
trong xử lí các tình huống, GV cần nên nhẹ nhàng, kh o l o tránh gây không khí căng
thẳn và áp lực cho HS. GV nên gạt bỏ hết những phiền muộn của cá nhân khi lên lớp.

Muốn thu hút HS, người giáo viên cần phải tạo cho học sinh những tình cảm tốt
trong quá trình giảng dạy. Từ tác phong, cử chỉ, lời nói đến cách ăn mặc của giáo viên
cũng góp phần không nhỏ tạo sự tin tưởng cho học sinh. Bên cạnh đó, năng lực chuyên
môn cũng ảnh hưởng lớn đến niềm tin trong các em, giáo viên dạy nhạc nhất thiết phải
trình bày được những bài hát trong chương trình yêu cầu, vì khi chính tai mình nghe được
giáo viên hát, thì các em suy nghĩ là mình sẽ cố gắng hát được như thầy cô.
Trong quá trình học tập, HS cũng có nhiều ý kiến hay và nhiều sáng tạo nên GV
cũng cần lắng nghe và trân trọng ý kiến của các em. Do đó trong luyện tập, GV phải dành
thời gian cho các em trình bày ý kiến của mình. GV nên tuyên dương những ý kiến hay.
4. Trang thiết bị dạy học
Cũng như các bộ môn khác, TTB và đồ dùng trực quan là rất cần thiết. Khi dạy một
bài hát mới, thiết bị và ĐDDH dạy học không thể thiếu đó là đàn Organ và bảng phụ bài
hát. Bên cạnh, cần được trang bị thêm máy nghe, xem băng đĩa nhạc, đối với những bài


giảng trình chiếu cần được trang bị máy vi tính, máy chiếu. Khi một tiết học hát được
trang bị và sử dụng đầy đủ TTB và ĐDDH không khí sẽ trở nên sinh động và thu hút
hơn.
Tuy nhiên, tiết học cũng có thể bị trì trễ hay gây áp lực đối với HS do khâu chuẩn bị
và sử dụng TTB và ĐDDH thiếu chu đáo hay chưa thành thạo của GV. Vì vậy, GV phải
có sự chuẩn bị thật chu đáo, các thao tác phải thành thạo trên tất cả các TTB và ĐDDH.
Các giáo cụ trực quan phải chính xác, nhất là bảng phụ bài hát mới tạo được niềm tin và
hứng thú học tập cho các em.
Bên cạnh đó, GV phải biết khai thác và ứng dụng CNTT vào giảng dạy. GV có thể
sử dụng sự trợ giúp của phần mềm vi tính như: Power Point, Violet… để tạo hiệu quả cao
hơn trong hoạt động dạy - học của thầy và trò.
IV. Hiệu quả của SKKN
Trong quá trình giảng dạy, đa số các em HS ham thích học hát, thể hiện rõ ở kết quả
cuối năm. Hầu hết HS biết trình bày bài hát, các em thuộc nhiều bài hát trong chương
trình được các em dùng trong hoạt động ngoại khóa và văn nghệ đầu giờ… chỉ còn một

số ít HS do không có khả năng trình bày bài hát nên chưa mạnh dạn trong học tập và
tham gia phong trào nhưng luôn có sự quan tâm và rèn luyện đối với bộ môn.
Trong quá trình dạy hát, đã phát hiện và bồi dưỡng một số em phục vụ các phong
trào văn nghệ do trường, huyện tổ chức, tham gia các buổi lễ hội, tham gia “Tiếng hát
Hoa phượng đỏ” trong dịp hè.
*Qua khảo sát ngẫu nhiên và kết quả học tập của 80 HS ở các khối lớp 2, 3, 4, 5
(mỗi khối 20 HS) cho kết quả về hứng thú học tập phân môn học hát như sau:


Hứng thú học tập phân môn Học hát
Năm học

Rất thích

Thích

Bình thường Không thích

2007 - 2008 10 (12,5%)

25 (31.25%)

43 (53,75%) 02 (2.5%)

2008 - 2009 15 (18.75%)

40 (50.0%)

25(31.25%)

2009 - 2010 25 (31.25%)

40 (50,0%)

15 (18,25%) 00

00


PHẦN KẾT LUẬN
I. Những bài học kinh nghiệm
Muốn thu hút học sinh tham gia học hát và làm cho giờ học hát đạt hiệu quả,
đòi hỏi người GV phải biết tự học hỏi, thướng xuyên đổi mới và hồn thiện các PP dạy
học theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo của HS; không ngừng học tập nâng cao
trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; tạo mối quan hệ gần gũi, hợp tác trong quan hệ thầy trò.
Trong điều kiện hiện nay, đòi hỏi người GV phải biết nắm bắt và ứng dụng CNTT trong
giảng dạy bộ môn, áp dụng soạn giảng giáo án điện tử góp phần vào nâng cao chất lượng
và hiệu quả dạy học âm nhạc.
II. Ý nghĩa của SKKN
Với đề tài “Thu hút học sinh tham gia học hát ở bậc tiểu học” này, tôi hy vọng
có thể ứng dụng và giúp ích cho việc giảng dạy hát trong chương trình Âm nhạc TH, góp
phần làm cân bằng và hài hòa các hoạt động giáo dục trong và ngồi nhà trường.
III. Khả năng ứng dụng, triển khai
Đề tài được ứng dụng cho việc dạy hát ở khối lớp 1, 2, 3, 4, 5 trong bộ môn âm nhạc
TH. Tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của đơn vị, khả năng chuyên môn của từng GV và
năng lực học tập của HS ở từng địa bàn khác nhau mà GV có thể linh hoạt điều chỉnh vận
dụng một cách phù hợp và có hiệu quả nhất.
IV. Những kiến nghị, đề xuất
- Cần cung cấp thêm một số thiết bị và ĐDDH như tranh ảnh các nhạc sĩ , tranh ảnh
của các nhạc cụ, bảng phụ bài hát.

- Có thể trang bị thêm cho phòng dạy bộ môn âm nhạc các thiết bị như: âm thanh,
máy chiếu…