đặc điểm nhóm thể loại báo chí thông tấn( học phần tác phẩm báo chí)

Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng hầu hết các loại hình văn học, nghệ thuật đều
có sự phân chia thể loại. Thí dụ trong văn học có các thể loại tự sự, trữ tình, kịch hoặc
theo cách khác thơ, tiểu thuyết, kịch; trong âm nhạc có thính phòng, giao hưởng , Pop,
dance; trong hội họa có sơn dầu, sơn mài, ký họa...báo chí cũng có những thể loại riêng
như: xã luận, bình luận. phỏng vấn, ghi nhanh, tường thuật, tin, phóng sự, điều tra…cách
gọi và phân chia các thể loại để phù hợp với mức độ giá trị của sự kiện, vấn đề, nhân vật
cũng như ý đồ, mục đích của người thể hiện hoặc cơ quan báo báo chí.
Một tác phẩm báo phẩm báo chí luôn luôn tồn tại dưới một thể loại nhất định. Thể loại
tác phẩm báo chí là khái niệm chỉ quy luật loại hình tác phẩm, tương ứng với một đối
tượng và nội dung nhất định có một loại hình, phương thức, chất liệu và kỹ thuật nhất
định nhằm tạo cho tác phẩm có một hình thức tồn tại chỉnh thể. Như vậy, thể loại tức là
phương thức phản ánh và tái hiện đời sống; phương thức tổ chức và cấu tạo các sự kiện,
chi tiết; và là phương thức sử dụng các biện pháp nghệ thuật, hình thức, thành phần lời
văn. Dựa vào lý luận cũng như thực tiễn hoạt động báo chí,có thể phân chia các thể loại
báo chí thành 3 nhóm chính :
-

Nhóm thể loại báo chí thông tấn.
Nhóm thể loại báo chí chính luận- nghệ thuật( ký báo chí).
Nhóm thể loại báo chí chính luận.

Nhóm thể loại là bao gồm những thể loại tương đồng về nội dung và hình thức.
Trong đó, nhóm chính luận phản ánh đời sống bằng cách lý giải, đánh giá các sự kiện,
hiện tượng như cái gì mình nhận thức và suy nghĩ. Trình bày kiểu tư duy logic. Ngôn ngữ
lý lẽ, lập luận, nhóm này bao gồm các thể loại là bình luận, xã luận, điều tra…, có nhiệm
vụ đánh giá sự kiện.
Nhóm thể loại ký báo chí: tái hiện sự kiện hiện tượng trong tính quá trình của nó, như cái
mình trông thấy và cảm nhận. Trình bày theo cảm xúc và cảm hứng cá nhân. Lời văn kết
hợp câu trần thuật, miêu tả, phân tích và cảm thán. Ký báo chí bao gồm phóng sự, bút
ký, tuỳ bút…, có nhiệm vụ phân tích sự kiện. Nhóm thông tấn phản đời sống bằng cách
tái hiện các sự kiện, hiện tượng như nó vốn có như cái gì ở bên mình. Trình bày theo trật

tự cấu trúc của sự vật, hiện tượng. Chủ yếu là những câu trần thuật: tin, phỏng vấn,tường
thuật là những thể loại thuộc nhóm này.


Nhóm thông tấn phản ánh đời sống bằng cách tái hiện các sự kiện, hiện tượng như nó vốn
có. Trình bày theo trật tự cấu trúc của sự kiện-hiện tượng. Chủ yếu là những câu trần
thuật. Thông tấn báo chí là sự sao chụp, gắn liền với phản ảnh các sự kiện, lấy thông tin
sự kiện, thời sự làm mục đích tối thượng, hạt nhân là tin, ngoài ra còn có điều tra, tường
thuật ,ghi nhanh…
Trong ba nhóm thể loại trên , nhóm thể loại báo chí thông tấn được xem là nền tảng,
với 6 đặc điểm: tính sự kiện, tính thời sự, tính khách quan, thành phần lời văn, và thường
xuất hiện trong các bản tin thời sự, báo hình, báo nói xuất hiện trên trang thời sự của báo
in và trực tuyến.
Bánh xe thời gian luôn xoay chuyển con người luôn luôn vận động theo guồng máy đó.
Từng phút, từng giờ, từng ngày diễn ra là hằng hà sa số những sự việc. Đối tượng phản
ánh của loại tác phẩm thông tấn là các sự kiện, một tác phẩm báo chí, dài hay ngắn, có
đầy đủ thông tin hay không cũng phải thể hiện được cái cốt lõi đó là sự kiện. Những sự
kiện diễn ra trong đời sống bình thường và sự kiện báo chí đều là những sự việc có thật
xảy ra; những sự kiện báo chí liên quan đến nhiều người và được nhiều người muốn biết,
cần biết vì nó có tính xã hội. Đối với thể loại tin trong nhóm báo chí thông tấn thì sự kiện
chính là đối tượng phản ánh của tin. Sự kiện là minh chứng hùng hồn nhất thể hiện bản
chất của vấn đề, sự kiện là đối tượng phản ánh chủ yếu và là phương tiện chính yếu của
báo chí tác động vào công chúng xã hội. Những sự kiện được báo chí khơi thức, lần tìm
các mối quan hệ thì các vấn đề khác cũng có thể được bóc ra. Để minh chứng cho điều
này cùng trở về quá khứ vào năm 1972.
Ví dụ : Vụ Watergate là một vụ bê bối chính trị trên chính trường Mỹ. Vụ việc xảy ra
vào thời điểm chiến tranh ở Việt Nam, khi chính quyền Nixon đã lạm dụng quyền lực để
ngăn cản phong trào phản chiến và lực lượng chính trị đối lập là Đảng Dân chủ. Sau khi
bắt 5 “tên trộm” đột nhập văn phòng của Đảng Dân chủ tại khách sạn Watergate vào
ngày 17 tháng 6 năm 1972, Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI) lần ra manh mối của

chiến dịch do thám này, chính các nhân vật thân cận của Tổng thống Nixon, cùng với ủy
ban vận động bầu cử của ông đã tổ chức vụ đột nhập này nhắm vào đối thủ chính trị là
Đảng Dân chủ. Tuy nhiên, các kết quả điều tra của FBI đã bị ỉm đi dưới những âm mưu
che đậy của Nhà Trắng cho tới khi hai nhà báo Bob Woodward và Carl Bernstein của tờ
Washington Post phanh phui và công bố trên mặt báo. Quốc hội Mỹ bèn lập ủy ban điều
tra. Trước nguy cơ bị quốc hội phế truất, ngày 9 tháng 8 năm 1974, Tổng thống Nixon
tuyên bố từ chức.


Chính sự nhạy cảm thông tin và nắm bắt sự kiện một cách nhanh chóng nên nhà báo đã
đưa sự việc ra ánh sáng. Sự kiện này đã thu hút sự quan tâm cực kỳ lớn của giới chức,
nhân dân Mỹ và nhiều nước trên thế giới.
Đặc điểm thứ hai của nhóm báo chí thông tấn là tính thời sự. Theo Đại từ điển tiếng
Việt từ “ thời sự” được giải nghĩa là “ toàn bộ sự việc ít nhiều quan trọng, vừa mới xảy
ra, được nhiều người quan tâm”. Tính thời sự trong báo chí thông tấn là được hiểu là
những sự việc, sự kiện vừa mới xảy ra,có ý nghĩa xã hội, liên quan đến nhiều người và có
ý nghĩa ngày hôm nay, ngay bây giờ nhưng cũng có thể là những sự việc xảy ra đã lâu
nay được biết và nhận thức lại được nhiều người quan tâm. Nếu như thể loại tin là thông
báo các sự kiện vừa diễn ra thì tường thuật đưa ra cái nhìn tỉ mỉ, chân thực và sinh động.
Giúp cho công chúng có thể hình dung tương đối đầy đủ,như được trực tiếp chứng kiến
sự việc đó. Thể loại tường thuật một cách trực tiếp của phát thanh công chúng có thể nắm
bắt những thông tin thời sự một cách nhanh chóng không chỉ vậy còn nghe được âm
thanh ở hiện trường, nghe được lời nói của phóng viên, phát thanh viên và nhân vật.
Ví dụ: Câu chuyện về thực phẩm bẩn đang là đề tài nhức nhối hiện nay. Báo chí liên tục
đưa tin về hành vi chế biến thực phẩm không an toàn, sử dụng những hóa chất độc hại
gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người tiêu dùng.
Lực lượng phòng 7, Phòng Cảnh sát Phòng chống tội phạm về Môi trường-C49B và Chi
cục Bảo vệ thực vật TP.HCM vừa tiến hành kiểm tra đột xuất cơ sở sản xuất tương ớt
Thành Phát (số 174/12 G, Thái Phiên, P.8, Q. 11, TP.HCM).đoàn ghi nhận công nghệ sản
xuất tương ớt và tương đen thật hãi hùng tại một cơ sở trên địa bàn TP.HCM. Nguyên

liệu sản xuất chủ yếu là nước lã và hóa chất.
Báo chí nói chung và nhóm thể loại báo chí thông tấn nói riêng đều phải phản ánh một
cách khách quan. Có nghĩa là phải phản ánh sự kiện chính xác đến từng chi tiết như nó
vốn có. Trong báo chí không chấp nhận những bài báo mang tính hời hợt, thổi phồng,suy
diễn thêm những điều mà bản thân sự việc đó không có. Một bài báo không khách quan,
chân thật không chỉ ảnh hưởng đến công chúng tiếp nhận, ảnh hưởng xấu đến xã hội mà
còn ảnh hưởng đến bản thân người tạo nên nó. Như Walter Lippmann đã nói “ Không có
bộ luật khắt khe nào trong báo chí hơn là nói sự thật và làm những tâm hồn ma quỷ phải
hổ thẹn”. Đúng như thế, nói lên sự thật là trách nhiệm và nghĩa vụ của báo chí những
người cầm bút không chỉ cần có tài năng, kiến thức sâu rộng, mà còn có động cơ trong
sáng, có tâm và đạo đức nghề nghiệp.
Một ví dụ điển hình trong việc chuyển tải thông tin sai sự thật của Báo Công an Nhân
dân .Ngày 27/5, Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã ra quyết định xử phạt Báo


Công an Nhân dân vì đăng nội dung sai sự thật về bài viết "Học sinh ngoại thành Hà Nội
lên núi… sex", bài viết không đúng đã gây ảnh hưởng xấu trong dư luận. Thanh tra Bộ
Thông tin và Truyền thông quyết định xử phạt hành chính 15 triệu đồng và buộc Báo
Công an Nhân dân thực hiện cải chính thông tin sai sự thật nêu trên theo quy định của
pháp luật.
Có thể khẳng định ngôn ngữ là yếu tố quan trọng hàng đầu trong tác phẩm báo chí, ngôn
ngữ là phương tiện chuyển tải nội dung của tác phẩm báo chí. Trong mỗi thể loại báo chí
khác nhau thì thành phần lời văn cũng có nét khác biệt. Đối với thể loại tin trong nhóm
này thì yêu cầu không cho phép cái tôi tác giả xuất hiện trong tin. Không cho phép bày tỏ
cảm xúc hoặc dùng tính từ chỉ mức độ, trạng thái mang tính chủ quan, và không bình
luận một cách lộ liễu Thành phần lời văn của nhóm thông tấn báo chí chủ yếu là những
câu trần thuật, miêu tả của người viết, có tính công thức khá rõ ràng , trả lời cho các câu
hỏi: ai? cái gì? ở đâu? bao giờ? tại sao ?và như thế nào?.
Vd: Thứ Năm, ngày 06/10/2016.UBND thành phố Đà Nẵng vừa phê duyệt chủ trương
đầu tư xây dựng dự án hệ thống camera giám sát an ninh, giao thông, trật tự trên địa bàn

và giao cho công an thành phố chịu trách nhiệm triển khai, quản lý.
Sắp tới Đà Nẵng sẽ lắp đặt toàn bộ camera giám sát toàn thành phố.Theo đó, tổng mức
đầu tư của dự án hơn 69,5 tỉ đồng từ nguồn vốn vận động xã hội hóa và ngân sách thành
phố. Hệ thống camera nhằm giám sát an ninh, trật tự, giao thông phục vụ công tác phòng
ngừa, tấn công, trấn áp, điều tra và xử lý tội phạm hiệu quả, giữ gìn an ninh trật tự, an
toàn giao thông trên địa bàn được đảm bảo hơn.Dự án sẽ lắp đặt 1.609 bộ camera trên
toàn thành phố, 6 server kèm phần mềm camera thông minh để lưu trữ và xử lý thông tin
tập trung tại trung tâm chỉ huy thông tin của công an TP. Mỗi server đáp ứng ưu cầu lưu
đồng thời 500 kênh -có khả năng mở rộng 5.000 kênh và hình ảnh lưu trữ camera đáp
ứng 30 ngày. Lắp đặt 56 đầu ghi hình, tivi hiển thị tại 56 xã, phường để giám sát, xử lý
thông tin trực tiếp các camera trên địa bàn phường.Thời gian triển khai năm 2016-2017,
trong đó triển khai giai đoạn 1 dự kiến vào quý 4 năm 2016 tại quận Hải Châu; giai đoạn
2 triển khai trên địa bàn các quận huyện còn lại.
Đối với nhóm thể loại báo chí thông tấn thì dung lượng thường ngắn hơn so với tác
phẩm ký và chính luận. Vì mục đích của thông tấn là tính sự kiện, cung cấp càng nhiều
thông tin trong một đơn vị thời gian có hạn. Một sự kiện được đưa tin lên báo cần dược
định lượng chính xác về mặt thời gian, địa điểm và các số liệu liên quan. Một tác phẩm
còn được định lượng về mặt ngôn từ. Số lượng ngôn từ, đội dài ngắn của bài báo cũng
được định lượng ở từng thể loại văn bản. Tin vắn thường có độ dài từ 60- 100 chữ


Vd: Theo báo thể thao TP HCM ngày 11/5 có tin vắn:
Nguyễn Kim Trang sẽ sang Mỹ tu nghiệp một năm về kinh nghiệm huấn luyện và kết
hợp thi đấu. Điểm đến đầu tiên của cô là Trung tâm Quần vợt Seminole Lake (Florida).
Kinh phí cho chuyến đi (gồm vé máy bay và một số khoản khác) do một công ty tư nhân
tài trợ.
Đặc điểm cuối cùng của nhóm thể loại thông tấn báo chí là thường xuất hiện trong các
bản tin thời sự, báo hình, báo nói, xuất hiện trên trang thời sự của báo in và trực tuyến.
Đặc điểm này cũng giống như hai nhóm thể loại ký báo chí và chính luận. Các sự kiện
được truyền tải bằng nhiều kênh khác nhau, từ đó làm cho sự kiện được đến gần với công

chúng, được công chúng đón nhận một cách dễ dàng.
Chính những đặc điểm trên làm cho nhóm thông tấn có những nét riêng để phân biệt
với những nhóm khác. Tuy vậy, mỗi nhóm khác nhau nhưng chắc chắn cũng có những
đặc điểm giống nhau. Ba nhóm với các thể loại cơ bản đã hợp thành hệ thống thể loại
báo chí tương đối hoàn chỉnh của báo chí Việt Nam hiện nay.