Bài 10: Quan niệm về đạo đức

Bài 10
QUAN NIỆM VỀ ĐẠO ĐỨC
( 1 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- Nêu được thế nào là đạo đức.
- Phân biệt được sự giống nhau và khác nhau giữa đạo đức với pháp luật và phong tục, tập
quán.
- Hiểu được vai trò của đạo đức trong sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội.
2.Về kiõ năng:
- Phân biệt được hành vi vi phạm đạo đức với hành vi vi phạm pháp luật và hành vi không phù
hợp với phong tục, tập quán.
3.Về thái độ:
- Coi trọng vai trò của đạo đức trong đời sống xã hội.
II. TRỌNG TÂM :
- Khái niệm đạo đức và vai trò của đạo đức trong đời sống xã hội.
III.PHƯƠNG PHÁP :
Thuyết trình, kể chuyện, đàm thoại, trực quan.
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
- Tranh, ảnh, sơ đồ.
- Có thể sử dụng vi tính, máy chiếu.
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn đònh tổ chức lớp :
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Giảng bài mới:

Phần làm việc của Thầy Phần làm việc của Trò Nội dung chính của bài học
Hoạt động 1:
GV sử dụng phương pháp
đàm thoại giúp HS tìm
hiểu :

Quan niệm về đạo đức.
a.Đạo đức là gì ?
GV giảng:
Sống trong xã hội, dù muốn
hay không, con người luôn
có quan hệ trực tiếp hoặc
gián tiếp với mọi người
chung quanh. Trong các mối
quan hệ phức tạp ấy, con
người luôn phải ứng xử, giao
tiếp và thường xuyên điều
chỉnh thái độ, hành vi của
1.Quan niệm về đạo đức:
a.Đạo đức là gì?

mình cho phù hợp với yêu
cầu, lợi ích chung của xã
hội. Trong trường hợp ấy
con người được xem là có
đạo đức. Ngược lại, nếu cá
nhân chỉ biết đến lợi ích của
mình, hành động bất chấp
lợi ích của người khác, của
xã hội thì người đó bò coi là
thiếu đạo đức.
GV nêu tình huống:
 Bạn A giúp bạn B bằng
cách đọc cho B chép bài của
mình trong giờ kiểm tra 1
tiết . Hành vi của A có phải

là hành vi đạo đức hay
không?
GV hỏi:
 Đạo đức là gì?
GV ngoài việc phải làm cho
HS thấy đạo đức là một
phương thức điều chỉnh hành
vi của con người, GV cần
nhấn mạnh ba vấn đề:
Thứ nhất, đạo đức là các
quy tắc, chuẩn mực xã hội (
không phải của cá nhân)
Thứ hai, tính tự giác ( nếu
không có tính tự giác hành
vi mất đi tính đạo đức)
Thứ ba, hành vi phải phù
hợp với những lợi ích chân
chính của con người, phù
hợp với yêu cầu, lợi ích của
xã hội.
GV giảng:
Cùng với sự vận động và
phát triển của lòch sử xã hội,
các quy tắc, chuẩn mực đạo
đức cũng biến đổi theo. Mỗi
xã hội có một nền đạo đức
riêng. Các nền đạo đức luôn
- Đó là hành vi thiếu đạo đức:
hành vi ấy sẽ làm hại bạn A
(tạo sự lười biếng, ỷ lại, dối

trá…), phá vỡ sự công bằng , lừa
dối thầy cô….
- Đạo đức là hệ thống các quy
tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ
đó con người tự giác điều chỉnh
hành vi của mình cho phù hợp
với lợi ích của cộng đồng, của
xã hội.
Đạo đức là hệ thống các quy tắc,
chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con
người tự giác điều chỉnh hành vi
của mình cho phù hợp với lợi ích
của cộng đồng, của xã hội.

bò chi phối bởi quan điểm và
lợi ích của giai cấp thống trò.
GV hỏi:
 Em hãy lấy vài ví dụ về
các chuẩn mực đạo đức mà
em biết? (Trong xã hội
phong kiến, trong xã hôi
ta…)
GV giảng:
Nền đạo đức mới ở nước ta
là một nền đạo đức tiến bộ,
phù hợp với yêu cầu công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước, vừa kế thừa những giá
trò đạo đức truyền thống của
dân tộc, vừa tiếp thu những

tinh hoa văn hoá thế giới.
b. Phân biệt đạo đức với
pháp luật và phong tục tập
quán .
GV đặt vấn đề:
Đạo đức, pháp luật và phong
tục tập quán đều là những
phương thức điều chỉnh hành
vi con người nhưng giữa
chúng có những khác biệt cơ
bản. Em hãy phân biệt và
minh hoạ bằng các ví dụ?
Hoạt động 2:
- “Trung” với vua (vô điều kiện,
kể cả cái chết); “Tam tòng tứ
đức” của người phụ nữ thời
phong kiến, Trọng nhân nghóa,
Cần kiệm, Liêm chính, …
- Đạo đức: Các chuẩn mực mà
xã hội đề ra; tự giác thực hiện;
nếu không thực hiện sẽ bò dư
luận xã hội cười chê, lên án…
VD: Lễ phép chào hỏi người lớn
tuổi; con cái có hiếu với cha
mẹ; Anh em hoà thuận thương
yêu nhau…
- Pháp luật: Các quy tắc xử sự
do nhà nước quy đònh; bắt buộc
thực hiện; không thực hiện sẽ bò
Nhà nước cưỡng chế…

VD: Lái xe vượt đèn đỏ; kinh
doanh không nộp thuế…
- Phong tục tập quán: những thói
quen, tục lệ ổn đònh từ lâu đời
(có thể là thuần phong mỹ tục
hoặc hủ tục)…
VD: Thờ cúng ông, bà,tổ tiên;
cưới, hỏi; Tết ; Đám giỗ; ….
b.Phân biệt đạo đức với pháp
luật và phong tục tập quán
trong sự điều chỉnh hành vi con
người:
- Đạo đức đòi hỏi con người thực
hiện các chuẩn mực mà xã hội đề
ra một cách tự giác. Nếu không
thực hiện sẽ bò xã hội lên án.
- Pháp luật bắt buộc con người
phải thực hiện các quy tắc xử sự
do Nhà nước qui đònh. Nếu không
sẽ bò xử lý bằng sức mạnh của
Nhà nước.
- Phong tục tập quán yêu cầu con
người tuân theo những thói quen,
trật tự nề nếp đã ổn đònh từ lâu
đời. Có thể là những thuần phong
mỹ tục cần phát huy hoăc những
hủ tục cần loại bỏ.
GV sử dụng phương pháp
đàm thoại giúp HS tìm
hiểu :

Vai trò của đạo đức trong
sự phát triển của cá nhân,
gia đình và xã hội.
a. Đối với cá nhân.
GV đặt các câu hỏi:
 Vai trò của đạo đức đối
với cá nhân?
 Ở mỗi cá nhân, tài năng
và đạo đức, cái nào cần
được xem trọng hơn? Vì
sao? Ví dụ minh hoạ.
GV giảng:
Mỗi cá nhân cần phát triển
hài hoà hai mặt đạo đức và
tài năng. Trong đó, đạo đức
là cái gốc.
Bác Hồ nói: “Có tài mà
không có đức là người vô
dụng, có đức mà không có
tài làm việc gì cũng khó”
b. Đối với gia đình:
GV đặt các câu hỏi:
 Vai trò của đạo đức đối
với gia đình?
 Theo em, hạnh phúc gia
đình có được là nhờ có đạo
đức hay tiền bạc, danh
vọng ? Vì sao ? Dẫn chứng
trong cuộc sống mà em biết.
 Em hãy nêu thêm vài

biểu hiện vi phạm các chuẩn
mực đạo đức gia đình?
b. Đối với xã hội :
 Vai trò của đạo đức đối
- Giúp hoàn thiện nhân cách
(Có ý thức và năng lực sống
thiện, sống có ích, có lòng nhân
ái, vò tha…)
- Đạo đức cần được xem trọng
hơn , vì nó là cơ sở, nền tảng
của nhân cách.
VD: Một kỹ sư xây dựng giỏi
nhưng lại ăn cắp của công, “rút
ruột công trình”, sớm muộn gì
cũng bò pháp luật trừng trò
- Đạo đức là nền tảng của hạnh
phúc gia đình (tạo sự ổn đònh,
phát triển vững chắc của gia
đình…)
-Nhân tố chính là đạo đức . Tiền
bạc cũng rất quan trọng, nhưng
là nhân tố hỗ trợ.
VD: Gia đình bố mẹ bất hoà,
không chung thuỷ, làm ăn phi
pháp…dẫn đến gia đình tan vỡ,
con cái nghiện hút, cờ bạc, hư
hỏng.
- Các thành viên đánh, chữi
nhau, tranh giành tài sản…
2.Vai trò của đạo đức trong sự

phát triển của cá nhân, gia
đình và xã hội:
a.Đối với cá nhân:

Giúp cá nhân hoàn thiện nhân
cách.


b.Đối với gia đình:
Tạo nền tảng của hạnh phúc, sự
ổn đònh và phát triển vững chắc
của gia đình.

với xã hội?
GV có kể chuyện “Vạn Lý
Trường Thành”
GV có thể hỏi:
- Em hãy nhận đònh lỗi lầm
thảm hại trong việc phòng
vệ của Nhà Tần ?
 Tình trạng trẻ vò thành
niên lao vào tệ nạn xã hội
như hiện nay có phải do đạo
đức bò xuống cấp? Xã hội
phải làm gì?
-Tạo sự phát triển bền vững của
của xã hội.
- Nhà Tần đã dùng của cải,
công sức, xương máu để xây
dựng bức tường thành kiên cố

nhưng lại lơ là trong việc xây
dựng nhân cách của những
người giữ thành .
- Đúng vậy. Phải xây dựng,
củng cố , phát triển nền đạo đức
mới.
c.Đối với xã hội:
Tạo sự phát triển bền vững của
của xã hội
4. Củng cố:
 Em hãy phân biệt đạo đức với pháp luật và phong tục tập quán trong sự điều chỉnh hành vi con
người?
 Ngày xưa, một người lấy việc chặt củi, đốt than trên rừng làm nghề sinh sống được coi là người
lương thiện. Ngày nay, nếu chặt củi, đốt than thì bò dư luận phê phán, cho rằng đó là kẻ phá hoại
rừng, là người thiếu ý thức bảo vệ tài nguyên , môi trường sống..
Em giải thích thế nào về việc này?
 Hãy lấy vài ví dụ về hành vi của cá nhân tuy không vi phạm pháp luật nhưng lại trái với những
chuẩn mực đạo đức xã hội. Qua những ví dụ này, em rút ra được điều gì?
 Trình bày vai trò của đạo đức đối với bản thân, gia đình và xã hội ?
Hãy nêu những câu tục ngữ, danh ngôn nói về vai trò của đạo đức và ý thức giữ gìn đạo đức của
con người:
+ Đói cho sạch, rách cho thơm.
+ Mất danh dự là mất tất cả.
+“Ta thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc”.
( Trần Bình Trọng )
+“Thà đui mà giữ đạo nhà”.
( Nguyễn Đình Chiểu )
+“Thà rằng cho anh làm hạt cát phù sa để bón cho cây lúa của nông dân nghèo còn
hơn làm viên kim cương lấp lánh trên tay bà mệnh phụ kênh kiệu, giàu có nhờ tham nhũng
và bóc lột”.

( Nguyễn Thái Bình )

+ Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó , có tài mà không có đức là người vô dụng.
( Hồ Chí Minh )
+ Có trí tuệ mà không có đạo lý, phải coi như một con cọp có thêm lưỡi gươm vậy .
( Marden )
Tư liệu tham khảo:
MẠC ĐỈNH CHI