SKKN một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử
loài người, nó gắn bó mật thiết với cuộc sống và đã trở thành một nhu cầu của
cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống của mỗi
con người. Đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng, những giai
điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc chính là những
dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn ấu thơ giúp cho các bé phát triển
toàn diện nhân cách. Trong chương trình giáo dục mầm non hoạt động giáo
dục âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật gần gũi với trẻ được trẻ yêu thích và
là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ được cái hay cái đẹp của nghệ
thuật.
Hoạt động âm nhạc khi được giáo viên mầm non sử dụng một cách có
mục đích, phù hợp và sáng tạo sẽ giúp trẻ tiếp thu tích cực, tạo cho các bé cảm
giác hưng phấn, vui tươi. Như vậy có thể nói rằng giáo dục âm nhạc đã trở
thành một hoạt động không thể thiếu được trong trường lớp Mầm non. Đối với
đặc điểm của lứa tuổi mầm non giáo dục âm nhạc không chỉ dừng lại ở việc
cô dạy trẻ hát và múa đơn giản mà phải tổ chức hát, múa dưới nhiều hình thức
và luôn đi cùng với đồ dùng, đồ chơi âm nhạc. Bên cạnh đó, giáo dục âm nhạc
luôn được thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt ở trường của bé như giáo
dục âm nhạc được tích hợp trong chế độ sinh hoạt hàng ngày lúc trẻ ăn, trẻ
ngủ, trẻ vui chơi, trong các hoạt động có chủ đích như làm quen văn học, làm
quen chữ viết, hoạt động tạo hình, làm quen với toán ...
Vì tất cả những những lý do trên với mong muốn làm thế nào để giúp trẻ
tham gia có hiệu quả hoạt động âm nhạc, tôi đã suy nghĩ và cùng với đội ngũ
giáo viên tìm ra những cách thức giảng dạy, tạo ra môi trường học tập tốt nhất
cho trẻ. Qua kiểm tra dự giờ thăm lớp, qua quan sát các hoạt động của bé tại
trường tôi nhận thấy công tác tổ chức sưu tầm cải biên, sáng tác một số trò
chơi, lựa chọn nội dung, tổ chức hợp lý các hoạt động giáo dục âm nhạc khi
trẻ ở trường mầm non có tác dụng tích cực đối với công tác quản lí, chỉ đạo và
1

nâng cao chuyên môn nhất là chất lượng hoạt động giáo dục âm nhạc. Thực tế
cho thấy hoạt động âm nhạc trong trường tôi một số giáo viên thực hiện khá
tốt nhưng có một số giáo viên chưa biết lựa chọn nội dung, chưa biết lồng
ghép trong chế độ sinh hoạt hàng ngày, lựa chọn và tổ chức trò chơi chưa phù
hợp.... dẫn đến chất lượng chưa thật đạt theo yêu cầu. Một số giáo viên chưa
biết lồng ghép giáo dục âm nhạc trong một số hoạt động như thế nào để phù
hợp mà không bị lạm dụng trong nội dung tích hợp...Từ những hạn chế này,
nếu biết vận dụng một cách sáng tạo linh hoạt việc tổ chức hoạt động âm nhạc
cho trẻ tại nhà trường, thường xuyên tổ chức sưu tầm, làm đồ dùng đồ chơi
phù hợp để đưa vào giáo dục âm nhạc thì sẽ uốn nắn kịp thời và tạo điều kiện
để cùng nhau thực hiện tốt việc nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc nên
bản thân tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng
giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non ” để nghiên cứu tìm ra những
biện pháp khả thi, cách tổ chức hoạt động âm nhạc nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục âm nhạc cho trẻ trong đời sống hàng ngày tại trường mầm non.

2


NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực khách quan
bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Âm nhạc nảy sinh từ
quá trình lao động và có sức mạnh vô cùng to lớn thể hiện một cách tinh tế thế
giới nội tâm của con người và trở thành phương tiện giao tiếp hết sức nhạy
cảm giữa con người mà không cần đến ngôn ngữ. Đặc biệt âm nhạc có khả
năng tác động đến con người ngay từ thuở còn nằm nôi nghe tiếng hát ru của
mẹ. Những phản ứng xúc cảm từ rất sớm, những biểu hiện sinh động của trẻ

khi nghe thấy nhạc âm đã khẳng định rằng cho trẻ làm quen với âm nhạc từ
những tháng tuổi đầu tiên sẽ là phương tiện tích cực trong việc giáo dục trẻ em
ở nhiều mặt như thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể chất...
Âm nhạc được coi là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để đưa
vào ý thức của trẻ mối quan hệ thẩm mỹ với thế giới, với nghệ thuật một cách
sâu sắc dề dàng. Đó là sự hình thành mối quan hệ giữa trẻ với âm nhạc nhằm
phát triển ở trẻ khả năng lĩnh hội, cảm thụ, hiểu cái đẹp, phân biệt được cái
hay cái dở, biết hoạt động độc lập và sáng tạo khi tiếp xúc với các dạng hoạt
động âm nhạc khác nhau.
Trong khi tác động đến tình cảm, âm nhạc cũng đồng thời hình thành ở
trẻ những tình cảm đạo đức. Âm nhạc trong trường mầm non có ảnh hưởng tốt
đến văn hóa trong hành vi của trẻ. Trong khi cùng hát, cùng múa, cùng chơi
trò chơi âm nhạc với cùng những xúc cảm giữa trẻ cùng xuất hiện sự cảm
thông quan tâm đến nhau, trẻ biết kiềm chế biết điều khiển vận động để cùng
các bạn thể hiện bài hát, điệu múa. Âm nhạc giáo dục ở trẻ ý chí, tính tổ chức,
sự kiên trì. Niềm vui phấn khởi khi biểu diễn các bài hát điệu múa thú vị trước
các trò chơi, âm nhạc còn động viên những trẻ nhút nhát thiếu tự tin thêm
mạnh dạn hòa nhập với các bạn trong mọi hoạt động.
Cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự phát triển trí tuệ đòi hỏi trẻ phải
chú ý, quan sát và nhạy bén khi trẻ tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh tiến
hành theo các hướng khác nhau, làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm nhạc,
3


ghi nhớ đặc điểm tính chất tượng hình âm nhạc. Các dạng hoạt động âm nhạc
trong trường mầm non thông qua các bài tập ngày một khó dần, phức tạp hơn
đòi hỏi trẻ phải tích cực tư duy, phát triển trí tưởng tượng và sáng tạo. Luyện
tập thường xuyên để phân biệt các chi tiết âm nhạc là cơ sở ban đầu tạo cho
trẻ có khả năng tiếp cận với tác phẩm âm nhạc phân biệt được câu nhạc, đoạn
nhạc, thể loại âm nhạc của tác phẩm .... từ đó tai nghe âm nhạc của trẻ được

dần dần phát triển. Tính chất đa dạng của hoạt động âm nhạc gợi ra những
phản ứng gắn với sự thay đổi của nhịp tim, sự trao đổi máu, hô hấp, giãn nở
cơ.... Vận động theo nhịp điệu âm nhạc giúp trẻ phối hợp các động tác chân
tay, đi lại vững vàng, tất cả các vận động toàn thân trở nên chính xác nhịp
nhàng hơn. Hoạt động hát gắn với sự phát triển cơ thể trẻ, đẩy mạnh chức
năng hoạt động của cơ quan phát thanh, làm cho giọng nói giọng hát của trẻ
trở lên ổn định dần, tạo điều kiện rèn luyện phối hợp giữa nghe và hát. Tư thế
hát đúng sẽ giúp trẻ điều hòa hoạt động hô hấp, trẻ thở được sâu hơn, đồng
thời cũng tạo cho trẻ có dáng dấp uyển chuyển, phong thái đẹp và tao nhã.
Như vậy tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non là tạo
điều kiện cho trẻ được phát triển chung. Mối liên hệ giữa tất cả các mặt giáo
dục thể hiện qua các dạng và hình thức tổ chức phong phú của hoạt động âm
nhạc. Sự nhạy cảm và tai nghe âm nhạc phát triển trong những mức độ phù
hợp sẽ giúp trẻ hưởng ứng với những tình cảm và hành vi tốt đẹp, đẩy mạnh
hoạt động trí tuệ, thường xuyên hoàn thiện mọi hoạt động thể chất, phát huy
những phẩm chất đạo đức đúng đắn, lối sống trung thực lành mạnh cho trẻ.
Âm nhạc vốn rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của
cuộc sống những phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ,
thậm chí nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở
xung quanh. Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ bốn tuổi trở lên thì trẻ
đã cảm nhận được những bài hát và những điệu nhạc. Tuy nhiên lòng yêu
thích âm nhạc ở các bé lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có bé yêu đến độ say
mê, có cháu lại rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn
do hoàn cảnh cuộc sống, sự giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho
4


nên giáo dục âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức,
góp phần phát triển trí tuệ và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí
của trẻ. Tất cả những nội dung trên cần được tiến hành thường xuyên đối với

trẻ. Đặc biệt để nâng cao chất lượng, sự yêu thích âm nhạc đối với trẻ giáo
viên phải sưu tầm, cải biên trò chơi, làm đồ dùng dạy học phù hợp, tích hợp
giáo dục âm nhạc với các hoạt động trong cuộc sống hàng ngày ở trường Mầm
non một cách lôgic, có hiệu quả.
Giáo dục Âm nhạc trong trường mầm non là hoạt động nghệ thuật có tác
dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, giúp trẻ có
khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá t nh cảm thụ và thể hiện âm
nhạc. Âm nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và khả
năng phát triển cảm xúc. Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình
cảm của âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm.
Đồng thời âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của
đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu rắn rỏi của bản hành
khúc gợi cho trẻ niềm vui, hào hứng phấn khởi. Từng câu nhạc có giai điệu
liền bậc lên xuống liên tiếp theo ngữ điệu nói tự nhiên của trẻ sẽ như những
lời thủ thỉ nhắc nhở trẻ một hành vi lễ giáo phù hợp...... Những ấn tượng để lại
trong thời kỳ này sẽ theo trẻ suốt cuộc đời mà âm nhạc là một nghệ thuật lôi
cuốn mạnh mẽ nhất. Nhà sư phạm Xu-khôm-lin-ski đã tổng kết : “ Tuổi thơ
ấu không thể thiếu âm nhạc, cũng như không thể thiếu trò chơi và chuyện cổ
tích. Thiếu những cái đó, trẻ em chỉ còn là những bông hoa khô héo...”
2. Thực trạng của vấn đề
2.1. Thuận lợi
Trường Mầm non Hoa Hồng đóng trên địa bàn Thị trấn, thành lập năm
1991, được công nhận chuẩn Quốc gia năm 2006. Trường có nhiều điều kiện
thuận lợi về địa bàn dân cư, giao thông đi lại thuận tiện, có một điểm trường
tập trung được đặt ở trung tâm văn hóa - chính trị của huyện với đa số phụ
huynh học sinh là cán bộ công chức nhà nước và tiểu thủ công nên việc huy
động trẻ ra lớp luôn đảm bảo và vượt kế hoạch giao, bên cạnh đó nhà trường
5

luôn nhận được sự quan tâm chăm lo của các cấp lãnh đạo, sự đồng thuận của
các bậc cha mẹ trẻ. Những năm gần đây trường luôn đạt trường tiên tiến xuất
sắc giữ vững danh hiệu trường mầm non đạt chuẩn Quốc gia. Năm học 20132014 trường có 8 nhóm lớp/ 256 bé. Trong đó nhà trẻ 01 nhóm/ 26 bé, mẫu
giáo 7 lớp/ 230 bé. Tổng số cán bộ giáo viên nhân viên 22 đồng chí (Ban giám
hiệu: 03, Giáo viên đứng lớp: 15, Nhân viên: 4).
100% giáo viên đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn (trong đó trên chuẩn
chiếm 33%), đội ngũ giáo viên tâm huyết yêu nghề;
Nhà trường có cơ sở vật chất tương đối khang trang với các phòng học
được xây dựng kiên cố, có các phòng chức năng đặc biệt là có phòng hoạt
động âm nhạc với tương đối đủ đồ dùng phục vụ cho hoạt động âm nhạc của trẻ;
2.2. Khó khăn
Bên cạnh đó nhà trường cũng gặp không ít những khó khăn như:
Một số giáo viên mới ra trường tuổi đời và tuổi nghề còn non trẻ dẫn đến
kinh nghiệm còn thiếu, trong giảng dạy còn bỡ ngỡ....
Việc cập nhật công nghệ thông tin ở một số giáo viên còn hạn chế, một
số ít cô giáo biết sử dụng đàn trong quá trình tổ chức hoạt động âm nhạc cho
trẻ tại các nhóm lớp.
Giáo viên còn gặp khó khăn trong việc lựa chọn nội dung, hình thức tổ
chức hoạt động âm nhạc trong đời sống hàng ngày của trẻ tại nhà trường. Việc
tổ chức trò chơi âm nhạc trong hoạt động giáo dục âm nhạc của trẻ còn nhiều
lúng túng....
Chất lượng giáo dục âm nhạc chia theo độ tuổi được thể hiện qua bảng
khảo sát tại thời điểm đầu năm học như sau:
Mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ
Độ tuổi

Tốt

Khá

Đạt
yêu cầu

Chưa
đạt yêu cầu

Nhà trẻ

4/26= 15 %

5/26= 20 %

10/26= 40 %

7/26= 25 %

Mẫu giáo 3-4 tuổi

5/30= 17 %

6/30= 20 %

13/30= 43 %

6/30= 20 %

Mẫu giáo 4-5 tuổi

12/70= 17 %

15/70=21 %

30/70= 43 %

13/70= 19 %

6


Mẫu giáo 5-6 tuổi

25/130= 19 % 32/130= 25 %

52/130= 40 %

21/130=16 %

3. Các biện pháp
Để khắc phục những thực trạng nêu trên nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục trong việc tổ chức nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc trong đời sống
hàng ngày của trẻ tại nhà trường tôi xin đưa ra một số biện pháp chỉ đạo đã
được áp dụng có hiệu quả tại trường như sau:
3.1. Chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch, lựa chọn nội dung và tổ
chức hoạt động âm nhạc một cách có hiệu quả
Dựa vào tình hình thực tế ở từng địa phương, ở từng nhóm lớp và khả
năng nhận thức cảm thụ âm nhạc của trẻ tôi đã chỉ đạo giáo viên tự xây dựng
kế hoạch cho nhóm lớp của mình phụ trách. Trước khi bắt đầu bất cứ hoạt
động âm nhạc nào với một nhóm trẻ, giáo viên nên vạch sẵn một loạt các hoạt
động giúp cân bằng giữa yên tĩnh và ồn ào, giữa năng động với nghỉ ngơi. Một
giáo viên có kinh nghiệm sẽ chóng nhận ra trạng thái của nhóm trẻ và sẽ sẵn

có trong tay đầy đủ các nội dung, hình thức lựa chọn cho phù hợp.
Để tổ chức tốt trò chơi, vận động sáng tạo theo nhạc cho trẻ đòi hỏi giáo
viên lập kế hoạch và tập duyệt nghiêm túc như sẽ biểu diễn thực sự trước khán
giả. Nếu trong lúc đang dẫn dắt trẻ múa mà giáo viên còn lo ngó vào sách, vở
bài soạn thì sẽ không thể giao tiếp trực tiếp phát hiện phản ứng của trẻ. Nếu
giáo viên thiếu tự tin khi nhớ thiếu lời bài hát thì sao giáo viên có thể để lôi
kéo trẻ tập trung được? Giảng dạy hiệu quả đòi hỏi cô giáo phải “làm bài tập
ở nhà”. Cô giáo cũng sẽ đạt được sự tự tin qua luyện tập như các trẻ nhỏ vậy
thôi. Bởi vậy mà lựa chọn nội dung xây dựng kế hoạch và chuẩn bị thực hiện
cho trẻ hoạt động âm nhạc là thật sự cần thiết mang tính quyết định cho sự
thành công của quá trình tổ chức hoạt động này dưới mọi hình thức.
Mục đích của hoạt động âm nhạc trong trường mầm non nhằm đưa âm
nhạc đến với trẻ thơ, đặt cơ sở ban đầu cho việc giáo dục văn hóa âm nhạc,
góp phần giáo dục cho trẻ phát triển toàn diện. Tuy nhiên, đối với trẻ trước
tuổi học hoạt động âm nhạc có mức độ nhất định về mục đích, nhiệm vụ và
7


yêu cầu phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ các độ tuổi. Căn cứ vào mức
độ phát triển của trẻ mầm non sự cảm thụ âm nhạc của trẻ cũng được phân
chia theo từng độ tuổi.
Cụ thể:
3.1.1. Trẻ lứa tuổi nhà trẻ :
* Trẻ 2 - 3 tuổi: Trẻ đã có những biểu hiện hưởng ứng âm nhạc bằng
thái độ cụ thể rõ ràng như tươi cười hoặc yên lặng, vui vẻ thích thú hoặc chăm
chú.... Trẻ có khả năng chú ý nghe hơn và đã có thể phân biệt độ cao thấp, to
nhỏ của âm thanh, cảm nhận một vài nét nhạc. Trẻ hát theo người lớn, nhắc lại
một vài âm cuối của câu hát, biết thể hiện cảm xúc âm nhạc bằng những vận
động đơn giản như vẫy tay, giậm chân, vỗ tay, nhún nhảy theo tiết tấu, chạy
vòng quanh theo tiếng nhạc. Ở độ tuổi này mỗi hoạt động âm nhạc (tiết học)

đã có các yêu cầu khác nhau trong sự luân phiên thay đổi các dạng hoạt động
như: Nghe nhạc, nghe hát; ca hát; vận động theo nhạc. Bới vậy mà cô giáo cần
căn cứ vào khả năng hát và vận động theo nhạc của trẻ, vào mức độ khó, dễ
của bài hát, vận động mà lựa chọn nội dung trọng tâm để hướng trẻ vào hoạt
động.
Ví dụ : Hoạt động: Hát Em búp bê, Trò chơi âm nhạc Hãy lắng nghe.
- Mục đích của hoạt động này là trẻ biết hát theo cô cả bài, biết chú ý
nghe và nhận ra âm thanh của nhạc cụ gõ.
- Chuẩn bị : Trống lắc, phách tre, trống con, mũ chóp kín và búp bê.
- Tiến hành tổ chức hoạt động :
+ Cô giáo trò chuyện với các bé về em búp bê : Búp bê xinh, búp bê đẹp,
búp bê không khóc nhè. Các con có yêu búp bê không ?
+ Giới thiệu bài hát và hát thể hiện tình cảm cho trẻ nghe bài hát Em búp
bê.
+ Dạy trẻ hát theo cô, nếu câu nào trẻ hát chưa rõ lời, hay hát chưa đúng
cô hát mẫu chậm để trẻ hát theo.
+ Cho trẻ hát theo nhóm, cá nhân cùng cô.
+ Cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc : Hãy lắng nghe để phát triển tai nghe
8


của trẻ, giúp trẻ phân biệt được âm thanh của các dụng cụ gõ. Cho trẻ nghe âm
thanh của 2 hoặc 3 loại nhạc cụ, sau đó cho trẻ cho 1 trẻ đội mũ chóp kín, cô
gõ một dụng cụ âm nhạc nào đó, rồi hỏi trẻ đó là âm thanh của dụng cụ âm nhạc
nào ?
3.1.2. Trẻ lứa tuổi mẫu giáo : Từ 36 tháng tuổi đến 72 tháng tuổi. Ở tuổi
mẫu giáo căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi các hoạt động : Ca hát,
nghe nhạc, nghe hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc được chia trong
các tiết học âm nhạc. Mỗi tiết học âm nhạc bao giờ cũng có nội dung trọng
tâm và nội dung kết hợp, những nội dung ấy phân chia theo từng độ tuổi căn

cứ vào tình hình của lớp, phân phối chương trình theo chủ đề được cụ thể như
sau :
* Trẻ 3 - 4 tuổi : Đây là giai đoạn quá độ chuyển từ nhà trẻ lên mẫu
giáo. Cơ thể trẻ đang phát triển, chức năng các cơ quan vận động phát triển và
dần ổn định, về ngôn ngữ trẻ đã nói được câu dài, liên tục hơn. Cảm xúc âm
nhạc của trẻ tăng dần, ở trẻ đã xuất hiện hứng thú với âm nhạc, cảm giác nghe
ở mọi trẻ không giống nhau mà bắt đầu có sự phân hóa rõ rệt, một số trẻ có
khả năng nhắc lại và chính xác những giai điệu đơn giản. Lúc này nhu cầu âm
nhạc đã xuất hiện trẻ tích cực hứng thú vận động theo nhạc biết thực hiện
những động tác đơn giản theo nhạc và thích hát. Do vậy, trẻ có thể tự hát được
một bài hát nhỏ đơn giản, có thể vận động, sử dụng nhạc cụ đồ chơi phù hợp.
Thậm chí đôi khi trẻ tự nghĩ ra một câu nào đó để hát theo một giai điệu mà
trẻ thích. Vì vậy ở độ tuổi này cô giáo cần dựa vào khả năng, mức độ cảm thụ
âm nhạc của trẻ để lựa chọn nội dung theo chủ đề, hình thức tổ chức sao cho
phù hợp.
Ví dụ : Tổ chức hoạt động âm nhạc ở chủ đề : Bản thân
Hoạt động : Vận động theo nhạc : “Xòe bàn tay, đếm ngón tay”
Nghe hát : “Năm ngón tay ngoan”
Trò chơi âm nhạc : “Chơi trên những ngón tay”
Mục đích là trẻ hát đúng và vận động nhịp nhàng theo bài hát, chú ý
nghe cô hát, nghe trọn vẹn tác phẩm. Cô giáo có thể tiến hành như sau :
9


- Tổ chức cho trẻ chơi “Chơi trên những ngón tay”.
Cô qui định : “Các con dùng ngón tay trỏ và ngón tay giữa, giả vờ đi
trên hai ngón tay. Cô hát một bài bất kỳ, khi nghe cô hát nhanh các con hãy đi
trên hai ngón tay thật nhanh, cô hát chậm các con đi chậm, cô không hát nữa
các con hãy dừng lại”. Thi đua xem bạn nào đi giỏi theo đúng hiệu lệnh của
cô.

- Dạy vận động theo nhạc : “Xòe bàn tay, đếm ngón tay”.
Cô bắt nhịp cho cả lớp hát lại bài “Xòe bàn tay, đếm ngón tay”, cô vận
động minh họa trước cho trẻ xem sau đó cho trẻ hát và vận động cùng cô. Cô
có thể đi đến từng tổ hoặc từng nhóm dạy trẻ vừa hát vừa vận động. Để
khuyến khích trẻ cô cho từng nhóm. Cá nhân vận động cùng cô, nhóm còn lại
hát cho bạn hoặc cùng vỗ tay, nhún nhảy hòa theo.
- Nghe hát : “Năm ngón tay ngoan”
Cô giới thiệu tên bài hát, tên tác giả và hát cho trẻ nghe, kết hợp động
tác minh họa các nhân vật trên ngón tay (Để gây hứng thú cho trẻ cô có thể
trang trí 5 nhân vật trên 5 đầu ngón tay).
* Trẻ 4 - 5 tuổi : Ở độ tuổi này tính độc lập của trẻ được thể hiện cao
hơn, trẻ có thể phân biệt được âm thanh cao, thấp, mạnh, nhẹ; phân biệt được
âm sắc, giọng hát của ai; phân biệt được tính chất âm nhạc vui vẻ sôi động
hay yên tĩnh, nhịp độ nhanh hay chậm, âm vực giọng hát đã ổn định hơn. Trẻ
có khả năng ghi nhớ được sự liên tục của các động tác khi lắng nghe nhạc. Trẻ
hiểu được yêu cầu thể hiện bài hát, các động tác trong điệu múa. Để tổ chức
tốt hoạt động này, cô giáo cần căn cứ vào khả năng của trẻ, vào tác phẩm âm
nhạc cụ thể, cho trẻ tham gia một cách tự nhiên, vui vẻ, phát huy tính tích cực,
sáng tạo của trẻ. Giáo viên có thể tạo ra những yếu tố bất ngờ để tạo hứng thú
và kích thích trẻ tham gia vào hoạt động.
Ví dụ: Trong chủ đề Gia đình cô giáo tổ chức một giờ âm nhạc như sau:
Dạy hát“Cháu yêu bà”- Trò chơi âm nhạc“Ai nhanh nhất”
Nghe hát – nghe nhạc: “Cho con”
Mục đích : Trẻ hát đúng, bước đầu biết thể hiện tình cảm bài hát. Trẻ
10


chơi thành thạo trò chơi, phản ứng linh hoạt với âm nhạc. Chăm chú nghe,
nhận ra giai điệu bài hát, biết hưởng ứng cảm xúc âm nhạc cùng cô.
Chuẩn bị : Băng cat-séc, trống lắc, 5-7 vòng thể dục.

Tiến hành tổ chức hoạt động như sau :
- Dạyhát : “Cháu yêu bà”
Cô và trẻ đọc bài thơ Đến thăm nhà bà -> Trò chuyện với trẻ về nội
dung bài thơ, tình cảm yêu thương của bà với các cháu và tình cảm của các
cháu đối với bà. Giới thiệu tên bài hát, tên tác giả và hát cho trẻ nghe bài hát
“Cháu yêu bà”
Dạy trẻ hát theo cô cả bài, chú ý những chỗ có luyến trong bài hát. Trong
quá trình dạy có thể cho trẻ vỗ tay theo tiết tấu chậm đệm theo bài hát.
- Nghe hát – nghe nhạc : “Cho con”
Giới thiệu tên tác giả, tên bài hát “Cho con” -> Giới thiệu nội dung bài
hát “Ngày mai, khi các con đã khôn lớn dù đi khắp mọi miền của đất nước,
các con luôn nhớ về quê hương nơi đó có ba mẹ là người chắp cánh cho các
con bay xa bay cao hơn nữa”. Sau đó hát cho trẻ nghe chọn vẹn tác phẩm với
tình cảm thiết tha, cho trẻ nghe qua băng cat-sét, cho trẻ nhún nhảy, đung đưa
theo nhịp bài hát.
* Trẻ 5 – 6 tuổi : Trẻ ở nhóm tuổi này có khả năng phân biệt một số
phương tiện biểu hiện âm nhạc, mối quan hệ giữa chúng và tính chất âm nhạc
của tác phẩm. Trẻ có thể phân biệt được độ cao thấp, to nhỏ, mạnh nhẹ của âm
thanh. Cảm giác tai nghe và kinh nghiệm nghe nhạc của trẻ cũng được tích lũy
dần lên, cảm thụ âm nhạc có định hướng, nhiều trẻ biết nhận xét đánh giá một
cách đơn giản về bài hát điệu múa theo ý kiến của riêng mình. Giọng của trẻ ở
độ tuổi này đã vang hơn, âm sắc ổn định hơn, tầm cữ giọng cũng được mở
rộng, sự phối hợp giữa nghe và hát đã tốt hơn, trẻ biết thể hiện vận động mềm
dẻo nhanh nhẹn, biết di chuyển đội hình, biết định hướng không gian. Những
bài hát điệu múa, trò chơi âm nhạc đã được trẻ tự thể hiện diễn cảm và đã có
yếu tố sáng tạo. Một số trẻ đã thể hiện rõ năng khiếu âm nhạc ở chính độ tuổi
này. Để tổ chức một hoạt động âm nhạc đạt hiệu quả cô giáo cần tạo một môi
11

trường âm nhạc mang màu sắc của nội dung chủ đề. Dựa vào khả năng cảm
thụ, thể hiện của trẻ và mức độ khó dễ của tác phẩm âm nhạc mà giáo viên lựa
chọn hoạt động trọng tâm và nội dung kết hợp để tiến hành trên hoạt động học
cho phù hợp.
Ví dụ : Tổ chức một hoạt động âm nhạc trong chủ đề Nghề nghiệp
Hoạt động : Vận động theo nhạc : Gõ đệm tiết tấu phối hợp bài hát “Lớn
lên cháu lái máy cày”
Nghe hát : “Hạnh phúc” (Dân ca Xá)
Trò chơi âm nhạc : “Hãy lắng nghe”
Mục đích : Trẻ hát kết hợp gõ đệm tiết tấu phối hợp theo lời bài hát.
Chăm chú nghe cảm nhận được làn điệu dân ca Xá, hưởng ứng cảm xúc cùng
cô. Phát triển tai nghe, phản ứng nhanh với tiết tấu âm nhạc.
Chuẩn bị : Một số dụng cụ âm nhạc như phách tre, trống lắc, chũm chọe,
đàn....
Tiến hành tổ chức hoạt động :
- Gõ đệm tiết tấu phối hợp bài hát “Lớn lên cháu lái máy cày”
Cô bắt nhịp cho cả lớp hát lại bài „‟ Lớn lên cháu lái máy cày”. Sau đó
giới thiệu về cách gõ đệm, vỗ tay theo tiết tấu phối hợp của bài hát. Hướng
dẫn trẻ gõ đệm theo cô như sau :
Cháu xem
V

cày

máy

vv

v

cày thay con trâu
nghỉ

v

vv

v

nghỉ

Để khuyến khích trẻ tham gia vận động, cô có thể cho một tổ (nhóm) gõ
đệm theo tiết tấu phối hợp, tổ (nhóm) còn lại hát, kết hợp bước nhún theo nhịp
bài hát. Luân phiên giữa các tổ với các hình thức vận động khác nhau để trẻ
hào hứng tham gia.
- Nghe nhạc – nghe hát : “Hạnh phúc” (Dân ca Xá)
Giới thiệu tên bài hát, làn điệu dân ca, giới thiệu nội dung bài hát thể
hiện tình cảm tha thiết trữ tình ca ngợi cuộc sống ấm no, hạnh phúc, ca ngợi
đất nước thanh bình. Hát cho trẻ nghe, sau đó cho trẻ hát làm điệu bộ cùng cô
theo nhịp bài hát.
12


- Trò chơi âm nhạc : “Hãy lắng nghe”
Cô giới thiệu trò chơi và cách chơi : “Khi nào cô đánh đàn nhanh, các
con phải vỗ tay (hoặc dậm chân) nhanh, khi cô đánh đàn chậm các con phải
vỗ tay (hoặc dậm chân) chậm, cô đánh đàn vừa phải các con phải vỗ tay
(hoặc dậm chân) vừa phải, khi cô dừng đàn thì các con phải dừng vỗ tay
(hoặc dậm chân) ngay”. Lúc đầu cô cho một nhóm trẻ chơi, sau đó tăng dần
số lượng trẻ tham gia chơi, cho trẻ chơi xen kẽ tổ vỗ tay tổ dậm chân theo

tiếng đàn hoặc tiếng trống lắc. Những bé chưa chơi được phải nhảy lò cò.
Như vậy, có thể nói khả năng cảm nhận và sự phát triển âm nhạc theo
từng độ tuổi của trẻ ở trường mầm non có những nét chung. Mức độ phát triển
âm nhạc thuộc vào sự phát triển chung của trẻ ở mỗi độ tuổi. Vì vậy các cô
giáo mầm non cần giúp trẻ hiểu âm nhạc, nắm được một số kỹ năng hoạt động
âm nhạc cơ bản, thường xuyên hát múa, vận động theo nhạc, phát triển khả
năng âm nhạc làm phong phú thêm đời sống tinh thần cho trẻ. Đó là :
Phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc, tai nghe nhạc để giúp trẻ cảm nhận
và hiểu nội dung tác phẩm âm nhạc; mở rộng những ấn tượng âm nhạc của trẻ
thông qua con đường tiếp xúc với các tác phẩm âm nhạc đa dạng và làm quen
với các khái niệm âm nhạc đơn giản riêng lẻ..... làm phong phú thêm kinh
nghiệm âm nhạc ở mỗi trẻ, tạo tiềm năng để trẻ tiếp thu âm nhạc ở các cấp học
tiếp theo.
Dạy trẻ những kỹ năng đơn giản nhất trong mọi dạng hoạt động âm nhạc
như ca hát, múa và vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc. Trẻ biết thể hiện
tính chân thực, hồn nhiên và diễn cảm khi trình bày tác phẩm âm nhạc.
Phát triển ở trẻ cảm xúc âm nhạc, hứng thú với các hoạt động âm nhạc
khơi dậy những biểu hiện ban đầu về sở thích, thị hiếu âm nhạc từ đó giúp trẻ
biết lựa chọn đánh giá tác phẩm ở mức độ đơn giản phát huy tính tích cực
sáng tạo, trí tưởng tượng phong phú, nhu cầu và lòng yêu nhạc cho các bé.
3.2. Chỉ đạo tổ chức hoạt động âm nhạc lồng ghép trong các hoạt
động hàng ngày của trẻ
Một vấn đề quan trọng trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là đưa
13


âm nhạc vào đời sống hàng ngày của trẻ. Chất lượng giáo dục âm nhạc chỉ
thực sự đạt được khi trẻ biết sử dụng vốn âm nhạc như những bài hát, điệu
múa, những cảm xúc, ấn tượng về âm nhạc vào mọi sinh hoạt hàng ngày ở
trường mầm non. Nhờ đó, cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, thú vị và đặc biệt là

trẻ thêm yêu trường lớp cô giáo và các bạn từ đó chăm ngoan tới lớp. Âm
nhạc có thể sử dụng phù hợp trong các sinh hoạt của trẻ ở trường như sau:
3.2.1 Âm nhạc trong giờ đón trẻ
Giờ đón trẻ buổi sáng là lúc mà nhà trường cần tạo không khí vui vẻ gây
cho các bé cảm giác hào hứng phấn khởi tự nguyện đến trường qua các bản
nhạc sinh động vui tươi. Biện pháp này rất bình thường đối với tất cả giáo
viên ở hầu hết các trường nhưng một số giáo viên chưa biết chọn những ca
khúc nào cho phù hợp và tôi đã suy nghĩ và lựa chọn một số bài hát rất lôi
cuốn trẻ mà lại phù hợp với chủ đề mà bé đang được học.
Ví dụ : Ở chủ đề “Trường mầm non của bé” có thể sử dụng ca khúc
“Em đi Mẫu giáo” sáng tác Dương Minh Viên, bài “Cháu đi Mẫu giáo” của
Phạm Thanh Hưng. Rồi một ngày mới lại bắt đầu sôi động với âm thanh và
màu sắc thiên nhiên qua bài “Vui đến trường” của Hồ Bắc được lựa chọn và
sử dụng mở cho trẻ nghe qua đầu đĩa. Ngoài tác dụng giúp trẻ làm quen, củng
cố các bài trong chương trình trẻ phải học hát còn có nhiều bài hát không cần
trẻ phải hát được cũng tạo không khí vui vẻ khi đến trường như “Đi học” của
Bùi Đình Thảo, “Bài ca đi học” của Phan Trần Bảng..... Và kết quả là trẻ vui
vẻ tới trường tới lớp, có những bé nhà ở gần trường khi nghe nhạc, bài hát nổi
lên là đã dục bố mẹ đưa đến trường.
3.2.2. Âm nhạc với giờ thể dục sáng và hoạt động trước giờ học
Trong giờ thể dục sáng có thể mở băng, đĩa cho trẻ nghe kết hợp với các
động tác thể dục qua một số bài hát hành khúc như: Cùng đi đều, Nào cùng
tập thể dục... hoặc những bài hát có nhịp độ, tiết tấu phù hợp với động tác thể
dục khởi động tay, chân, mình, cổ... Ngoài thể dục sáng trước giờ học còn tổ
chức các hoạt động tập thể trẻ được tham gia vào những màn múa hát tập thể,
những vũ điệu sôi động như điệu nhảy Alibaba, Erobic....hay cùng hát
14


những làn điệu dân ca như bài hát Inh lả ơi dân ca Thái, bài hát Ru em dân

ca Xê Đăng....
3.2.3. Âm nhạc trong các hoạt động có chủ đích
Trong chương trình giáo dục mầm non hoạt động âm nhạc là một nội
dung của lĩnh vực phát triển thẩm mỹ ngoài việc tổ chức hoạt động này theo
qui định giáo dục âm nhạc có thể lồng ghép, chọn làm nội dung tích hợp cho
một số hoạt động có chủ đích khi tiến hành dạy trẻ góp phần tạo cơ hội cho trẻ
cảm thụ âm nhạc trọn vẹn mà còn giúp cho giáo viên tổ chức thành công hoạt
động dạy học. Sau đây là một số minh chứng trong việc lồng ghép, lựa chọn
âm nhạc hỗ trợ cho các hoạt động có chủ đích.
* Với hoạt động: Làm quen văn học
Trong hoạt động này giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện
thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung... để truyền đạt tới trẻ những vẻ
đẹp của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người
Việt Nam nối tiếp nhau.
Ví dụ: Khi dạy bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa, sau khi
trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Hạt gạo làng ta” do Trần
Viết Bính phổ nhạc. Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ
trong bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất
chú ý. Và có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không
hoàn toàn trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thức cho
trẻ trong tiết học đó như khi dạy trẻ đọc bài thơ “Bó hoa tặng cô” của Ngô
Quân Miện sau khi đọc thơ kết hợp hát bài: “Mừng ngày 8/3” giúp trẻ cảm
thụ và hiểu thêm nội dung bài thơ đồng thời thể hiện tình cảm của trẻ thông
qua tiết học nội dung bài thơ, bản nhạc đó. Hoặc khi bài thơ “Ảnh Bác” kết
hợp cho trẻ múa hát bài “Mơ gặp Bác Hồ”. Đây là một kinh nghiệm làm cho
các tiết thơ, truyện sinh động, hấp dẫn và giúp trẻ cảm thụ nội dung của bài
thơ, câu chuyện đó qua bài hát đó chứ không phải là một nội dung lồng ghép
để chuyển tiếp cho hay.
* Với hoạt động: Làm quen chữ cái
15

Yêu cầu các bé nhận mặt chữ bằng nhiều biện pháp khác nhau thì song
song với việc nhận biết chữ cái, âm nhạc nghe trong giờ học cũng góp phần
giúp trẻ nhận biết thêm như ôn nhóm chữ cái o, ô,ơ ; a, ă, â qua bài hát “Sói
và gà cánh tiên” của Trần Ngọc. Mặc dù phần nội dung này không đi sâu vào
cấu trúc giờ dạy nhưng khi trẻ thuộc bài hát thì trẻ nhớ được chữ và phân biệt
được sự giống và khác nhau giữa các chữ cái đó.
* Với hoạt động: Khám phá khoa học
Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm
quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò
chơi...thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có
cảm xúc với các đối tượng.
Ví dụ : Với hoạt động cho trẻ “Làm quen một số loài hoa” yêu cầu là trẻ
phân biệt được một số loại hoa, so sánh, nhận xét sự giống và khác nhau...biết
thưởng thức vẻ đẹp, mùi thơm, yêu quí, bảo vệ...Sau đó ta cho trẻ hát bài
“Màu hoa” hoặc bài “Ra vườn hoa” của Văn Tấn. Khi dạy đề tài “Chú bộ
đội” cho trẻ hát bài “Gác trăng” nhằm giúp trẻ hiểu được trong đêm trung thu
các chú bộ đội phải đứng gác giữ cho Tổ quốc được thanh bình để các em
thiếu nhi được học hành được vui múa hát đón trăng.....
Như vậy kết hợp sử dụng âm nhạc trong việc tổ chức cho trẻ khám phá
khoa học góp phần giúp trẻ tạo thêm cảm xúc với các đối tượng.
* Với hoạt động: Tạo hình
Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình là khi trẻ thực hành cô mở băng,
đánh đàn cho trẻ nghe bài hát, bản nhạc có nội dung tương đối phù hợp với đề
tài giúp trẻ có thêm hứng thú tạo ra sản phẩm đẹp. Âm nhạc có thể dùng vào
phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ thực hành. Sau đó từ nội dung bài hát
giáo viên kết hợp đàm thoại về cách vẽ, màu sắc, đặc điểm của đối tượng.
Ví dụ : Khi cho trẻ vẽ các loại hoa cho trẻ cùng hát về bài “Màu hoa”
sau đó đưa ra hệ thống câu hỏi đàm thoại như :

- Các con thấy những bông hoa trong bài hát đẹp như thế nào ?
- Màu sắc, vẻ đẹp của những bông hoa ra sao ?......
16


- Ngoài những bông hoa đẹp trong bài hát các con còn thấy hoa đẹp như
thế nào nữa ?.......
Câu hỏi sẽ giúp trẻ có thêm một số ý tưởng trong quá trình vẽ để có sản
phẩm đẹp và sáng tạo. Hay khi tổ chức cho trẻ vẽ nặn xé dán “Đàn cá bơi” thì
cho trẻ nghe nhạc kết hợp “Cá vàng bơi” hoặc vẽ ông mặt trời kết hợp với bài
hát cháu vẽ ông mặt trời, nặn chú gà con hát bài Đàn gà con...
Như vậy việc lựa chọn các bản nhạc bài hát phù hợp với nội dung hoạt
động có chủ đích có tác dụng rất lớn trong việc tạo sự hưng phấn, phát triển
nhận thức, trí tưởng tượng, giáo dục những tình cảm xã hội lành mạnh, làm
phong phú thế giới nội tâm của trẻ, hình thành phát triển tình cảm thẩm mĩ,
kích thích khả năng sáng tạo của trẻ trong quá trình khám phá, tìm hiểu thế
giới xung quanh cho các bé .
3.2.4 Âm nhạc trong tổ chức giờ hoạt động góc
Trong chương trình giáo dục mầm non hoạt động góc được thực hiện
song song với hoạt động học có chủ đích. Ở hoạt động học có chủ đích, mỗi
tuần chỉ có một giờ hoạt động âm nhạc vì vậy việc hướng dẫn trẻ hoạt động
theo nhạc thông qua hoạt động góc cũng là biện pháp rất cần thiết và hữu
hiệu. Biện pháp này nhằm phát triển ở trẻ cảm giác nhịp điệu về âm nhạc, qua
đó giúp trẻ thể hiện nhịp điệu âm nhạc bằng chính hoạt động của mình. Trẻ có
thể cảm nhận và tự vận động theo ý thích của mình. Chính vì vậy tôi đã hướng
dẫn giáo viên khuyến khích trẻ vận động dưới nhiều hình thức như: Hát kết
hợp vỗ tay đệm theo bài hát; hát kết hợp nhún nhảy, lắc lư, giậm chân; hát kết
hợp một số động tác đơn giản như vẫy cánh tay, cuộn cổ tay, nhún, đi, chạy ;
hát kết hợp minh hoạ theo lời ca trong giờ hoạt động góc theo từng nội dung
bài hát trong mỗi chủ đề của từng độ tuổi.

Ví dụ : Khi tổ chức cho trẻ hoạt động góc ở chủ đề Phương tiện và luật lệ
giao thông (lớp mẫu giáo 5-6 tuổi) giáo viên đã khai thác để tổ chức cho trẻ
hoạt động âm nhạc tại góc như : Cho bé vỗ đệm theo tiết tấu chậm, sử dụng
một số đạo cụ như xắc xô, phách gõ đệm theo nhịp của bài hát (Em đi chơi
thuyền). Hoặc giáo viên có thể tổ chức cho trẻ ôn luyện bài hát (đèn xanh đèn
17


đỏ) qua việc tổ chức trò chơi tại góc nghệ thuật....
Như vậy việc cho trẻ vận động theo nhạc ở góc nghệ thuật trong giờ hoạt
động góc chủ yếu giúp trẻ biết hưởng ứng cảm xúc bằng chính những phản
ứng của cơ thể sao cho phù hợp với nhịp điệu âm nhạc, không nhất thiết yêu
cầu trẻ phải vận động giống như cô nhưng lại góp một phần rất lớn giúp cho
trẻ cảm thụ hoạt động âm nhạc một cách đầy đủ hơn. Ở hoạt động này trẻ
được ôn luyện, củng cố và vận dụng những kỹ năng âm nhạc thông qua trò
chơi, các hoạt động sáng tạo. Tùy theo tính chất của góc và chủ đề cô giáo có
thể gợi ý để các bé lựa chọn hoạt động âm nhạc, phối hợp với nhau như : Múa
hát theo từng nhóm nhỏ, hát đối đáp, chơi trò chơi âm nhạc, nghe nhạc, diễn
kịch.... Trong giờ hoạt động góc cũng có thể cho trẻ luyện tập một số tiết mục
minh họa cho giờ hoạt động có chủ đích. Giáo viên gợi ý để trẻ tự lựa chọn
tiết mục, trò chơi... động viên trẻ phối hợp với nhau để tổ chức hoạt động âm
nhạc có hiệu quả.
3.2.5. Âm nhạc trong các hoạt động khác
Ngoài những hoạt động kể trên những bài hát, bản nhạc vui tươi còn
được sử dụng hợp lý trong một số hoạt động trong ngày của bé như: Trước
giờ ăn cô và trẻ cùng hát bài “Mời bạn ăn” với tác dụng ôn luyện cho trẻ
thuộc cao độ trường độ của bài hát và tạo cho trẻ cảm giác ngon miệng. Hay
trong giờ ngủ cô giáo có thể mở băng hoặc trực tiếp hát cho trẻ nghe những
làn điệu dân ca, những bài hát ru nhẹ nhàng êm ái để đưa trẻ vào giấc ngủ sâu
hơn. Rồi trước giờ trả trẻ cô và trẻ cùng hát một số bài trong chủ đề để trẻ

thuộc hơn như bài bài hát “Đi học về hoặc bài chào hỏi” có tác dụng giáo dục
lễ giáo cho trẻ, nhắc nhở bé trước khi đi học, sau khi đi học về chào bố mẹ,
ông bà, ra đường gặp người lớn biết chào hỏi biết vâng lời cô giáo mới là bé
ngoan .....
3.2.6. Âm nhạc trong các ngày lễ hội
Ở trường ngày lễ hội được tổ chức với các hoạt động phong phú và hấp
dẫn không chỉ đem lại cho trẻ niềm vui mà còn làm phong phú thêm ở trẻ
những xúc cảm mới mẻ với không khí sôi động, náo nhiệt của những bài hát
18


điệu múa.... Được tham gia vào buổi lễ hội khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ
thêm sâu sắc, tầm hiểu biết mở rộng, trẻ biết thêm những điều mới và củng cố
những gì đã lĩnh hội được. Nhờ đó những kỹ năng hoạt động âm nhạc, năng
khiếu âm nhạc của trẻ thêm phát triển. Muốn vậy các cô giáo cần chuẩn bị tốt
nội dung ngày hội lễ. Cụ thể:
Công tác chuẩn bị: Các cô giáo cần căn cứ trên thực tế học sinh, điều
kiện cơ sở vật chất để thảo luận và thống nhất nội dung chương trình. Tổ chức
cho trẻ tập luyện, cần động viên trẻ tập luyện trong không khí thi đua để có
những tiết mục hay song cũng lưu ý không để trẻ tập luyện mệt mỏi, quá sức.
Sắp xếp chương trình xen kẽ các tiết mục cho sinh động hấp dẫn, cô giáo và
phụ huynh có thể tham gia biểu diễn cùng trẻ một số tiết mục vì như vậy sẽ
làm cho trẻ thêm hào hứng và tăng thêm ấn tượng tốt đẹp của trẻ về ngày hội
lễ. Ngoài sự chuẩn bị về âm nhạc cần chú ý trang hoàng cho sân khấu thật
đẹp, màu sắc rực rỡ thu hút trẻ. Và một vấn đề cần chú ý đó là trang phục,
trang trí quần áo biểu diễn cho trẻ. Theo nội dung các tiết mục có thể cho trẻ
đội thêm các loại mũ múa, đeo thêm đôi cánh cho giống con chim, đuôi cho giống
con cáo...
Tiến hành tổ chức: Trước khi khai mạc cho trẻ hát một bài tập thể. Cô
hiệu trưởng phát biểu ngắn gọn chúc mừng chân thành đơn giản dễ hiểu gợi

cho trẻ cảm xúc về ngày lễ hội sau đó sẽ là chương trình văn nghệ. Trong
buổi diễn người dẫn chương trình đóng vai trò rất quan trọng. Mọi trạng thái
của trẻ trong buổi lễ hội sẽ tùy thuộc vào mức độ dẫn dắt chương trình từ cách
nói diễn cảm mà thong thả đến thái độ vui vẻ hài hước đến tác phong đẹp, lôi
cuốn hấp dẫn của người dẫn chương trình. Chương trình âm nhạc sẽ càng tăng
thêm chất lượng và hấp dẫn trẻ bởi phần đệm của âm nhạc, tuy nhiên phần âm
nhạc phụ họa, làm nền phải hay phù hợp với tính chất chung của nội dung
buổi lễ.
Thời gian tổ chức buổi hội lễ ở trường mầm non có thể từ 40 đến 60
phút, tránh tình trạng kéo dài gây cho trẻ mệt mỏi. Và như thế khi ngày hội lễ
qua đi nhưng ấn tượng về nó sẽ mãi còn trong ký ức mỗi trẻ.
19


3.3. Chỉ đạo giáo viên sưu tầm và tổ chức trò chơi âm nhạc có hiệu
quả cho hoạt động giáo dục âm nhạc ở trường mầm non
Trò chơi âm nhạc trong chương trình Giáo dục mầm non là dạng hoạt
động tương đối tổng hợp có sử dụng tất cả các hoạt động âm nhạc khác như ca
hát, vận động theo nhạc, nhảy múa, nghe nhạc.... dưới những hình thức hấp
dẫn vừa sức và được trẻ yêu thích. Tham gia trò chơi âm nhạc trẻ được động
viên, được tự do thể hiện bản thân, những cảm xúc suy nghĩ sáng tạo được trải
nghiệm. Các trò chơi có nội dung có luật giúp trẻ thể hiện một cách dễ dàng
các bài tập luyện kỹ năng hát múa, cảm thụ âm nhạc, ghi nhớ tác phẩm, nắm
những khái niệm âm nhạc đơn giản về các phương tiện diễn tả âm nhạc trong
hình thức hấp dẫn sinh động. Các trò chơi âm nhạc rất phong phú đa dạng,
phần nhiều trong tiết học âm nhạc ở giờ hoạt động có chủ đích, hoạt động góc
trò chơi âm nhạc được sử dụng rộng rãi là nội dung kết hợp để chuyển tải
những nội dung trọng tâm như tập hát, nghe nhạc, múa và vận động theo nhạc,
ôn luyện củng cố các kỹ năng đã học. Đối với trẻ mầm non được hoạt động
với âm nhạc thông qua các trò chơi là một biện pháp hữu hiệu nhất. Trò chơi

đã trở thành phương tịên để đem đến cho trẻ các yếu tố diễn tả của nghệ thuật
sinh động, nó có tác dụng mạnh mẽ nhưng lại đến với trẻ một cách nhẹ nhàng,
thoả mái. Trò chơi âm nhạc được coi là một trong các hình thức vận động theo
nhạc của chương trình giáo dục âm nhạc Mầm non nó có vai trò quan trọng
giúp trẻ luyện tai nghe nhạc, củng cố ca hát, tạo cảm giác nhịp điệu, phát triển
năng khiếu âm nhạc. Mỗi loại trò chơi đều có ý nghĩa giúp trẻ phát triển trí
tuệ, tạo cho trẻ có những phản xạ nhanh nhạy có tác dụng trong việc củng cố
và tiếp thu những nội dung giáo dục. Đặc biệt trò chơi âm nhạc còn rèn luyện
cho trẻ các kĩ năng thông qua tai nghe âm nhạc. Chính vì vậy bản thân đã
cùng với giáo viên tìm tòi, sưu tầm một số trò chơi nhằm làm tăng thêm sự
phong phú âm nhạc cho trẻ, xin giới thiệu một số trò chơi sau:
Trò chơi: “Tai ai thính”
- Mục đích : Trò chơi tạo cho trẻ sự tập trung chú ý lắng nghe các âm
thanh của các nhạc cụ khác nhau và trẻ hứng thú được khám phá, trải nghiệm các nhạc
20


cụ.
- Chuẩn bị : Một số nhạc cụ âm nhạc như sau Đàn organ bằng đồ chơi
điện tử, kèn nhựa, phách gõ bằng tre, bằng vỏ nghêu, đàn gõ bằng tre, trống
gõ bằng lon sữa...
- Cách chơi : Trẻ nghe và phân biệt âm thanh của các nhạc cụ. Cô giới
thiệu cho trẻ biết từng loại nhạc cụ và âm thanh của các loại nhạc cụ đó như:
Cô đàn organ và nói cho trẻ biết đó là tiếng đàn organ. Cô thổi kèn bằng nhựa
và cho trẻ biết đó là tiếng kèn bằng nhựa. Cô gõ phách bằng tre và cho trẻ biết
đó là tiếng gõ bằng phách tre... Sau khi giới thiệu hết các loại nhạc cụ, cô lần
lượt đánh đàn, gõ các loại nhạc cụ cho trẻ vừa nghe, vừa xem và cô hỏi trẻ
tiếng nhạc cụ gì? Khi trẻ đã quen, cô cho trẻ ngồi không nhìn thấy nhạc cụ,
sau đó cô đánh đàn, gõ, thổi các loại nhạc cụ và hỏi xem trẻ nhận biết được
âm thanh của loại nhạc cụ nào. Sau đó cho trẻ chia làm 2 đội và thi đua, nếu

đội nào đoán sai phải hát một bài theo yêu cầu của đội đoán đúng. Nếu đoán
đúng sẽ được khám phá, trải nghiệm với nhạc cụ đó.
Trò chơi “Ô cửa thần kỳ”
- Mục đích : Trò chơi giúp trẻ được ôn luyện các bài hát, tạo cho trẻ
mạnh dạn lên biểu diễn và mong muốn được khám phá những bí mật thần kỳ
bên trong những ô cửa
- Chuẩn bị: Các loại đồ dùng, đồ chơi phù hợp theo từng chủ đề để ở
phía sau những ô cửa, thùng các-tông sơn màu để làm ô cửa và một số đồng
tiền vàng để tặng cho trẻ.
- Cách chơi : Chia trẻ làm 2 đội, 2 đội trưởng lên oẳn tù tì để tìm ra đội
nào chơi trước. Có từ 1-4 ô cửa được đánh dấu theo thứ tự từ 1 đến 4, đội nào
chơi trước sẽ chọn bất kỳ một ô cửa, nếu ô cửa được mở ra, bên trong ô cửa có
đồ dùng đồ chơi gì thì đội đó phải hát một bài nói về hình ảnh đó. Ví dụ: Mở ô
cửa số 4 có con mèo thì hát một bài hát nói về con mèo như: “Ai cũng yêu chú
mèo” hay “Thương con mèo”...Nếu mở ô cửa nào mà hát được bài hát có nội
dung đúng với hình ảnh trong ô cửa đó thì đội đó được tặng một đồng tiền
vàng. Tiếp tục đội kia chọn ô cửa. Nếu đội nào chọn ô cửa mà không hát được
21


bài hát có nội dung như hình ảnh trong ô cửa thì quyền hát thuộc về đội bạn.
Cứ như thế kết thúc buổi chơi đội nào ghi được nhiều đồng tiền vàng đội
thắng cuộc.
Trò chơi “Bé nhớ bước chân”
- Mục đích : Trò chơi phát triển tai nghe, trẻ phản ứng nhanh với các loại
tiết tấu khác nhau và ghi nhớ có chủ định cho trẻ.
- Chuẩn bị: Phấn màu, 5-6 vòng tròn, trống lắc.
- Cách chơi: Cô có từ 5-6 vòng tròn, số trẻ mỗi lần tham gia chơi tương
ứng với số vòng, cô dùng phấn màu vẽ hình bàn chân của trẻ vào đó và đánh
số theo thứ tự. Sau đó cho trẻ đi theo tiếng gõ nhịp nhàng xung quanh vòng

tròn, khi tiết tấu gõ thay đổi, trẻ phải chạy vào vòng có dấu chân của mình.
Nếu trẻ nào chạy vào vòng mà ướm dấu chân của mình không vừa với dấu
chân đã vẽ trong vòng là bị phạt nhảy lò cò quanh lớp một vòng.
Trò chơi âm nhạc với lứa tuổi mầm non có thể phân ra các dạng như :
Trò chơi phát triển tai nghe nhạc, trò chơi luyện trí nhớ, trò chơi phản xạ
nhanh, trò chơi đóng vai, trò chơi phát triển năng khiếu âm nhạc. Tuy nhiên
mỗi loại trò chơi không tách biệt riêng rẽ mà nó có mối quan hệ nhất định với
nhau về mục đích cũng như tác dụng của từng trò chơi. Do tính chất đặc thù
của trò chơi âm nhạc khi tổ chức cho trẻ chơi cần lưu ý một số vấn đề sau :
Các trò chơi phải hướng đúng vào tác dụng giáo dục âm nhạc vì vậy cần
được thực hiện bằng các yếu tố âm nhạc.
Cho trẻ chơi phù hợp với khả năng thực hiện của trẻ, không nên tổ chức
với hình thức quá dễ hoặc quá khó, không lặp đi lặp lại nhiều lần một hình
thức chơi. Khi tổ chức trò chơi mới cô giáo cần giảng giải kỹ dễ hiểu, làm
mẫu rõ ràng và hướng dẫn trẻ theo phương pháp giáo dục mầm non.
Trong khi chơi giáo viên luôn tạo ra các hình thức sinh động để trẻ hào
hứng tham gia, động viên kịp thời những trẻ đạt được yêu cầu của trò chơi.
Đối với những trò chơi tập nghe cao độ hay tiết tấu âm nhạc cần lưu ý cho trẻ
nghe âm thanh chuẩn với những giai điệu quen thuộc.
Muốn hướng dẫn trẻ chơi có hiệu quả có tác dụng cảm thụ âm nhạc cô
22


giáo phải nắm vững trò chơi và có khả năng thực hiện vững vàng các yếu tố
âm nhạc của trò chơi, mặt khác cần chuẩn bị đảm bảo những điều kiện phục
vụ cho trò chơi như địa điểm, đồ dùng, đồ chơi phù hợp và đầy đủ.
4. Hiệu quả của sáng kiến
Những biện pháp trên là có tính khả thi bởi sau thời gian áp dụng tại 8
nhóm lớp của nhà trường thì thấy rằng có sự chuyển biến rõ nét, chất lượng
hoạt động âm nhạc được nâng lên. Qua quan sát, dự giờ kiểm tra cho thấy

100% trẻ các độ tuổi thực sự thích thú khi tham gia hoạt động âm nhạc, tích
cực tham gia chơi, chơi thành thạo các các trò chơi âm nhạc ...tạo không khí
vui tươi, hào hứng khi tham gia hoạt động âm nhạc. Ngoài ra còn có tác
dụng dấy lên phong trào sưu tầm, sáng tác các trò chơi âm nhạc trong đội ngũ
giáo viên. Các bé vui vẻ đến trường, yêu quí cô giáo và các bạn hơn, tỷ lệ đi
học chuyên cần luôn giữ mức ổn định ở tất các các tháng. Và một điều đặc
biệt hơn là các cô giáo, các nhóm lớp đã nhận được sự ủng hộ rất nhiệt tình
của phụ huynh trong việc ủng hộ đồ đùng, sưu tầm các bản nhạc.... giúp cho
công tác chăm sóc giáo dục trẻ ngày một tốt hơn.
Kết quả ấy được thể hiện qua bảng khảo sát thời điểm tháng thứ 7 của
năm học như sau :
Mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ
Độ tuổi
Nhà trẻ

Tốt
8/26= 30 %

Khá
9/26=35 %

Đạt
yêu cầu

Chưa
đạt yêu cầu

9/26=35 %
0%

Mẫu giáo 3-4 tuổi

(tăng 15%)
11/30= 37 %

(tăng 15%)
12/30= 40 %

Mẫu giáo 4-5 tuổi

(tăng 20%)
26/70= 37 %

(tăng 20%)
30/70= 43 %

Mẫu giáo 5-6 tuổi

(tăng 20%)
52/130= 40 %

(tăng 20%)
59/130= 45 %

(tăng 21%)

(tăng 20%)

7/30=23 %

0%

14/70= 20 %

0%

19/130= 15 %

0%

Nhìn vào bảng kết quả khảo sát trên ta có thể thấy rằng sau khi áp dụng
23


hệ thống các giải pháp trên mức độ cảm thụ âm nhạc ở tất cả các độ tuổi đã có
sự thay đổi, chuyển biễn rõ rệt. Tỷ lệ cảm thụ âm nhạc ở mức độ tốt, khá tăng
từ 15 – 20 %, tỷ lệ cảm thụ âm nhạc ở mức độ đạt yêu cầu giảm 5- 10 % và
đáng mừng hơn nữa là mức độ chưa đạt yêu cầu ở đầu năm vẫn còn từ 1525% thì bây giờ không còn nữa.

24


KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
tại trường mầm non đã góp phần nâng cao chất lượng cho các bé trường mầm
non Hoa Hồng- Bảo Yên- Lao Cai, mức độ cảm thụ âm nhạc của các bé tăng
lên rõ rệt so với đầu năm học;
Hệ thống các giải pháp trên đã giúp cho các cô giáo rất nhiều trong việc
bồi dưỡng chuyên môn nhất là trong lĩnh vực phát triển thẩm mỹ;

Bên cạnh đó còn hỗ trợ cho các đồng chí làm công tác quản lý trong
công tác chỉ đạo chuyên môn áp dụng vào công việc của mình một cách hiệu
quả;
Quan trọng hơn cả là các biện pháp khả thi này đã thúc đẩy để giáo dục âm
nhạc trong trường mầm non thực sự là hoạt động giúp trẻ phát triển toàn diện nhất.
2. Nhận định chung về việc áp dụng khả năng phát triển của sáng kiến
kinh nghiệm
Trong công tác quản lý trường học thì yếu tố con người là yếu tố xuyên
suốt trong toàn bộ chu trình quản lý. Con người vừa là khách thể quản lý vừa là
sản phẩm của quả trình quản lý, sản phẩm đó chính là nhân cách con người được
đào tạo. Có thể nói rằng quản lý trường học lấy điểm xuất phát từ con người và
con người cũng chính là đích cuối cùng. Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao
chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường Mầm non Hoa Hồng- Bảo YênLao Cai là có tính khả thi. Bởi vậy mà người cán bộ quản lý phải thường xuyên,
liên tục tìm tòi những biện pháp tối ưu nhằm bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ
giáo viên để họ không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo
đức, lương tâm trách nhiệm, giầu lòng nhân ái, thực sự yêu thương trẻ, xứng
đáng là người mẹ hiền thứ hai của các cháu.
Đây là một trong nhiều biện pháp có thể nhân ra đại trà mà các trường
trong huyện có thể thực hiện theo một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực
tế của nhà trường vì tất cả những biện pháp đó đều xuất phát từ thực tế, trên cơ
sở lý luận cũng như cơ sở thực tiễn của lứa tuổi mầm non. Hơn thế nữa tôi đã áp
25