Phat triển vôn tài liệu trong thư viện trường học

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1.Lý do chọn đề tài
Thư viện có vai trò quan trọng trong mỗi trường học, đó thực sự là nơi lưu
trữ và cung cấp hiệu quả nhất, nhiều phương tiện cần thiết để phục vụ hỗ trợ cho
quá trình giảng dạy và học tập của nhà trường. Đó không chỉ là nơi lưu trữ sách,
báo, tạp chí và các loại tài liệu, các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, các cấp
các ngành…..mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa trong nhà trường, xây dựng
nếp sống văn hóa mới cho mỗi thành viên trong nhà trường. Có thể nói sách trong
thư viện nhà trường có thể giáo dục đạo đức cho mỗi học sinh, giúp giáo viên nâng
cao chất lượng giảng dạy, thêm phương pháp truyền đạt hiệu quả cho học sinh.
Chính vì vậy để xứng đáng với vai trò và vị thế “là trái tim của nhà trường” thư
viện phải có những giải pháp cụ thể, thật sự hiệu quả để phục vụ một cách tốt nhất.
Tuy nhiên, với thực trạng hiện nay vốn tài liệu của các trường trung học còn rất
nghèo nàn, lạc hậu, thiếu cả về “ số lượng” và “ chất lượng” chưa thực sự đáp ứng
được nhu cầu của giáo viên và học sinh. Bắt nguồn từ những nhận thức về vai trò
của thư viện trong nhà trường và những băn khoăn về vốn tài liệu chưa thực sự
phong phú tôi chọn đề tài:
“ Phát triển vốn tài liệu trong thư viện trường học ”
2.Mục đích nghiên cứu
Phân tích thực trạng việc xây dựng, bổ sung vốn tài liệu trong thư viện trường
học, đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển vốn tài liệu cả về chất lượng và số
lượng. Đồng thời thấy được hiệu quả của việc phát triển vốn tài liệu với hoạt động
thư viện trong mỗi nhà trường.
3.Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tăng vốn tài liệu nhằm làm phong phú thêm kho sách của nhà trường.
- Thu hút lượng độc giả tới thư viện nhiều hơn.


-

Giáo dục cho mỗi thành viên trong nhà trường ý thức bảo quản, giữ gìn và

quý trọng sách vở.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu : trong quá trình thực hiện đề tài tôi đi sâu nghiên cứu về
toàn bộ vốn tài liệu của thư viện, cách thức quản lý chúng như : đăng kí vào các
loại sổ sách, bảo quản trong kho và quản lí sách trong quá trình học sinh mượn
đọc.
- Phạm vi nghiên cứu : Thư viện trường THCS với cách quản lí các loại sách, sổ
sách, giấy tờ, các loại tạp chí, báo chí…
5.Phương pháp nghiên cứu:
- Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên
cứu như : phương pháp thống kê, phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu,
phương pháp quan sát trực tiếp


PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I.Cở sở lý luận.
Có thể nói vốn tài liệu là yếu tố sống còn cho hoạt động thư viện nói chung và
thư viện trường học nói riêng. Chất lượng vốn tài liệu sẽ bị giảm sút khi không
được bổ sung thường xuyên và lâu dài thì vốn sách sẽ nghèo nàn và cạn dần dẫn
đến việc thư viện không đáp ứng được nhu cầu của độc giả.
Theo Quyết định số 01/2003- BGD&ĐT ngày ….quy định về sách gồm 3 bộ
phận:

1. Sách giáo khoa
2. Sách nghiệp vụ
3. Sách tham khảo

Đây là ba bộ phận quan trọng cấu thành lên vốn tài liệu của thư viện.
Cũng tại quyết định này, tại mục 3 điều 11 ghi:

Đặc biệt vốn tài liệu của mỗi thư viện trong nhà trường sẽ là nhân tố quyết định rất
lớn đến lượng bạn đọc tìm tới thư viện. Bởi các tài liệu, sách, báo, tạp chí trong thư
viện có phong phú, đa dạng thì mới lôi kéo, thu hút bạn đọc, từ chỗ chưa thích đến
chỗ thích và có ý thức đọc sách. Từ đó tạo ra phong trào đọc sách trong nhà
trường.
II. Cơ sở thực tiễn
1.Thực trạng của vấn đề
Bằng phương pháp điều tra, phiếu hỏi và phỏng vấn nhằm thu thập các
thông tin về thực trạng vốn tài liệu có trong thư viện bao gồm cả chất lượng và số
lượng đã thu được một số kết quả như: Vốn tài liệu có trong thư viện chưa thực sự
phong phú, ít cập nhật thông tin, lượng sách cũ còn rất nhiều chưa theo kịp sự đổi
mới trong giảng dạy và học tập, đa số các tài liệu có trong thư viện chỉ dừng lại ở
các môn học chính chưa có nhiều tài liệu mở rộng kiến thức, giúp các em tự học, tự
nghiên cứu, những tài liệu về kỹ năng sống còn rất ít. Đặc biệt số lượng đầu sách
có trong thư viện còn rất hạn chế. Bên cạnh đó vốn tài liệu trong thư viện được


hình thành trong quá trình hình thành thư viện của nhà trường nên toàn bộ ở dạng
truyền thống.Chính vì vậy đã giảm rất nhiều khả năng thu hút tìm tới thư viện của
giáo viên và học sinh. Lượng bạn đọc ngày càng giảm do các sách có trong thư
viện hoặc là đã đọc hoặc là đã có người mượn.
2.Các giải pháp nhằm tăng cường vốn tài liệu cho thư viện
2.1 Xây dựng vốn tài liệu hạt nhân cho thư viện
Bổ sung tài liệu khởi đầu được áp dụng với thư viện ít tài liệu nhằm từng bước
ổn định và đi vào hoạt động phục vụ đông đảo bạn đọc. Bổ sung tài liệu khởi đầu
cũng là công đoạn đầu tiên và rất quan trọng trong quy trình nghiệp vụ thư viện.
Nếu bổ sung không hợp lý sẽ dẫn đến tình trạng sách chết hoặc sách lãng quên vì
không phù hợp với chương trình giảng dạy của giáo viên cũng như không phù hợp
với lứa tuổi và bậc học của học sinh. Việc xây dựng vốn tài liệu có thể tiến hành
bằng nhiều cách khác nhau nhưng dù bổ sung bằng cách nào thì việc phải tuân thủ

đúng theo danh mục và sách tham khảo dùng cho thư viện trong trường phổ thông
do Bộ giáo dục và đào tạo quy định.
Khi về trường nhận bàn giao công việc tôi đã bắt tay ngay vào việc kiểm kê lại
kho sách của thư viện trong trường nhiều lần. Đánh giá, phân loại các tài liệu có
trong kho rồi lên kế hoạch cho việc mua sắm, bổ sung tài liệu dài hơn cho thư viện
bởi nguồn vốn của thư viện của nhà trường không có, còn rất eo hẹp. Chọn những
danh mục sách cần thiết nhất cho công tác giảng dạy và học tập để bổ sung ban
đầu. Khi bổ sung có tham khảo ý kiến của các đồng chí giáo viên bộ môn về danh
mục sách bổ sung.
2.2. Tham mưu, đề xuất với Ban giám hiệu để hỗ trợ kinh phí từ các nguồn chi
của nhà trường.
Mức kinh phí mà thư viện nhà trường có được hàng năm là con số quá nhỏ.
Để bổ sung tài liệu bằng nguồn ngân sách cấp đó thì lượng tài liệu có được sẽ vô
cùng nghèo nàn. Chính vì vậy ngày từ đầu năm học, cán bộ thư viện phải xây dựng


kế hoạch bổ sung tài liệu hợp lý( nhất là những tài liệu hiện đại), phù hợp với mục
tiêu chung của năm học, bám sát các cuộc vận động của Đảng, Nhà nước và các
phong trào thi đua của ngành, của nhà trường.
2.3. Vận động giáo viên và học sinh quyên góp sách cho thư viện.
- Đây là việc làm không mới nhưng cũng chưa bao giờ là cũ với thư viện, là một
trong những nguồn sách, báo tài liệu lớn và rất quan trọng giúp cho việc xây dựng
kho sách hạt nhân của thư viện ngày càng phong phú hơn.
- Việc vận động quyên góp sách thuộc phạm vi công tác tư tưởng, công tác vận
động quần chúng, do đó tiến hành cần có những biện pháp cụ thể và thích hợp đối
với từng đối tượng:
+ Đối với giáo viên:
Tham mưu và tranh thủ sự giúp đỡ của Ban giám hiệu, công đoàn, chi đoàn của
nhà trường trong phiên họp hội đồng, họp công đoàn, họp chi đoàn từ đầu năm
học. Cán bộ thư viện vận động, thuyết phục mỗi giáo viên góp từ 1 đến 3 cuốn

sách cho thư viện. Những sách giáo viên quyên tặng sẽ là những tài liệu rất sát với
chương trình giáo dục của nhà trường.
+ Đối với học sinh
- Ngay từ đầu năm học lên kế hoạch cụ thể cho việc tuyên truyền góp sách cho học
sinh. Vận động các em góp truyện tranh, truyện thiếu nhi, sách tham khảo và các
sách có nội dung và hình thức phù hợp với lứa tuổi và bậc học của các em. Kết
hợp với Liên đội nhà trường tổ chức buổi quyên tặng sách cho thư viện nhà trường
thật ý nghĩa và long trọng ( Nếu có điều kiện mời thêm lãnh đạo của xã, chuyên
viên phụ trách thiết bị – thư viện của phòng giáo dục) vào dịp ngày lễ như 20 – 11,
22 – 12 hoặc 26 – 3…. Cụ thể như:
+ Chủ đề tuyền truyền, vận động: “ Góp một cuốn sách để đọc được nhiều sách
hay”.


+ Thời gian tuyên truyền: Ít nhất là một tháng bằng các hình thức: Buổi sinh hoạt
đầu tuần, Đài phát thanh măng non của nhà trường, làm khẩu hiệu, hình ảnh dán ở
bảng tin, buổi sinh hoạt lớp….
+ Phương pháp thực hiện: Đề nghị Liên đội nhà trường khen thưởng đối với những
cá nhân, tập thể lớp làm tốt phong trào.
Ví dụ: Ở lớp: Giáo viên chủ nhiệm sẽ tặng sao tốt cho những học sinh góp từ
3 cuốn sách trở lên. Cán bộ thư viện lập danh sách những học sinh góp từ 5 cuốn
trở lên nhờ Tổng phụ trách tuyên dương trước cờ vào sáng thứ 2 hàng tuần. Đồng
thời cán bộ thư viên cũng phát cho những học sinh góp sách từ 7 cuốn trở lên một
thẻ ưu tiên như: có thể mượn tối đa 5 cuốn sách, mượn thời gian tối đa là 2 tuần và
mượn vào tất cả các ngày trong tuần.
Đối với học sinh lớp 9, chuẩn bị ra trường, cán bộ thư viện vận động các em
trước khi ra trường góp lại những cuốn sách đã học mà các em không sử dụng nữa
đóng góp cho thư viện nhà trường. Những học sinh có đóng góp tích cực cho
phong trào quyên sách cho thư viện sẽ được tuyên dương và ghi tên trong sổ truyền
thống của nhà trường.

2.4.Tổ chức tủ sách vệ tinh bên cạnh kho sách thư viện
Trong giáo viên và học sinh có rất nhiều người có tủ sách cá nhân chứa đựng rất
nhiều cuốn sách hay và quý. Bằng những biện pháp thuyết phục, tuyên truyền đến
việc “cùng bạn đọc những cuốn sách quý”, đồng thời phân tích những lợi ích cho
mỗi thành viên trong nhà trường việc làm thiết thực, mang lại nhiều hiệu quả cho
công tác thư viện nói riêng và cho chất lượng giáo dục nhằm mượn tạm thời những
cuốn sách có giá trị. Như vậy giúp mỗi thành viên trong nhà trường cùng đọc
những cuốn sách hay mà họ chưa được đọc.
Cán bộ thư viện tiến hành làm mục lục giới thiệu những cuốn sách đó và mượn
giúp bạn đọc theo yêu cầu. Bằng cách này, thư viện có được một số sách đáng kể
để phục vụ nhu cầu của giáo viên và học sinh.


+ Đối với phụ huynh học sinh
Phụ huynh học sinh là đối tượng rất tiềm năng cho việc phát triển vốn tài liệu
của thư viện nhà trường. Tuy nhiên để vận động được họ quyên góp để phát triển
vốn tài liệu cho thư viện nhà trường cần sự ủng hộ to lớn của Ban Giám hiệu nhà
trường, Ban chấp hành hội cha mẹ học sinh. Khi đặt vấn đề với ban chấp hành hội
phụ huynh của nhà trường cần có những lý lẽ thuyết phục, số tiền quyên góp sẽ do
ban chấp hành hội phụ huynh học sinh quyết định. Và khi sử dụng số tiền đó để
phát triển vốn tài liệu hoặc trang bị thêm cơ sở vật chất thì phải thông qua ý kiến
của hội.
2.5. Tìm hiểu chế độ tặng sách của các cơ quan, đoàn thể, các nhà xuất bản.
Tặng sách là một trong những việc làm rất thường xuyên của các cơ quan, đoàn
thể như thư viện Quốc gia, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Hồ Chí
Minh, đặc biệt là các nhà xuất bản như nhà xuất bản giáo dục, nhà xuất bản Kim
Đồng….nhân những ngày lễ lớn hoặc chính sách do các cơ quan đặt ra ngay từ đầu
năm nhằm giúp đỡ các thư viện hoạt động sao cho có hiệu quả và phát triển “văn
hóa đọc” trong toàn dân. Chính vì vậy cán bộ thư viện phải thường xuyên truy cập
Internet để cập nhật thông tin, tìm hiểu các tiêu chuẩn, chỉ tiêu được tặng sách. Từ

đó nghiên cứu nếu đáp ứng đúng, đủ tiêu chuẩn thì lập kế hoạch trình với Ban
giám hiệu nhà trường để làm đơn đề nghị được tặng sách.
Ví dụ: - Tháng 7/ 2013 Nhà xuất bản Kim Đồng xây dựng chương trình “Một
triệu cuốn sách Kim Đồng dành tặng trẻ em nghèo” dành tặng cho các tỉnh theo cơ
cấu tỉ lệ: mầm non 37%, tiểu học 58%, trung học cơ sở 5% trong tổng số các
trường của tỉnh được thụ hưởng và mỗi trường được tặng 500 cuốn sách.
- Hiện nay trên mạng xã hội Facebook có địa chỉ: Quỹ tặng sách rất thiết thực và ý
nghĩa. Tại địa chỉ này các cá nhân, tập thể có thể ủng hộ, quyên góp sách hoặc có
thể được tặng sách nếu đủ tiêu chuẩn.


- Công đoàn Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch hàng năm vẫn tổ chức đi tặng sách
cho hàng trăm đơn vị lớn nhỏ. Nếu cán bộ thư viện biết tham mưu để lãnh đạo nhà
trường đề nghị lên công đoàn Bộ thì vốn tài liệu của thư viện sẽ vô cùng phong
phú.
- Còn rất nhiều chương trình khác mà cán bộ thư viện có thể tìm hiểu và đề đạt để
có thể nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan trên. Đây là một hình thức phát triển vốn
tài liệu rất khó và cần sự kiên trì nhưng sẽ thu được kết quả vô cùng to lớn. Lượng
sách được tặng sẽ rất phong phú cả về số lượng và chất lượng.
2.6.Mở rộng mối quan hệ với những cơ quan, doanh nghiệp đóng trên địa
bàn.
- Có thể tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường để kêu gọi sự giúp đỡ từ các tổ
chức này. Đây là nguồn kinh phí để phát triển vốn tài liệu không thường xuyên
nhưng cũng góp một phần đáng kể để phát triển vồn tài liệu cho thư viện.
3.Hiệu quả của sáng kiến
Qua 3 năm thực hiện các giải pháp phát triển vốn tài liệu trong thư viện của nhà
trường đã thu được kết quả rất khả quan. Cụ thể
Kho sách có 15 kệ sách, 5 tủ sách.
Loại

Sách

Sách

Sách

Truyện

Sách

Sách

Sách

Tống

T.liệu

nghiệp

giáo

tham

thiếu

Bác Hồ

pháp

VH -

số

khoa
10bộ/lớp
15bộ/lớp
20bộ/lớp

khảo
1235
1796
2987

nhi
456
623
987

0
91
367

luật
0
30
129

NT
0

0
378

sách

2007
2010
2013

vụ
509
798
1178

.......................................................................................


PHẦN 3. KẾT LUẬN


I. Bài học kinh nghiệm và những kiến nghị
1.Bài học kinh nghiệm.
- Qua trải nghiệm thực tế, tôi nhận thấy rằng có thể phát triển được vốn tài
liệu trong thư viện trường học cần có sự quan tâm của các ban ngành, đặc biệt là sự
quan tâm của Ban giám hiệu, Ban chi ủy và Phòng giáo dục và đào tạo
- Hệ thống thư viện của chúng ta nói chung đang đứng trước những nhiệm
vụ mới, quan trọng và không ít khó khăn. Thư viện trường tôi cũng đang đứng
trước những thử thách mới trong đường lối phát triển của mình. Chính vì vậy
nhiệm vụ quan trọng và cấp bách là cần đổi mới và nâng cao chất lượng công tác
phát triển vốn tài liệu phục vụ kịp thời nhu cầu học tập và nghiên cứu của thầy cô

và các em học sinh
- Muốn nâng cap chất lượng công tác phát triển vốn tài liệu, thư viện phải xây
dựng cho mình một nguồn vốn tài liệu phong phú có chất lượng cao, phù hợp với
nhiệm vụ và điều kiện của trường để đáp ứng nhu cầu thông tin của bạn đọc phù
hợp nhất.
2. Kiến nghị.
Để quản lý tốt vốn tài liệu trong thư viện nhà trường tôi xin đưa ra một số kiến
nghị như sau :
- Ban giám hiệu trường cần quan tâm, chú trọng hơn nữa đối với thư viện nhà
trường như : theo dõi, xem xét và phê duyệt kế hoạch xây dựng vốn tài liệu hàng
năm của thư viện do cán bộ thư viện soạn thảo và đưa lên, có kế hoạch bổ sung
thêm tài liệu về thư viện….
- Nâng cấp cơ sở hạ tầng thông tin và hoàn thiện lại phần mềm để hướng quản lý
vốn tài liệu bằng máy tính.
- Thống kê, xây dựng tài liệu bổ sung, cần triển khai áp dụng công nghệ thông tin
một cách rộng rãi


- Thực hiện chế độ ưu đãi đối với cán bộ thư viện nhằm thúc đẩy hơn nữa lòng
nhiệt tình và say mê công việc của người cán bộ thư viện, củng cố hơn nữa trang
thiết bị phục vụ nhu cầu của học sinh và giáo viên
3. Kết luận :
Trải qua một thời gian dài hoạt động và phát triển thư viện của chúng tôi đã
khắc phục được những khó khăn để vươn lên thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Từ
vốn sách ít ỏi ban đầu chỉ vài trăm cuốn cho đến nay thư viện đã xây dựng cho
mình một nguồn vốn tài liệu với khối lượng lớn, phong phú trên nhiều lĩnh vực với
tổng số sách là ............. kể cả sách tham khảo..........và các loại báo chí...Đó là
những cố gắng trong công tác bổ sung vốn tài liệu để làm phong phú thêm nguồn
tài liệu............................