Sáng kiến kinh nghiệm SKKN vận dụng phương pháp dạy học hợp tác trong dạy học một số khái niệm toán học ở trường THPT

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC HỢP TÁC TRONG DẠY
HỌC MỘT SỐ KHÁI NIỆM TOÁN HỌC Ở TRƢỜNG THPT"

1


PHẦN I- ĐẶT VẤN ĐỀ
1- Lý do chọn đề tài

,

ể

,
,

ể

,
ố T

,
,

,

Đổ

đ
Mụ

đ

đ
ể

ụ
ố

để

,

ụ V
ĩ

đ
đ

ă

ã

D
đ

-

ă

đ

ữ
,

ữ

,
ụ
ữ

ầ

,
ể

;
ể

ể

để

;

ảđ đ

-

ầ

:

ả ă
ữ

-

để
đ đ

- Đề

đ

ụ

đ
ụ
ỷ XXI “H để
,
để
ẳ đị
ì ”
U ESCO đã đề
ề
ụ
,

đ
ầ
V
ụ
đ
ì
ò
ă
ã
S
ữ
Vì ,
ằ

ữ

-T

ò

ề

đổ
đ
Bố

ả
ữ
ă
ồ

ả ă

ụ ấ

ă

;
ĩ ă

ã

ằ
ả ă

ã

;

đ ,đ

đị

,

;
-T

đ

-Đ

,
ồ
ữ

ò

ề ả
ố
ổ

ụ ,
T
ố

;

ữ

:

ầ đồ

đ
Vì

ữ

đ ,

ă ,

đố
ể

ữ

ềT
ả

2

,

ềT

,đ

ố


V

ụ

đ
é

ỳ
ă

ỏ để
, đố
đề đ
ẳ

,đề
ầ

ữ

ả

ụ
ì

à nó còn

,

ấ
ụ

đị

ì
ổ

ò

ầ

V

ụ

ả
ấ đề
đ
đ
Vì
“Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác trong
dạy học một số khái niệm toán học ở trường THPT ” đ
đề
2- Mục đích nghiên cứu

:T

ả

ả

ố

ụ

T

ổ

3- Kết quả cần đạt đƣợc

K ẳ

đị

ả
ố

ả

ụ

T

ổ

4- Đối tƣợng, phạm vi và kế hoạch nghiên cứu

:
;

-Đố
T
T

TH T

T

Q

DHHT;

:D
Đ .

ố

ầ

-H
Q Đ

T

ì

TH T;

ồ :
:

-

;

.

: HS

C , 10C3;11B3, 11B6, 12A1, 12A5

TH T Lê

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
ố

-T

ố ì

để

ố

đ
ề

ụ
ổ

T đ đề

, ổ
-T

ằ

ể

ả

.
3

đề

đã đ

ấ


PHẦN II- NỘI DUNG
1- C

:

1.1. Phƣơng pháp dạy học hợp tác
1.1.1. Khái niệm về PPDH hợp tác
1.1.1.1. Khái niệm
“D
,
T

DH,

đ ,

ỗ

ữ
DH

đ
,

,

ò
, ằ

V

ữ
ổ

,đề

để đ
ể
,

ụ đ
ò

H
H

ụ

đ

ồ :

,

ữ

ữ

ác nhóm

-H

ữ
V

ồ :

C

HĐ

T ả

đ

HĐ
ả

3) Trì
-H

ữ

H

ữ
-H

ữ

HĐ

ổ

ồ : HĐ é
,
ổ

/

V

,đ

đồ

ồ

đ

đ
ụ

Thành tố 2: T

ỗ

Thành tố 3: T

đố

Thành tố 4: Kĩ ă
Thành tố 5: S

ả

,

1.1.1.2. Các thành tố cơ bản của PPDH hợp tác
Thành tố 1: S

ấ

ả ă
ể

1.1.2. Tình huống dạy học hợp tác
1.1.2.1. Tình huống dạy học hợp tác là gì?

4

, ổ

,


T e
ụ

õ

,

ì

ố
ỗ

ì
T

Vđ
Đ

M

ụ

để
:

ả

ì

ố

Tì

ấ đ

ì

ố

ố

ấ

ì

đ

ả
ả đồ
ụ

ấ

ụ

ì

ả

H

đị

đ
ấ

ố

đ

,

ầ
đề

ố

ố

đ
ả

ã

ả

đề

:

ấ đề

ầ

,

đổ

đ

ố

3 T

để
ò

ể

ố

ữ

ò

ể

1.1.2.2. Quy trình thiết kế tình huống dạy học hợp tác trong dạy học khái niệm toán học
B

: X đị
, ầ

đ
B
đ
B

,

ụ
ụ

đ

:C

,

, ì

ề

è

ĩ

ụ

ả

ểđ

ể

để

ả

3: T

ì

- Đề

ố

ụ
ì

B

ụ

ụ

ể,

:

ố

ồ

ụ

ể
, ữ

đ

, ử ụ
đ
ị

để
,

4: Tổ

1.1.2.3 C
C

:
D

đ

B

: Tổ

B

:

B
Rè

đ

e

3: T ả

, ổ

ĩ ă

5

e

:


H
ả đ

ả

ă

è
ụ

,
để

ĩ ă

để

ả

ì

ầ
ố

ả

ể

C 5

ĩ ă

ả

ĩ ă
è

, ĩ ă

, ĩ ă
, ĩ ă
ã

ì ầ
đ

ĩ ă

phán .
1.2. Dạy học khái niệm toán học.
T
ĩ

T

,

ì
ụ

,

ồ :D

ố

1.2.1. Vị trí của khái niệm và yêu cầu dạy học khái niệm.
“T

,
ổ
ố

ấ

,đề

ấ
Q

ể

ì

V
ầ

ì

ữ

ì
ầ

, đồ

ỳ
ụ

ụ

”

T
ầ đ đ

ổ
ầ

ữ

đ

để

đ
ả

:

đ

B

,
đ

e

đố

, đồ

ể

,

ĩ

đố
B

ể

B
ụ

õ

,

đị

ụ

ĩ

ữ

ì

ố

ụ

ể

đ

ả

ễ

e B

đ

ố

ữ

ố
1.2.2. Các bƣớc dạy học khái niệm Toán học
1.2.2.1. Dạy học tiếp cận khái niệm Toán học
T

,

-

C

đ

-

C

đ

đ
ễ

6

:

C

-

đ

1.2.2.2. Những hoạt động củng cố khái niệm.
Q
M

đ

ì

ể đ
ấ

ố

đ

;

ĩ
ằ

đ :
ể

-H

đị
đ

đ

;
ữ;

-K

,đ

2- T

ố

ữ

đã

ấ đề

- Đố

V:

+V

ụ

ả
T

ò

ử ụ

T

ấ

C

ữ

ì

+ ầ

Vđ
đề
ì ,

- Đố

đề
ể

: HS ả
V ổ

ố đ

ố

ì

ể
DH

ề
ấ
ề

ụ
ò
đ

DH

V ổ
,

e

õ

ă

*Một số thuận lợi và khó khăn trong dạy học khái niệm Toán học ở trường THPT.
ầ

ổ

ì

ầ

ò

è

ả ă

ể
c ấ

M
ữ

,
ể
B

ả

đ , ề
ả

,

ỏ

ấ

đ

ả ă
đ

ể

ả

ò

ì

ề
ố

ề
D đ
ả

đ
ố

ả ă

ổ

để
ả ă
ò đ
,

ấ đề Vì

ữ
ì
,

ả
ố
ề
ố
ò

ụ
ề

,

ì
ả

ă
7

ấ


T

ữ

ụ

ă

ề

ố

ữ
H

ổ
ì

,
ễ
,đề
đ

V

ă
ổ

đ
ố

đ
,

ề

ề

ố

đ

đ

ì

đ

đ

ả
ề

đố
ề ì

đ

ể

,

ằ

ỏ,

ì

ổ

ằ

ả

ả

ố

ữ

ể
3- T

ố

D
ấ , ữ

đ

ố

đề

để
ố
đ

S

ì
ể
,
ố

:

,
đổ d Số d đ

đ

ố

đị

ĩ

ấ

đị
: Cấ
ỗ ố

ụ
C

e

đ
ể

đ

ễ ,
ố

ì

ụ
ấ

Kĩ ă : B
ố
đầ

*

ả,

(bằng con đường quy nạp)

:

K

*
ố

ố
ì

Tình huống 1: T
* Mụ

TH T

ố

ố

e

ố

ã
đề

ằ

ố
ấ

ấ

ố

ố ữ
đ

,

đ

ố

ố

:
ố

đầ

ã

ố

a) -1, 2, 5, 8, ...

b) 0, 2, 4, 6, .....

c) 1, 3, 5, 7,.....

d) -5, -1, 3, 7,....

e) 5, 2, -1, -4,......

f) 1,

8

ể

3
5
, 2 , ,...
2
2


C
?

ằ
ấ
ữ

: “Các dãy số trên có cùng một quy luật” B

đ
ì? C
ụ ề ã ố

ì

ã

ố

đ

ấ

ố

V

ấ

ể

ấ

ố

?
* H

đ

ả

B

:H

,

B

:T ả

Mỗ
, đố
ấ

e,
ổ

ố

* D

ì
C

ố

Ý

:

ì

ì

ả

ấ
4 ố

e

ã
ốđ

ã
ụ đ
V

ể
ố

ữ
ằ

ữ V
e
ầ

4 ố

đ

đ

ể

: Xé

K

ể

ố

S

ì

ể đ

ấ

ấ

ả
ỳ

ì

ể

,

V

S K

Tình huống 2: T

ố y = sinx

ằ

đ

:

1)
C

x

ể

0

y = sinx ã đ ề


6


4


3

ị

ả
2
3


2

sinx
9

3
4

5
6

ụ

đị

ả

ấ đề

*) Ph

đ

ấ

, ì
ầ

* K

,
,

ố

đ đ

ĩ
sang trái.

ể

:

:K

Tu

ì

ả

ể

Ý

đầ

ĩ

:



ố


Bể
:

ễ

để

ì

(x;sinx)

đ

ụ

đ đ

Oxy theo

y

B

3

M

A'

A

2

-3

-

-

4

2

4

1

1

2
2

3

2

-5

-2

-

-

6

3

3

6



4

O

   x 
1

2

5

6

3

6

2

4 3

x

-1

B'

ả ử ốđ
ẳ
đ

AM

x1,

đị

ể

sinx1

ễ để

(x1;sinx1)

3 C

ằ : “Với mọi giá trị của x  ta luôn tìm được duy nhất một giá trị
đồ
?T
?
: đã
y  sao cho y = sinx” B
  ta luôn

ì đ
ấ để M ằ
đ
ò
ốđ
AM
ằ α

4 Mố

ể
ố

ễ

ằ

?

ố

đị
* H

ị

đ

ả

ố

ốđ đ

đị

? Hãy

ốđ

ả

B

:H

B

:T ả

ĩ
e,

khác
ổ

ố

* D

ì

H
ễ
T đị

ì

y = sinx

ố

ị

ể

ì

ì
ố

,
,

đ

ả

ả
ỗ

đ

ụ
ĩ

Mỗ
, đố
ấ

ì

ị
sin  đã
10

ả
đị

ể


đ

sinx1 ằ

đ

đị

M

đ

để

3 Q

ẳ

x1; sinx1

,

4 H
đị

ụ

MK
ả

ả

đ
:

e

ì

đ

sinx1 t

đ
đ

đ
đ

ốđ đ


y  sin x

đị

ể

ả
ố

x

đ

OK =

đ
đ

ố
sin:

đ

ố

, đố

ị

ố

:
-Ý

:T

ị

-Ý

:T

ị

[-1;1].

Tình huống 3: T

gian (bằng con đường kiến thiết).

ì

*) Gợi vấn đề: T
+B +C= ,
ẳ
?T

ẳ
ể

ẳ
ì

O

đ
Oxyz
ể đề đ

ổ

ẳ
ì

ổ
ì

A

ể

ễ

:

*
ẳ

Trong không gian Oxyz
n( A, B, C ) .
C

C

é

đ

đ

(P) đ
?T

để

M0(x0,y0,z0)

e

?

“ Điểm M nằm trên mặt phẳng (P) khi và chỉ khi

M0M  n ”

“Điểm M(x,y,z) nằm trên mặt phẳng (P) thì các số x,y,z phải thoả mãn phương
trình A(x - x0) + B(y - y0) + C(z - z0) = 0”
3 “
- z0) = 0 (1)

đ
ìđể

x,y,z
M ằ

C
B
D = 0 (2)” T e
C

ả

ã

ì

A(x - x0) + B(y - y0) + C(z

ằ : “Ta có thể biến đổi phương trình (1) về dạng Ax + By + Cz +
đ đ
?T
?

3 T

é
ẳ

để M
P”

ã

ềđề

(P).

11

ầ

đ để đ ể

M(x,y,z)


T
M(x;y;z)

đồ

ể
ả ã

đ

ằ :
Oxyz
Ax + By + Cz + D = 0
ẳ
e

ì
ằ
ể

Qua cá
ẳ

?

* H

ì

ã

ì

đ
:H

B

:T ả

đ

để
ố A, B, C

n( A; B; C ) .

để

ể

ì

,
,

ễ

đ !
ĩ

e,
ổ

ố

* D

ì

Mỗ
, đố
ấ

ả

ả

óm

ố

ố

ả

ì

ì

đ

ì

đ
đ
đề
(P) là Ax + By + Cz + D = 0
đị
ĩ
ì
ổ

ể đ
* K

ể

ố

đ

ể
ố
ẳ

ì

ì

ằ

H
3 Đ

ả

ả

B

Đ

đ

ấ

đ

đ

đ

D = -(Ax0 + By0 + Cz0

ì

ầ
đ để đ ể M(x;y;z) ằ
đ A, B,C
đồ
ằ
ẳ

ấ đề
-S

ì

ả

ì

,

ả

ổ
Tình huống 4: T

é

e

e

đ

*
C

e
K

AB  a , BC  b

K

a

đ

:
é

*

ấ

và

ấ

b

e

để

AC

A

đ

đ

ồ

đị
e

ổ

a

để
và b .

A, B, C

AC  a  b .

ổ

e

đ

é

e

ấ đề

Hì

ả

đ

đ

“ị

”

đ
để

e

e

A’, M’,

ị

để

AA '  MM ' =

AA ' .

12

K

đ

A, M,
ằ :V đ

, V


A'
A
M'
M

T

ì
e

e
để đ

,

ị

H.1

ể đ
ị
AB để đ

đ
II

đ

ả
ị

đ

:T

ị
ầ

I,
ữ

đ
e e

ị
BC

III
C

A

(III)

(I)

B
(II)

H.2

V

ểđ
e e

ị
3

ị
ể

e

ị

ị

III

?

có thì

: Tị

e

e

“ ằ ” ị

AC

e

e

AB

BC .

T

T

Ve

AC

ổ

e

đ

,

ữ

đề
e

ì

đ

AB

đị

và

BC

V

?T

*
C

I đ

?

,
e

ầ

e

a

và

b

ì

:

a
b

A

13

:

ổ
ì

e
ể

ì? Tổ
:

ồ ị


X

đị

để

B

C

để

B

ả

ã

đ

e

đ
X

đị

e

K

AC

e

AB  a

AB  a

đ

AC

e

BC  b ,

để

C

ể

ả

ổ

ả
e

đị

BC  b ?

a

và

:

b

AC  a  b .

3 Hã

để

Tình huống 5: C
hiện khái niệm).
* Mụ

đị

e

ổ

e

ố

e

:Hể đ

Kĩ ă
T

:X

đị

:

*

đị

C
AB

AC,

C

C

1)

BC  2 MN

ĩ

đ

ố (bằng nhận dạng và thể

e

ố
ốk

b  ka

7)

2
CM
3
MC  NB

A M,
đ

ầ
ABC

đ

để

?T

6)

D

C

3 D
đ

G

1
MN   CB
2
1
4) BM  CA
2

CM  3MG .

8)
e

BK  3MN

e

x

.

sao cho x  4 BM
ả
14

N

M

?
2)

CG 

C

a.

A

3) AB  2MB
CA  2 AN

e

:

ABC

5)

e

,

ụ

* H

và b .

:

K

9)

a

3
MC  CG
2

B

C


B

:

ụ
ể

B

ĩ

B
3: T ả

khác chú ý l
ổ

Mỗ
, đố
ấ

e,
ố

ì

Đ ố
đị
C

ố

:H

* D

ỗ

ố
ả

ể

ì

ì

,
,

ố

đ

ả

ả
đ

ĩ

ố

ể

ì

đ

ả

đ

e

:

-Ý

:T

đ

ẳ

BC ấ đ ể

K

BK = 3M

-Ý

:T

đ

ẳ

BC ấ đ ể

K

BK = 3M

e

BK

và

MN

3 C
Vđ

ể

ề
:

* K

để

để

ì

V

é

đầ

* Mụ

ụ

x,

B

ả

ì

,

ả

,

ố

ữ đ

ẳ

ẳ

:

K

:K

Kĩ ă
T

:

đị

ữ đ

đị
, ổ

ụ
đ

ĩ

ữ

:

*

ẳ

ữ đ

ẳ
ẳ

ẳ

,
:

: H

đ

ầ

ữ
ể

ữ đ

ẳ

HS:
V: Hã

e
để

ổ

Tình huống 6: C

GV: Y

ì

đầ

ấ đề

-S

-H

ấ

đị đ ể
x
e

đị

ữ đ

ẳ

HS:
15

ẳ

ẳ

đ


-H

đ

:

ể
đ
ì

Cho hình chóp SABCD
SA  ( ABCD) . M, N ầ
lên SB và SC
C

C

ẳ

SD và

3
ữ đ
(ABCD) là SDA .

ẳ

SD và

ẳ

SC

X

C

3 X đị
(AMN), ì

đị
ữ đ
để

đ
B

:H

B

:T ả

ì

ẳ

ABCD) là SAD .
ẳ

SC
ẳ

Mỗ
, đố
ấ

ABCD).
:C

AMN

SC

ẳ
V
ể

ể

ì

ì
ố

,
,

đ

ả

SC

ì

ữ

SD lên (ABCD)
ẳ

,

ả

ấ đề
16

đ

ABCD) là góc SCA và SCA = 45o.

ỏ
ể ả

để

ì

ả

Ý
3 đ
ì AD
SD và AD là góc SDA
3 Dụ

* K

ẳ

C

ẳ SA
SC và (AMN))

ố

ữ đ

C

B

ĩ

ố

C

ẳ

A

ả

ổ

ẳ

ẳng
D

ẳ

ữ đ

e,

C

N

SD và
M

ữ đ

C

? Ý

?

ữ đ
(ABCD) là ASD .

4

và
A

2

đ

ẳ

* D

, SA =

S

ữ đ

(ABCD) là SDC .

* H

ằ

đ ,
?T



ì

ABCD

đ

ỏ

ỏ T
, ì

V ầ


-S

ì
é

ả

ì

,

ả

,

V

ổ

4- K

ả

:
:T

-Tổ

đ

T

ì
:
đố

:

C ;

B3;

C3;

Đị đ ể

B6;

ả tính
đ

TH T

A
A5

:T

Để đả

T

ố

TH T

Q

Đ

ổ

đố
đ

-Q
đố
-S
viên

ỗ

,

ổ

ả

đề

ỏ

ề

ấ

TH T

-C

ể

ả

i

đề

ể

,

ụ đ

đố
ằ :

ể

+Đ
+Đ

ề

ầ đồ

đ

è

ă

.

4.1.Đánh giá về mặt nắm kiến thức.
S

ể
đ

ả

ố

,

đã

ố

,

:

Bảng 3.2. Bảng thống kê các điểm số (Xi) của bài kiểm tra

SỐ
NHÓM
HS
ĐC

SỐ
BÀI
KT

132 132

SỐ BÀI KIỂM TRA ĐẠT ĐIỂM Xi
1

2

3

0

5

11 21
17

4

5

6

7

8

9

10

32

30

16

13

4

0


TN

130 130

0

2

6

15

26

27

22

21

9

2

Đồ thị 3.1. Biểu đồ phân bố điểm của hai nhóm ĐC và TN
Biểu đồ phân bố điểm

Số bài kiểm tra

35
30
25

Đố
T

20
15

10
5
0
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Điểm số Xi

4.2. Đánh giá về mặt tinh thần đồng đội và rèn luyện kĩ năng hợp tác
T e

ấ
ổ

,

đ
Q

ầ

ì

,

đề

ă

đ

ò

đ

- K
ổ,
Đề đ
V ,
đề ỏ

đ

9 ,4%
ầ

ố
ố C

ò

V đố

T

đ
đ

ă

đ

ĩ ă

h
đổ ,

ằ
đ

đ

T

,

ả:

e

ĩ ă

đ
Q

Hầ
ố

ỏ
ì

ả

ả

ă
9 V

18

đ

:

- C 85, %
ụ
ĩ ă

đ

ố

DH

ẳ

đị

đ

- C 88,9
T

ằ
,

ụ

đ
ĩ

ả

ấ đề
ễ

ĩ ă

ả
ã

PHẦN III- KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Những đánh giá cơ bản nhất

1-

ì

Qu

SKK đã

đ

ữ

ả

ố ấ đề ề

1.
đã

:

ễ

ố

ụ

DH

đố

ụ

ể
V

2.
T

đ
D
ề

ấ
Để

3.

ì

ì

ố

T

ầ

ă để đổ

ể
,

ì

ấ

, đồ

V

DH

ả

ụ

đã
T

ố ì

tác trong DH

ố

đ

TH T

Tổ

4.
Q
ố

Bằ

S
ữ

,
ố

DH
đ
,
đ

ả

è
,
TH T

đã
ụ ể,
ữ
ò
ĩ ă

ể

đ
ẳ

ữ
đị

để ổ
ằ :

T

đ
, ĩ ă
ụ

DH

ả

ả

19

DH

ỏ
...

,


5.
B

Tôi ấ

đ

2-

Các khuyến nghị đƣợc đề xuất từ SKKN.

ả

đồ

2.

T

ấ
ả

3.

Tă

ồ

ữ

đ

.

ổ

1.

ả

ổ
ề
ằ

ụ

ồ

ỡ

V ề

DH

.

,

để
ả
ă

,

20

ầ đ

,…

đề