Sáng kiến kinh nghiệm một số giải pháp giúp cho học sinh khối 6 tiếp thu tốt môn âm nhạc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
" MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP CHO HỌC SINH KHỐI 6 TIẾP THU
TỐT MÔN ÂM NHẠC"

1


I. PHẦN MỞ ĐẦU
1- Bối cảnh của đề tài:
Từ lâu, Âm nhạc là một “món ăn tinh thần” không thể thiếu của con người. Nó
ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều người đối với việc học môn Âm nhạc ở trường
phổ thông và kích thích sự ham muốn tìm tòi học hỏi của học sinh ở mọi lứa tuổi.
“Phương châm giáo dục phát huy tính tích cực chủ động, tư duy sáng tạo của người học;
bồi dưỡng cho người học tính tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí
vươn lên”- Luật giáo dục năm 2005 (điều 5) đã quy định.
Với mục tiêu giáo dục phổ thông là: “giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí
tuệ, tính thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và
sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách
và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống
lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc”.
Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐBGDĐT ngày 05/05/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào Tạo cũng đã nêu: “Phải
phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học,
đặc điểm đối tượng học sinh; điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương
pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiên thức vào thực tiễn; tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”.
Muốn cho học sinh, nhất là học sinh THCS có những tính tích cực, tự giác, chủ động, tư
duy sáng tạo có năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn
lên thì đòi hỏi người giáo viên phải có một phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao trong
từng bài và từng tiết dạy đối với các môn học nói chung và môn Âm nhạc nói riêng.

Bản thân là giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc lớp 6 đã nhiều năm liền và khi dạy các nội
dung như tập đọc nhạc, nhạc lí , âm nhạc thường thức thì vẫn còn nhiều học sinh còn thấy
mới mẻ và tiếp thu chưa nhạy bén. Vì vậy Tôi muốn đưa ra một số kinh nghiệm nhỏ của
bản thân giúp cho học sinh có thể học tốt môn Âm nhạc .
2. Lý do chọn đề tài.
Âm nhạc là vốn văn hóa lâu đời mang đậm đà bản sắc dân tộc, khi âm nhạc tồn tại thì
nhu cầu thưởng thức âm nhạc là động lực thúc đẩy khả năng sáng tạo của mỗi con người.
Yếu tố đó đã tạo điều kiện cho sự phát triển âm nhạc dân gian đa dạng và phong phú. Âm
nhạc còn là phương tiện giáo dục tích cực góp phần hình thành ở học sinh một tâm hồn
2


trong sáng, thị hiếu âm nhạc lành mạnh, tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình
cảm luôn tự tin và có cái nhìn đẹp hơn, hoàn thiện hơn nhằm giúp các em giảm bớt căng
thẳng cho những tiết học sau.
Thông qua việc học âm nhạc ở trường THCS nói chung và khối lớp 6 nói riêng, môn Âm
nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo
đức, thẩm mĩ cho học sinh nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh theo mục tiêu
đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người mới. Tuy nhiên âm nhạc trong nhà
trường THCS với tư cách là một môn học có mức độ nhất định về mục đích và nội dung,
song mục đích của việc dạy và học môn âm nhạc trong nhà trường phổ thông là giáo dục
văn hoá âm nhạc cho học sinh nhằm trang bị cho các em những kiến thức sơ giản các kỹ
năng nhằm tạo điều kiện cho khả năng cảm thụ, hiểu và thể hiện nghệ thuật âm nhạc,
khơi dậy ở các em những khả năng sáng tạo trong hoạt động âm nhạc, củng cố thêm về
tình cảm đạo đức, về niềm tin thị hiếu nghệ thuật và nhu cầu âm nhạc.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả năng nhận thức,
phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác phát triển năng lực trí tuệ
cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy mạnh phong trào văn nghệ
quần chúng làm cho không khí của nhà trường thêm vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu
giáo dục và những lí do chung của môn học Âm nhạc nói trên, bản thân tôi nhận thấy đó

là một hướng đi và là một phương pháp giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc
giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào
việc hình thành nhân cách toàn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ
thuật âm nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trò cực kì quan trọng. Sáng tạo có
nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi hệ thống
nguyên tắc.
Yêu cầu “ Coi trọng đúng mức” giáo dục thẩm mĩ, giáo dục âm nhạc là mặt giáo dục đến
nay vẫn còn yếu và thiếu, đòi hỏi chúng ta hơn lúc nào hết, lúc này phải đặt mạnh vấn đề
không chỉ là triển khai rộng khắp mà là tổ chức học tập môn âm nhạc một cách có kết quả
ở trường phổ thông, nhất là ở trường THCS làm cho âm nhạc đích thực đi vào các em,
làm cho các em yêu thích, và hơn nữa, còn tham gia tích cực vào việc sáng tạo nên những
cái hay, cái đẹp trong âm nhạc, bằng âm nhạc và qua âm nhạc.
Hiện nay, bên cạnh những tiến bộ ở ngoài xã hội và trong nhà trường, cũng còn kèm theo
những cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp. Chúng đan xen, tồn tại, đấu tranh va chạm hàng
ngày. Có lúc cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp còn có nhiều lấn lướt. Riêng mặt thẩm mĩ,
cũng có không ít những biểu hiện về thị hiếu thấp kém, lố lăng, thiếu văn hoá, phản thẩm
mĩ, không hay, không đẹp. Điều đó, nếu không quan tâm, có nguy cơ dẫn đến một hiện
tượng tâm lí là sự thờ ơ, tê liệt những tình cảm thẩm mĩ, đạo đức, quen và không còn có
3


khả năng phản ứng nhạy bén trước cái hay, cái dở, và dần dần không còn thấy chính cái
đó là cái không hay, là cái dở nữa.
Chính bệnh “tê liệt” tình cảm thẩm mĩ – đạo đức này (trong đó có sự tê liệt tình
cảm say mê, ham thích những cái hay, cái đẹp âm nhạc) là bệnh cần trước tiên được chữa
trong việc giáo dục đào tạo con người.
Học sinh khối lớp 6 ở trường THCS đang trong thời kì phát triển nhanh về thể chất, tâm
sinh lí, giai đoạn này các em có nhiều ước mơ, suy nghĩ về cuộc sống. Trong quá trình
học âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát huy tính sáng tạo của học sinh.
Mục đích giáo dục âm nhạc, bao gồm những mục tiêu yêu cầu giáo dục cụ thể, là

sự phản ảnh kết quả mong muốn sau một quá trình giáo dục - dạy học. Kết quả ấy cũng
chính là mô hình hay kiểu nhân cách cần hình thành, kiểu tập thể cần xây dựng ở học
sinh, thông qua môn học âm nhạc. Có ba mức độ từ thấp lên cao biểu hiện của học tập
tích cực là: bắt chước - tìm tòi - sáng tạo. Sẽ thiệt thòi cho các em về nghệ thuật âm
nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện để HS học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo
của mình. Môn âm nhạc ở THCS nói chung và khối lớp 6 nói riêng gồm 3 phân môn là:
Học hát, tập đọc nhạc, nhạc lí và âm nhạc thường thức. Vậy phải dạy như thế nào để
phát huy được tính sáng tạo của học sinh?
Xuất phát từ những lý do và niềm hứng thú đó cá nhân đi vào nghiên cứu một đề
tài hết sức lý thú và không có tham vọng gì hơn ngoài việc trình bày những kinh nghiệm
trong mấy năm qua đứng trên bục giảng, giảng dạy bộ môn âm nhạc, việc đi vào tìm
hiểu, đánh giá việc dạy và học môn âm nhạc là điều cần thiết góp phần nâng cao chất
lượng dạy học - “Một số biện pháp giúp học sinh khối lớp 6 học tốt môn Âm nhạc” ở
Trường THPT Vân Khánh.
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu đề tài:
- Phương pháp dạy hát sáng trong chương trình Âm nhạc THCS lớp 6.
- Học sinh lớp 6, Trường THPT vân Khánh.
- Thời gian nghiên cứu:Từ năm 2007 đến 2011
4. Mục đích của đề tài:
Giúp giáo viên có những phương pháp dạy hát hiệu quả nhất để phát huy tính sáng
tạo của HS.
Xuất phát từ mục tiêu chung của bộ môn âm nhạc ở trường Trung học cơ sở, là giáo viên
trực tiếp giảng dạy cần phải xác định tốt những nhiệm vụ sau đây:
4


- Xây dựng và phát triển năng lực âm nhạc của học sinh thông qua việc
Học hát;
Nhạc lí- Tập đọc nhạc; Âm nhạc thường thức được thể hiện trong sách giáo khoa
(SGK ).

- Qua việc hướng dẫn học hát, học nhạc, giáo dục cho các em có tình cảm, đạo đức trong
sáng, lành mạnh, hướng tới những điều thiện và cái đẹp trong cuộc sống .
- Xây dựng khả năng tham gia hoạt động âm nhạc, giúp cho việc phát triển toàn diện cân
bằng và hài hoà.
- Phát hiện những học sinh có năng khiếu về âm nhạc, động viên và giúp các em phát
triển năng khiếu của mình.
- Giúp học sinh hát đúng, tập hát diễn cảm và bước đầu tập luyện một số kĩ năng đọc
nhạc, giúp các em hiểu biết về một số tác giả, tác phẩm tiêu biểu và một vài sinh hoạt âm
nhạc trong đời sống xã hội, cung cấp cho các em thêm một số kiến thức mang tính văn
hoá âm nhạc.
- Với tư cách là người giáo viên dạy môn âm nhạc ở trường THCS, bản thân cố gắng vận
dụng các phương pháp tối ưu nhất đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Bên
cạnh đó, bản thân luôn bám sát nội dung chương trình, sách giáo khoa ở bộ môn âm nhạc
lớp 6. Chương trình sách giáo khoa về cơ bản là phù hợp với đối tượng học sinh ở từng
khối lớp. Nếu giáo viên là người hiểu rõ mục tiêu môn học, biết cách tổ chức tiết dạy và
có phương pháp phù hợp với từng tiết dạy thì nội dung bài học sẽ trở nên nhẹ nhàng hấp
dẫn. Ngược lại, nếu giáo viên chưa nắm được mục tiêu môn học, coi môn học hoàn toàn
là môn năng khiếu thì sẽ dẫn đến tình trạng dạy môn học này như dạy trong các trường
năng khiếu (chuyên nghiệp), yêu cầu quá cao về các kĩ năng thực hành, biến nội dung các
bài học trở nên quá phức tạp và điều tất yếu là dẫn đến quá tải.
Để khắc phục tình trạng trên, khi thực hiện chương trình về bộ môn Âm nhạc, trước
hết giáo viên cần nắm vững mục tiêu của môn học, đó là giáo dục thẩm mĩ, để giúp học
sinh hiểu biết cái đẹp, cảm nhận cái đẹp và sáng tạo cái đẹp nói chung, chứ không chỉ
đơn thuần là truyền đạt kiến thức và kĩ năng về âm nhạc. Điều mà giáo viên đặc biệt lưu
tâm, đặc biệt chú ý đó là giáo dục cho học sinh những tri thức cần thiết về cái hay, cái
đẹp, giáo dục thị khiếu thẩm mĩ lành mạnh, rèn luyện cho học sinh có hiểu biết và thể
hiện tính thẩm mĩ trong cuộc sống thông qua việc học môn âm nhạc. Như Các-Mác đã
nói : “Con người phải biết xây dựng cuộc sống theo qui luật của cái đẹp”

5

II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận của đề tài:
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn.
- Căn cứ vào nội dung chương trình sách giáo khoa.
- Căn cứ vào chương trinh giảm tải của Bộ giáo dục
Với tư cách là nhà giáo, giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần phải nghiên cứu
kỹ cơ sở lý luận và nắm vững các kiến thức về bộ môn và phương pháp giảng dạy bộ
môn nhằm đạt được hiệu quả cao nhất.
2. Thực trạng của vấn đề lựa chọn nghiên cứu.
2.1. Đặc điểm chung.
2.1.1. Về phía nhà trường.
a Thuận lợi:
- Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình THCS. Dạy và học nghiêm túc, có
kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những tiêu chuẩn để xét lên lớp
hay tốt nghiệp bậc học.
- Nhà trường và BGH quan tâm thường xuyên.
- Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thông tin phục vụ
giảng dạy;
- Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những phương pháp
mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy.
b Khó khăn:
- Cơ sở vật chất cho việc dạy và học âm nhạc của nhà trường chưa đầy đủ, ngoài đàn
organ (không có giá trị sử dụng). Nhà trường chưa có phòng học chức năng, tranh ảnh để
phục vụ cho việc dạy học bộ môn âm nhạc còn thiếu nhiều.

6

- Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm tài liệu, sưu
tầm đồ dùng dạy học. Trong khi đó yêu cầu của bộ môn lại cần phải có những trang thiết bị
hiện đại (video, đài đĩa,…) để phục vụ cho việc dạy và học.
2.1.2. Về phía học sinh.
a. Thuận lợi:
Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích môn Âm nhạc. Đặc biệt là phân môn hát.
Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt. Thực hiện các bài hát với đàn hoặc đĩa
tương đối tốt.
b. Khó khăn:
Đối với HS trường THPT Vân Khánh nói riêng và học sinh trên địa bàn huyện An Minh
nói chung đa phần các em là con em nông thôn, điều kiện chưa được đầy đủ, việc học thêm
các môn văn hoá khác đôi khi còn chưa đủ điều kiện thì làm gì nói đến chuyện học thêm
các môn khác như âm nhạc – mỹ thuật… HS ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc
đang còn hạn chế, chưa sâu rộng, không kích thích các em học tập. do chưa có giáo viên
chuyên về bộ môn Hát nhạc ở bậc Tiểu học nên việc làm quen với Âm nhạc là chưa hề có,
chỉ lên đến cấp THCS mới bắt đầu tiếp xúc dẫn đến việc dạy và học gặp không ít khó
khăn. Đa phần HS bị chi phối, ảnh hưởng về các môn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần
nào sao nhãng việc học môn âm nhạc. Một nguyên nhân khách quan khác cũng không kém
phần quan trọng liên quan đến hiệu quả và chất lượng bộ môn đó là thời gian dành cho bộ
môn quá ít (1tiết/ tuần).
Mặt khác, đa số các bậc Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các môn học chính như Văn,
Toán, ... mà chưa quan tâm đến bộ môn Âm nhạc bởi họ cứ nghĩ rằng đây chỉ là môn học
phụ.
2.2. Mục đích yêu cầu.
* Học sinh:
- Hát đúng, chính xác giai điệu các bài hát
- Hát đúng tính chất bài ca.
- Biết hát có vận động phụ hoạ.
- Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Biết biểu diễn trên sân khấu.

7


- Sáng tác lời ca mới hiệu quả dựa trên giai điệu một số bài hát.
* Giáo viên:
- Sử dụng đàn, hát nhuần nhuyễn thành thạo.
- Sáng tạo nhiều động tác vận động minh hoạ, nhiều hình thức biểu diễn bài hát
khác nhau.
- Sưu tầm nhiều trò chơi phù hợp, vui và hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy hát.
3. Những biện pháp - giải pháp đã tiến hành giải quyết vấn đề:
3.1.Đối với việc dạy bài hát:
a-

Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh.

Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát, GV khuyến khích
kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như sau: GV thay đổi tiết tấu, tempo
hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận biết và thực hành.
*Ví dụ 1: Bài hát Tiếng chuông và ngọn cờ.
GV đàn cho HS hát với tiết tấu polka rồi lần lượt chuyển tiết điệu pasodoble, Chacha,
Disco..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
? Các em hãy cho biết sự thay đổi tiết tấu mà các em vừa trình bày có phù hợp với bài hát
không?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
*Ví dụ 2: Bài hát Hành khúc tới trường.
GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 110 xuống 90 hoặc thay đổi tiết tấu từ Machl
sang Beat ballat..
Em có nhận xét gì nếu thay đổi tốc độ cũng như tiết tấu cho bài hát như chúng ta vừa trình
bày?
HS trả lời: BH Hành khúc tới trường nếu hát ở tốc độ chậm cũng như tiết tấu nhẹ nhàng

mềm mại sẽ không phù hợp với sắc thái của bài hát vì bài hát có tính nhịp đi, hùng mạnh
.

8


GV giải thích: Cơ bản một bài hát có thể sử dụng nhiều tiết tấu và tempo khác nhau tuy
nhiên dựa vào tính chất của bài để lựa chọn tiết tấu và tempo phù hợp như thế mới truyền
tải được sắc thái cũng như ý tưởng của tác giả.
Với cách trình bày như vậy chắc chắn từng ngày HS sẽ có những cảm nhận mới trong
mỗi lần hát và nghe hát.
b- Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tòi sáng tạo là hình thức cao nhất thể hiện tính
tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh dạn nói lên những cảm
nhận của mình về môn học, về bài hát. HS có thể không ủng hộ ý kiến của GV, của bạn
bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo
lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều
chỉnh cách học theo hướng tích cực.
*Ví dụ:
Cách 1:
- Sau khi cho HS nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát Tiếng chuông và ngọn cờ?
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của GV. VD: Nội dung bài hát nói lên điều gì? Giai điệu
bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập được gì? Em sẽ phải làm gì để
xứng với những điều mà nội dung bài hát muốn chuyển tải tới…?
Có thể HS trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc song qua nhận xét và
khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung bài hát còn mơ hồ sẽ hiểu sâu
sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong việc học tập cũng như rèn luyện
Cách 2:
- Học xong bài hát, GV chia lớp thành 2,3 nhóm. Lần lượt từng nhóm viết lời giới thiệu

cho bài hát. GV nhận xét, chấm điểm.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình yêu thương của cha
mẹ, thầy cô và bạn bè - một cuộc sống yên vui, hòa bình, hữu nghị đoàn kết và đầy tình
thân ái giữa các dân tộc trên toàn thề giới. Chúng em mong sao trên trái đất sẽ không còn
chiến tranh, không còn tiếng đạn bom đau thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ
tràn ngập màu xanh của hoà bình và hạnh phúc.
9


Hôm nay chúng em xin được gửi đến thầy giáo và các bạn ca khúc Tiếng chuông và
ngọn cờ (Nhạc và lời: Phạm Tuyên) đó là tất cả những gì mà tuổi thơ trên toàn thế giới
của chúng em hằng mong ước!
+ Lời giới thiệu nhóm 2:
Bác Hồ đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành - biết ăn ngủ, biết học hành là
ngoan”. Vậy mà nay trên thế giới vẫn đang còn hàng triệu trẻ em còn phải chịu nhiều vất
vả khổ cực, không đủ ăn đủ mặc không được đến trường do chiến tranh gây nên. Chúng
ta cần phải làm gì để giúp đỡ những bạn ấy, làm gì để không còn cảnh chiến tranh chia
lìa? Các bạn ơi chúng ta hãy hát vang bài ca Tiếng chuông và ngọn cờ (Nhạc và lời:
Phạm Tuyên) cầu mong cho mọi người trên thế giới được sống trong hoà bình hữu nghị
và đầy tình nhân ái!
c-

Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát.

Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp vận động giúp
cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài GV có thể dạy HS một vài động tác
tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để các em có thêm những lựa chọn khi biểu diễn bài hát.
*Ví dụ 1:
Với bài hát Đi cấy, GV hướng dẫn một số động tác múa đèn của Thanh Hóa hoặc bài hát

Vui bước trên đường xa GV hướng dẫn một vài động tác nhẹ nhàng uyển chuyển… Như
vậy những điều đó sẽ không chỉ giúp cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các
em còn được tìm hiểu về những điệu múa mang tính chất đặc trưng vùng miền hay các
động tác vui nhộn của tân nhạc rất cuốn hút và đặc sắc.
Thông qua những tiết học như vậy HS sẽ có những áp dụng sáng tạo trong những lần hội
diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khoá, biết cách dàn dựng và sử
dụng những động tác múa phù hợp với thể loại bài hát…
Khi học GV đưa ra yêu cầu HS tự chọn nhóm 4 - 5 HS và biểu diễn bài hát có động tác
phụ hoạ. GV không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm HS phấn
khởi, vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về sở thích, về âm vực, chất
giọng…
- HS sẽ tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài hát.
- HS tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài một hoặc hai lần,
có mở đầu có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm cùng hát. Bài
hát gồm mấy đoạn, tính chất như thế nào? (GV có thể gợi ý trước). Ngoài ra, HS có thể
chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh xướng, hoà giọng, đối đáp…làm thế nào để phù

10


hợp với nội dung cũng như cấu trúc bài hát. Như vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi
nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù
hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động hoặc múa,
hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời gian cho
HS chuẩn bị. Thông thường GV thông báo trước một tuần để HS chọn nhóm và tập cách
trình bày, biểu diễn bài hát. (Không thể vừa luyện tập vùa thể hiện trong 1 tiết học)
d- Chơi trò chơi.
- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh chơi trò chơi: Giáo

viên làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi GV đưa tay theo kí hiệu, học sinh hát giai
điệu chỉ với các chữ cái theo đúng kí hiệu GV hướng dẫn trước lớp.
*Ví dụ 1:
Bài hát: Vui bước trên đường xa
Câu 1, GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát "A" theo giai điệu của câu 1. “À à, à à a à á a”
Câu 2, Gv đưa tay kí hiệu chữ U, HS hát "U" theo giai điệu của câu 2.
“U ú u u ù ụ ù u u ù u”
GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trò chơi này giúp các em thay đổi không khí học tập, đồng thời để kiểm tra việc ghi nhớ
giai điệu của HS .
- Trò chơi "Ai nhanh tai hơn”
Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một tiết nhạc bất kì
cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp HS mau thuộc lời ca, phát
triển tai nghe
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm kiến thức
chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra không khí sôi nổi cho HS, tạo hứng thú cho HS
học môn Âm nhạc cũng như học các môn học khác.

11


3.2. Đối với phương pháp dạy nhạc lí:
Giáo viên cần tránh tiết học nặng nề về lí thuyết hàn lâm kinh viện. Muốn tiết học
không khô cứng giáo viên cần thực hiện hai nguyên tắc sau:
+ Nguyên tắc thứ nhất: “ Từ thực tiễn rút ra khái niệm hoặc định nghĩa về lí
thuyết”.
Ví dụ: Muốn định nghĩa về nhịp 2/4 , giáo viên cần hát trích đoạn và đánh nhịp
một số bài hát viết ở nhịp 2/4 và gợi ý để học sinh trả lời về định nghĩa nhip 2/4 . Giáo
viên củng cố , bổ sung và đưa ra định nghĩa về nhịp 2/4.
+ Nguyên tắc thứ hai: “ Lấy cái học sinh đã biết để đi đến cái học sinh chưa biết”.

Ví dụ: Khi dạy về trường độ của âm thanh, giáo viên cho học sinh nghe trích đoạn
một bài hát quen thuộc và gõ phách để học sinh nhân ra trường độ của âm thanh có độ dài
ngắn khác nhau. Từ đó đưa ra khái niệm về trường độ của âm thanh.
3.3. Phương pháp dạy Tập đọc nhạc (TĐN ):
Để học sinh Tập đọc một bài nhạc có hiệu quả. Trước hết giáo viên cần cho học
sinh quan sát bài Tập đọc nhạc và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận xét cấu trúc của bài.
Ví dụ :
- Bài TĐN được viết ở thể loại nhịp gì ?
- Về trường độ trong bài có những hình nốt gì ?
- Về cao độ trong bài có những tên nốt gì ?
- Ngoài ra trong bài còn có sử dụng những dấu hiệu gì khác (đã học)?
- Xác định bài TĐN viết ở thang 5 âm hay thang 7 âm, ở điệu thức trưởng hay điệu
thức thứ. Từ đó, cho học sinh luyện đọc khởi động thang âm có sử dụng trong bài để tạo
những âm tựa để học sinh dễ dàng khi đọc nhạc:
+ Thang 5 âm Đô Trưởng : Đô – Rê – Mi – Son – La – ( Đố ).
+ Thang 7 âm Đô Trưởng : Đô– Rê– Mi – Pha – Son– La – Si – (Đố).
+ Thang 5 âm La Thứ : La – Đô – Rê – Mi – Son – (Lá ).
+ Thang 7 âm La Thứ : La –Si –Đô – Rê –Mi – Pha –Son –(Lá).

12


- Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN sắp đọc cho học sinh nghe tư 2-3 lần. Phân chia
bài TĐN thành những câu nhạc hoặc những tiết nhạc nhỏ và đàn giai điệu từ 3-4 lần. Sau
đó cho học sinh đọc theo đàn và ghép lại từng câu theo lối móc xích cho đến khi hết bài.
- Sau khi học sinh đoc đúng giai điệu cả bài, tổ chức cho học sinh đọc nhạc kết hợp
với đánh nhịp và ghép lời ca có trong bài để hát.
- Tổ chức cho học sinh đọc nhạc thi với nhau giữa các tổ, nhóm hoặc cá nhân. Từ
đó giáo viên nhận xét và giúp học sinh sửa chữa những chỗ chưa thể hiện được (nếu có ).
- Tổ chức trò chơi qua bài TĐN như :Bài TĐN có 4 câu nhạc thì ta đặt mỗi câu

bằng một nguyên âm và yêu cầu học sinh ngân nguyên âm đó theo giai điệu: Câu 1:
nguyên âm ( a ); Câu 2: nguyên âm ( i ); Câu 3: nguyên âm ( u ); Câu 4: nguyên âm ( o
)... chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm đọc ngân một câu ứng với một nguyên âm. Giáo
viên nhận xét việc đọc ngân theo nguyên âm giữa các nhóm, nhằm kích thích sự hứng thú
học tập của học sinh, hoặc giáo viên có thể tổ chức trò chơi luyện tai nghe: Giáo viên đàn
giai điệu một câu nhạc bất kì trong bài , yêu cầu học sinh đoán ra và đọc lại câu nhạc đó.
Có thể gõ tiết tấu cho học sinh nhận ra tiết tấu đó giống tiết tấu câu nhạc nào trong bài
TĐN vừa học.
3.4 Phương pháp dạy âm nhạc thường thức (ÂNTT ):
- Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh ảnh, vật
dụng minh hoạ, đàn, một số bài hát nổi tiếng của các nhạc sĩ có nhiều đóng góp cho nền
âm nhạc Việt Nam hiên đại, hoặc các tác phẩm âm nhạc lớn của các danh nhân âm nhạc
thế giới...Tìm đọc các loại sách nói về lich sử âm nhạc Việt Nam và của thế giới để làm
tư liệu phục vụ cho việc giảng dạy phân môn.
- Khi dạy giới thiệu về nhạc sĩ, giáo viên cần cho học sinh nghe các bài hát tiêu
biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học để tìm
hiểu và biết thêm về tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp của các nhạc sĩ.
- Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ Phương Tây và nhạc cụ của dân tộc Việt Nam.
Về ngoại hình của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh thấy được nhạc cụ thật
và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật thì cần có tranh ảnh phóng to và
giáo viên mô phỏng âm sắc và tính năng của các nhạc cụ đó trên đàn phím điện tử để học
sinh hiểu biết sâu hơn.
4- Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:

13


Môn học âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi nhưng các em được
làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức là một tác động lớn vào thế
giới tinh thần của các em. Với những phương pháp dạy trên, trong những năm qua đối

với việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em
đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm
nhận về nội dung bài hát. Bởi được hướng dẫn tận tình gợi mở và gần gũi luyện tập của
GV, kết hợp giữa nhạc cụ, bảng phụ, đài, băng nhạc và làm mẫu chính xác của GV đã
động viên cổ vũ các em kịp thời bằng những con điểm tốt. Nhắc nhở các em sau khi học
bài mới thì các em phải có sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó
trong giờ học rất sôi nổi và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của GV đưa ra,
tự giác xung phong lên trình bày bài trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng
thú say mê trong học tập, tình cảm Thầy - trò luôn gần gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ
học chính khoá đã giúp HS hoạt động tốt trong các hoạt động ngoại khoá.

III. PHẦN KẾT LUẬN
1-

Những bài học kinh nghiệm:

Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói trên, bản thân
tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau:
Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học sinh ngay
từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo
của học sinh.
- Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học linh hoạt sáng
tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hóa hoạt
động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng
hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
- Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như
một yếu tố gây xúc cảm

14

- Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết học, tạo cho các
em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học vui - vui học, tránh gò ép đối
với học sinh.
- Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình thức tổ chức hội
thi văn nghệ ngoại khóa.
Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi mỗi giáo viên phải không
ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững vàng, thường
xuyên học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng nghiệp!
2. Kết quả nghiên cứu
Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được phân công giảng
dạy bộ môn âm nhạc lớp 6. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú học tập, các
lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao.
96.2% học sinh đạt điểm trung bình trở lên, trong đó tỷ lệ khá giỏi chiếm hơn 48.4%, có
nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn.
Kết quả cụ thể đã đạt được học kì I năm học 2011 – 2012:

Lơp

Sô HS

Số Khá-Giỏi

Số Trung bình

Số Yếu- kém

6A1

41

21 HS = 51.2%

19 HS = 46.4%

01 HS = 2.4%

6A2

44

25 HS = 56.8%

18 HS = 40.9%

01 HS = 2.3%

6A3

36

13 HS = 36.1%

19 HS = 52.8.%

04 HS = 11.1%

6A4

38

18 HS = 47.4.%

20 HS = 52.6%

0 HS = 00%

Cộng 159

77 HS = 48.4.% 76 HS = 47.8.%

06 HS = 3.8.%

3. Kiến nghị, đề xuất.
3.1. Kiến nghị.
15


Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 6
học tốt môn Âm nhạc ” của những năm học trước, Năm nay tôi mạnh dạn đưa ra để các
đồng nghiệp tham khảo, những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm nhạc đặc biệt
là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho học sinh vì đa phần các học sinh trong tập thể
rất thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và
có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của các bạn đồng
nghiệp cũng như của những người yêu thích môn âm nhạc, để tìm ra được những phương
pháp tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó giáo dục óc
thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
3.2. Đề xuất.
Để thực hiện đào tạo các em học sinh trở thành những người phát triển toàn diện về:

Đức - Trí - Thể - Mĩ… ngoài việc người thầy phải có năng lực thực sự ra thì việc khách
quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động lớn đến các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trò thuận lợi, bản thân tôi là người
đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau:
a, Về phía nhà trường:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh.
- Trang bị, bổ sung thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để phục vụ cho việc
giảng dạy bộ môn.
- Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để HS có không gian hoạt động
nghệ thuật.,
b, Về phía Phòng GD&ĐT:
- Tổ chức nhiều đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để GV âm nhạc có điều kiện giao
lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy!

16