ANKIN

Bài 43:
Gia đình tổ 2 gồm có :
Phạm Thị Mai Loan
Nguyễn Phạm Thụy Hoàng Dung
Nguyễn Thị Hồng Nhung
Đặng Hồ Thanh Ly
Nguyễn Hoàng Anh
Nguyễn Thanh Thuý Vy
Nguyễn Ngọc Huyền Trâm
I) Đồng đẳng , đồng phân , danh
pháp , tính chất vật lý và cấu trúc :
1) Đồng đẳng , đồng phân , danh pháp :

Ankin là những Hiđrocacbon mạch hở có 1 liên kết 3
giữa hai nguyên tử cacbon trong phân tử ( có 2 liên kết
л, 1 liên kết σ ). Vd: ankin đơn giản nhất là C
2
H
2

(HC≡CH) , có tên thông thường là Axetilen .
Dãy đồng đẳng của Axetilen có công thức chung là
CnH2n-2 (n ≥ 2, với một liên kết 3) .Vd : HC ≡ CH , CH
3

– C ≡ CH ,…
Ankin từ C4 trở lên có đồng phân vị trí nhóm chức , từ
C5 trở đi có thêm đồng phân mạch cacbon .
Theo IUPAC , quy tắc gọi tên ankin tương tự như gọi
tên anken , nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết 3 .
C4H6

CH ≡ C – CH2 –CH3 ( but – 1 – in , etylaxetilen)
CH3 – C ≡ C – CH3 (but – 2 – in,
dimetylaxetilen)
C5H8
CH ≡ CH – CH2 – CH2 –CH3 ( pent – 1 –in )
CH3 – C ≡ C – CH2 – CH3 ( pent – 2 – in )
CH ≡ CH – CH – CH3 ( 3 – metylbut – 1 – in )
CH3
C6H10
CH ≡ C – CH2 –CH2 – CH2 –CH3 ( hex_1_in , butylaxetilen)
CH3 – C ≡ C – CH2 – CH2 –CH3 (hex_2_in )
CH3 – CH2 – C ≡ C – CH2 –CH3 (hex_3_in)
CH3 – CH – C ≡ C – CH3 ( 4 – metylpent – 2 – in )
CH3
CH3
CH3 – C – C ≡ CH ( 3,3 – dimetylbut – 1- in )
CH3
CH3 – CH – CH2 – C ≡ CH ( 4 – metylpent – 1 – in )
CH3
2 ) Tính chất vật lý : nhiệt độ sôi , nhiệt độ nóng chảy
, khối lượng riêng của một số ankin được liệt kê ở bảng sau :
Ankin Cấu tạo t°sôi
(°C)
t°nc
(°C)
D, g/cm
3
Etin HC≡HC -75 -82 0,62(-80°C)
Propin HC≡C-CH
3

-23 -104 0,68(-27°C)
But-1-en HC≡CCH
2
CH
3
8 -130 0,67(0°C)
But-2-en CH
3
C≡CCH
3
27 -28 0,691(20°C)
Pent-1-en HC≡C(CH
2
)
2
CH
3
40 -106 0,695(20°C)
Pent-2-en CH
3
C≡CCH
2
CH
3
55 -101 0,714(20°C)
Theo bảng ta thấy nhiệt độ sôi của Ankin tăng theo số lượng
Cacbon trong phân tử (hay theo phân tử khối)
3) Cấu trúc phân tử :
Trong phân tử ankin, hai nguyên tử cacbon liên kết
3 ở trạng thái lai hoá sp (lai hoá đường thẳng ). Liên

kết ba C≡C gồm 1 liên kết σ và 2 liên kết л. Hai
nguyên tử cacbon mang liên kết 3 và 2 nguyên tử
liên kết trực tiếp với chúng nằm trên một đường
thẳng .
Mô hình rỗng và mô hình đặc của Axetilen
MÔ HÌNH OBITAN LAI HOÁ CỦA C
2
H
2
Điều chế :
2CH
4


1500°C
C
2
H
2
+ 3H
2

CaCO
3

t° C
CaO + CO
2

CaO + 3C

t°C
CaC
2
+ CO
CaC
2
+ 2H
2
O C
2
H
2
+ Ca(OH)
2
Canxi Cacbua (đất đèn )


Làm lạnh nhanh