Bài Giảng Lý Luận Dạy Học Đại Học

LÝ LUẬN DẠY HỌC
ĐẠI HỌC

1


LÝ LUẬN DẠY HỌC ĐẠI HỌC
LLDH ĐH với tư cách một khoa học giáo dục
2. Qóa trình dạy học đại học và các nguyên
tắc DHĐH
3. Cơ sở tâm lý học dạy học
4. Cơ sở giáo dục học và LLDH
5. Nội dung dạy học đại học
6. Các phương pháp hình thức tổ chức dạy học
đại học
7. Phương tiện dạy học đại học
8. Lập kế hoạch dạy học đại học
9. Chuẩn đầu ra và chương trình dạy học đại
2
họ c

1.


LÝ LUẬN DẠY HỌC ĐẠI HỌC
Tài liệu tham khảo
1. Đặng

vũ Hoạt (chủ biên): Lý luận dạy học đại học.
NXB Đại học sư phạm, 2004
2. Lê Đức Ngọc: Giáo dục đại học – Phương pháp dạy

và học. NXB Đại học quốc gia Hà nội
3. Đề cương bài giảng, Lý luận dạy học đại
học,ĐHSPTN
4. Bernd Meier/Nguyễn Văn Cường: Lý luận dạy học hiện
đại Trường ĐHSP Hà nội 2014
5. Đặng văn Đức: Lý luận dạy học đại học. Trường
ĐHSP Hà nội (tài liệu bài giảng), 2005.
6. Wiechmann: Mô hình dạy học (Tài liệu bài giảng).
Trường ĐHSP Hà nội, 2005.
3


LÝ LUẬN DẠY HỌC ĐẠI HỌC
1.

LLDH Đại học với tư cách là một khoa học thuộc KHGD.

 Sự hình thành và phát triển của LLDH
và LLDH ĐH
 LLDH trong hÖ thèng c¸c khoa häc gi¸o
dôc
 LLDH§H trong hÖ thèng c¸c chuyªn
ngµnh LLDH
 §èi tîng, nhiÖm vô, PPNC cña LLDH§H

4


S hỡnh thnh phỏt trin ca LLDH
Lịch sử của dạy học bắt đầu với lịch sử của

nhân loại.
Lý luận dạy học với t các một môn khoa học
bắt nguồn từ thế kỷ 17.
Thuật ngữ Lý luận dạy học (didactic) xuất
phát từ tiếng Hy Lạp didache có nghĩa là
dạy học, dạy dỗ, giảng giải, hớng dẫn.
Wolfgang Ratke (Nhà s phạm Đức, 1571-1635)
và Johann Amos Comenius (tên tiếng Séc là
Komensky, 1592-1670) là những nhà sáng lập
lý luận dạy học.
5


S hỡnh thnh phỏt trin ca LLDH
Yêu cầu của Comenius về giáo dục :
Cho tất cả mọi ngời: Có nghĩa là ngời nghèo
cũng nh ngời giàu, con trai cũng nh con gái, ng
ời chủ cũng nh làm công,
Về tất cả mọi việc: Có nghĩa là một hình ảnh đầy
đủ về thế giới, tơng ứng với lứa tuổi của học
sinh, đợc mở rộng theo kiểu vòng tròn trên các
bậc khác nhau của trờng học
Thấu đáo: Có nghĩa là không chỉ những kiến
thức chung chung, mà cả những kiến thức
chuyên môn về khoa học tự nhiên (văn hoá vật
chất) với sự rõ ràng dễ hiểu cao.
6


S HèNH THNH V PHT TRIN LLDHH

LLDH đại học đợc bàn đến từ na đầu thế kỷ 20.
Nhng chỉ đợc quan tâm nhiều từ gia th kỷ 20.
Ngày nay LLDH ĐH ngày càng đợc chú ý trên
phạm vi quốc tế. Trong nhiều trờng đại học và
cao đẳng trên thế giới môn học LLDHĐH đợc đa
vào đào tạo và bồi dỡng cho đội ngũ giảng viên.
ở VN, LLDHĐH đợc đề cập đến từ những năm
1980 và hiện nay là một môn học trong chơng
trình đào tạo thạc sỹ, o to cp chng ch cho GV H v
C
7


LLDH trong HÖ THèNG C¸C KHOA HäC GI¸O DôC
C¸c KHoa häc
GI¸o dôc

T©m lý häc

GI¸o dôc häc

…………

GD häc
®¹i c¬ng

LLDH
§¹i c¬ng

……….

8


LLDH ĐH trong hệ thống LLDH

LLDH

LLDH
đại cơng

LLDH Chuyên
ngành

LLDH cấp học

LLDH
toán

LLDH
văn

.

LLDH ĐạI HọC

9


Khái niệm Lý luận dạy học (LLDH)

Lý luận dạy
học

Dạy cái gì?

- Đa ra yêu cầu của xh
- xây dựng chơng trình DH
- lựa chọn nội dung DH

Dạy nh thế nào?
- Lựa chọn phơng pháp
- Lựa chọn phơng tiện
- Tổ chức, điều khiển các
tình huống dạy học

10


Khái niệm LLDH
LLDH là một khoa học (lý thuyết và thực
tiễn) của việc dạy và học.
LLDH trả lời các câu hỏi:
Dy ai ?
Dy và học nhằm mục đích gì?
Dy và học cái gì?
Dy và học khi nào?
Dy và học ở đâu?
Dy và học nh thế nào?
Dy và học với phơng tiện nào?
Tại sao?

....

11


ĐốI TƯợNG CủA LLDH ĐH
Đối tợng của LLDHĐH là các quy luật quá trình dạy
học đại học:
Lý luận dạy học đại học khảo sát các mối quan hệ
giữa các điều kiện, quá trình thực hiện và các kết
quả học tập trong quá trình dạy học đại học

12


NHIệM Vụ CủA LLDH ĐH
Xác định bản chất, các thành phần, đặc điểm của
quá trình dạy học đại học
Xác định các nhiệm vụ dạy học đại học và mối quan
hệ giữa chúng
Nghiờn cu, xây dựng chng trỡnh, nội dung dạy
học đại học
Nghiên cứu, xõy dng các PP, phơng tiện, và tổ chức
dạy học đại học
Xỏc nh c s ca việc lập k hoạch dạy học đại học
Nghiờn cu, xỏc nh nhng ph ng phỏp ỏnh giỏ quỏ
trỡnh dy hc v kt qu hc tp i hc.

13

C¸C PPNC LLDH§H


-

Các PPNClý thuyết:
Hệ thống hoá
Phân loại
So sánh
Xây dựng mô hình lý thuyết,…
Các PP nghiên cứu thực tiễn:
Quan sát
Điều tra
Tổng kết kinh nghiệm
PP chuyên gia
Thực nghiệm sư phạm, ….
14


C¸C ®Æc ®iÓm cña d¹y häc ®¹i häc
 Sinh viên là những ngườ i trưở ng thành

 Sinh viên là những ngườ i có năng lực nhận
thức tốt, đã đượ c chọn lọc
 Mục tiêu đà o tạo đạ i học là đà o tạo các nhà
chuyên môn trình độ đạ i học, có trình độ
chuyên môn cao, có năng lực nghiên cứu.
 Nội dung DHĐH là nội dung đà o tạo chuyên
ngành, mang tính hiện đạ i và chuyên sâu.

 Phươ ng pháp dạy học ở đạ i học đị nh hướ ng
nghiên cứu. Đị nh hướ ng nghề nghiệp và tự
điều khiển, tự học.
15


LÝ LUẬN DẠY HỌC ĐẠI HỌC
2. QUÁ TRÌNH DẠY HỌC
VÀ
CÁC NGUYÊN TẮC DẠY HỌC ĐẠI HỌC
 Các bình diện của LLDH
 Các yếu tố của quá trình dạy học
 Nhiệm vụ, bản chất, động lực của QTDH
 Các nguyên tắc dạy đại học
 Những yêu cầu của toàn cầu hoá, xã hội tri
thức đối với giáo dục đại học
16


QU TRèNH DY HC I HC
2.1.CC BèNH DIN LLDH

Bỡnh din mụ hỡnh

Cỏc lý thuyt, mụ hỡnh LLDH
Phản ánh các
Thnh phn cấu trúc cơ bản

Bỡnh din k hoch

Phân tích,
lập kế hoạch các quá trình
dạy học và các điều kiện khung

Bỡnh din thực tiễn
Cỏc Quá trình dạy học cụ thể
17


C¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh d¹y häc

Tam gi¸c LLDH
Đối tượng

Ngêi d¹y

Ngêi häc
18


CAC YU Tcủa quá trình dạy học

Mục đích
Nội dung

Phơng pháp

Đối tợng

Phơng tiện

Đánh giá
Ngời dạy

Ngời học

Hình thúc tổ chức
Địa điểm/Thời gian
Tình huống học tập
19


2.2. Các yếu tố của quá trình dạy học

Khung LLDH

Là môn khoa học chuyên
ngành và liên ngành
Phơng pháp

Mục đích

Nội dung

Đối tợng
Những điều kiện
dạy học

Phơng
tiện

Đánh
giá
Ngời dạy

Xã hội

Ngời học
Hình thức

Không gian
Thời gian
Tình huống học
Những đòi hỏi của xã hội
về mặt nghề nghiệp và ngoài nghề nghiệp

20


2.3.CÁC NHIỆM VỤ CỦA DẠY HỌC Ở ĐẠI HỌC

1.
2.
3.
4.

Dạy tri thức: Tri thức khoa học đạ i cươ ng, tri thức cơ sở
ngành và tri thức chuyên ngành
Dạy phươ ng pháp nhận thức, phươ ng pháp luận khoa học,
phươ ng pháp tự học, tự nghiên cứu.
Dạy kỹ năng: Kỹ năng cứng và kỹ năng mềm

Dạy thái độ : Thái độ đố i với tự nhiên,xã hội, con ngườ i,
nghề nghiệp và với chính bản thân.

21


2.4 BẢN CHẤT CỦA QTDHĐH

- Bản chất của dạy học ở đạ i học là quá trình tổ chức
hoạt độ ng nhận thức, nghiên cứu cho sinh viên.
- Đó là quá trình có cấu trúc toàn vẹn, có tính cân bằng
động, vận động và phát triển không ngừng tuân theo các
quy luật của dạy học.
- Chất lượ ng dạy học đạ i học phụ thuộc vào năng lực
và trình độ CM, NVSP của giảng viên, môi trườ ng giảng
dạy, học tập của nhà trườ ng, chươ ng trình đà o tạo.

22


2.5. ĐỘNG LỰC, LÔ GÍC CỦA QUÁ TRÌNH DHĐH
Động lực của QTDH ĐH:
- Là những yếu tố thúc đẩ y quá trình dạy học ĐH vận độ ng,
phát triển không ngừng.
- Đó là quá trình phát hiện giải quyết có hiệu quả những mâu
thuẫn tồn tại trong quá trình dạy học, đặ c biệt là quá trình
phát hiện giải quyết có hiệu quả mâu thuẫn cơ bản của QTDH.
- Đó là quá trình tạo môi trường dạy học thân thiện, hợp tác,
chia sẻ và xây dựng văn hóa học hỏi để thay đổ i.
Lô gíc của QTDH ĐH: Là trình tự vận độ ng hợp quy luật của

quá trình dạy học ở đạ i học.
23


2.6.CÁC NGUYÊN TẮC DẠY HỌC ĐẠI HỌC
- Thống nhất giữa tính khoa học, giáo dục và nghề
nghiệp
- Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
- Thống nhất giữa cụ thể và trừu tượ ng
- Thống nhất giữa tính vừa sức chung và phân hoá
- Thống nhất giữa vai trò chủ đạ o của giảng viên và
vai trò tích cực, chủ độ ng của sinh viên
- Thống nhất giữa dạy tập thể, nhóm và cá nhân

24


2.7.TOÀN CẦU HOÁ, XÃ HỘI TRI THỨC VÀ GD
WTO VÀ TOÀN CẦU HOÁ
- Tổ chức thươ ng mại thế giới WTO (World Trade
Organization) đượ c thành lập ngày 15.04.1994, có hiệu
lực từ 01.01.1995.
- Mục tiêu của nó là tháo gỡ những cản trở, nhằm tự do
hoá thươ ng mại quốc tế.
- WTO quy đị nh những quy tắc trong quan hệ kinh tế và
thươ ng mại quốc tế.
- WTO là một tổ chức quốc tế góp phần quyết đị nh trong
việc mở rộng quá trình toàn cầu hoá.
- Như vậy gia nhập WTO là sự tham gia trực tiếp vào
quá trình toàn cầu hoá, nhằm tận dụng những cơ hội

và lợi ích, mặt khác cũng phải chấp nhận những
25
thách thức của toàn cầu hoá.