Ngữ văn 11, Tuần 24

Tuần 24, Tiết thứ: 88,89.90. Ngày soạn: từ 14 đến 17/2/2008
Từ ấy
a. mục tiêu bài học
- Theo mục Kết quả cần đạt SGK Tr 43.
b. phơng tiện thực hiện
- SGK, SGV.Thiết kế bài học.
c. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
2. Giới thiệu bài mới
Phơng pháp Nội dung cần đạt
GV: Cho H/S đọc tiểu
dẫn SGK
GVH: Anh (chị) hãy cho
biết phần tiểu dẫn SGK có
những nội dung gì ?
HSĐTL&PB
Tác giả ?
Tác phẩm ?
GV: Cho H/S đọc văn bản
SGK, đọc diễn cảm.
GVH: Anh (chị) hãy cho
biết bố cục, chủ đề của văn
bản ?
HSĐTL&PB
GVH: Ngay từ đầu bài thơ
tác giả đã thể hiện niềm say
mê lí tởng nh thế nào ?
HSĐTL&PB
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
+ Tố Hữu (1920-2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành.

Quê ở Thừa Thiên * Huế. Ông xuất thân trong 1 gia đình nhà nho
nghèo. Cha mẹ đều là những ngời am hiểu về thơ, ca dao, tục ngữ.
Hoàn cảnh xuất thân và quê hơng xứ Huế thơ mộng, văn hoá phong
phú, độc đáo đã ảnh hởng lớn đến hồn thơ Tố Hữu.
+ Ngay từ khi còn là học sinh, Tố Hữu đã đợc giác ngộ lí tởng cộng
sản và từ đáy cuộc đời ông, thơ ông gắn liền với sự nghiệp cách mạng.
2. Tác phẩm
Tập thơ Từ ấy (1937 - 1946): 72 bài
a, Vị trí, cấu tạo:
Tập thơ là chặng đờng đầu 10 năm thơ Tố Hữu, chia làm 3 phần: máu
lửa, xiềng xích, giải phóng
b, Giá trị nội dung:
Ghi lại bớc trởng thành của ngời thanh niên cộng sản qua 3 chặng đ-
ờng (...), phản ánh 1 thời kì lịch sử sôi động của phong trào cách mạng
giành độc lập dân chủ trên đất nớc ta.
c, Giá trị nghệ thuật:
Giọng điệu thiết tha, sôi nổi, chân thành và chất lãng mạn trong trẻo.
d, Ví dụ
Từ ấy, Mồ côi, Hãy đứng dậy...Tâm t trong tù, Trăng trối...
Tiếng hát trên đê, Huế tháng tám...
II. Nội dung chính
1,Bố cục, chủ đề của tác phẩm
A, Bố cục : Bài thơ chia làm hai phần :
+ Đoạn 1: Khổ thơ đầu: Niềm say mê náo nức của nhà thơ khi đón
nhận lí tởng của Đảng.
+ Đoạn 2: Khổ 2,3: Lời tự nguyện của nhà thơ khi giác ngộ lí tởng
Đảng và sự khẳng định tình cảm chân thành.
B, Chủ đề: Phần ghi nhớ SGK Tr 44.
2. Niềm say mê náo nức của tâm hồn khi nhà thơ đón nhận lí tởng
Đảng.

- Hai tiếng từ ấy thể hiện thời gian, cũng là ấn tợng sâu sắc trong cuộc
đời của tác giả. Đó là dấu ấn quan trọng đánh dấu bớc ngoặt về nhận
thức, làm thay đổi cách nhìn, trí tuệ và tình cảm của nhà thơ.
+ Nắng hạ & mặt trời: thể hiện từ bóng đêm của cuộc đời cũ, tác giả
đã đón nhận ánh sáng lí tởng của Đảng đã chiếu rọi làm bừng lên,
xuyên thấu tác động mạnh mẽ vào t duy nhận thức.
+ tác giả còn đón nhận ánh sáng lí tởng đó bằng một tình cảm rạo rực,
Tuần 24, Tiết thứ: 88,89.90. Ngày soạn: từ 14 đến 17/2/2008
GVH: Anh (chị) hãy cho
biết lẽ sống mà tác giả đa
ra trong khổ 2 và 3 là gì ?
HSĐTL&PB:
GVH: Anh (chị) hãy cho
biết có nét đặc sắc gì về mặt
nhịp điệu và nghệ thuật
của bài thơ ?
HSĐTL&PB
GV: Cho HS đọc ghi nhớ
và trả lời câu hỏi trong
SGK theo nội dung đã học.
say mê, sôi nổi nhất. Tâm hồn ông tràn ngập niềm vui:
Hồn tôirộn tiếng chim
3, Lời tâm nguyện chân thành.
- Lẽ sống của Tố Hữu là:
+ Sự gắn bó giữa cái Tôi cá nhân với cái Ta chung buộc lòng tôi
+ Sự gắn bó hoàn toàn tự nguyện, vợt qua giới hạn của lòng ích kỉ cá
nhân, thể hiện sự đồng cảm sâu sa của tấm lòng nhà thơ.
- tác giả đã biểu hiện tình thơng đó với những con ngời nghèo khổ.
Ông cũng khẳng định mối liên hệ sâu sắc giữa thơ ca với cuộc sống.
- Khổ thơ cuối là biểu hiện cao nhất cucả sự chuyển biến sâu sắc trong

tình cảm của nhà thơ.
+ tác giả khẳng định mình là ngời gần gũi thân thiết, là thành viên
của đại gia đình lao khổ. Các từ ngữ: đã làlà conlà em..là anh
diễn tả cảm giác gần gũi và đầm ấm biết bao.
Chuyển bién về tình cảm là biểu hiện cụ thể của sự giác ngộ lí tởng
cộng sản của nhà thơ.
4, Nghệ thuật và nhịp điệu.
- Nghệ thuật ẩn dụ:
+ Mặt trời chân lývờn hoa ládậm hơngrộn tiếng chim
=> ẩn dụ tạo ra sự so sánh nhận ra niềm say mê lí tởng náo nức
- Sử dụng điệp từ mang tính khẳng định: đã làlà.
- Nhịp điệu bài thơ: ở khổ đầu là sự say mê náo nức, sôi nổi hào hứng.
Điều này dựa vào chuỗi các hình ảnh ẩn dụ. Hai khổ sau là nhịp điệu
da diết sâu lắng.
III. Củng cố & Dặn dò
- Tham khảo phần Ghi nhớ trong SGK.
- Về nhà đọc thêm và soạn các bài tiếp theo (03 bài)
Hớng dẫn đọc thêm
A. mục tiêu bài học
Giúp HS: - Cảm nhận những giá trị về nội dung cũng nh nghệ thuật ở ba tác
phẩm: Lai Tân; Nhớ đồng; Chiều xuân.
- Gợi ý trả lời những câu hỏi hớng dẫn học thêm trong SGK Tr 45
B. phơng tiện thực hiện
SGK, SGV. Thiết kế bài học.
c. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
2. Giới thiệu bài mới
Phơng pháp Nội dung cần đạt
GV: Cho H/S đọc tiểu dẫn
SGK Tr 45.

GVH: Câu 1 SGK Tr 45 ?
I. Tác phẩm: Lai tân
1. Tìm hiểu chung
A, Xuất xứ, bố cục
- Là bài số 97 trong số 134 ở tập NKTT
- Bố cục: Chia làm hai phần
+ Phần 1: Ba câu đầu: Thực trạng bộ máy chính quyền ở Lai Tân
+ Phần 2: Câu kết: Thái độ châm biếm của tác giả.
Tuần 24, Tiết thứ: 88,89.90. Ngày soạn: từ 14 đến 17/2/2008
GVH: Câu 2, 3 SGK Tr
45 ?
GVH: Tìm bố cục chủ đề
của văn bản ?
HSĐTL&PB
B, Chủ đề:
Miêu tả thực trạng thối nát của chính quyền ở Lai Tân, Quảng Tây,
cũng là bộ mặt của chính quyền Tởng Giới Thạch.
2. Nội dung chính
A, Thực trạng thối nát của chính quyền ở Lai Tân
* Ba câu tự sự, cách kể tự nhiên về cả ba nhân vật chức trách ở Lai
Tânsự thối nát, vô trách nhiệm.
B, Thái độ châm biếm, mỉa mai của Tác giả.
* Tiếng cời đợc bật ra từ chính mâu thuẫn của câu 4 với 3 câu trên.
* Kẻ cầm quyền bộc lộ sự thối nát, vô trách nhiệm nh thế thì ngời dân
làm sao không khổ cho đợc.
* Hai chữ thái bình đợc xem nh là nhãn tự. Nó xé toang mọi thứ
giả dối mà bên trong vốn đã đại loạn từ lâu của chính quyền.
c, Nghệ thuật
* Ba câu đầu nhấn mạnh ở ba tiếng cuối để diễn tả sự việc vi phạm vốn
diễn ra hằng ngày.

* Câu 4 diễn tả theo nhịp 4/3 để ba tiếng thái bình thiên hạ một
cách tự nhiên, giọng điệu nhẹ nhàng mà thâm thuý sâu sắc, châm biếm.
2, Củng cố và dặn dò
- Tham khảo phần Ghi nhớ trong SGK.
II. Tác phẩm: Nhớ đồng
1, Tìm hiểu chung
A Tác giả : Xem bài từ ấy
B, Bố cục, chủ đề:
- Bố cục: Bài thơ chia làm 3 phần:
+ Phần 1: từ đầu đến khoai sắn tình quê rất thiệt thà: thể hịên nỗi
nhớ da diết với cuộc sống bên ngopài nhà tù.
+ Phần 2: tiếp theo đến Trên chín tầng cao bát ngát: nỗi nhớ vê
chính mình trong những ngày cha bị giam cầm.
+ Phần 3: tiếp theo đến hết: trở lại thực tại với cõi lòng đau khổ và nỗi
nhớ triền miên.
- Chủ đề: Phần ghi nhớ trong SGK Tr 47
2, Nội dung chính:
A,Nỗi nhớ của ngời tù công sản:
Nỗi nhớ bắt đầu từ tiếng hò vang vọng từ bên ngoài nhà tù, đó là nỗi
nhơ của một thanh niên khi lần đầu bik cách li với cuộc sống. Bao trim
lên tất cả là sự quạnh hiu:
+ Sự quạnh hiu của không gian trống vắng: cánh đồng, thời gian của
buổi tra vắng, của cuộc đời buồn tủi nhọc nhằn
+ Tiếng hò đã đồng cảm và hoà điệu cùng nỗi nhớ nhung bên cuộc
sống bên ngoài.
=> Những câu thơ giống nh tiếng than da diết, khắc khoải. Nó diễn tả
cõi lòng hoang vắng vì bị sống cách biệt với cuộc đời tự do. Một tâm
hồn yêu đời.
- Sự lặp lại của nhà thơ có tác dụng liên kết nhiều nội dung khác nhau
để nó liền mạch, liền ý. Song sự lặp lại cũng để nhấn mạnh, tô đậm

cảm xúc, khắc sâu ý tởng. Lặp lại, điệp lại còn tạo ra nhịp điệu triền
miên khiến ân cho tâm trạng nh vật trữ tình với nỗi nhớ da diết khôn
nguôi.
- Đồng quê là hình ảnh thể hiện lên đậm nét qua nỗi nhớ của Tác giả .
+ Cồn thơmruồng tre mátô mạ xanh mơn mởn
Tuần 24, Tiết thứ: 88,89.90. Ngày soạn: từ 14 đến 17/2/2008
GVH: Anh (chị) đọc bài và
trả lời các câu hỏi trong
SGK Tr 52 ?
- xóm làng và con đờng thân thuộc cũng đợc gợi lên:
+ Xóm nhà tranh thấpcon đờng quen thuộc
- Những con ngời gần gũi quen thuộc:
+ lng cong xuống luống càybàn tay vãi giống

Tất cả đều chân thật và thấm đợm tình thơng mến. Cuộc sống hôm
qua còn gần gũi, gắn bó bây giờ đã trở nên cách biệt xa xôi.
B, Nỗi nhớ bản thân.
- Nỗi nhớ mình thể hiện sự say mê lí tởng, khao khát tự do của Tố Hữ.
- Càng nhớ đến những ngày tháng say mê hoạt động đó, Tố Hữu càng
they mình cô đơn với thực tại.
III. Tác phẩm : chiều xuân
1, Giới thiệu chung
A, Tác giả: SGK Tr 51
B, Tác phẩm :
- Đợc rút từ tập thơ đầu tay của nhà thơ Bức tranh quê.
- Miêu tả bức tranh quê vào mùa xuân ở đồng bằng Bắc Bộ thông qua
không khí nhịp sống và hình ảnh tiêu biểu gần gũi với con ngời.
II. Nội dung chính
1, Bức tranh chiều xuân qua nét vẽ của Anh Thơ
- Đó là không gian của một buổi chiều xuân trên quê hơng đồng bằng

Bắc Bộ. Buổi chiều thờng gợi cảm giác buồn và bức tranh mà tác giả vẽ
có đủ hình ảnh, màu sắc, không khí, nhịp điệu quen thuộc.
+ Hình ảnh: Ma bụi (ma xuân); Dòng sông, bến nớc, con đò; quán
tranh; hoa xoan tím rụng; con đê cỏ non mọc biếc; trâu, sáo, bớm,
cánh cò; và cả con ngời
=> Tất cả không hề xa lạ với con ngời, ngập tràn sắc xuân. Nhịp sống
thì lặng lẽ: đò biếng lời nằm mặc sông trôi, tha thớt ngời qua lại,
Quán tranh vắng im lìm...

Một bức tranh đẹp nhng buồn và tĩnh lặng. Đó là sự tự giải thoát
của tâm hồn nhà thơ, cũng là lòng yêu nớc thầm kín của nhà thơ.
Tiểu sử tóm tắt
A.mục tiêu bài học
Theo Phần Kết quả cần đạt SGK Tr 53
B. phơng tiện thực hiện
SGK, SGV. Thiết kế bài học.
c. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
2. Giới thiệu bài mới
Phơng pháp Nội dung cần đạt
GVH: Anh (chị) đọc bài
phần I và trả lời các câu hỏi
mục đích của việc tóm tắt
tiểu sử là gì ?
HSĐTL&PB
I. Mục đích, yêu cầu của tiểu sử tóm tắt.
1, Mục đích
- Để ngời đọc, ngời nghe hiểu đợc cuộc đời sự nghiệp, cống hiến
của ngời đợc tóm tắt tiểu sử. Sự hiểu biết của việc tóm tắt tiểu sử
còn giúp :

+ Ngời lãnh đạo sử dụng đúng ngời
+ Lựa chọn đúng bạn bè, đối tác
+ Hiểu sâu giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm (qua
các tiểu sử nhà văn, nhà thơ)
Tuần 24, Tiết thứ: 88,89.90. Ngày soạn: từ 14 đến 17/2/2008
GVH: Anh (chị)cho biết yêu
cầu của việc tóm tắt tiểu sử ?
HSĐTL&PB
GVH: Anh (chị) nêu cách
viết tiểu sử tóm tắt ?
HSĐTL&PB
GVH: Anh (chị) nêu các bớc
chuẩn bị tóm tắt ?
HSĐTL&PB
GVH: Anh (chị)đọc ví dụ
trong SGK và trả lời theo h-
ớng dẫn ?
2, yêu cầu.
- Có thông tin khách quan, chính xác về ngời đợc tóm tắt tiểu sử.
Nôi dung, độ đài của văn bản cần phù hợp với mục đích viết tiểu
sử.
- Văn phong cô đọng, trong sáng rõ ràng, không dùng biện pháp
tu từ, phơng thức trình bày chủ yếu là thuyết minh.
II, Cách viết tiểu sử
1, Cách viết tiểu sử
Cần tập trung vào một số nội dung cơ bản sau :
+ Nguồn gốc :
Họ tên thờng dùng Bí danh (nếu có)
Năm sinh
Quê quán

Gia đình
Sở thíchnăng lực đặc biệt
+ Quá trình trởng thành
Tháng, năm sinh sống, hoạt động, địa điểm., thời gian
Thành tích nổi bật
Vị trí.
+ Sự nghiệp văn học đối với nhà thơ, nhà văn
2, Các bớc chuẩn bị tóm tắt :
- Tìm hiểu đối tợng viết (ai ?)
- Su tầm nguồn tài liệu liên quan dến đối tợng, thu thập các
thông tin cần thiết.
- Xác định nội dung cơ bản cần tóm tắt
- Viết tiểu sử tóm tắt
4, Học sinh luyện tập theo ví dụ SGK, trả lời những câu hỏi theo
bài.
Bài viết tham khảo :
Nhà thơ, nhà toán học Lơng Thế Vinh (1442 - ?) tự Cảnh Nghi,
hiệu Thuỵ Hiên, dân gian còn gọi là Trạng Lờng quê ở Vụ Bản,
Nam Định.
Từ nhỏ ông đã nổi tiếng là thần đồng. Cha đầy 20 tuổi, ông đã
nổi tiếng về tài học. Năm 21 tuổi (1463), Lơng Thế Vinh thi đỗ
trạng nguyên. Ông là tác giả của hai cuốn sách nổi tiếng Đại
thành toán pháp và Hí phờng phả lục. Nhà bác học Lê Quý Đôn
nhận xét ông là ngời có tài kinh bang tế thế, tài hoa danh vọng v-
ợt bậc.
III. Củng cố và dặn dò
Cho HS luyện tập theo SGK Tr 55.
Về nhà soạn bài Đặc điểm loại hình tiếng việt