Những rủi ro khi đi làm xa kỹ năng sống

Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

NHỮNG RỦI RO KHI ĐI LÀM XA

Bài 5
MỤC TIÊU BÀI HỌC

Qua bài này, các nữ sinh sẽ:
 Biết được những rủi ro khi đi làm việc sớm và xa nhà.
 Biết thu thập các thông tin cần thiết khi phải đi làm việc xa nhà.
 Có kỹ năng đối phó và bảo vệ bản thân khi đi làm việc sớm và xa nhà khi gặp sự

cố rủi ro.
 Biết cách thức phòng ngừa trước nhằm không để xảy ra rủi ro khi làm việc xa nhà.

 THỜI GIAN: 180 phút
 PHƯƠNG TIỆN VÀ VẬT LIỆU CẦN
-



Giấy khổ lớn Ao, A4
Photo bài tình huống cho mỗi nhóm
Bút lông 3 màu xanh, đỏ và đen
Băng keo.

TIẾN TRÌNH, PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG

1. Khởi động lớp học

(10 phút)

Hát tập thể: BỐN PHƯƠNG TRỜI!
Bốn phương trời ta về đây chung vui. Không phân chia giọng nói tiếng cười. Cùng nắm tay
ta kết đoàn thân ái. Trao cho nhau những lời thiết tha, trao cho nhau những lời thiết tha.
Lưu ý: Vừa hát vừa vỗ tay.
2. Giới thiệu bài học.

(5 phút)

Giáo viên hướng dẫn vào bài học:
- Cuộc sống ở quê nhà thường gặp khó khăn nên nhiều bạn trẻ đã quyết tâm xa những
người thân, gia đình để vào những thành phố lớn kiếm sống bằng nhiều công việc
khác nhau. Họ hy vọng có chút tiền lo cho bản thân hay gửi về cho gia đình.
-

Việc một số em thanh thiếu niên đi làm xa không hề đơn giản như nhiều người nghĩ.
Nhiều công việc đòi hỏi một cường độ làm việc rất cao trong khi lương thì thấp và bấp
bênh. Sống xa nhà, thiếu hiểu biết và xa lạ nên cuộc sống của các em vô cùng khó
khăn và dễ gặp phải những nguy hiểm.

1


Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

Bài học hôm nay nhằm giúp các em biết được những rủi ro khi phải đi làm việc xa nhà

và biết cách đối phó với những rủi ro đó.

-

3. Hoạt động 1:

(25 phút)
Thảo luận nhóm: Đi làm việc sớm và xa nhà là gì?
Những lý do khiến các em phải đi làm sớm và xa nhà?

Mục tiêu
Các em nữ sinh:
-

Biết khi nào thì được xem là đi làm sớm.

-

Biết tuổi lao động là gì?

-

Biết khái niệm về làm việc xa nhà.

Cách thức tiến hành
Bước 1: Giáo viên chia lớp học thành những nhóm nhỏ khác nhau để thảo luận và liệt kê
trên giấy lớn kết quả thảo luận cúa nhóm.
Bước 2: Giáo viên đặt câu hỏi: Đi làm việc sớm và xa nhà là gì? Những lý do khiến
các em phải đi làm sớm và xa nhà?
(Lưu ý: Trong khi các em thảo luận, giáo viên đi quanh lớp để xem các em thảo luận

và trả lời những gì các em còn thắc mắc hay đưa ra các gợi ý thảo luận).
Bước 3: Sau khi các em thảo luận xong, giáo viên cho các nhóm lần lượt trình bày kết
quả thảo luận.
Bước 4: Giáo viên kết luận và rút ra các ý chính
Đi làm việc sớm: Là những em dưới 18 tuổi đi làm việc tự nguyện hay bị cưỡng ép để kiếm
tiền cho cuộc sống của mình hoặc cho gia đình mình, làm công việc kéo dài thời gian, quá
nhiều hoặc trong môi trường và điều kiện làm việc không tốt có hại đến sức khỏe của trẻ và
ảnh hưởng xấu đến sự phát triển bình thường của trẻ về thể chất, nhân cách và công việc này
làm cho trẻ có rất ít hoặc không có thời gian để học hành, vui chơi-giải trí.
Đi làm việc xa nhà là: rời quê hương đi tìm việc làm ở những thành phố lớn hay nước ngoài
với mong muốn có thu nhập khá hơn, có cuộc sống tốt hơn.
Nguyên nhân dẫn đến việc lao động sớm và xa nhà:
-

Cơ hội việc làm mới từ sự phát triển của khu vực dịch vụ và công nghiệp du lịch.

-

Tốc độ đô thị hoá nhanh, những dòng người đa số là nữ đang dịch chuyển từ nông thôn
ra thành thị.

-

Điều kiện sống khó khăn ở nông thôn.

-

Khát vọng làm giàu nhanh.

-

Mơ ước cuộc sống tốt hơn, ăn ngon, mặc đẹp, đồ trang sức vượt sang trọng.

-

Thiếu hiểu biết do trình độ học vấn thấp.

-

2
Hạn chế trong việc tiếp cận các nguồn thông tin.


Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

4. Hoạt động 2:

(30 phút)

Phân tích tình huống: Những rủi ro có thể gặp phải khi làm việc sớm và xa nhà.
Mục tiêu
Các em nữ sinh:
-

Biết những thông tin thực tế về tình hình đi làm xa hiện nay của một số bạn trẻ và
nhận biết những rủi ro mà các em gặp phải khi đi làm việc xa nhà.

-

Giúp các em trải nghiệm trường hợp rủi ro cụ thể khi đi làm xa.

-

Biết chuẩn bị cho mình những kiến thức và kỹ năng cần thiết khi các em có ý định đi
làm xa nhà hay có thể giúp tư vấn cho bạn bè khi các bạn quyết định đi làm xa.

Cách thức tiến hành
Bước 1: Giáo viên phát cho học sinh tình huống sau đây về một câu chuyện thực tế của
một nữ sinh làm việc xa nhà với những rủi ro gặp phải.
Đầu tháng 6-2003, Duyên (13 tuổi) quê ở Long An được người quen giới thiệu vào phụ việc
lau chùi gỗ thành phẩm tại cơ sở chế biến gỗ Minh Khôi tại TP.HCM do ông Lê Xuân Phạp làm
chủ với mức lương 18.000 đồng/ngày. Làm việc gần 2 tháng, Duyên bị buộc lên đứng máy chà
nhám gỗ dù chưa được dạy nghề và tập huấn về an toàn lao động. Ngay buổi đầu tiên đứng
máy, Duyên bị máy cán dập bàn tay phải. Bác sĩ tại Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình
TPHCM phải sắp xếp lại gân, xương bàn tay và lấy một phần da đùi đắp lên vết thương. Từ đó
đến nay, em tiếp tục điều trị: bắt vít cố định xương, mổ chỉnh hình, tập vật lý trị liệu... nhưng
việc cử động của các ngón tay đến nay vẫn rất khó khăn.
Vụ việc được phường 13 và Phòng LĐ-TB-XH quận Gò Vấp xử lý. Ông Phạp thừa nhận đã vi
phạm những quy định của pháp luật lao động về sử dụng lao động trẻ em, đăng ký lao động,
tập huấn an toàn lao động... Theo hướng dẫn của các cơ quan chức năng, hai bên sẽ thương
lượng mức bồi thường cho Duyên. Thế nhưng từ đây lại phát sinh mâu thuẫn.
Làm việc với các cơ quan chức năng quận Gò Vấp vào ngày 16-9-2003, ông Phạp chấp nhận
bồi thường và chịu chi phí điều trị cho Duyên. Ngoài số tiền điều trị cho đến khi hòa giải là 8,5
triệu đồng, sau đó ông Phạp ngưng thanh toán chi phí điều trị.
Hơn 8 tháng sau khi tai nạn xảy ra, phía gia đình Duyên và chủ cơ sở vẫn tranh chấp về mức
bồi thường. Chi phí điều trị quá lớn, gia đình phải vay ngân hàng và bán đất ruộng nhưng vẫn
không đủ. Duyên phải nghỉ học vì bàn tay đến nay vẫn không thể cầm viết.
/>

Lưu ý: Giáo viên có thể thay đổi tình huống khác nếu cần.
3


Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

Bước 2: Sau khi các em đọc tình huống xong, giáo viên cho các em thảo luận theo nhóm
nhỏ những câu hỏi như sau:
-

Hậu quả mà bạn Duyên đang gánh chịu?

-

Vì sao Duyên phải chịu những hậu quả đó?

Bước 3: Giáo viên cho các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
Bước 4: Giáo viên tóm tắt và rút ra các ý chính như sau:

Hậu quả mà Duyên đang gánh chịu:
1. Bị thương tật suốt đời;
2. Phải nằm bệnh viện lâu dài và tốn kém;
3. Gia đình phải bán đất đai để lo chi phí điều trị;
4. Cuộc sống gia đình bị ảnh hưởng;
5. Phải bỏ học;
6. Chủ lao động trốn tránh trách nhiệm.

Nguyên nhân Duyên phải chịu những hậu quả đó:

1. Duyên còn nhỏ và không lường trước được những rủi ro trong công việc;
2. Công việc quá nặng nhọc và nguy hiểm so với tuổi của Duyên;
3. Duyên không được dạy nghề và huấn luyện về an toàn lao động;
4. Không có hợp đồng lao động vì Duyên chưa đủ tuổi;
5. Chủ cơ sở sử dụng lao động trái phép.

Vậy, khi đi làm xa, trẻ nữ có thể gặp những rủi ro sau:
-

Bị tai nạn lao động do máy móc thiết bị không an toàn, trang bị bảo hộ lao động
chưa đúng mức;

-

Không có hợp đồng lao động nên ít có được sự bảo vệ của luật pháp;

Lương thấp hay bị nợ lương;
-

Thường xuyên làm việc tăng ca nhưng lương thấp;

Công việc nặng nhọc so với tuổi và sự phát triển của cơ thể;
Sống xa nhà nên buồn và thiếu sự quan tâm của người thân;
Cuộc sống khó khăn và thiếu thốn;
Bị chủ bóc lột sức lao động, bạo hành;
-

Bị buộc hành nghề mãi dâm;

4

Trường THCS Hai Bà Trưng

Giải lao
5. Hoạt động 3:

Giáo án kỹ năng sống

(10 phút)
(30 phút)

Thảo luận nhóm: Những chuẩn bị ban đầu cần thiết khi đi làm việc xa nhà.
Mục tiêu
-

Giúp các em cơ hội hiểu biết sâu về những rủi ro có thể gặp phải khi đi làm xa nhà.

-

Giúp các em chia sẻ những kiến thức, thông tin liên quan đến những rủi ro khi đi làm
xa.

Cách thức tiến hành
Bước 1: Giáo viên chia lớp học thành những nhóm nhỏ để thảo luận và đề nghị các em
liệt kê trên giấy lớn kết quả thảo luận nhóm.
Bước 2: Giáo viên đặt câu hỏi: Các em cần phải chuẩn bị những gì khi đi làm việc xa
nhà?
(Lưu ý: Trong khi các em thảo luận, giáo viên đi quanh lớp để xem các em thảo luận
và trả lời những gì các em còn thắc mắc hay đưa ra các gợi ý thảo luận).

Bước 3: Sau khi các em thảo luận xong, giáo viên cho các nhóm lần lượt trình bày kết
quả thảo luận.
Ghi chú: Khi các em trình bày, giáo viên nên lưu ý những điểm hay những rủi ro chính
yếu để nhấn mạnh.
Bước 4: Giáo viên kết luận và rút ra các ý chính
Các em phải:
-

Có kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp thông qua đào tạo chính thức.

-

Nắm rõ thông tin về nơi làm việc, công việc, mức lương, giờ làm việc.

-

Suy nghĩ cân nhắc và chia sẻ với người lớn trước một lời đề nghị về công việc hấp
dẫn và mức lương cao để lường trước các nguy cơ như bị bóc lột và mua bán trẻ
em.

-

5 tố như xa nhà, xa người thân và bè bạn.
Chuẩn bị tâm lý liên quan đến những yếu

-

Tìm hiểu về chỗ ở, điều kiện sống và làm việc

Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

Giải lao

(10 phút)

6. Hoạt động 4:

(30 phút)

Động não: Những kỹ năng cần thiết để đối phó với rủi ro và bảo vệ bản thân?
Mục tiêu
-

Giúp các em cơ hội suy nghĩ về những kỹ năng cần trang bị cho mình khi đi làm xa
nhà.

-

Giúp các em có kiến thức và kỹ năng bảo vệ bản thân trước những rủi ro khi đi làm
xa.

Cách thức tiến hành
Bước 1: Giáo viên nêu câu hỏi với lớp: Những kỹ năng nào cần thiết để đối phó với
rủi ro và bảo vệ bản thân?
Bước 2: Giáo viên khuyến khích học sinh đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt qua việc
viết lại ý kiến của mình trên giấy nhỏ của mình mà không cần phải thảo luận
với những bạn ngồi xung quanh về đúng sai.

Bước 3: Liệt kê tất cả mọi ý kiến lên bảng hoặc giấy lớn không loại trừ một ý kiến nào, trừ
trường hợp trùng lặp.
Bước 4: Phân loại các ý kiến và làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ.
Bước 5: Giáo viên tổng hợp ý kiến học viên và rút ra các ý chính.

Các em cần phải có:
-

Kỹ năng nghề nghiệp và hiểu biết về an toàn nghề nghiệp liên quan đến công việc
mình làm;

-

Kỹ năng từ chối công việc khi thấy công việc không phù hợp, nguy hiểm hay có
nhiều tiềm năng rủi ro;

-

Kỹ năng giao tiếp và thương lượng về công việc và hợp đồng lao động;

-

Kỹ năng tổ chức cuộc sống;

-

Kỹ năng kết bạn, làm việc nhóm và nắm bắt thông tin về nơi làm việc và những gì

6

Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

7. Hoạt động 5:

(20 phút)

Hướng dẫn: Cách phòng ngừa rủi ro để bảo vệ bản thân khi làm việc xa
Mục tiêu
-

Giúp các em trang bị những cách thức cơ bản cho mình khi đi làm xa nhà.

-

Giúp các em có kỹ năng phòng ngừa những rủi ro khi đi làm xa nhà.

Cách thức tiến hành
Bước 1: Giáo viên trình bày trên powerpoint kèm theo các ví dụ minh họa cho cả lớp
cùng theo dõi.
Bước 2: Giáo viên mời học sinh bổ sung hay phản hồi ý kiến về cách thức đối phó với rủi
ro và cách bảo vệ bản thân khi làm việc xa nhà.
Cách phòng ngừa:

-

Biết một số địa chỉ và điện thoại của các cơ quan chức năng như công an, hội
phụ nữ, đoàn thanh niên và các tổ chức xã hội bảo vệ trẻ em nói chung và trẻ

nữ nói riêng để liên hệ khi các em cần trợ giúp.
Liên lạc với gia đình hay người thân ít nhất là 1 tháng/lần.
Thông báo với gia đình, cơ quan chức năng ngay khi thấy công việc quá 8
tiếng/ngày và chế độ ăn uống thiếu thốn, bị bóc lột về tiền lương và sức lao
động.
Thông báo với gia đình, cơ quan chức năng ngay khi chủ và những người khác
có những biểu hiện khác thường như đụng chạm cơ thể, tán tỉnh, sàm sỡ, cho
xem tranh ảnh khiêu dâm…
Cảnh giác và biết nói “không” với những lời rủ rê, lôi kéo làm điều xấu, điều sai.
Thông báo với gia đình ngay khi có ốm đau hay tai nạn.
Không dễ dàng đặt lòng tin vào người xa lạ.
Báo với người thân thông tin về người cùng đi và địa chỉ nơi đến.
Nhớ số điện thoại và địa chỉ của những người đáng tin cậy.
Giữ cẩn thận bản gốc và bản phô tô giấy tờ tuỳ thân.
Tìm cách liên hệ với công an khi có tình huống đáng ngờ.
Cố gắng tìm kiếm sự giúp đỡ từ cộng đồng.
Phân tích kỹ những thuận lợi và khó khăn khi đi làm xa.

-

Tìm hiểu rõ thông tin về người hướng dẫn hoặc người giới thiệu tìm việc.

-

Hết sức thận trọng khi đi một mình, không có người nhà.

-

-

-

7


Trường THCS Hai Bà Trưng

Giáo án kỹ năng sống

8. Tổng kết bài học

(10 phút)

-

Trong một số trường hợp các em phải đi làm sớm và xa nhà.

-

Khi đi làm xa nhà, các em có thể sẽ gặp một tình huống rủi ro và bất trắc trong
công việc và cuộc sống.

-

Vì thế các em cần trang bị cho bản thân kiến thức và kỹ năng để đối phó với
những rủi ro và bất trắc đó.

-

Để củng cố bài học, giáo viên mời mỗi em nêu một cách ứng phó với rủi ro và

(Lưu ý: Cách bảo vệ bản thân khỏi rủi ro tốt nhất là phòng ngừa không để rủi ro xảy ra)

8