Tiết 93: Nội dung và hình thức của văn bản văn học

Giáo án Ngữ văn 10- Tiết 93- chơng trình chuẩn; Năm học 2007- 2008; Giáo viên Trần Văn Dơng
Ngày soạn:
Ngày giảng:
Tiết theo PPCT: 93
Nội dung và hình thức của văn bản văn học
A. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức:
- Hiểu đợc và bớc đầu vận dụng các khái niệm nội dung và mối quan hệ giữa hai khái
niệm này.
- Vận dụng vào việc phân tích văn bản văn học và vào đời sống.
2. Về kỹ năng:
3. Thái độ:
B. Chuẩn bị của Giáo viên và học sinh
- Giáo viên: Giáo án, tài liệu liên quan.
- Học sinh : Vở ghi, bảng phụ.
C. Phơng pháp chủ yếu:
- Thuyết trình, phát vấn, thảo luận
D. Các bớc tiến hành
1. ổn định lớp.
2. Kiểm tra.
3. Bài mới.
Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt
I. Các khái niệm của nội dung và hình thức
trong văn bản
HĐ1: Tìm hiểu các khái niệm của nội
dung trong văn bản
1. Các khái niệm thờng đợc coi thuộc về mặt nội
dung của văn bản gồm đề tài, chủ đề, t tởng, cảm
hứng nghệ thuật.
H: Đề tài là gì?
- HS hoạt động độc lập

- GV chuẩn hoá kiến thức

- Đề tài là lĩnh vực đời sống đợc nhà văn nhận thức,
lựa chọn, khái quát, bình giá và thể hiện trong văn
bản.
VD: Đề tài của "Tắt đèn" là cuộc sống bi thảm của
ngời nông dân trong xã hội cũ.
H. Chủ đề là gì?
- HS hoạt động độc lập
- GV chuẩn hoá kiến thức

- Chủ đề là vấn đề cơ bản đợc nêu lên trong văn
bản. Chủ đề thể hiện điều quan tâm cũng nh chiều
sâu nhận thức của nhà văn trớc cuộc sống.
VD: Chủ đề của "Tắt đèn" là mâu thuẫn giữa nông
dân nghèo và cờng hào địa chủ trong xã hội cũ.
H: T tởng văn bản là gì?
- HS hoạt động độc lập
- GV chuẩn hoá kiến thức

- T tởng của văn bản là sự lý giải chủ đề đã đợc
nêu lên, là nhận thức của tác giả muốn trao đổi,
nhắn gửi, đối thoại với ngời đọc. T tởng là linh hồn
của văn bản.
VD: T tởng của "Tắt đèn" là lên án, tố cáo bọn c-
ờng hào địa chủ ở nông thôn cũ.
1
Giáo án Ngữ văn 10- Tiết 93- chơng trình chuẩn; Năm học 2007- 2008; Giáo viên Trần Văn Dơng
H: Cảm hứng nghệ thuật là gì?
- HS hoạt động độc lập

- GV chuẩn hoá kiến thức

- Cảm hứng nghệ thuật là nội dung tình cảm chủ
đạo của văn bản, là những trạng thái tâm hồn,
những cảm xúc đợc thể hiện đậm đà, nhuần nhuyễn
trong văn bản sẽ truyền cảm và hấp dẫn với ngời
đọc. Qua cảm hứng nghệ thuật ngời đọc sẽ cảm
nhận đợc t tởng, tình cảm của tác giả nêu lên trong
tác phẩm.
HĐ1: Tìm hiểu các khái niệm của
nghệ thuật trong văn bản
2. Các khái niệm thờng đợc coi thuộc về mặt
nghệ thuật của văn bản gồm ngôn từ, kết cấu và thể
loại.
H: Ngôn từ có vai trò gì trong vb?
- HS hoạt động độc lập
- GV chuẩn hoá kiến thức
- Ngôn từ là yếu tố đầu tiên của văn bản văn học.
Các chi tiết, các sự việc, hình tợng, nhân vật,... đợc
tạo thành nhờ lớp ngôn từ.
H: Kết cấu là gì?
- HS hoạt động độc lập
- GV chuẩn hoá kiến thức

- Kết cấu là sự sắp xếp, tổ chức các thành tố của
một văn bản thành một đơn vị thống nhất, hoàn
chỉnh và có ý nghĩa. Kết cấu hàm chứa dụng ý nghệ
thuật của tác giả sao cho phù hợp với nội dung văn
bản.
H: Thể loại là gì?

- Thể loại là quy tắc tổ chức hình thức văn bản
chung phù hợp với nội dung văn bản.
HĐ3. Tìm hiểu ý nghĩa qua trọng của
nội dung và hình thức văn bản
II. ý nghĩa qua trọng của nội dung và hình thức
văn bản
H: Theo em, Văn bản văn học có
những chức năng nào?
- HS hoạt động độc lập
- GV chuẩn hoá kiến thức
- Văn bản văn học có những chức năng chủ yếu nh
nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ, giao tiếp. Một tác
phẩm văn học thực sự phải thấm nhuần tinh thần
nhân văn, dân chủ giúp hoàn thiện con ngời.
H: Vai trò của hình thức nghệ thuật
đối với văn bản văn học?
- Văn học là một nghệ thuật, do vậy phải chú ý trau
dồi, tìm tòi những hình thức mới mẻ, hấp dẫn, có
tính nghệ thuật cao.
H: Vì sao phải có sự thống nhất giữa
nội dung và hình thức văn bản?
- Tuy nhiên, văn bản văn học cần có sự thống nhất
giữa nội dung và hình thức văn bản, phải có một nội
dung t tởng cao đẹp và một hình thức nghệ thuật
hoàn mỹ.Đây chính là điều cần và đủ cho một tác
phẩm u tú.
Ghi nhớ: SGK
4. Củng cố.
- Các khái niệm của nội dung và hình thức trong văn bản
- ý nghĩa qua trọng của nội dung và hình thức văn bản

5. Dặn dò. Học bài, soạn bài mới
2