Giáo án Bài học đường đời đầu tiên Ngữ văn 6

Học kỳ 2

Ngữ văn lớp 6
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài)

I. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
- Cảm nhận được ý nghĩa nội dung và hình thức của văn bản.
+ Tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại đến người khác, khiến người ta phải ân hận suốt
đời.
+ Cần sống thân ái đoàn kết với mọi người.
- Thấy được nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, lời kể ở ngôi thứ nhất rất tự nhiên, ngôn
ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
II. Chuẩn bị
- GV : Soạn giáo án, tìm hiểu tài liệu, tranh ảnh về bài "Bài học đường đời đầu tiên" .
- HS : Soạn bài theo câu hỏi ở sgk.
III. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức(1p)
2. Kiểm tra bài cũ.(5p) Kiểm tra bài cũ (vở soạn)
3. Bài mới:(34p) Giới thiệu bài mới: Tô Hoài là nhà văn chuyên viết chuyện ngắn cho thiếu nhi.
Các tác phẩm của ông đều là những tác phẩm mang màu sắc tưởng tượng phong phú. ''Dế mèn
phiêu lưu kí'' cũng là một trong những tác phẩm như vậy. Truyện vô cùng hấp dẫn nên đã được
chuyển thành phim và dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới. Bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ
cùng tìm hiểu một đoạn trích trong tác phẩm dài này.
Hoạt động của giáo viên
HĐ1(10p) HD tìm hiểu mục 1
- H: Hãy trình bày hiểu biết của em về
tác giả?(GVgiới thiệu ảnh chân dung
t/g )

Hđ của h/s

1 HS trả lời
1 HS nhận xét.

- H: Trình bày hiểu biết của em về tác
phẩm ?
- GV đọc mẫu
- Gọi 2 HS (mỗi HS đọc 1 phần)
2 HS đọc, lớp
Kể lại bằng lời văn của mình..
lắng nghe.
- Gọi đọc hoặc giải thích các chú thích

Nội dung thống nhất.
I.Tìm hiểu chung.
1. Tác giả, tác phẩm:
a.Tác giả.
- Tên: Nguyễn Sen
- Năm sinh: 1920
- Quê ngoại: Nghĩa Đô- Cầu GiấyHN.
-Viết văn trước Cách mạng tháng
8 (1945)
b. Tác phẩm:
-Đoạn trích trích trong tác phẩm "Dế
Mèn phiêu lưu kí" viết 1941.
- Truyện 10 chương thuộc thể loại
Tiểu thuyết đồng thoại. Đoạn trích ở
chương I.
2. Đọc.

1

Học kỳ 2

Ngữ văn lớp 6

trong SGK.
HS giải thích.
- Đọc chú thích *
- H: truyện được chia làm mấy phần?
em hãy nêu nội dung chính được kể
trong mỗi phần truyện?
1 HS trả lời
1 HS nhận xét.
- H: Truyện được kể bằng lời nhân vật
nào? được kể bằng ngôi thứ?
HĐ2(20p) HD tìm hiểu văn bản
Gọi học sinh đọc đoạn 1.
- H: Những chi tiết, hình ảnh nào miêu
tả ngoại hình của Dế Mèn?

- H: Tìm những chi tiết miêu tả những
hành động của Dế Mèn?

- H: Đoạn văn miêu tả đã làm hiện hình
một chàng Dế như thế nào trong tưởng
tượng của em?

- H: Tính cách của Dế Mèn được miêu
tả qua các chi tiết nào về hành động và ý

nghĩ?

- H: Qua những chi tiết đó
 Dế Mèn là một con người như thế
nào?

3. Chú thích.

4. Bố cục: 2 phần
P1: Từ đầu....thiên hạ: Hình dáng
tính cách của dế Mèn.
P2: Phần còn lại: Bài học đường đời
đầu tiên.
- Dế Mèn tự kể.
- Ngôi thứ nhất.
II.Tìm hiểu văn bản
1. Hình dáng, tính cách của Dế Mèn
+ Ngoại hình:
HS Đọc đoạn 1.
- Càng: mẫm bóng
1 HS trả lời.
- Vuốt: nhọn hoắt
- cánh: dài
- thân người: màu nâu bóng mờ
Cả lớp suy nghĩ,
- đầu: to, nổi từng mảng
HS khá trả lời.
- 2 răng: đen nhánh
- râu: dài, uốn cong.
+ Hành động:

1 HS trả lời.
- đạp phành phạch
- nhai ngoàm ngoạm
- trịnh trọng vuốt râu
HS khá trả lời.
- ăn uống điều độ
- làm việc chừng mực.
Chàng dế: - Hùng dũng
.
- đẹp đẽ
- đầy sức sống
- tự tin, yêu đời
- hấp dẫn.
* Tính cách:
+ đi đứng oai vệ như con nhà võ.
+ cà khịa với tất cả hàng xóm.
+ quát mấy chị cào cào.
+ đá mấy anh gọng vó.
+ tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.
+ chê bai kẻ khác.
 Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh.
2. Bài học đường đời đầu tiên của
Dế Mèn.

2


Học kỳ 2

Ngữ văn lớp 6

- H: Mang tính kiêu căng vào đời, Dế
Mèn đã gây ra những chuyện gì phải ân HS trả lời.
hận suốt đời?
- H: Những chi tiết nào cho thấy sự HS khá trả lời.
khinh thường Dế Choắt của Dế Mèn?
Lớp lắng nghe
nhận xét.

- H: Lời xưng hô?
1 HS trả lời.
- H: Dưới mắt Dế Mèn, dế Choắt hiện ra
như thế nào?
HS khá kể.
- H: Hết coi thường dế Choắt, Dế Mèn
lại gây sự với chị Cốc.
- H:Vì sao Dế Mèn lại dám gây sự với 1 HS trả lời
chị Cốc to lớn hơn mình?
- H: Nhận xét cách gây sự của Dế Mèn
với chị Cốc bằng câu hát "Vặt
lông...ăn”
Cả lớp suy nghĩ,
- H: Việc Dế Mèn dám gây sự với chị HS khá trả lời.
Cốc lớn, khoẻ hơn mình gấp bội lần.
Vậy đây có phải là hành động dũng cảm
không? Vì sao?
- H: Kẻ phải chịu hậu quả trực tiếp của
trò đùa này là Choắt. Nhưng Mèn có
chịu hậu quả không? (Nếu có) đó là gì?
Có: + Mất bạn láng giềng.

+ ân hận suốt đời.
HS khá trả lời
- H: Thái độ của Dế Mèn như thế nào
khi Dế Choắt chết?
.
- H: Đó là hành động ân năn hối hận.
Theo em sự ăn năn hối hận đó có

HS khá trả lời

- Khinh thường dế Choắt
- Gây sự với chị Cốc
cái chết của Dế Choắt.
a. Khinh thường dế Choắt.
- Như gã nghiện thuốc phiện
- Mẹ đẻ thiếu tháng
- Cánh ngắn ngủn
- Râu một mẩu
- Mặt mũi ngẩn ngơ
- Hôi như cú mèo
- Có lớn mà không có khôn.
-"Chú mày” (mặc dù trạc tuổi nhau)
 + yếu ớt
+ xấu xí
+ lười nhác
+ đáng khinh.
b. Gây sự với chị Cốc dẫn đến cái
chết của Choắt.
- Muốn ra oai với Choắt
- muốn chứng tỏ mình đứng đầu

thiên hạ.
- Xấc xược, ác ý , chỉ nói cho sướng
miệng, không nghĩ đến hậu quả.
- Không dũng cảm ,ngông cuồng
 gây ra hậu quả nghiêm trọng cho
Dế Choắt.
c. Sự ân hận của Dế Mèn.
- Hối hận và xót thương
+ Quỳ xuống, nâng dế Choắt lên
mà than.
+ Đắp mộ cho Choắt, đứng lặng hồi
lâu nghĩ về bài học đường đời đầu
tiên.
Có: + biết lỗi sửa lỗi
+ Tình cảm của DMèn chân
thành
Khó: + Làm sao có thể cứu được

3


Học kỳ 2

Ngữ văn lớp 6

thể tha thứ được không?

- H: Cuối truyện là hình ảnh DM đứng
lặng hồi lâu trước mộ bạn. Em hãy hình
dung tâm trạng Mèn?.

HS TB trả lời
- H: Theo điểm nào của con người được
gán cho các con vật ở truyện này?
- H: Sau tất cả các sự việc đã gây ra,
nhất là sau cái chết của Dế Choắt, Dế
Mèn đã tự rút ra bài học đường đời đầu HS khá trả lời
tiên cho mình? Theo con bài học đó là?
Lớp lắng nghe
nhận xét
- H: Nghệ thuật miêu tả và kể chuyện
của Tô Hoài trong văn bản này?
HĐ 3:(5P) HD tổng kết
- H: Hãy khái quát giá trị nội dung và
nghệ thuật của tác phẩm?
- GV chốt kiến thức. Yêu cầu học sinh
đọc ghi nhớ.

HS TB trả lời

HĐ4:(3p)HD luyện tập
Hãy đóng vai Dế Mèn kể lại câu chuyện.

Học sinh kể.

mạng người đã chết.
- Cay đắng vì lỗi lẫm của mình.
- Xót thương Choắt (mong Choắt
sống lại).
- Nghĩ đến việc thay đổi cách sống
của mình.

DM: kiêu căng nhưng biết hối lỗi
Choắt: yếu đuối nhưng biết tha thứ
Cốc: tự ái, nóng nảy.
* Bài học về:
- Thói kiêu căng: kẻ kiêu căng có
thể làm hại người khác khiến phải
ân hận suốt đời.
- Tình thân ái: nên sống đoàn kết với
mọi người.
- Miêu tả loài vật sinh động
- Ngôn ngữ miêu tả chính xác
 + Trí tưởng tượng độc đáo khiến
TG loài vật hiện lên dễ hiểu như TG
loài người.
+ Dùng ngôi thứ 1 để kể  Dế
Mèn (hiện lên) tự kể về mình gây
cảm giác hồn nhiên, chân thực cho
người đọc.
III. Tổng kết
1. Nội dung: - Truyện miêu tả Dế
Mèn là nhân vật có thân thể cường
tráng, khỏe mạnh nhưng kiêu căng
xốc nổi, gây tai vạ và biết hối hận.
+ Bài học: Không kiêu căng, ỷ lại
sức khỏe.
+ Sám hối, sửa chữa lỗi lầm bài học
đưpờng đời cho mình.
2. Nghệ thuật: - Miêu tả loài vật sinh
động, hấp dẫn.
- Ngôn ngữ chính xác giàu tính tạo

hình.
- Sử dụng ngôi kể thứ nhất tự nhiên.
IV. Luyện tập.

4


Học kỳ 2

Ngữ văn lớp 6
Đóng vai Dế Mèn kể lại câu chuyện.

4. Củng cố:
Gọi HS nhắc lại nội dung bài học, Bài học rút ra từ câu truyện.
5. Dặn dò:
- Làm bài tập còn lại ở sgk .Học thuộc phần ghi nhớ.
- Tìm những câu danh ngôn, tục ngữ, thành ngữ các câu nói nổi tiếng về nhân nghĩa.
- Chuẩn bị bài mới: ''Phó từ'', đọc trước bài và trả lời câu hỏi ở sgk để giờ sau học.

5