Giáo án Vật lý 10

Vò
Träng §·ng - Tr êng THPT Hoµnh bå
Chương I: ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM
Bài 1 (1 tiết)
CHUYỂN ĐỘNG CƠ
I. MỤC TIÊU
Kiến thức:
- Trình bày được các khái niệm: chuyển động, quỹ đạo của chuyển động.
- Nêu được những ví dụ cụ thể về: chất điểm, vật làm mốc, mốc thời gian.
- Phân biệt được hệ toạ độ và hệ quy chiếu.
- Phân biệt được thời điểm với thời gian (khoảng thời gian).
Kĩ năng:
- Trình bày được cách xác định vị trí của chất điểm trên đường cong và trên một mặt
phẳng.
- Giải được bài toán đổi mốc thời gian.
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên
- Xem SGK Vật lí 8 để biết HS đã được học những gì ở THCS.
- Chuẩn bị một số ví dụ thực tế về xác định vị trí của một điểm để cho HS thảo luận. Ví
dụ: Hãy tìm cách hướng dẫn một khách du lịch về vị trí của một địa danh ở địa phương.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động 1 (5 phút): Ôn tập kiến thức về chuyển động cơ học.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Nhắc lại kiến thức cũ về: chuyển động cơ
học, vật làm mốc.
- Đặt câu hỏi giúp học sinh ôn lại kiến thức
về chuyển động cơ học.
- Gợi ý cách nhận biết một vật chuyển
động
Hoạt động 2 (20 phút): Ghi nhận các khái niệm: chất điểm, quĩ đạo.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên

- Ghi nhận khái niệm chất điểm.
- Trả lời C1.
- Ghi nhận khái niệm: chuyển động cơ
học, quĩ đạo.
- Lấy ví dụ về các dạng quĩ đạo trong thực
tế.
- Phát biểu khái niệm chất điểm.
- Yêu cầu trả lời C1.
- Phát biểu khái niệm: chuyển động cơ, quĩ
đạo.
- Yêu cầu lấy ví dụ về các chuyển động có
dạng quĩ đạo khác nhau trong thực tế.
Hoạt động 3 (15 phút): Tìm hiểu cách khảo sát một chuyển động.
1
Vũ
Trọng Đãng - Tr ờng THPT Hoành bồ
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Quan sỏt hỡnh 1.1, ch ra vt lm mc.
- Ghi nhn cỏch xỏc nh v trớ ca vt v
vn dng tr li C2, C3.
- T c III.1 v III.2 ghi nhn cỏc khỏi
nim: mc thi gian, thi im v khong
thi gian.
- Tr li C4.
- Yờu cu ch ra vt lm mc trong hỡnh
1.1.
- a ra cỏch xỏc nh v trớ ca vt trờn
mt ng v trong khụng gian bng vt
lm mc v h ta .
- Ly vớ d phõn bit: thi im v khong

thi gian.
- a ra khỏi nim h qui chiu.
Hot ng 4 (5 phỳt): Giao nhim v v nh.
Hoạt động của học sinh Sự trợ giúp của giáo viên
- Ghi câu hỏi và bài tập về nhà
- Ghi những chuẩn bị cho bài sau
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau
Bi 2 (1tit)
CHUYN NG THNG U
I. MC TIấU
Kin thc:
- Nờu c nh ngha ca chuyn ng thng u; vit c dng phng trỡnh chuyn
ng ca chuyn ng thng u.
K nng:
- Vn dng c cụng thc tớnh ng i v phng trỡnh chuyn ng gii cỏc bi
tp v chuyn ng thng u cỏc dng khỏc nhau nh: hai xe chy n gp nhau; hai
xe ui nhau; xe chy nhanh, chm trờn cỏc on ng khỏc nhau; cỏc chuyn ng cú
mc thi gian khỏc nhau
- V c th to thi gian ca chuyn ng thng u.
- Thu lm thụng tin t th nh: xỏc nh c v trớ v thi im xut phỏt, v trớ v
thi im gp nhau, thi gian chuyn ng
- Nhn bit c mt chuyn ng thng u trong thc t nu gp phi.
II. CHUN B
Giỏo viờn
- c phn tng ng trong SGK Vt lớ 8 xem THCS ó c hc nhng gỡ.
2
Vò
Träng §·ng - Tr êng THPT Hoµnh bå
- Chuẩn bị đồ thị toạ độ Hình 2.2 trong SGK phục vụ cho việc trình bày của HS hoặc

GV.
- Chuẩn bị một số bài tập về chuyển động thẳng đều có đồ thị toạ độ khác nhau (kể cả
đồ thị toạ độ – thời gian lúc vật dừng lại).
Học sinh
Ôn lại các kiến thức về hệ toạ độ, hệ quy chiếu.
Gợi ý về sử dụng CNTT:
- Mô phỏng chuyển động của 2 vật đuổi nhau, đến gặp nhau và đồ thị tọa độ - thời gian
của chúng.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
Hoạt động 1 (... phút): Ôn tập kiến thức về chuyển động thẳng đều.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Nhắc lại công thức tính vận tôc và quãng
đường đã học ở THCS.
- Đặt câu hỏi giúp học sinh ôn lại kiến thức
cũ.
Hoạt động 2 (... phút): Ghi nhận các khái niệm: vận tốc trung bình, chuyển động thẳng
đều.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Xác định đường đi của chất điểm:
∆x = x
2
– x
1
.
- Tính vận tốc trung bình:
TB
x
v
t
∆

=
∆
- Mô tả sự thay đổi vị trí của một chất
điểm, yêu cầu HS xác định đường đi của
chất điểm.
- Yêu cầu HS tính vận tốc trung bình. Nói
rõ ý nghĩa của vận tốc trung bình; phân
biệt vận tốc trung bình và tốc độ trung
bình.
- Đưa ra định nghĩa vận tốc trung bình.
Hoạt động 3 (... phút): Xây dựng các công thức trong chuyển động thẳng đều.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Xây dựng công thức đường đi trong
chuyển động thẳng đều.
- Làm việc nhóm xây dựng phương trình
vị trí của chất điểm.
- Giải các bài toán với x
0
và v có dâu khác
nhau.
- Yêu cầu xác định đường đi trong chuyển
động thẳng đều khi biết vận tốc.
- Đưa ra bài toán xác đinh vị trí của một
chất điểm trên một trục tọa độ chọn trước.
- Đưa ra khái niệm phương trình chuyển
động.
- Lấy ví dụ các trường hợp khác nhau về
dấu của x
0
và v.

3
Vũ
Trọng Đãng - Tr ờng THPT Hoành bồ
Hot ng 4 (... phỳt): Tỡm hiu v th ta - thi gian.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Lm vic nhúm v th ta - thi
gian.
- Nhn xột dng th x t ca chuyn
ng thng u.
- Yờu cu lp bng (x, t) v v th x t.
Hot ng 5 (... phỳt): Vn dng, cng c.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Xỏc nh thi im v v trớ gp nhau ca
hai cht im chuyn ng trờn cựng mt
trc ta .
- Vit phng trỡnh ta ca hai cht
im trờn cựng mt h ta v cựng mt
mc thi gian.
- Khi hai cht im gp nhau thỡ x
1
= x
2
v
hai th giao nhau.
Hot ng 6 (... phỳt): Giao nhim v v nh.
Hoạt động của học sinh Sự trợ giúp của giáo viên
- Ghi câu hỏi và bài tập về nhà
- Ghi những chuẩn bị cho bài sau
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau

Bi 3 (2 tit)
CHUYN NG THNG BIN I U
I. MC TIấU
Kin thc:
- Vit c biu thc nh ngha v v c vect biu din ca vn tc tc thi; nờu
c ý ngha ca cỏc i lng vt lớ trong biu thc.
- Nờu c nh ngha ca chuyn ng thng bin i u (CTB), nhanh dn u
(ND), chm dn u (CD).
- Vit c phng trỡnh vn tc ca CTND, CD; nờu c ý ngha ca cỏc i
lng vt lớ trong phng trỡnh ú v trỡnh by rừ c mi tng quan v du v chiu
ca vn tc v gia tc trong cỏc chuyn ng ú.
- Vit c cụng thc tớnh v nờu c c im v phng, chiu v ln ca gia
tc trong CTND, CD.
- Vit c cụng thc tớnh ng i v phng trỡnh chuyn ng ca CTND,
CD; núi ỳng c du ca cỏc i lng trong cỏc cụng thc v phng trỡnh ú.
- Xõy dng c cụng thc tớnh gia tc theo vn tc v ng i trong CTB.
K nng:
4
Vũ
Trọng Đãng - Tr ờng THPT Hoành bồ
- Gii c cỏc bi tp n gin v CTB.
II. CHUN B
Giỏo viờn
- Chun b mỏy A-tỳt hoc b dng c gm:
+ Mt mỏng nghiờng di chng 1 m.
+ Mt hũn bi ng kớnh khong 1 cm, hoc nh hn.
+ Mt ng h bm giõy (hoc ng h hin s).
Hc sinh
ễn li v chuyn ng thng u.
III. TIN TRèNH DY HC.

(Tiết 1)
Hot ng 1 (... phỳt): Ghi nhn cỏc khỏi nim: CTB, vect vn tc tc thi.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Ghi nhn i lng vn tc tc thi v
cỏch biu din vect vn tc tc thi.
- Tr li C1, C2.
- Ghi nhn cỏc nh ngha: CTB,
CTND v CTCD.
- a ra i lng vn tc tc thi v
vect vn tc tc thi.
- Phỏt biu nh ngha: CTB,
CTND v CTCD.
Hot ng 2 (... phỳt): Tỡm hiu v gia tc trong CTND.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Xỏc nh bin thiờn vn tc v cụng
thc tớnh gia tc trong CTND.
- Rỳt ra n v ca gia tc.
- Biu din vect gia tc.
- HD: CTND cú vn tc tng u theo
thi gian.
- Phỏt biu nh ngha gia tc.
- Ch ra gia tc l i lng vect v c
xỏc nh theo bin thiờn vect vn tc.
Hot ng 3 (13 phỳt): Xõy dng v vn dng cụng thc trong CTND.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Xõy dng cụng thc tớnh vn tc ca
CTND.
- Tr li C3, C4.
- a ra bi toỏn xỏc nh vn tc khi bit
gia tc ca CTND.

- Yờu cu v th vn tc thi gian ca
CTND. HD: ging cỏch v th x t
ca CT.
Hot ng 4 (2 phỳt): Giao nhim v v nh.
Hoạt động của học sinh Sự trợ giúp của giáo viên
- Ghi câu hỏi và bài tập về nhà
- Ghi những chuẩn bị cho bài sau
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau
5
Vũ
Trọng Đãng - Tr ờng THPT Hoành bồ

(Tiết 2)
Hot ng 1 (10 phỳt): Xõy dng cỏc cụng thc ca CTND.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Xõy dng cụng thc ng i v tr li
C5.
- Rỳt ra quan h gia gia tc, vn tc v
ng i.
- Xõy dng phng trỡnh chuyn ng.
- a ra cụng thc tớnh vn tc trung bỡnh
trong CTND.
- Mi quan h khụng ph thuc thi gian
(t).
- Xỏc nh ta ca cht im: x = x
0
+ S
Hot ng 2 (13 phỳt): Thớ nghim nghiờn cu mt CTND.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn

- Xõy dng phng ỏn xỏc nh chuyn
ng ca hũn bi ln trờn mỏng nghiờng cú
phi l CTND khụng.
- Ghi li kt qu thớ nghim v rỳt ra nhn
xột v chuyn ng ca hũn bi.
- Gii thiu b dng c .
- Gi ý chn x
0
= 0 v v
0
= 0 phng
trỡnh chuyn ng n gin.
- Tin hnh thớ nghim.
Hot ng 3 (10 phỳt): Xõy dng cỏc cụng thc ca CTCD.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Xõy dng cụng thc tớnh gia tc v cỏch
biu din vect gia tc trong CTCD.
- Xõy dng cụng thc tớnh vn tc v v
th vn tc thi gian.
- Xõy dng cụng thc ng i v phng
trỡnh chuyn ng.
- HD: CTCD cú vn tc gim u theo
thi gian.
- So sỏnh th vn tc thi gian ca
CTND v CTCD.
Hot ng 4 (10 phỳt): Vn dng, cng c.
Hot ng ca hc sinh Tr giỳp ca giỏo viờn
- Tr li C7, C8 - Lu ý du ca x
0
, v

0
v a trong cỏc
trng hp.
Hot ng 4 (2 phỳt): Giao nhim v v nh.
Hoạt động của học sinh Sự trợ giúp của giáo viên
- Ghi câu hỏi và bài tập về nhà
- Ghi những chuẩn bị cho bài sau
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau
6