Câu 8 (phu dinh bien chung)

Câu 8: Thế nào là phép phủ định biện chứng, phân tích những
đặc trưng của phép phủ định biện chứng. Ý nghĩa phương pháp
luận, liên hệ thực tế?
Đề cương chung:
1.Định nghĩa về phủ định biện chứng: Phủ định biện chứng là
hiện tượng phổ biến trong thế giới khách quan, kể cả tự nhiên, xã hội
và tư duy. Phủ định biện chứng là quá trình sản sinh ra sự vật
mới để thay thế sự vật cũ do những mầm mống, những tiền đề
và những mối liên hệ tất yếu của bản thân sự vật cũ tạo ra. Vì
vậy phủ định biện chứng được xem là mắt khâu của quá trình phát
triển.
2.Vấn đề cơ bản của phủ định biện chứng: 2 vấn đề (mang tính
khách quan, tự thân phủ định, là sự tất yếu trong quá trình phát triển
của sự vật; phủ định biện chứng mang tính kế thừa... Trong đó, tính
kế thừa là đặc điểm quan trọng nhất.
3.Ý nghĩa phương pháp luận:
-Vì phủ định biện chứng là khâu mắt của phát triển. Vì thế trong phát
triển phải biết loại bỏ những gì lỗi thời, không phù hợp để hình thành
cái mới. Tuy nhiên cũng cần tránh tư tưởng phủ định sạch trơn
-Trong kế thừa có sự đổi mới, tránh kế thừa theo kiểu rập khuôn

Chú ý định nghĩa trong sách giáo khoa: Phủ định biện chứng là
quá trình sự vật cũ mất đi


Đề cương chi tiết:
Phủ định biện chứng là hiện tượng phổ biến trong thế giới khách
quan, kể cả tự nhiên, xã hội và tư duy. Phủ định biện chứng là quá
trình sản sinh ra sự vật mới để thay thế sự vật cũ do những mầm
mống, những tiền đề và những mối liên hệ tất yếu của bản thân sự
vật cũ tạo ra. Vì vậy phủ định biện chứng được xem là mắt khâu của

quá trình phát triển.
Phủ định biện chứng có 2 đặc điểm cơ bản.
-Phủ định biện chứng mang tính khách quan, hay là sự tự thân
phủ định. Đó là sự phủ định nảy sinh như là sự tất yếu trong quá
trình phát triển của sự vật.
VD: Hạt thóc sinh ra cây lúa là do khả năng phát triển của bản
thân hạt thóc sinh ra khi có những điều kiện thích hợp.
Ngay cả CN tư bản khi bị thay thế bởi CNXH về thực chất cũng là
quá trình tự phủ định. Vì vậy Mác đã nói "Chủ nghĩa tư bản tự đào
huyệt chôn mình". Chính giai cấp tư sản khi phát triển lực lượng sản
xuất đã tạo ra nền đại công nghiệp, tạo ra sự phát triển của 1 lực
lượng sản xuất có tính chất XHH ngày càng cao. Chính điều này đã
mâu thuẫn với chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa. Vì vậy đã
dẫn tới cuộc cách mạng xã hội để xóa bỏ tư bản và hình thành xã hội
mới.
-Phủ định biện chứng mang tính kế thừa. Nó duy trì cái khẳng
định. Đó là việc giữ lại một số đặc trưng, đặc điểm của cái bị phủ
định.
VD: Trong tự nhiên, sự kế thừa đó chính là tính di truyền.
Trong XH, tính kế thừa chính là kế thừa các di sản văn hóa,
những truyền thống tốt đẹp của 1 dân tộc hay 1 cộng đồng. Chính
nhờ có tính kế thừa này mà tạo ra sự phát triển ngày càng cao. Cái
tạo ra phát triển là kế thừa. Trong cả 2 đặc điểm đó thì tính kế
thừa là đặc điểm cơ bản nhất cả phủ định biện chứng. Nhờ có
tính kế thừa mà xã hội phát triển.
Phủ định biện chứng đối lập với phủ định siêu hình. Phủ định siêu
hình là phủ định từ bên ngoài, là phủ định sạch trơn. Phủ định sạch
trơn nghĩa là loại bỏ hoàn toàn tất cả đặc điểm, đặc trưng của sự vật.
Ý nghĩa phương pháp luận:

-Vì phép phủ định biện chứng là 1 mắt khâu trong quá trình phát
triển. Vì vậy, muốn phát triển được phải biết phê phán, khắc phục,
loại bỏ những gì đã lỗi thời, không còn phù hợp để hình thành những
cái mới, cái tiến bộ. Tuy nhiên, trong mọi sự thay đổi, đặc biệt là
trong cách mạng phải luôn luôn, hết sức chú ý đến sự kế thừa, phải
khai thác tốt những mặt tích cực của truyền thống dân tộc, kế thừa
những tinh hoa của nhân loại trong mọi thời đại, tuyệt đối tránh tư
tưởng phủ định sạch trơn.
- Trong việc kế thừa, tất nhiên phải có chọn lọc, có đổi mới, tránh
kế thừa theo kiểu dập khuôn.
Lưu ý: phủ định không được sạch trơn, đổi mới không được
phủ định tất cả những gì trước đổi mới; phủ định không được
bê nguyên xi, không được khoác cái áo mới của cái cũ
Việt Nam quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ TBCN, đây
là sự nghiệp cách mạng vừa vô cùng lớn lao vừa đầy dãy khó khăn
và phức tạp. Vì vậy, muốn vun được thắng lợi phải biết loại bỏ những
gì là lạc hậu trong lối sống, trong tư tưởng, trong phương thức hành
động. Mặt khác, vì xuất phát điểm của chúng ta rất thấp nên muốn
phát triển được phải biết sử dụng sức mạnh tổng hợp, phải phát huy
những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đặc biệt là tinh thần yêu
nước, tinh thần đoàn kết và ý thức cộng đồng; khai thác tất cả những
kho tàng tri thức của dân tộc trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội,
đồng thời phải tiếp thu tất cả những tinh hoa của nhân loại trên tất cả
các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, đặc biệt là những thành tựu mà
loài người đã đạt được trong CNTB, những bài học đã được rút ra từ
phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Vận dụng một cách sáng
tạo vào hoàn cảnh lịch sử của Việt Nam để từng bước khắc phục
những khó khăn, vượt qua thử thách để giành thắng lợi, phấn đấu
thực hiện mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ

và văn minh.