Hướng dẫn tự học môn quản trị kinh doanh nông nghiệp 2TC đại học kinh tế quốc dân

25.11.2016

Logo

QUẢN TRỊ KINH DOANH
NÔNG NGHIỆP

Logo

THÔNG TIN VỀ GIẢNG VIÊN
 Họ và tên:
 Học vị:
 Chức danh:
 Địa chỉ: Bộ môn Kinh tế nông nghiệp
Phòng 411 – Nhà 7 – ĐH Kinh tế quốc dân
 Website:
/>NN_PTNN.aspx
 Số điện thoại:
 Email:

1


25.11.2016

Logo

KẾ HOẠCH GIẢNG DẠY
Trong đó

STT

Nội dung

Tổng
số tiết

Lý thuyết

Bài tập,
thảo luận,
kiểm tra

1

Chương 1: Nhập môn quản trị kinh doanh
nông nghiệp

5

4

1

2

Chương 2: Phương hướng và kế hoạch
kinh doanh nông nghiệp

6

5

1

3

Chương 3: Tổ chức sử dụng các yếu tố
sản xuất trong kinh doanh nông nghiệp

8

7

1

4

Chương 4: Tổ chức tiêu thụ sản phẩm
trong kinh doanh nông nghiệp

4

2

2

5

Chương 5: Quản lý tài chính và hạch toán
trong kinh doanh nông nghiệp

7

6

1

30

24

6

Tổng cộng

Ghi
chú

BTL

Logo
PHƢƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN
 Cơ cấu điểm:
• Điểm chuyên cần :
• Bài tập lớn giữ kỳ :
• Điểm thi cuối kỳ :

10% điểm học phần
30% điểm học phần
60% điểm học phần

 Đánh giá điểm chuyên cần (10%):
 Điều kiện được dự thi hết học phần:
• Dự lớp: >= 80% số giờ
• Phải có bài tập lớn giữa kỳ

 Yêu cầu khác của giảng viên:

2


25.11.2016

Logo

Chƣơng 1

NHẬP MÔN QUẢN TRỊ KINH DOANH
NÔNG NGHIỆP

Logo

Mục tiêu
 Cung cấp cho sinh viên những kiến thức chung
nhất về môn học như:
• Vai trò, vị trí và các hình thức tổ chức kinh doanh nông
nghiệp
• Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu môn
học
• Đặc điểm của sản xuất nông nghiệp ảnh hưởng đến

QTKD nông nghiệp

 Giúp sinh viên thấy được những điểm đặc thù
của QTKD nông nghiệp

3


25.11.2016

Logo

CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

 Khái niệm
Cơ sở sxkd nông nghiệp là hình thức sxkd cơ sở
trong nông nghiệp, bao gồm một tập thể người lao
động, có sự phân công và hiệp tác lao động:
• Để khai thác và sử dụng một cách có hiệu quả các yếu
tố, các điều kiện của sản xuất nông nghiệp
• Nhằm sản xuất ra nông sản phẩm hàng hóa và thực hiện
dịch vụ theo yêu cầu xã hội

Logo
CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

 Vị trí:
• Là đơn vị sxkd cơ sở tức là tế bào của nền kinh
tế quốc dân
• Thực hiện chức năng sản xuất nông sản, dịch vụ

sản xuất nông nghiệp và phân phối
• Có và sử dụng các nguồn lực kinh tế và tự nhiên
để đảm bảo sxkd hiệu quả

4


25.11.2016

Logo

CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

Các hình thức tổ chức kinh doanh nông
nghiệp chủ yếu:
 Hộ nông dân
• Khái niệm: Là hình thức tổ chức KD trong nông
nghiệp, bao gồm một nhóm người có cùng huyết
tộc hoặc quan hệ huyết tộc sống chung trong 1
mài nhà. Với mục đích sx chủ yếu phục vụ nhu
cầu của các thành viên trong gia đình
• Đặc trưng:
– Mục đích sx là phục vụ cho chính họ. Vì vậy họ chỉ sx
cái họ cần
– SX dựa trên công cụ sx thủ công, lạc hậu
– Là đơn vị tái tạo nguồn lao động

Logo
CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

Các hình thức tổ chức kinh doanh nông
nghiệp chủ yếu:
 Trang trại:
• Khái niệm: Là hình thức tổ chức KD cơ sở trong
nông nghiệp, có mục đích chủ yếu là sx hàng
hóa; TLSX thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử
dụng của chủ thể độc lập
• Đặc trưng:
– Mục đích là sx hàng hóa đáp ứng nhu cầu XH với
quy mô sx tương đối lớn
– TLSX thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng của
chủ thể độc lập nên tự chủ trong SXKD
– Có trình độ quản lý và kiến thức về SXKD cao hơn hộ
ND

5


25.11.2016

Logo

CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

Các hình thức tổ chức kinh doanh nông
nghiệp chủ yếu:
 Hợp tác xã nông nghiệp:
• Khái niệm: Là một hình thức cụ thể của kinh tế
hợp tác trong NN, là tổ chức KT của những hộ
ND cá nhân, pháp nhân có cùng nhu cầu và

nguyện vọng, tự nguyện liên kết lại để phối hợp
giúp đỡ nhau phát triển kinh tế; Tổ chức và hoạt
động theo theo quy định của pháp luật, có tư
cách pháp nhân.
•

Logo
CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

Các hình thức tổ chức kinh doanh nông
nghiệp chủ yếu:
 Hợp tác xã nông nghiệp:
• Đặc trưng:
– Tự nguyện ra nhập và ra khỏi HTXNN
– Các xã viên đều bình đẳng trong quản lý, biểu quyết,
giám sát
– Tự quản, tự chịu trách nhiệm trong SXKD
– Có tư cách pháp nhân, bình đẳng trước pháp luật

• Các loại hình chủ yếu:
– HTXNN làm dịch vụ
– HTX sản xuất kết hợp dịch vụ
– HTX sản xuất NN

6


25.11.2016

Logo

CƠ SỞ KINH DOANH NÔNG NGHIỆP

Các hình thức tổ chức kinh doanh nông
nghiệp chủ yếu:
 Các loại hình tổ chức kinh doanh khác
• Các công ty nông nghiệp
• Các tổng công ty, liên hiệp xí nghiệp nông
nghiệp

Logo
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU QTKD NÔNG NGHIỆP

 Đối tượng:
• Là những vấn đề cơ bản về tổ chức và quản lý
các hoạt động sxkd nhằm đảm bảo đạt được
mục đích và mục tiêu hoạt động của cơ sở sxkd
nông nghiệp

7


25.11.2016

Logo
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU QTKD NÔNG NGHIỆP

 Đối tượng:
• Lưu ý:
– Tổ chức, quản lý là yêu cầu của sxkd

– Người tổ chức quản lý cần nắm vững quản trị kinh
doanh và kỹ thuật sản xuất nông nghiệp
– Mục đích sxkd của các cơ sở sxkd không hoàn toàn
giống nhau và cần xác định mục tiêu cụ thể

Logo
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU QTKD NÔNG NGHIỆP

 Phương pháp nghiên cứu
• Phương pháp luận duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử
• Những phương pháp cụ thể:
– Phương pháp thống kê
– Phương pháp điều tra
– Phương pháp chuyên khảo (nghiên cứu điển hình)
– Phương pháp chuyên gia
– Phương pháp toán học
– Phương pháp xây dựng phương án với luận chứng
kinh tế - kỹ thuật
– Phương pháp khảo nghiệm

8


25.11.2016

Logo
ĐẶC ĐIỂM CỦA SXNN ẢNH HƢỞNG ĐẾN QTKD NÔNG NGHIỆP

 Những đặc điểm chung của sxnn:

• Trong SXNN ruộng đất vừa là tlsx chủ yếu, vừa
là tlsx đặc biệt
• Đối tượng của sxnn là những cơ thể sống
• SXNN mang tính thời vụ
• SXNN thường có chu kỳ dài và phần lớn tiến
hành ngoài trời trên không gian ruộng đất rộng
lớn, lao động và tư liệu lao động luôn luôn bị di
động và thay đổi theo thời gian, không gian
• SXNN chị sự tác động và ảnh hưởng lớn của
các điều kiện tự nhiên, đặc biệt là điều kiện đất
đai, khí hậu, nguồn nước

Logo
ĐẶC ĐIỂM CỦA SXNN ẢNH HƢỞNG ĐẾN QTKD NÔNG NGHIỆP

 Những đặc điểm riêng của sxnn Việt Nam
• Phổ biến còn là sản xuất nhỏ
• Bình quân ruộng đất theo đầu người ít
• Sức lao động phân bố không đều giữa các vùng
miền
• Chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới ẩm

9


25.11.2016

Logo
TÓM TẮT NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN

 Những nội dung về cơ sở kinh doanh
nông nghiệp: Khái niệm, vị trí, hình thức
 Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp
nghiên cứu môn học
 Đặc điểm của sxnn ảnh hưởng đến QTKD
nông nghiệp:
• Đặc điểm chung
• Đặc điểm riêng của sxnn Việt Nam

Logo

Chƣơng 2

Phƣơng hƣớng, quy mô và kế hoạch
kinh doanh nông nghiệp

10


25.11.2016

Logo

Mục tiêu
 Giới thiệu những vấn đề cơ bản của:
• Phương hướng sxkd (trả lời câu hỏi sản xuất cái gì?)
• Quy mô sxkd (trả lời câu hỏi sản xuất bao nhiêu?)
• Kế hoạch sxkd (sản xuất như thế nào?)

 Sinh viên có thể phân biệt được phương

hướng kinh doanh và kế hoạch kinh doanh

www.themegallery.com

Company Logo

Logo

Nội dung

www.themegallery.com

1

Phương hướng KD nông nghiệp

2

Quy mô sản xuất KD

3

Kế hoạch SXKD

Company Logo

11


25.11.2016

Logo
I. Phƣơng hƣớng kinh doanh nông nghiệp

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Chuyên môn hóa sản xuất nông nghiệp

 Khái niệm: là hình thức biểu hiện sự phân
công lao động xã hội để sản xuất ra sản
phẩm theo yêu cầu của xã hội.

www.themegallery.com

Company Logo

12


25.11.2016

Logo
Chuyên môn hóa sản xuất nông nghiệp

 Các hình thức
chuyên môn hóa:
• CMH sản xuất theo

sản phẩm
• CMH sản xuất theo
vùng
• CMH sản xuất theo
các cơ sở sxkd
nông nghiệp
• CMH sản xuất
trong nội bộ cơ sở
sxkd nông nghiệp

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Chuyên môn hóa sản xuất nông nghiệp

 Ý nghĩa:
• Sử dụng hợp lý các điều kiện sản
xuất
• Nâng cao năng suất, sản lượng,
chất lượng nông sản hàng hóa
• Khai thác tối đa lợi thế so sánh
• Nâng cao trình độ chuyên môn hóa
người lao động, năng suất lao
động
• Cho phép áp dụng tiến bộ khoa
học – công nghệ; hoàn thiện tổ
chức lao động, công tác quản lý.

www.themegallery.com

Company Logo

13


25.11.2016

Logo
Chuyên môn hóa sản xuất nông nghiệp

 Đặc điểm: …thường gắn với phát triển đa
dạng tổng hợp

• Để sử dụng đầy đủ hợp lý các yếu tố đất đai, khí hậu
và các tài nguyên khác trong các cơ sở sxkd nn.
• Để hạn chế tính thời vụ của sản xuất nông nghiệp
• Để hạn chế rủi ro của các sản phẩm sx nông nghiệp
www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Các ngành và nguyên tắc phối hợp các ngành

 Khái niệm:
• Ngành là những bộ phận sxkd của
cơ sở sxkd nông nghiệp
• Các ngành được phân biệt bởi: đối

tượng lao động, công cụ lao động,
quy trình sản xuất, tổ chức sản
xuất và sản phẩm làm ra.
• Căn cứ vào vị trí, chia thành:
– Ngành chính
– Ngành bổ sung
– Ngành phụ

www.themegallery.com

Company Logo

14


25.11.2016

Logo
Các ngành và nguyên tắc phối hợp các ngành

Ngành
chính

Ngành
bổ sung

Ngành
phụ

…có trình độ

CMH và tỷ trọng
sản phẩm hàng
hóa cao nhất
… có vị trí quan
trọng nhất,
quyết định việc
thực hiện mục
tiêu của cơ sở
sxkd nông
nghiệp

…là ngành hỗ
trợ cho ngành
chính phát triển
thuận lợi và khai
thác đầy đủ
tiềm năng mà
ngành chính
chưa khai thác
hết
…được tổ chức
để tăng thu
nhập, có tỷ
trọng hàng hóa
nhỏ hơn ngành
chính

…được tổ chức
để phục vụ cho
ngành chính và

ngành bổ sung
…để tận dụng
mọi tiềm năng,
sản xuất sản
phẩm phục vụ
nhu cầu sản
xuất và đời
sống tại chỗ
…có quy mô sx
nhỏ, có hoặc
không có sp
hàng hóa

Logo
Các ngành và nguyên tắc phối hợp các ngành
Lưu ý
Phân ngành

Số lượng
ngành
nhiều hay ít tùy thuộc
vào từng cơ sở sxkd

www.themegallery.com

Chính và phụ
Nhiều trường hợp
khó phân biệt

Company Logo

15


25.11.2016

Logo
Các ngành và nguyên tắc phối hợp các ngành

Nguyên tắc phối hợp
các ngành
1
3

Đảm bảo cho
ngành chính
phát triển tốt

4

Thúc đẩy vốn
luân chuyển
nhanh chóng

Sử dụng tốt
nguồn sản phẩm phụ
của các ngành

2

Sử dụng triệt để và
có hiệu quả nhất
các yếu tố sản xuất

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh

 Khái niệm:
• …là sự biểu hiện về mặt định
hướng chuyên môn hóa và
phối hợp các ngành trong kinh
doanh nông nghiệp

www.themegallery.com

Company Logo

16


25.11.2016

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh

 Ý nghĩa:

• …là nội dung quan trọng
không thể thiếu được trong
quản trị kinh doanh nông
nghiệp
• Xác định đúng hướng sxkd,
cơ sở sxkd nông nghiệp mới
có thể phát triển ổn định lâu
dài và có hiệu quả

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh
Căn cứ:

 Thị trường:
• Nhu cầu:
– Nhu cầu thường xuyên
của mọi người
– Nhu cầu của nhóm người

• Đối thủ cạnh tranh
• Giá cả
• Sản phẩm thay thế

www.themegallery.com

Company Logo

17


25.11.2016

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh
Căn cứ:

 Điều kiện tự nhiên,
kinh tế:
• Điều kiện tự nhiên:
– Ruộng đất
– Khí hậu
–…

• Điều kiện kinh tế:
–
–
–
–

Vốn
Lao động
Kỹ thuật
Điều kiện về: chế biến,
vận chuyển, tiêu thụ…

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh
Căn cứ:

 Chi phí cơ hội để sản
xuất từng loại nông
sản hàng hóa:
• …lựa chọn các loại cây
con, sản phẩm, ngành
nghề có chi phí cơ hội
thấp nhất nhằm đem lại
thu nhập lớn nhất cho cơ
sở

www.themegallery.com

Company Logo

18


25.11.2016

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh

 Lưu ý:

• Kinh tế tự nhiên, tự cung tự
cấp --- kinh tế hàng hóa
• Vùng và tiểu vùng chuyên
môn hóa
• Cơ sở vật chất kỹ thuật còn
hạn chế
• Kết hợp với các nghề truyền
thống

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Xác định phƣơng hƣớng sản xuất kinh doanh

 Trình tự xác định:
• Xác định ngành chính
• Xác định ngành bổ sung,
ngành phụ
• Xác định cơ cấu sxkd
• Dự kiến kết quả sxkd và lập kế
hoạch tổ chức thực hiện

www.themegallery.com

Company Logo

19

25.11.2016

Logo
Chỉ tiêu đánh giá mức độ chuyên môn hóa

Công thức:
𝑲𝒊 =

𝟏
𝒏
𝒋=𝟏 𝒅𝒋 ∗ 𝑱

Trong đó:
 Ki – mức độ CMH của cơ sở sxkd nn i, K càng lớn thì
mức độ CMH càng cao
 dj – Tỷ trọng sản phầm hàng hóa của sp j
 J – số thứ tự các sản phẩm

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Chỉ tiêu đánh giá mức độ chuyên môn hóa

 Ví dụ:
•
•

𝑲𝑨 =
𝑲𝑩 =

Trang trại A: sp cà phê tạo ra 65% sphh, chăn
nuôi lợn: 35% sphh
T.trại B: cà phê – 70% sphh; cây ăn quả - 15%
sphh; chăn nuôi lợn, gà – 5% sphh
𝟏
𝟎,𝟔𝟓𝒙𝟏 +(𝟎,𝟑𝟓𝒙𝟐)

= 0,74

𝟏
𝟎,𝟔𝟕𝒙𝟏 + 𝟎,𝟏𝟓𝒙𝟐 +(𝟎,𝟎𝟓𝒙𝟑)

= 0,87

 KL: mức độ CMH của T.Trại B cao hơn T.Trại A

20


25.11.2016

Logo
Chỉ tiêu đánh giá SP CMH và sự phối hợp các SP
Chỉ tiêu
Trực tiếp

Cơ cấu giá trị

sản phẩm
hàng hóa

Cơ cấu giá trị
tổng sản
lượng

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
Chỉ tiêu đánh giá SP CMH và sự phối hợp các SP

3/Cơ cấu vốn
1/Cơ cấu diện tích
đất trồng trọt

Chỉ tiêu
Gián tiếp

2/Cơ cấu hao phí
lao động

www.themegallery.com

Company Logo

21

25.11.2016

Logo
Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của phƣơng hƣớng sxkd

Chỉ tiêu
Hiệu quả

Chỉ tiêu đánh
giá hiệu quả
ngành CMH:
- Lợi nhuận
- LN/vốn
- LN/Chi phí
- LN/diện tích
- Giá thành
- NSLĐ
- NS đất đai
www.themegallery.com

CT HQ KT của
chung P/hướng
sxkd:
- GTSP và
GTSPHH trên 1
đv DT, LĐ, vốn
- LN và TSLN
- NSLĐ
- TN/LĐ

Và các CT XH,Company
MT Logo

Logo
XÁC ĐỊNH QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH

 Tập trung hóa sản xuất:
•

…là quá trình tập trung các yếu tố sản xuất để
nâng cao quy mô sản xuất sản phẩm
–
–

•
•

Tập trung hóa về ruộng đất
Tập trung hóa các yếu tố sản xuất khác: lao động, tlsx

Tập trung hóa sản xuất làm quy mô sản xuất
được mở rộng
Tập trung hóa sản xuất gắn liền với chuyên môn
hóa

22


25.11.2016

Logo
XÁC ĐỊNH QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH

 Xác định quy mô sản xuất kinh doanh:
•
•

Quy mô sxkd của ngành là khối lượng sản phẩm
được tạo ra trên cơ sở đầu tư và sử dụng hợp lý
các yếu tố đầu vào.
Q = F(x1, x2, x3, …, xn)
–
–

Q : Khối lượng sản phẩm của ngành
x1, x2, x3, …, xn : Lượng các yếu tố đầu vào

Logo
XÁC ĐỊNH QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH
Chỉ tiêu Quy mô
SXKD

Chỉ tiêu trực
tiếp:
-

Giá trị tổng
sản lượng
Giá trị sản
phẩm hàng

hóa

Chỉ tiêu gián
tiếp
-

DT đất đai
Số đầu gia
súc
Số lượng
LĐ, số hộ,
giá trị TSCĐ
và TLSX
khác

.

23


25.11.2016

Logo
XÁC ĐỊNH QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH

Cung cầu
CS vĩ mô
Phương hướng
sxkd

Nhân tố
Ảnh hưởng
QM SXKD

Cơ sở VCKT
Lao động
ĐK TN, KT, XH

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
XÁC ĐỊNH QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH
Mở rộng quy mô sxkdQUY MÔ SẢN XUẤT KINH
DOANH

1

2

3

www.themegallery.com

Hợp nhất

Cải tiến cơ cấu và tăng cường
chất lượng các yếu tố hợp thành
quy mô

Liên kết liên doanh giữa các
cơ sở sxkd

Company Logo

24


25.11.2016

Logo
XÁC ĐỊNH QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH
Thu hẹp quy mô sxkdQUY MÔ SẢN XUẤT KINH
DOANH

Chuyển hướng kinh
doanh

1

Giảm phạm vi kinh doanh

2

Thay đổi cơ cấu tổ chức,
nhân sự.v.v.

3

www.themegallery.com

Company Logo

Logo
KẾ HOẠCH SẢN XUẤT KINH DOANH NÔNG NGHIỆP
Ý nghĩa
1. Làm gì ?

2. Ai làm?

Ý nghĩa của KH
3. Khi nào?

4. Cách nào?

www.themegallery.com

Company Logo

25