SKKN MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 6 HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC Ở TRƯỜNG THCS

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO GIA BÌNH
TRƯỜNG THCS NHÂN THẮNG

SÁNG KIẾN ĐỀ NGHỊ THẨM ĐỊNH, ĐÁNH GIÁ Ở CẤP

Cơ sở Ngành

TÊN SÁNG KIẾN:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 6
HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC Ở TRƯỜNG THCS

Tác giả sáng kiến : Phạm Mạnh Hùng
Chức vụ

: Giáo viên

Đơn vị công tác

: Trường THCS Nhân Thắng

Bộ môn

: Âm nhạc

NHÂN THẮNG, THÁNG 3 NĂM 2016

Phần 1: MỞ ĐẦU

1

1. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm:
Môn học Âm nhạc trong trường THCS không nhằm đào tạo những người
làm nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ, ca sĩ…mà chính là qua môn
học để tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng với môn học
khác thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông cũng như mục tiêu
của bậc học.
Giáo dục phổ thông nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện, không
những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hoá mà còn phát huy năng lực cảm
thụ âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú, lành mạnh tạo điều
kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu, góp phần phát triển toàn diện và
hài hòa về tính cách cho các em.
Đặc biệt giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông là một trong bốn
mặt giáo dục quan trọng nhất: Đức - Trí- Thể -Mĩ. Cái đẹp trong nghệ thuật âm
nhạc xuất phát từ tác phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình tượng
âm nhạc có tác dụng truyền cảm mạnh mẽ làm rung động lòng người, hướng con
người tới Chân- Thiện -Mĩ…
- Xuất phát từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật đòi hỏi sự hứng
thú cao.
- Xuất phát từ yêu cầu của việc đổi mới phương pháp là phát huy tính tích
cực chủ động sáng tạo của học sinh. Có như vậy các em mới có điều kiện khắc
phục khó khăn tiếp nhận kiến thức mới.
- Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 6 là lứa tuổi nhạy cảm hiếu động
ham thích ca hát. Nếu giáo viên gây được hứng thú trong bài dạy sẽ tạo cho học
sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả.
- Từ thực tiễn giảng dạy cũng như việc học của học sinh, trong nhiều năm
qua thầy và trò gặp không ít khó khăn trong qúa trình dạy học và đã làm mọi cố
gắn để nâng cao chất lượng dạy-học, và điều quan trọng nhất mà tôi tâm huyết
đó là nếu giáo viên tạo được hứng thú trong giảng dạy và học tập sẽ giúp cho
2

học sinh say sưa hơn trong quá trình học tập và sẽ đem lại kết quả học tập cao
hơn.
- Từ những lý do nói trên, bản thân tôi nhận thấy việc gây hứng thú cho học
sinh trong học tập âm nhạc là một trong những giải pháp hết sức quan trọng góp
phần nâng cao chất lượng dạy và học. Vì vậy nó là động lực giúp tôi đi sâu
nghiên cứu đúc rút kinh nghiệm này.
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến.
- HS tiếp thu bài một cách chủ động trong mọi tình huống sư phạm.
- HS thực hiện yêu cầu bài học sáng tạo, khoa học không bị gò bó nhồi nhét.
- HS tự tin khi trình bày các tác phẩm trước đám đông phát huy các khả năng
thiên bẩm mà không cần sự áp đặt của GV.
- HS thực sự cảm nhận được sự khác biệt giữa việc học môn Âm nhạc với
các môn khoa học khác.
- HS thêm yêu thích môn học hơn, tích cực hoạt động trong các phong trào
văn hóa văn nghệ của trường trong các đột hoạt động chào mừng các ngày lễ
lớn trong năm.
3. Đóng góp của sáng kiến kinh nghiệm để nâng cao chất lượng quản lý dạy
và học.
- Xuất phát từ mục đích của SKKN, những điểm mới và điểm khác của
SKKN so với những giải pháp cũ trước đây, đề tài tôi lựa chọn với mong muốn
đóng góp vào việc nâng cao phương pháp học tập môn Âm nhạc lớp 6 ở
trường THCS sao cho đạt hiệu quả tốt nhất, đáp ứng mục tiêu giáo dục, nâng
cao chất lượng học tập và HS thêm yêu thích môn Âm nhạc.
Giúp giáo viên có những phương pháp dạy hát hiệu quả nhất để phát huy
tính sáng tạo của HS.

3

Xuất phát từ mục tiêu chung của bộ môn âm nhạc ở trường Trung học cơ
sở, là giáo viên trực tiếp giảng dạy cần phải xác định tốt những nhiệm vụ sau
đây:
- Xây dựng và phát triển năng lực âm nhạc của học sinh thông qua việc
Học hát; Nhạc lí- Tập đọc nhạc; Âm nhạc thường thức được thể hiện trong

sách giáo khoa (SGK ).
- Qua việc hướng dẫn học hát, học nhạc, giáo dục cho các em có tình cảm,
đạo đức trong sáng, lành mạnh, hướng tới những điều thiện và cái đẹp trong
cuộc sống .
- Xây dựng khả năng tham gia hoạt động âm nhạc, giúp cho việc phát
triển toàn diện cân bằng và hài hoà.
- Phát hiện những học sinh có năng khiếu về âm nhạc, động viên và giúp
các em phát triển năng khiếu của mình.
- Giúp học sinh hát đúng, tập hát diễn cảm và bước đầu tập luyện một số
kĩ năng đọc nhạc, giúp các em hiểu biết về một số tác giả, tác phẩm tiêu biểu và
một vài sinh hoạt âm nhạc trong đời sống xã hội, cung cấp cho các em thêm
một số kiến thức mang tính văn hoá âm nhạc.
- Với tư cách là người giáo viên dạy môn âm nhạc ở trường THCS, bản
thân cố gắng vận dụng các phương pháp tối ưu nhất đi từ trực quan sinh động
đến tư duy trừu tượng. Bên cạnh đó, bản thân luôn bám sát nội dung chương
trình, sách giáo khoa ở bộ môn âm nhạc lớp 6. Chương trình sách giáo khoa về
cơ bản là phù hợp với đối tượng học sinh ở từng khối lớp. Nếu giáo viên là
người hiểu rõ mục tiêu môn học, biết cách tổ chức tiết dạy và có phương pháp
phù hợp với từng tiết dạy thì nội dung bài học sẽ trở nên nhẹ nhàng hấp dẫn.
Ngược lại, nếu giáo viên chưa nắm được mục tiêu môn học, coi môn học hoàn
toàn là môn năng khiếu thì sẽ dẫn đến tình trạng dạy môn học này như dạy trong
các trường năng khiếu (chuyên nghiệp), yêu cầu quá cao về các kĩ năng thực
hành, biến nội dung các bài học trở nên quá phức tạp và điều tất yếu là dẫn đến

quá tải.
4


Để khắc phục tình trạng trên, khi thực hiện chương trình về bộ môn Âm
nhạc, trước hết giáo viên cần nắm vững mục tiêu của môn học, đó là giáo dục
thẩm mĩ, để giúp học sinh hiểu biết cái đẹp, cảm nhận cái đẹp và sáng tạo cái
đẹp nói chung, chứ không chỉ đơn thuần là truyền đạt kiến thức và kĩ năng về
âm nhạc. Điều mà giáo viên đặc biệt lưu tâm, đặc biệt chú ý đó là giáo dục cho
học sinh những tri thức cần thiết về cái hay, cái đẹp, giáo dục thị khiếu thẩm mĩ
lành mạnh, rèn luyện cho học sinh có hiểu biết và thể hiện tính thẩm mĩ trong
cuộc sống thông qua việc học môn âm nhạc. Như Các-Mác đã nói : “Con người
phải biết xây dựng cuộc sống theo qui luật của cái đẹp.

Xuất phát từ những lý do và niềm hứng thú đó cá nhân đi vào nghiên cứu
một đề tài hết sức lý thú và không có tham vọng gì hơn ngoài việc trình bày
những kinh nghiệm trong những năm qua đứng trên bục giảng, giảng dạy bộ
môn âm nhạc, việc đi vào tìm hiểu, đánh giá việc dạy và học môn âm nhạc là
điều cần thiết góp phần nâng cao chất lượng dạy học - “Một số biện pháp giúp
học sinh khối lớp 6 học tốt môn Âm nhạc ở Trường THCS Nhân Thắng”.
Phần 2: NỘI DUNG
Chương 1: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
1. Đặc điểm chung.
1.1. Về phía nhà trường.
a. Thuận lợi:
- Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình THCS. Dạy và học
nghiêm túc, có kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những
tiêu chuẩn để xét lên lớp hay tốt nghiệp bậc học.
- Nhà trường và BGH quan tâm thường xuyên.
- Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thông

tin phục vụ giảng dạy;
- Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những
phương pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy.
5


b. Khó khăn:
- HS có nhiều em chậm tiến chưa ham học, nhiêu em còn bỏ giờ bỏ tiết
còn chưa chú ý học tập nên có ảnh hưởng rất nhiều đến phong trào học tâp
chung của lớp.
- Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác của HS còn rất hiếm hoi.
Giáo viên phải tự tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học trên mạng để phục vụ
cho việc dạy và học tốt hơn.
1.2. Về phía học sinh.
a. Thuận lợi:
Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích môn Âm nhạc. Đặc biệt là
phân môn hát. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt. Thực hiện các
bài hát với đàn hoặc đĩa tương đối tốt.
b. Khó khăn:
Đối với HS trường THCS Nhân Thắng nói riêng và học sinh trên địa bàn
huyện Gia Bình nói chung đa phần các em là con em nông thôn, điều kiện chưa
được đầy đủ, việc học thêm các môn văn hoá khác đôi khi còn chưa đủ điều kiện
thì làm gì nói đến chuyện học thêm các môn khác như âm nhạc – mỹ thuật… HS
ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang còn hạn chế, chưa sâu rộng,
không kích thích các em học tập. Đa phần HS bị chi phối, ảnh hưởng về các môn
chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần nào sao nhãng việc học môn âm nhạc. Một
nguyên nhân khách quan khác cũng không kém phần quan trọng liên quan đến
hiệu quả và chất lượng bộ môn đó là thời gian dành cho bộ môn quá ít (1tiết/
tuần).
Mặt khác, đa số các bậc Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các môn học

chính như Văn, Toán, ... mà chưa quan tâm đến bộ môn Âm nhạc bởi họ cứ nghĩ
rằng đây chỉ là môn học phụ.
2. Mục đích yêu cầu.
* Học sinh:
6


- Hát đúng, chính xác giai điệu các bài hát
- Hát đúng tính chất bài ca.
- Biết hát có vận động phụ hoạ.
- Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Biết biểu diễn trên sân khấu.
- Sáng tác lời ca mới hiệu quả dựa trên giai điệu một số bài hát.
- Học sinh nhận biết chính xác vị trí nốt nhạc trên khuông
- Đọc chính xác cao độ, trường độ các bài TĐN và ghép lời trong chương
trình âm nhạc lớp 6
- Hiểu sơ lược về những kiến thức nhạc lí cơ bản như : nhịp, phách, nhịp
2/4 và những kí hiệu âm nhạc thường gặp trong bản nhạc
- Học sinh nắm được những nét cơ bản về những nhạc sĩ nổi tiếng trên thế
giới cũng như ở Việt Nam qua phần âm nhạc thường thức.
* Giáo viên:
- Sử dụng đàn, hát nhuần nhuyễn thành thạo.
- Sáng tạo nhiều động tác vận động minh hoạ, nhiều hình thức biểu diễn
bài hát khác nhau.
- Sưu tầm nhiều trò chơi phù hợp, vui và hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy hát.
Chương 2: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Đối với việc dạy bài hát:
1.1- Phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần
giới thiệu đề mục mới:
Rõ ràng ngay từ bước chân của giáo viên vào lớp với thái độ vui vẻ thân

mật đối với học sinh, việc đánh giá công bằng trong việc kiểm tra miệng...đều là
những yếu tố góp phần tạo nên không khí hào hứng chung của cả lớp để chuẩn
bị bước vào bài học mới nhưng sự hứng thú học tập chỉ thực sự bắt đầu với phần
giới thiệu đề mục mới tạo sự hấp dẫn đối với học sinh.
7


1.2- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo của học sinh để gây hứng thú học tập cho các em.
Thực chất của việc học tập là chuổi vấn đề được đặt ra, được nhận thức
rồi được đặt ra và được nhận thức ở mức độ cao hơn, đặc trưng của môn âm
nhạc là thực hành. Thực hành là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học của
bộ môn. Thông qua thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng
thực hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian
chết ) để tất cả học sinh được nhìn nghe và luyện tập nhiều. Thực tế cho thấy
nếu trong một tiết học giáo viên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh,
học sinh dể hiểu dể nhớ, hay cho các em nghe, nhìn thể hiện nhiều thì học sinh
rất có hứng thú học, tạo động cơ học tập tốt.

*Ví dụ: Trong tiết học ôn tập đọc nhạc, sau khi học sinh đã đọc tốt giai
điệu bài tập đọc nhạc thì giáo viên yêu cầu các em tự ghép lời ca, đặt lời mới
cho bài TĐN hoặc bài hát dân ca…Để các em có được niềm vui trước sự ra đời
sản phẩm tinh thần của mình kèm theo lời khen ngợi của giáo viên.
1.3- Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh.
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát,
GV khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như sau:
GV thay đổi tiết tấu, tempo hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận biết và
thực hành.
*Ví dụ 1: Bài hát Tiếng chuông và ngọn cờ.

8


GV đàn cho HS hát với tiết tấu polka rồi lần lượt chuyển tiết điệu
pasodoble, Chacha, Disco..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
? Các em hãy cho biết sự thay đổi tiết tấu mà các em vừa trình bày có phù
hợp với bài hát không?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
*Ví dụ 2: Bài hát Hành khúc tới trường.
9


GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 110 xuống 90 hoặc thay đổi
tiết tấu từ Machl sang Beat ballat..
Em có nhận xét gì nếu thay đổi tốc độ cũng như tiết tấu cho bài hát như
chúng ta vừa trình bày?
HS trả lời: Bài hát Hành khúc tới trường nếu hát ở tốc độ chậm cũng như
tiết tấu nhẹ nhàng mềm mại sẽ không phù hợp với sắc thái của bài hát vì bài hát
có tính nhịp đi, hùng mạnh .
GV giải thích: Cơ bản một bài hát có thể sử dụng nhiều tiết tấu và tempo
khác nhau tuy nhiên dựa vào tính chất của bài để lựa chọn tiết tấu và tempo phù
hợp như thế mới truyền tải được sắc thái cũng như ý tưởng của tác giả.
Với cách trình bày như vậy chắc chắn từng ngày HS sẽ có những cảm
nhận mới trong mỗi lần hát và nghe hát.
1.4- Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tòi sáng tạo là hình thức cao nhất
thể hiện tính tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh
dạn nói lên những cảm nhận của mình về môn học, về bài hát. HS có thể không
10

ủng hộ ý kiến của GV, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của
mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS
tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng
tích cực.
*Ví dụ:
Cách 1:
- Sau khi cho HS nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát Tiếng chuông và ngọn cờ?
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của GV. VD: Nội dung bài hát nói lên điều
gì? Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập được gì?
Em sẽ phải làm gì để xứng với những điều mà nội dung bài hát muốn chuyển tải
tới…?
Có thể HS trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc song
qua nhận xét và khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung bài hát
còn mơ hồ sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong việc
học tập cũng như rèn luyện
Cách 2:
- Học xong bài hát, GV chia lớp thành 2,3 nhóm. Lần lượt từng nhóm viết
lời giới thiệu cho bài hát. GV nhận xét, chấm điểm.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình yêu
thương của cha mẹ, thầy cô và bạn bè - một cuộc sống yên vui, hòa bình, hữu
nghị đoàn kết và đầy tình thân ái giữa các dân tộc trên toàn thề giới. Chúng em
mong sao trên trái đất sẽ không còn chiến tranh, không còn tiếng đạn bom đau
thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ tràn ngập màu xanh của hoà bình và
hạnh phúc.
Hôm nay chúng em xin được gửi đến thầy giáo và các bạn ca khúc Tiếng
chuông và ngọn cờ (Nhạc và lời: Phạm Tuyên) đó là tất cả những gì mà tuổi thơ
trên toàn thế giới của chúng em hằng mong ước!

11


+ Lời giới thiệu nhóm 2:
Bác Hồ đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành - biết ăn ngủ, biết học
hành là ngoan”. Vậy mà nay trên thế giới vẫn đang còn hàng triệu trẻ em còn
phải chịu nhiều vất vả khổ cực, không đủ ăn đủ mặc không được đến trường do
chiến tranh gây nên. Chúng ta cần phải làm gì để giúp đỡ những bạn ấy, làm gì
để không còn cảnh chiến tranh chia lìa? Các bạn ơi chúng ta hãy hát vang bài ca
Tiếng chuông và ngọn cờ (Nhạc và lời: Phạm Tuyên) cầu mong cho mọi người
trên thế giới được sống trong hoà bình hữu nghị và đầy tình nhân ái!
1.5- Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát:
Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp
vận động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài GV có thể
dạy HS một vài động tác tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để các em có thêm
những lựa chọn khi biểu diễn bài hát.
*Ví dụ 1:
Với bài hát Đi cấy, GV hướng dẫn một số động tác múa đèn của Thanh
Hóa hoặc bài hát Vui bước trên đường xa GV hướng dẫn một vài động tác nhẹ
nhàng uyển chuyển… Như vậy những điều đó sẽ không chỉ giúp cho cách trình
bày bài hát thêm sinh động mà các em còn được tìm hiểu về những điệu múa
mang tính chất đặc trưng vùng miền hay các động tác vui nhộn của tân nhạc rất
cuốn hút và đặc sắc.
Thông qua những tiết học như vậy HS sẽ có những áp dụng sáng tạo trong
những lần hội diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khoá, biết
cách dàn dựng và sử dụng những động tác múa phù hợp với thể loại bài hát…
Khi học GV đưa ra yêu cầu HS tự chọn nhóm 4 - 5 HS và biểu diễn bài
hát có động tác phụ hoạ. GV không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em
tự chọn sẽ làm HS phấn khởi, vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về
sở thích, về âm vực, chất giọng…

- HS sẽ tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài
hát.
12


- HS tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài một hoặc hai
lần, có mở đầu có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm
cùng hát. Bài hát gồm mấy đoạn, tính chất như thế nào? (GV có thể gợi ý trước).
Ngoài ra, HS có thể chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh xướng, hoà giọng, đối
đáp…làm thế nào để phù hợp với nội dung cũng như cấu trúc bài hát. Như vậy
hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính
sáng tạo.
- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù
hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động
hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời
gian cho HS chuẩn bị. Thông thường GV thông báo trước một tuần để HS chọn
nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát. (Không thể vừa luyện tập vùa thể
hiện trong 1 tiết học)
1.6- Chơi trò chơi.
- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh chơi
trò chơi: Giáo viên làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi GV đưa tay theo kí
hiệu, học sinh hát giai điệu chỉ với các chữ cái theo đúng kí hiệu GV hướng dẫn
trước lớp.
*Ví dụ 1:
Bài hát: Vui bước trên đường xa
Câu 1, GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát "A" theo giai điệu của câu 1. “À
à, à à a à á a”
Câu 2, Gv đưa tay kí hiệu chữ U, HS hát "U" theo giai điệu của câu 2.
“U ú u u ù ụ ù u u ù u”

GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trò chơi này giúp các em thay đổi không khí học tập, đồng thời để kiểm
tra việc ghi nhớ giai điệu của HS .
13


- Trò chơi "Ai nhanh tai hơn”
Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một
tiết nhạc bất kì cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp
HS mau thuộc lời ca, phát triển tai nghe
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh
nắm kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra không khí sôi nổi cho
HS, tạo hứng thú cho HS học môn Âm nhạc cũng như học các môn học khác.
2. Đối với phương pháp dạy nhạc lí:
Giáo viên cần tránh tiết học nặng nề về lí thuyết hàn lâm kinh viện. Muốn
tiết học không khô cứng giáo viên cần thực hiện hai nguyên tắc sau:
+ Nguyên tắc thứ nhất: “ Từ thực tiễn rút ra khái niệm hoặc định nghĩa
về lí thuyết”.
Ví dụ: Muốn định nghĩa về nhịp 2/4 , giáo viên cần hát trích đoạn và

đánh nhịp một số bài hát viết ở nhịp 2/4 và gợi ý để học sinh trả lời về định
nghĩa nhip 2/4 . Giáo viên củng cố , bổ sung và đưa ra định nghĩa về nhịp 2/4.
+ Nguyên tắc thứ hai: “ Lấy cái học sinh đã biết để đi đến cái học sinh
chưa biết”.
Ví dụ: Khi dạy về trường độ của âm thanh, giáo viên cho học sinh nghe

trích đoạn một bài hát quen thuộc và gõ phách để học sinh nhân ra trường độ của
âm thanh có độ dài ngắn khác nhau. Từ đó đưa ra khái niệm về trường độ của
âm thanh.
3. Phương pháp dạy Tập đọc nhạc (TĐN ):

Để học sinh Tập đọc một bài nhạc có hiệu quả. Trước hết giáo viên cần
cho học sinh quan sát bài Tập đọc nhạc và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận xét
cấu trúc của bài.
Ví dụ :

- Bài TĐN được viết ở thể loại nhịp gì ?
- Về trường độ trong bài có những hình nốt gì ?
- Về cao độ trong bài có những tên nốt gì ?
14


- Ngoài ra trong bài còn có sử dụng những dấu hiệu gì khác (đã học)?
- Xác định bài TĐN viết ở thang 5 âm hay thang 7 âm, ở điệu thức trưởng
hay điệu thức thứ. Từ đó, cho học sinh luyện đọc khởi động thang âm có sử
dụng trong bài để tạo những âm tựa để học sinh dễ dàng khi đọc nhạc:
+ Thang 5 âm Đô Trưởng : Đô – Rê – Mi – Son – La – ( Đố ).
+ Thang 7 âm Đô Trưởng : Đô– Rê– Mi – Pha – Son– La – Si – (Đố).
+ Thang 5 âm La Thứ : La – Đô – Rê – Mi – Son – (Lá ).
+ Thang 7 âm La Thứ : La –Si –Đô – Rê –Mi – Pha –Son –(Lá).
- Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN sắp đọc cho học sinh nghe tư 2-3 lần.
Phân chia bài TĐN thành những câu nhạc hoặc những tiết nhạc nhỏ và đàn giai
điệu từ 3-4 lần. Sau đó cho học sinh đọc theo đàn và ghép lại từng câu theo lối
móc xích cho đến khi hết bài.
- Sau khi học sinh đoc đúng giai điệu cả bài, tổ chức cho học sinh đọc
nhạc kết hợp với đánh nhịp và ghép lời ca có trong bài để hát.
- Tổ chức cho học sinh đọc nhạc thi với nhau giữa các tổ, nhóm hoặc cá
nhân. Từ đó giáo viên nhận xét và giúp học sinh sửa chữa những chỗ chưa thể
hiện được (nếu có ).
- Tổ chức trò chơi qua bài TĐN như :Bài TĐN có 4 câu nhạc thì ta đặt
mỗi câu bằng một nguyên âm và yêu cầu học sinh ngân nguyên âm đó theo giai

điệu: Câu 1: nguyên âm ( a ); Câu 2: nguyên âm ( i ); Câu 3: nguyên âm ( u );
Câu 4: nguyên âm ( o )... chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm đọc ngân một câu

ứng với một nguyên âm. Giáo viên nhận xét việc đọc ngân theo nguyên âm giữa
các nhóm, nhằm kích thích sự hứng thú học tập của học sinh, hoặc giáo viên có
thể tổ chức trò chơi luyện tai nghe: Giáo viên đàn giai điệu một câu nhạc bất kì
trong bài , yêu cầu học sinh đoán ra và đọc lại câu nhạc đó. Có thể gõ tiết tấu
cho học sinh nhận ra tiết tấu đó giống tiết tấu câu nhạc nào trong bài TĐN vừa
học.
4. Phương pháp dạy âm nhạc thường thức (ÂNTT ):

15


- Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh
ảnh, vật dụng minh hoạ, đàn, một số bài hát nổi tiếng của các nhạc sĩ có nhiều
đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam hiên đại, hoặc các tác phẩm âm nhạc lớn
của các danh nhân âm nhạc thế giới...Tìm đọc các loại sách nói về lich sử âm
nhạc Việt Nam và của thế giới để làm tư liệu phục vụ cho việc giảng dạy phân
môn.
- Khi dạy giới thiệu về nhạc sĩ, giáo viên cần cho học sinh nghe các bài
hát tiêu biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội
dung bài học để tìm hiểu và biết thêm về tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp
của các nhạc sĩ.
- Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ Phương Tây và nhạc cụ của dân tộc
Việt Nam. Về ngoại hình của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh
thấy được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật
thì cần có tranh ảnh phóng to và giáo viên mô phỏng âm sắc và tính năng của
các nhạc cụ đó trên đàn phím điện tử để học sinh hiểu biết sâu hơn.
* Ngoài ra giáo viên cần vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học

với các phân môn cho phù hợp tránh cách dạy thông báo khô khan tẻ nhạt. Giáo
viên phải nắm chắc đặc trưng môn học âm nhạc để có cách dạy cho phù hợp,
giờ học âm nhạc phải là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm học vui vui học. Tránh dạy lý thuyết trừu tượng và dạy tập đọc nhạc nặng nề, căng
thắng. Phải tìm mọi cách cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực
hoá hoạt động của học sinh. Bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động,
hấp dẫn, đa dạng hoá cách thức truyền đạt ở mỗi bài học, mỗi tiết dạy.
5- Giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố gây
xúc cảm.
Một giờ học sinh động giáo viên không thể không sử dụng phương tiện
dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ tranh ảnh. Các
phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng cho phù hợp với nội dung từng bài
học. Biết minh hoạ một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của
16


các em. Kinh nghiệm đã xác nhận nếu chỉ lặp lại những kiến thức trong sách
giáo khoa thì học sinh cũng không hứng thú học tập và vai trò của giáo viên trên
lớp cũng không phát huy được. Mặt khác nếu thoát ly sách giáo khoa làm cho
học sinh khó nắm kiến thức cần thiết thì bài giảng dù có hấp dẫn sinh động đến
mấy cũng không mang lại hiệu quả sư phạm. Vì vậy phải biết kết hợp kiến thức
sách giáo khoa phải vừa mở rộng kiến thức. Đặc biệt với môn nhạc phải chú
trọng thực hành, giáo viên dạy nhạc không có nhạc cụ, không biết sử dụng nhạc
cụ thì tiết học sẽ trở nên nhàm chán, hiệu quả bài dạy không cao. Các mẫu
chuyện tranh ảnh đòi hỏi giáo viên phải có để minh hoạ thêm cho học sinh,
ngoài ra học sinh cũng phải có đầy đủ các phương tiện học tập như: sách, vở,
bút...
•

Ví dụ. Giới thiệu một số nhạc cụ dân tộc phổ biến ( tiết 15 âm nhạc 6),
cho học sinh xem ảnh các nghệ sĩ đang biểu diễn các loại nhạc cụ đồng thời

cho HS nghe từng loại nhạc cụ biểu diễn…
1

Hòa tấu trống

2

3

độc tấu đàn nguỵêt

hòa tấu nhạc cụ dân tộc

4

độc tấu sáo

6- Thường xuyên củng cố và phát triển hứng thú của học sinh trong giờ
học âm nhạc
Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải
rèn luyện thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Hơn nữa phải làm

17


cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nổi các em không để ý thời gian trôi đi
nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn luyến tiếc
7 - Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp, trường để học sinh được
xem, được nghe đựơc thể hiện và bình luận:
Bằng hình thức tổ chức các Hội thi văn nghệ về các chủ đề, các buổi

ngoại khoá âm nhạc với chủ đề: “Khúc nhạc tháng 3”, “ Em làm nghệ sĩ”, Âm
nhạc trong em”, “ Giai điệu xanh” … giúp cho học sinh có niềm say mê hứng
thú hơn trong giờ học tập chính khóa cũng là hình thức phát hiện năng khiếu bồi
dưỡng cho các em phát huy khả năng âm nhạc.
Chương 3: HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Môn học âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi
nhưng các em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức
là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp
dạy trên, trong những năm qua đối với việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết
quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài
hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát. Bởi
được hướng dẫn tận tình gợi mở và gần gũi luyện tập của GV, kết hợp giữa nhạc
cụ, bảng phụ, đài, băng nhạc và làm mẫu chính xác của GV đã động viên cổ vũ
các em kịp thời bằng những con điểm tốt. Nhắc nhở các em sau khi học bài mới
thì các em phải có sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó
trong giờ học rất sôi nổi và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của
GV đưa ra, tự giác xung phong lên trình bày bài trước lớp, đem lại cho các em
lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong học tập, tình cảm Thầy - trò luôn gần gũi
gắn bó. Việc học tốt trong giờ học chính khoá đã giúp HS hoạt động tốt trong
các hoạt động ngoại khoá.
1. Kết quả thực hiện.
Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được phân
công giảng dạy bộ môn âm nhạc. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú
học tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao qua từng năm học. Cụ thể:
18


Kết quả khảo sát đầu năm học khối 6 cụ thể:
Lớp

TSHS

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

6a

32

4

12,5

15

46,8

9

28,1

4

12,5

6b

34

7

20,5

18

52,9

7

20,5

2

5,9

Cộng

66

11

16,7

33

50,0

16

24,2

6

9,1

Sau một thời gian thực hiện thường xuyên biện pháp giảng dạy mới tôi
thấy có kết quả rõ rệt, không khí học tập sôi nổi hơn, học sinh phát biểu xây
dựng bài nhiều hơn, học sinh được kiểm tra bài cũ thuộc bài nhiều hơn. Điều đặc
biệt là tỉ lệ học sinh yếu không còn và tỉ lệ học sinh khá giỏi tăng lên khá rõ so
với kết quả khảo sát đầu năm học. Tôi hy vọng rằng với phương pháp giảng dạy
này sẽ tạo cho các em niềm say mê môn học, có niềm tin ở chính mình và việc
dạy và học sẽ đạt kết quả cao hơn, dần dần sẽ phát triển hơn nữa bộ môn về bộ
môn học này. Cụ thể kết quả học kỳ I năm học 2015-2016 của khối 6 như sau:

Lớp

TSHS

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

6a

32

6

18,7

15

46,8

11

34,3

0

0

6b

34

11

32,3

16

47,1

7

20,5

0

0

Cộng

66

17

25,7

31

46,9

18

27,2

0

0

2. Bài học kinh nghiệm.
Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói
trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau:
- Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học
sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ
động sáng tạo của học sinh.

19


- Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học
linh hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo

hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều
thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
- Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương
tiện dạy học như một yếu tố gây xúc cảm
- Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết
học, tạo cho các em sự hứng thú vui tươi, bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học
vui- vui học, tránh gò ép đối với học sinh.
- Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình
thức tổ chức hội thi văn nghệ, ngoại khóa.
Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi mỗi giáo viên
phải không ngừng nâng cao kiến thức, học hỏi trên mọi phương tiện thông tin
để tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững vàng, thường xuyên học hỏi rút
kinh nghiệm ở các đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường.
Phần 3: KẾT LUẬN
1- Những vấn đề quan trọng của sáng kiến.
Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói
trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau:
Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học
sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ
động sáng tạo của học sinh.
- Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học
linh hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo

20


hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ
pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
- Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương tiện

dạy học như một yếu tố gây xúc cảm
- Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết học,
tạo cho các em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học vui - vui
học, tránh gò ép đối với học sinh.
- Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình thức
tổ chức hội thi văn nghệ ngoại khóa.
Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi mỗi giáo viên phải
không ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững
vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng nghiệp.
2. Kết quả nghiên cứu
Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được
phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 6. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều
rất hứng thú học tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao.
100% học sinh đạt điểm trung bình trở lên, trong đó tỷ lệ khá giỏi chiếm
hơn 72,6%, có nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn.
Kết quả cụ thể đã đạt được học kì I năm học 2015 – 2016:
Lớp

TSHS

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

6a

32

6

18,7

15

46,8

11

34,3

0

0

6b

34

11

32,3

16

47,1

7

20,5

0

0

Cộng

66

17

25,7

31

46,9

18

27,2

0

0

3. Kiến nghị, đề xuất.
3.1. Kiến nghị.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “Một số giải pháp giúp học
sinh lớp 6 học tốt môn Âm nhạc ” của những năm học trước, Năm nay tôi
21


mạnh dạn đưa ra để các đồng nghiệp tham khảo, những phương pháp cơ bản về
cách dạy và học âm nhạc đặc biệt là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho
học sinh vì đa phần các học sinh trong tập thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các
em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất
mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp cũng như
của những người yêu thích môn âm nhạc, để tìm ra được những phương pháp tối
ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó giáo dục óc
thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
3.2. Đề xuất.
Để thực hiện đào tạo các em học sinh trở thành những người phát triển toàn
diện về: Đức - Trí - Thể - Mĩ… ngoài việc người thầy phải có năng lực thực sự ra
thì việc khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động
lớn đến các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trò thuận lợi, bản thân
tôi là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau:
a, Về phía nhà trường:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh.

- Trang bị, bổ sung thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để
phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn.
b, Về phía Phòng GD&ĐT:
- Tổ chức nhiều đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để GV âm nhạc có
điều kiện giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy.
Gia Bình, ngày 20 tháng 3 năm 2016
Người viết
Phạm Mạnh Hùng
Phần 4: PHỤ LỤC
22


DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách GK Âm Nhạc -Mỹ thuật 6

Nhà XBGD ( 3.2005)

- Sách Nhạc Lí Căn bản

Nhà XBHà Nội( quíIII-2000)

- Vở học và bài tập thực hành 6

Nhà XBGD( 6.2009)

- Tài liệu BDTX Âm nhạc THCS

Bộ GD-ĐT quyển 1,2 chu kì
III(2004-2007)

- Các hình ảnh và các nhạc sĩ trên Internet
- Bộ đề âm nhạc tham khảo

Nhiều tác giả

- Thiết kế bài giảng Âm Nhạc 6

Nhà XBHà Nội( quý III-2004

- Sách GV âm nhạc 6

Nhà XBGD ( 8- 2000)

- Âm Nhạc và phương pháp giáo dục Âm Nhạc ở trường THCS
(sách BDTX chu kì III cho GV THCS )

Nhà xb GD, tháng 8-2000

Và một số tài liệu liên quan khác.

23


MỤC LỤC
Phần 1: PHẦN MỞ ĐẦU

Trang 2

1- Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm

Trang 2

2- Tính mới và ưu điểm nổi bật của SK

Trang 3

3- Đóng góp của SKKN để nâng cao chất lượng

Trang 3

Phần 2: NỘI DUNG

Trang 5

Chương 1 : THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ

Trang 5

1- Đặc điểm chung

Trang 5

1.1-Về phía nhà trường

Trang 5

1.2-Về phía HS

Trang 6

2-Mục đích yêu cầu

Trang 7

Chương 2 : NHỮNG BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Trang 7

1-Đối với dạy hát

Trang 7

2-Đối với dạy nhạc lý

Trang 14

3-Phương pháp dạy TĐN

Trang 14

4-Phương pháp dạy âm nhạc thường thức

Trang 15

5-GV biết sử dụng phương tiện dạy học

Trang 16

6-Củng cố và phát triển năng khiếu của HS

Trang 17

7-Tăng cường hoạt động âm nhạc trong lớp

Trang 18

Chương 3 : HIỆU QUẢ CỦA SKKN

Trang 18

1-Kết quả thực hiện

Trang 18

2-Bài học kinh nghiệm

Trang 19

Phần 3: KẾT LUẬN

Trang 20

1- Những vấn đề quan trọng của SKKN

Trang 20

2- Kết quả nghiên cứu

Trang 21

3- Kiến nghị - đề xuất

Trang 21

Phần 4 : PHỤ LỤC

Trang 23

24


QUI ƯỚC VIẾT TẮT
1- Giáo viên

: (GV)

2- Học sinh

: (HS)

3- Sáng kiến kinh nghiệm

: (SKKN)

4- Tập đọc nhạc

: (TĐN)

5- Âm nhạc thường thức

: (ÂNTT)

6- Trung học cơ sở

: (THCS)

7- Sách giáo khoa

: (SGK)

25