Văn hóa kinh doanh của các doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam

IăH CăQU CăGIAăHÀăN I
TR

NG

I H C KINH T

NGUY NăVI TăL C

V N HÓA KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P
CÓ V N

UT

HÀN QU C

VI T NAM

LU NăV NăTH CăS ăQU NăTR ăKINHăDOANH

HÀ N I - 2008


TR

IăH CăQU CăGIAăHÀăN I

NGă

IăH CăKINHăT

---------------------

NGUY NăVI TăL C

V NăHịAăKINHăDOANHăC AăCÁCă
DOANHăNGHI PăHÀNăQU Că ăVI TăNAM

Chuyênăngành:ăQu nătr ăkinhădoanh
Mưăs :ă 60 34 05
TịMăT TăLU NăV NăTH CăS ăQU NăTR ăKINHăDOANH

NG

IăH

NGăD NăKHOAăH C:ăPGS.TSăPHỐNGăXUÂNăNH

HÀ N I, 2008


M ă

U

1. Tính c p thi t c aăđ tài
Trong xu th toàn c u hóa kinh t hi n nay, c nh tranh qu c t ngày càng tr
nên gay g t, đòi h i các DN ph i bi t khai thác các th m nh riêng có, trong đó
khai thác các nhân t v n hóa là m t đi n hình. N n kinh t toàn c u làm cho môi
tr

ng kinh doanh bi n đ i nhanh h n, tác đ ng làm nâng các chu n m c v n hóa

lên cao khi n các DN ph i xây d ng đ

c VHKD có tính thích nghi t t.

Vi t Nam, sau h n 20 n m đ i m i, m c a h i nh p kinh t qu c t , đ u
t n

c ngoài ngày càng gia t ng. Tính đ n nay đã có 78 qu c gia và vùng lãnh th

đ u t v n làm n t i Vi t Nam. D n đ u các qu c gia là Hàn Qu c v i h n 12,7 t
USD (chi m 15% trong t ng v n đ u t tr c ti p n
t USD). Hàn Qu c c ng là n

c ngoài vào Vi t Nam là 78

c có s d án đ u t vào Vi t Nam l n nh t, v i

trên 8.400 d án [30].
V i t tr ng v n đ u t l n, các DN Hàn Qu c đóng vai trò h t s c quan
tr ng và có tác đ ng nh h

ng không ch đ n phát tri n kinh t mà còn đ i v i

c v n hóa, xã h i c a Vi t Nam. Tuy nhiên, bên c nh các tác đ ng tích c c, m t
th c t đang đ t ra hi n nay là xung đ t x y ra nhi u trong các DN có v n đ u t
Hàn Qu c t i Vi t Nam: hi n t
b ng v i ng

ng sa th i nhân viên tùy ti n, đ i x không công

i làm công, hành vi b o l c v i nhân công, l a đ o, làm hàng gi ...

ngày càng gia t ng d n đ n khi u ki n, bi u tình... [12, tr.3].
Hi n tr ng trên đã đ t ra các câu h i: Có ph i các ông ch Hàn Qu c không
đ i x có v n hóa v i lao đ ng ng

i Vi t Nam hay không ? Hay là do s khác

bi t v VHKD c a Hàn Qu c và Vi t Nam ? Ho c là c hai lý do này ? Các câu
h i này đang tr thành v n đ l n, gây tr ng i không ch đ i v i vi c phát tri n
kinh doanh c a các DN Hàn Qu c

Vi t Nam mà còn t o ra nh ng hình nh x u,


nh h

ng đ n m i quan h bang giao gi a hai n

c.

Nh m tìm l i gi i cho các câu h i đã nêu, lu n v n s phân tích, tìm hi u th c
ti n các khía c nh c a VHKD trong các DN Hàn Qu c

Vi t Nam.

2.ăTìnhăhìnhănghiênăc uă
A. Trong n

c

V n đ VHKD nói chung và VHKD c a các DN có v n đ u t n
ngoài nói riêng đã đ

c ngoài

c nhi u nhà khoa h c Vi t Nam quan tâm. Có khá nhi u

công trình nghiên c u v v n đ này. Các nghiên c u đã đ c p đ n các v n đ
chính: C s lý lu n v v n hóa và VHKD; Nghiên c u, phân tích th c tr ng
VHKD c a các DN

m t s vùng mi n ho c c ng có m t s nghiên c u v

VHKD c a t p đoàn, công ty n
c th ; Phân tích nh h

c ngoài hay VHKD đ c tr ng c a m t qu c gia

ng c a c ch , chính sách, môi tr

ng v n hóa xã h i đ i

v i VHKD; M t s nghiên c u nêu ra m t s gi i pháp, g i ý chính sách đ xây
d ng và phát tri n VHKD

Vi t Nam.

V c s lý lu n c a VHKD, các tác gi (Ph m Xuân Nam - 1996;
C

ng - 2001; Nguy n Hoàng Anh - 2002; D

Minh

ng Th Li u và các đ ng s - 2004)

đã nghiên c u khá sâu s c v m i quan h gi a v n hóa và kinh t , kinh doanh;
t ng quan khá đ y đ các quan ni m v tri t lý kinh doanh, đ o đ c kinh doanh, v
v n hóa doanh nhân..., các y u t c u thành và các nhân t

nh h

ng t i chúng.

Tuy nhiên, các tác gi c ng có các quan đi m khác nhau v m t s v n đ , ch ng h n
nh v các y u t c u thành VHKD, v n hoá DN. Nguyên nhân ch y u c a tình
tr ng b t đ ng này là ch a có s th ng nh t v khái ni m, đ c tr ng c a VHKD.
V nghiên c u VHKD c a DN có v n đ u t n
Hàn Qu c

c ngoài nói chung và c a DN

Vi t Nam nói riêng, đã có m t s công trình nghiên c u v VHKD c a

m t t p đoàn, doanh nghi p c th và ch y u là nghiên c u nh h

ng c a nhân t

v n hóa đ n ho t đ ng kinh doanh c a DN, hay v n hoá ng x đ c tr ng c a các
qu c gia (Mai Thanh Lan - 2007; Nguy n V n Dân - 2006; Ph m Mai H

ng - 2005).


M t s nghiên c u khác nh : V s khác bi t tính cách gi a v n hóa Hàn Qu c so v i
v n hóa Vi t Nam (Tr n Ng c Thêm -2007); V n hóa giao ti p c a ng

i Hàn Qu c,

so sánh v i Vi t Nam (c a Phan Thu Hi n - 2007).
Có m t s tác gi t p trung phân tích nh h

ng c a c ch , chính sách, môi

tr

ng kinh t , v n hoá, xã h i đ i v i các DN Vi t Nam nói chung c ng nh DN

n

c ngoài nói riêng, hay phân tích nh h

thu hút v n đ u t n

ng c a các y u t môi tr

c ngoài (Phùng Xuân Nh - 2006;

ng

góc đ

Huy - 1996; Nguy n

Anh D ng - 2000; V Qu c Tu n - 2001; Nguy n Quang Vinh - 2002; Lê Quý
c - 2005). Các nghiên c u này đã gi i thi u và đ xu t đ
c i thi n môi tr

c m t s gi i pháp

ng kinh doanh, phát huy vai trò các nhân t c a VHKD, nh ng

ch y u m i d ng

d ng các ki n ngh riêng l mà ch a đ

c xây d ng thành m t

h th ng c ch , chính sách, gi i pháp c th .
B- Ngoài n

c

V n đ VHKD đã đ

c các nhà nghiên c u n

c ngoài quan tâm t nh ng

n m 70 c a th k XX. Trong các giáo trình gi ng d y v kinh doanh c a M và
các n

c ph

ng Tây đã đ c p nhi u đ n v n hóa nh là m t nhân t không th

thi u c a ho t đ ng kinh doanh.
M t s công trình n i ti ng v VHKD (G.Hofstede - 1994; John Kotter 1992); v

o đ c kinh doanh (Farrell, O.C, Fraedrich, J. & Farrell, L. - 2002)

nh là nh ng n n t ng lý lu n v ng ch c đ nghiên c u sâu v VHKD.

ã có

nh ng công trình nghiên c u v vai trò c a các nhân t v n hoá (nh l h i, t p
quán, truy n th ng, h th ng các giá tr c a công ty, tinh th n doanh nghi p, các
chu n m c đ o đ c, tri t lý công ty, v n hoá công ty, v n hóa c a ng

i lãnh đ o

doanh nghi p...) trong ho t đ ng kinh doanh (P.Drucke -1989; T.Peter & R.
Waterman - 1996). M t s tác gi Trung qu c đã có nghiên c u b

cđ uv

tinh

th n doanh nghi p, trong đó nh n m nh vai trò c a các nhân t v n hoá (Quách
Thái - 1995; L u V nh Thu - 2000), hay nghiên c u v kinh doanh trong môi


tr

ng v n hóa đa d ng, VHKD trong b i c nh toàn c u hóa (Thomas L. Friedmen

- 2007; Fons Trompenaars & Charles Hampden - Turner - 2006); L ch s và v n
hóa Hàn Qu c, so sánh v i Vi t Nam (c a Lee Chul Hee - 2007).
Cho đ n nay ch a có công trình nào nghiên c u m t cách có h th ng v
VHKD c a các DN có v n đ u t n

c ngoài đang làm n

Vi t Nam nói chung

và VHKD c a các DN Hàn Qu c nói riêng. Có ch ng m i chí là các nghiên c u
nh l v m t s khía c nh, đ c đi m mang tính v n hóa v phong cách qu n lý,
đi u hành, v v n hóa ng x ... c a các ông ch Hàn Qu c.

c bi t ch a có

nghiên c u nào phân tích v th c tr ng VHKD c a các DN Hàn Qu c
và đ a ra các lý gi i cho th c ti n xung đ t th

Vi t Nam

ng x y ra trong các DN Hàn Qu c

hi n nay.
3.ăM căđíchăvàănhi măv ănghiênăc u
M c đích nghiên c u:
Trên c s khái quát các v n đ lý lu n và th c ti n v VHKD, đ tài góp
ph n làm sáng t th c tr ng VHKD trong các DN Hàn Qu c
câu tr l i thuy t ph c cho các câu h i nêu

Vi t Nam nh m tìm

ph n trên.

th c hi n m c đích đó, đ tài có nhi m v sau:
- H th ng các v n đ lý lu n và th c ti n VHKD trong các DN Hàn Qu c
Vi t Nam.
- Phân tích th c tr ng VHKD trong các DN Hàn Qu c
Qu c

Vi t Nam.

a ra m t s g i ý gi i pháp nh m c i thi n VHKD trong các DN Hàn
Vi t Nam.

4.ă

iăt

ngăvàăph măviănghiênăc u

i t

ng nghiên c u c a đ tài là VHKD c a các DN Hàn Qu c

it

ng kh o sát là các DN Hàn Qu c

Nam.
Vi t Nam.

Vi t


Ph m vi nghiên c u là VHKD đ

c nghiên c u d

i góc đ ngh a r ng, t c

là toàn b các nhân t v n hóa trong ho t đ ng kinh doanh c a DN.
5.ăPh

ngăphápănghiênăc u

tài s d ng các ph
- Ph

ng pháp nghiên c u sau:

ng pháp k th a: Thu th p, t ng h p, phân tích, đánh giá các tài li u t

các nghiên c u tr

c, k th a có ch n l c nh ng tài li u này.

- Kh o sát th c ti n: Do m t s v n đ nghiên c u c a đ tài còn khá m i m ,
do đó c n ph i kh o sát th c t
Ph

ng pháp ch n m u s đ

đ các đánh giá đ

m t s DN Hàn Qu c đi n hình trên c n

c.

c s d ng khi ti n hành kh o sát, đi u tra xã h i h c

c sát th c.

- Nghiên c u liên ngành: N i dung nghiên c u c a đ tài liên quan đ n nhi u
l nh v c khoa h c chuyên ngành nh : Xã h i h c, Tâm lý h c, Tri t h c, Ngôn
ng

h c, V n hóa h c, Kinh t h c, v.v…nên trong quá trình tri n khai, các

ph

ng pháp nghiên c u liên ngành trên đ

- Ph

đ

c áp d ng.

ng pháp lu n phép bi n ch ng duy v t: Quan đi m l ch s c th luôn

c quán tri t trong quá trình kh o sát, đánh giá, phân tích tình hình th c ti n.
- Ph

ng pháp phân tích - so sánh:

tài nghiên c u, phân tích, so sánh v n

hóa và VHKD c a Hàn Qu c v i Vi t Nam đ tìm l i gi i cho các mâu thu n,
xung đ t c ng nh đ a ra g i ý các gi i pháp cho xây d ng VHKD trong các DN
Hàn Qu c phù h p v i v n hóa Vi t Nam.
6.ăăD ăki nănh ngăđóngăgópăc aălu năv n
- H th ng đ

c lý lu n và th c ti n VHKD trong các DN Hàn Qu c

Vi t

Nam.
- Làm rõ th c tr ng VHKD trong các DN Hàn Qu c

Vi t Nam.

- G i ý m t s gi i pháp nh m c i thi n VHKD trong các DN Hàn Qu c


Vi t Nam.
7.ăB ăc căc aăđ ătài
Ngoài ph n M đ u, K t lu n, các ph l c và Tài li u tham kh o, n i dung đ
tài g m 3 ch

ng 1: Nh ng v n đ lý lu n và th c ti n c a VHKD trong các DN Hàn

Ch
Qu c

ng:

Vi t Nam.

Ch

ng 2: Th c tr ng VHKD c a các DN Hàn Qu c

Ch

ng 3: M t s g i ý gi i pháp c i thi n VHKD c a các DN Hàn Qu c

Vi t Nam.

Vi t Nam.

CH
NH NGăV Nă

NG 1

ăLụăLU NăVÀăTH CăTI NăC A

V NăHịAăKINHăDOANHăTRONG CÁC
DOANHăNGHI P HÀNăQU C
1.1.ăM TăS ăV Nă

ăVI TăNAM

ăLụăLU Nă

1.1.1. Kháiăni măc ăb n
1.1.1.1. V n hoá kinh doanh
V n hóa hi n di n và th m th u vào m i khía c nh c a đ i s ng con ng

i

nh m t y u t không th thi u đ

c c a t ng th xã h i. Tuy v y, đi u này không

có ngh a là con ng

c m t cách rõ ràng ki n trúc c a v n hóa trong

i nh n th c đ

m i ho t đ ng ho c có th đ nh li u đ
hóa tr

c nh ng liên h m t thi t có tính ch t v n

c khi đi đ n nh ng quy t đ nh. Ng

i ta ngày càng nh n ra r ng v n hóa

tham gia vào m i quá trình ho t đ ng c a con ng
s c thái v n hóa c a các ho t đ ng c a con ng

i. Và đã đi sâu tìm hi u nh ng
i nh : v n hóa chính tr , v n hóa

pháp lu t, v n hóa giáo d c, v n hóa gia đình... Kinh doanh là m t ho t đ ng đ c
thù c a con ng

i, do v y nó c ng là m t ph m trù c a v n hóa.

Có khá nhi u quan ni m, đ nh ngh a v VHKD. Tr

c khi đi đ n m t đ nh

ngh a mang tính khái quát cao, chúng ta kh o sát m t s đ nh ngh a đi n hình:
- Theo các nhà nghiên c u c a Vi n Kinh doanh Nh t B n - Hòa K (JABA),
"VHKD có th đ

c đ nh ngh a nh

nh h

ng c a nh ng mô hình v n hóa c a

m t xã h i đ n nh ng thi t ch và thông l kinh doanh c a xã h i đó" [5, tr.13].
- Theo Vern Terspstra và Kenneth David (Tr

ng

i h c Michigan - Hoa

K ), "VHKD bao g m nh ng nguyên t c đi u ch nh vi c kinh doanh, vi c n đ nh
ranh gi i gi a hành vi c nh tranh và các ng x vô đ o đ c, nh ng quy t c ph i
tuân theo trong các th a thu n kinh doanh" [5, tr.14].


Vi t Nam, các nhà nghiên c u đã đ a ra m t s đ nh ngh a v VHKD nh
sau:
- GS.TS Nguy n Duy Quý: "Trong ho t đ ng kinh doanh có m t n n VHKD
th hi n s v n đ ng khoa h c và k thu t, t ch c và qu n lý kinh doanh,
cách th c giao ti p và ng x trong kinh doanh th

nh ng

ng m i" [22, tr.16].

- GS Hoàng Trinh: "VHKD (hay kinh doanh có v n hóa) có ngh a là ho t
đ ng kinh t có hi u qu , đ t n ng su t, s n l
ph m đ t ch t l

ngoài n

ng cao, tiêu th đ

ng, giá tr cao, giá thành th p, s n

c s n ph m trên th tr

c, làm đ y đ ngh a v v i Nhà n

- GS Ph m Xuân Nam: "VHKD là ph

ng trong n

c và

c" [2, tr.99].
ng pháp kinh doanh b ng n m b t

thông tin, ra s c c i ti n k thu t, công ngh , ti t ki m nguyên li u, nhiên li u,
quan tâm thích đáng đ n đ i s ng v t ch t và tinh th n c a ng
d

i lao đ ng, b i

ng và phát huy ti m n ng sáng t o c a h trong vi c t o ra nh ng hàng hóa

và d ch v có ch t l
c a th tr

ng t t, hình th c đ p, giá c h p lý, đáp ng đ

ng, gi đ

c ch tín v i ng

c nhu c u

i tiêu dùng" [22, tr.15].

V i cách ti p nh n nh trên d n đ n cách hi u VHKD là s v n d ng các
nhân t v n hóa vào ho t đ ng s n xu t - kinh doanh. C th đó là các nhân t v
khoa h c k thu t, công ngh , ph

ng th c t ch c và qu n lý, giao ti p và ng

x ... Và nh n m nh bi u hi n c a VHKD nh là tính hi u qu , ch t l

ng s n

ph m, ch tín, đ o đ c.
M t đ nh ngh a đ c nhi u nhà nghiên c u chú ý là c a TS.
Minh C ng:
"VHKD là vi c s d ng các nhân t v n hóa vào trong ho t đ ng kinh doanh c a
ch th , là cái v n hóa mà các ch th kinh doanh t o ra


TÀIăLI UăTHAMăKH O
A.ăTi ngăVi t
1. Nguy n Hoàng Ánh (2002), Gi i pháp đ xây d ng v n hóa DN t i Vi t Nam

trong đi u ki n h i nh p khu v c và th gi i,

tài c p B , Mã s 2002-40-17,

Hà N i.
2. Ban T t

ng V n hoá Trung

ng, B V n hoá - Thông tin, Vi n Qu n tr

Kinh doanh (2001), V n hoá và kinh doanh, Nxb Lao đ ng, Hà N i.
3. Báo Nhân dân s ra ngày 26/10/2004.
4. Bettina Buchel - Gillbert Probst Christiane Prange - Charles Clemens ruling
(Biên d ch: Nguy n M nh H nh - Minh

c), (2002), Liên doanh và Qu n lý

liên doanh, Nxb Tr , Hà N i.
5. B môn VHKD - Tr
DN Hà N i,

i h c Kinh t Qu c dân (2004), VHKD trong các

tài c p B , Mã s B2004-38-81.

6. B môn VHKD - Tr
Nxb

ng

ng

i h c Kinh t Qu c dân (2006), Bài gi ng VHKD,

i h c Kinh t Qu c dân, Hà N i.

7. B môn VHKD - Tr

ng

i h c Kinh t Qu c dân (2007), V n hoá doanh

nhân c a doanh nhân trên đ a bàn Hà N i,
Minh C

8.
Th

tài c p B , Mã s B2006-06-18.

ng (2000), V n hóa và tri t lý kinh doanh, Tr

ng

i h c

ng m i, Hà N i.

9. Nguy n V n Dân (2006), V n hóa và Phát tri n trong b i c nh toàn c u hóa,
Nxb Khoa h c xã h i, Hà N i.

10. Fons Trompenaars - Charle Hampden - Turner (2006), Chinh ph c các làn
sáng v n hóa, Nxb Trí th c, Hà N i.
11. Fredr David (2006), Khái lu n v Qu n tr chi n l

c, Nxb Th ng kê, Hà N i.

12. Thái Hà (2008), Cu i n m đình công l i nóng, Báo Ph n Th đô, s 3 (892),
ngày 23/1/2008, trang 3.
13. V

ng Quân Hoàng (2007), V n minh làm giàu - Ngu n g c c a c i, Nxb


Chính tr Qu c gia, Hà N i.
Huy (1996), VHKD

14.

n

c ta - Th c tr ng và gi i pháp. T p chí Tri t h c,

s 2.
15. Ph m Mai H

ng (2005), Ngh thu t kinh doanh ng x v n hóa m t s n

c

trên th gi i, Nxb V n hóa Thông tin, Hà N i.

16. W.Chan Kim - Renée Mauborgae (2006), Chi n l
nào đ t o kho ng tr ng th tr

cđ id

ng xanh (Làm th

ng và vô hình hóa c nh tranh), Nxb Tri th c,

Hà N i.
17. Mai Thanh Lan (2007), VHKD c a Công ty C ph n D ch v v n t i TRACO
trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t , Lu n v n Th c s qu n tr kinh doanh,
Tr

ng

i h c Kinh t Qu c dân, Hà N i.

18. Hoa H u Lân (2002), Hàn Qu c - Câu chuy n kinh t v m t con r ng. Nxb
Chính tr Qu c gia, Hà N i.
19. D

ng Th Li u (2004), Vai trò v n hoá trong phát tri n kinh t , T p chí Tri t

h c, s 6.
20. D

ng Th Li u (2005), VHKD và m t s gi i pháp xây d ng VHKD Vi t

Nam, T p chí Tri t h c, s 6 (196).

21. Lucinda Watson (2006), Vì sao h thành công, Nxb Tr , Hà N i.
22. Ph m Xuân Nam (1996), V n hoá và Kinh doanh, Nxb Khoa h c xã h i, Hà
N i.
23. Ph m Xuân Nam (1999), V n hoá, đ o đ c trong kinh doanh, T p chí C ng
s n, s 3 (561).
Hoài Nam, Ngô Xuân Bình, Sung-Yeal Koo, (2005), H p tác kinh t Vi t

24.

Nam - Hàn Qu c trong b i c nh h i nh p

ông Á. Nxb Khoa h c xã h i, Hà

N i.
25. Phùng Xuân Nh và nhóm tác gi (MUTRAP II - D án h tr th
biên), (2007), V trí, vai trò và c ch ho t đ ng c a T ch c Th

ng m i đa
ng m i th


gi i trong h th ng th

ng m i đa ph

ng, Nxb Lao đ ng - Xã h i, Hà N i.

c Nhu n (2007), Quan h kinh t Vi t Nam - Hàn Qu c giai đo n

26. Nguy n

1992 đ n nay, Lu n v n th c s kinh t đ i ngo i, Tr

ng

i h c Kinh t -

HQGHN.
27. Tr n H u Quang - Nguy n Công Th ng (2007), VHKD - Nh ng góc nhìn, Nxb
Tr , Hà N i.
28. Tr n Ng c Thêm (2004), Tìm v b n s c v n hoá Vi t Nam. Nxb T ng h p
Thành ph H Chí Minh.
29. Thomas L. Friedman (2007), Th gi i ph ng, Nxb tr , Hà N i.
30. Thanh Tr

ng (2007), T o thêm kênh thông tin đ thu hút v n FDI, VOV

News - Báo đi n t

ài ti ng nói Vi t Nam, ngày 22/12/2007.

31. Lâm Qu c Tu n (2006), Nâng cao v n hóa chính tr c a cán b lãnh đ o qu n
lý

n

c ta hi n nay, Nxb V n hóa thông tin và Vi n V n hóa.

32. Http://kinhdoanh.sky.vn/archives/121.
33. Http://irv.moi.gov.vn/News/PrintView.aspx?ID=13726.

Ti ngăAnh
34. Phùng

Xuân

Nh ,

Jonathan

Entrepreneurship in Vietnam, Nxb

Ortmans,

Dexaix

Anderson

(2007),

i h c Qu c gia Hà N i, Hà N i.

35. Trompenars, F. and Wooliams, (2004), Business across cultures, Published by
Capstone publisher.