Đảng lãnh đạo công tác đảm bảo giao thông vận tải trên địa bàn Quân khu 4 thời kỳ 1965-1968

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH
TRỊ

TRƢƠNG CÔNG HỮU

ĐẢNG LÃNH ĐẠO CÔNG TÁC ĐẢM BẢO GIAO
THÔNG VẬN TẢI TRÊN ĐỊA BÀN QUÂN KHU 4

THỜI KỲ 1965-1968

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Hồ Khang

Hà nội - 2005


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong suốt 20 năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vĩ đại của dân tộc ta,
giao thông vận tải chiếm giữ một vị trí vô cùng quan trọng; đó là mạch máu nối
liền hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến lớn miền Nam. Từ năm 1965, khi đế
quốc Mỹ leo thang bắn phá miền Bắc nước ta mặt trận giao thông vận tải lại càng
trở nên nóng bỏng, khốc liệt hơn. Để ngăn chặn sự chi viện từ hậu phương miền
Bắc vào tiền tuyến miền Nam cũng như để khủng bố tinh thần kháng chiến của
nhân dân ta đế quốc Mỹ đã dội xuống đất nước ta một lượng bom đạn khổng lồ mà
trọng tâm là địa bàn Quân khu IV.
Các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và đặc khu Vĩnh Linh
trở thành trọng điểm đánh phá vô cùng dữ dội, ác liệt của không quân, hải quân
Mỹ; nơi đây trở thành tuyến lửa thử thách ý chí, nghị lực, thành nơi đọ sức, đọ lực

giữa quân và dân ta với đế quốc Mỹ xâm lược. Trong cuộc chiến đấu này, dưới sự
lãnh đạo của Đảng, quân và dân Quân khu 4 đã mưu trí, dũng cảm đương đầu và
đánh tan cuộc chiến tranh phá hoại của không quân và hải quân Mỹ, giữ vững
mạch máu giao thông, góp phần quan trọng trong việc đảm bảo sự chi viện liên tục,
mạnh mẽ và toàn diện của hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến miền Nam.
Như chúng ta đã biết, sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố có ý nghĩa quyết định
để chúng ta chiến thắng đế quốc Mỹ trên mặt trận ác liệt này. Nghiên cứu sự lãnh
đạo, chỉ đạo của Đảng trên mặt trận giao thông vận tải ở địa bàn Quân khu 4 những
năm chống chiến tranh phá hoại lần thứ nhất (1965- 1968) chúng ta sẽ thấy rõ hơn
vai trò lãnh đạo của Đảng, hiểu rõ hơn những sáng tạo của các địa phương, qua đó
góp phần tái hiện đầy đủ, sinh động hơn những trang sử hào hùng của dân tộc.
Cũng qua việc nghiên cứu chúng ta sẽ thấy rõ quá trình hình thành, hoàn thiện
những chủ trương chiến lược, các giải pháp của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành
Trung ương Đảng, của các cấp bộ Đảng, các địa phương… trên mặt trận gay go, ác


liệt này; quan trọng hơn nữa qua nghiên cứu chúng ta rút ra được những bài học
kinh nghiệm phục vụ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa
ngày nay. Rõ ràng, đây là một vấn đề vừa có tính khoa học, vừa có tính thực tiễn.
Với những lý do trên tôi quyết định chọn đề tài “Đảng lãnh đạo công tác
đảm bảo giao thông vận tải trên địa bàn Quân khu IV thời kỳ 1965 - 1968” làm
luận văn thạc sỹ khoa học lịch sử của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Từ trước đến nay đã có nhiều công trình khoa học của các nhà sử học, các
địa phương, các đơn vị quân đội... nghiên cứu vấn đề này; có thể kể tên một số
công trình tiêu biểu như:
- Quân khu IV - Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1945 - 1975),
NXB. Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1994.
- Lịch sử Đoàn 559 bộ đội Trường Sơn đường Hồ Chí Minh, NXB. Quân đội
nhân dân, Hà Nội, 1999.

- Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975), tập 4, NXB. Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 1999.
- Vận tải quân sự chiến lược Hồ Chí Minh trong kháng chiến chống Mỹ,
Tổng cục Hậu cần xuất bản, Hà Nội 1988.
- Kỷ yếu hội nghị khoa học: Mặt trận giao thông vận tải trên địa bàn Quân
khu 4 trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, NXB. Quân đội nhân dân, Hà Nội
2001.
Ngoài ra các bài viết trong các hội thảo khoa học, tạp chí, lịch sử các Đảng
bộ địa phương trên địa bàn Quân khu IV... cũng đã đề cập nhiều đến vấn đề này;
tuy vậy chưa có một công trình nào chuyên khảo về vấn đề giao thông vận tải trên
địa bàn Quân khu IV thời kỳ 1965 - 1968 một cách có hệ thống.
Với lịch sử vấn đề như vậy, tác giả có điều kiện thuận lợi là được kế thừa kết
quả những công trình đã nghiên cứu trước, nhưng mặt khác, tác giả cũng đối diện
với một số khó khăn vì phải nghiên sâu vấn đề trên một địa bàn hẹp.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu


* Mục đích
- Làm rõ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trong công tác đảm bảo giao thông
vận tải trên địa bàn Quân khu IV trong chiến tranh phá hoại lần thứ nhất.
- Làm rõ tính khốc liệt của cuộc chiến đấu trên mặt trận giao thông vận tải
thời kỳ 1965 - 1968, qua đó làm nổi bật tinh thần anh dũng, kiên cường và sự sáng
tạo của quân và dân Quân khu IV trên lĩnh vực quan trọng này.
- Nêu lên một số kết quả, ý nghĩa lịch sử và rút ra một số kinh nghiệm về
quá trình lãnh đạo và tổ chức của Đảng trên mặt trận giao thông vận tải ở địa
bàn Quân khu IV giai đoạn 1965-1968.
* Nhiệm vụ
- Trình bày một cách có hệ thống chủ trương, đường lối của Trung ương
Đảng, các đảng bộ địa phương trên địa bàn Quân khu 4, các đảng bộ ngành… về
công tác đảm bảo giao thông vận tải trong thời kỳ 1965 - 1968.

- Trình bày quá trình quân và dân Quân khu 4 thực hiện các chủ trương, sự
chỉ đạo của Đảng trên mặt trận giao thông vận tải.
- Tổng kết kinh nghiệm quá trình lãnh đạo đảm bảo giao thông vận tải trên
địa bàn Quân khu 4.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
- Nghiên cứu những chủ trương, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trên mặt trận
giao thông vận tải ở Quân khu 4 thời kỳ 1965-1968.
- Nghiên cứu quá trình quân và dân Quân khu 4 thực hiện những chủ trương,
đường lối của Đảng trong công tác đảm bảo giao thông vận tải thời kỳ 1965-1968.
* Phạm vi nghiên cứu
- Công tác đảm bảo giao thông vận tải trong kháng chiến chống Mỹ là một
vấn đề rộng lớn, tuy vậy trong khuôn khổ của một đề tài luận văn thạc sĩ, tác giả
chỉ tập trung nghiên cứu về sự lãnh đạo của Đảng trên mặt trận giao thông vận tải
trên bộ ở địa bàn Quân khu IV giai đoạn 1965 - 1968.


- Địa bàn Quân khu IV ở từng thời kỳ khác nhau được hiểu không đồng nhất
với nhau; tuy vậy trong công trình này Quân khu IV được hiểu gồm các tỉnh:
Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và đặc khu Vĩnh Linh.
5. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp nghiên cứu, nguồn tƣ liệu
* Cơ sở lý luận
Luận văn được tiến hành trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam về công tác giao
thông vận tải .
* Phương pháp nghiên cứu
Luận văn kết hợp sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp logic, trong
chừng mực nhất định, luận văn còn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so
sánh để giải quyết các vấn đề đã đặt ra.
* Nguồn tư liệu

- Một số tác phẩm của Hồ Chí Minh về công tác đảm bảo giao thông vận tải.
- Các văn kiện, nghị quyết của Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam, Tổng
quân ủy Trung ương… về công tác đảm bảo giao thông vận tải trong thời kỳ 19651968
- Các văn kiện, nghị quyết của các Đảng bộ địa phương trên địa bàn Quân
khu 4, Đảng bộ ngành Giao thông vận tải, các văn bản của Đoàn 559 và một số
đơn vị vũ trang…
6. Đóng góp của luận văn
- Hệ thống hoá các chủ trương, đường lối của Đảng về công tác đảm bảo giao
thông vận tải trên địa bàn Quân khu 4 thời kỳ 1965- 1968.
- Làm rõ quá trình quân và dân Quân khu 4 thực hiện công tác đảm bảo giao
thông vận tải, làm nổi bật tinh thần anh hùng, bất khuất của nhân dân Quân khu 4.


- Làm rõ ý nghĩa của việc đảm bảo giao thông vận tải ở Quân khu 4 thời kỳ
1965- 1968. Rút ra được một số kinh nghiệm về công tác đảm bảo giao thông, vận
tải trong điều kiện có chiến tranh.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể tham khảo trong giảng dạy và
nghiên cứu lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục… luận
văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Quân khu IV và công tác giao thông vận tải trước chiến tranh phá
hoại lần thứ nhất.
Chương 2: Chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng trong việc đảm bảo giao
thông vận tải trên địa bàn Quân khu IV thời kỳ 1965-1968.
Chương 3: Ý nghĩa lịch sử và một số kinh nghiệm.


Chƣơng 1
QUÂN KHU IV VÀ CÔNG TÁC GIAO THÔNG VẬN TẢI

TRƢỚC CHIẾN TRANH PHÁ HOẠI LẦN THỨ NHẤT
1.1. Quân khu IV - một địa bàn chiến lƣợc
1.1.1. Điều kiện tự nhiên và con người Quân khu IV
* Điều kiện tự nhiên của Quân khu 4
Quân khu 4 là một dải đất dài và hẹp, một bên chạy dọc ven biển miền
Trung một bên chạy dọc dãy Trường Sơn hùng vĩ. Dải đất này kéo dài suốt từ
Thanh Hoá vào đến tận Quảng Trị. Vị trí địa lý của Quân khu 4 nằm vào khoảng
16,2 đến 20,3 độ vĩ Bắc, 103,5 đến 108,10 độ kinh Đông; phía Bắc giáp các tỉnh
Hoà Bình, Ninh Bình, Sơn La; phía Tây giáp các tỉnh Sầm Nưa, Xiêng Quảng,
Bulikhămxay, Khăm Muộn và một phần tỉnh Xavanakhẹt của nước Cộng hoà dân
chủ nhân dân Lào.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Ban Chấp hành Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Nghệ An (1999), Lịch
sử Đảng bộ Nghệ An 1954-1975, tập 2, Nxb. Nghệ An.

2.

Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Trị (1999), Lịch sử Đảng bộ Quảng Trị
1954-1975, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

3.

Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị (2000), Chiến tranh
cách mạng Việt Nam 1945-1975 thắng lợi và bài học, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội.

4.

Đặng Duy Bán - Đinh Xuân Lâm - Ngô Đăng Tri (1997), Lịch sử Đảng bộ
tỉnh Hà Tĩnh 1954-1975, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.


5.

Phạm Văn Bạch - Nguyễn Thành Vinh (1975), Tội ác xâm lược thực dân mới
của đế quốc Mỹ ở Việt Nam, Nxb. Sự thật, Hà Nội.

6.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2004), Giáo trình lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

7.

Phan Huy Chúc, Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá 1954-1975, tập 2, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

8.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam (1987) Nxb.
Sự thật, Hà Nội.

9.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước - Những sự kiện quân sự (1988), Viện
Lịch sử quân sự Việt Nam, Hà Nội.

10. Cuộc chiến tranh xâm lược thực dân mới của đế quốc Mỹ ở Việt Nam (1991),
Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, Hà Nội.
11. Philíp B. Davitson (1995), Những bí mật của cuộc chiến tranh Việt Nam, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội
12. Lê Duẩn (1993), Về Chiến tranh nhân dân Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
13. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 18, 1957, Nxb,
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
14. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 25, 1964, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
15. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 26, 1965, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 27, 1966, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
17. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 28, 1967, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội


18. Võ Nguyên Giáp (1975), Chiến tranh giải phóng và chiến tranh giữ nước, tập
2, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội.
19. Giáo trình lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội
20. Giônxơn (1972), Hồi ký về cuộc chiến tranh xâm lược miền Nam và cuộc
chiến tranh phá hoại miền Bắc Việt Nam, VNTTX phát hành.
21. Lê Mậu Hãn - Trần Bá Đệ - Nguyễn Văn Thư (1999), Đại cương lịch sử Việt
Nam 1945 - 1975, tập 2, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.
22. George C. Heering (1988), Cuộc chiến tranh dài ngày nhất của nước Mỹ,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
23. Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam (1995), tâp 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội.

24. Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam - trích văn kiện Đảng (1979), tập 3, Nxb.
Sách giáo khoa Mác-Lênin, Hà Nội.
25. Lịch sử Đoàn 559 bộ đội Trường sơn đường Hồ Chí Minh (1999), Nxb Quân
đội nhân dân, Hà Nội.
26. Lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1990), tập 1, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
27. Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1974), Nxb. Quân đội nhân dân, Hà
Nội.
28. Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1994), tập 2, Nxb. Quân đội nhân
dân, Hà Nội.
29. Lịch sử Quân chủng Phòng không (1993), tập 2, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà
Nội.
30. Lịch sử Pháo binh Quân đội nhân dân Việt Nam 1954-175 (1991), Nxb Quân
đội nhân dân, Hà Nội.


31. Maicơn Mắclia (1990), Cuộc chiến tranh mười ngàn ngày, Nxb. Sự thật, Hà
Nội.
32. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
33. Một số văn kiện của Đảng về chống Mỹ cứu nước (1985), Nxb. Sự thật, Hà
Nội.
34. Mấy vấn đề chỉ đạo chiến lược trong 30 năm chiến tranh giải phóng 19451975 (1999), Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội.
35. Mắc Namara (1995), Nhìn lại quá khứ - tấn thảm kịchvà những bài học về
Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
36. Năm mươi năm quân đội nhân dân Việt Nam-Biên niên sự kiện (1995). Nxb.
Quân đội nhân dân, Hà Nội
37. Nguyễn Quang Ngọc (chủ biên, 2002), Tiến trình lịch sử Việt Nam, Nxb Giáo
dục, Hà Nội
38. Những sự kiện lịch sử Đảng (1982), tập 1, Nxb. Thông tin lý luận, Hà Nội.
39. Những sự kiện lịch sử Đảng, (1985), tập 3, Nxb. Thông tin lý luận, Hà Nội.

40. Nghiên cứu văn kiện Đảng về chống Mỹ, cứu nước (1986), Nxb. Sự thật, Hà
Nội.
41. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 12 Ban chấp hành Trung ương Đảng (12/1965),
Lưu tại Thư viện Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
văn.
42. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 13 Ban chấp hành Trung ương Đảng, (1/1967),
Lưu tại Thư viện Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
văn.
43. Pitơ A. Pulơ (1986), Nước Mỹ và Đông Dương từ Rudơven đến Níchxơn, Nxb.
Thông tin lý luận, Hà Nội.


44. Quân đội nhân dân Việt Nam (1988), Vận tải quân sự chiến lược trên đường
mòn Hồ Chí Minh trong kháng chiến chống Mỹ, Tổng cục Hậu cần xuất bản.
45. Quân khu IV lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1954-1975 (1994),
Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội.
46. Sở Giao thông vận tải Nghệ An (1996), Lịch sử giao thông, vận tải Nghệ An
1945- 1995, Nxb. Giao thông vận tải, Hà Nội.
47. Sở Giao thông vận tải Thanh Hoá (1995), 50 năm xây dựng - chiến đấutrưởng thành giao thông vận tải Thanh Hoá, Nxb. Giao thông vận tải, Hà
Nội.
48. Sở Giao thông vận tải Quảng Bình (1999),. Lịch sử giao thông vận tải tỉnh
Quảng Bình 1885-1999, Nxb. Giao thông vận tải, Hà Nội.
49. Sức mạnh Việt Nam (1997), Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội.
50. Bùi Ngọc Tam - Phan Đại Doãn (1998), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Nghệ An,. Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
51. Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước- thắng lợi và bài học (1995),
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
52. Ty Giao thông vận tải Hà Tĩnh, Báo cáo về tình hình chiến tranh phá hoại của
đế quốc Mỹ trên mặt trận giao thông, vận tải (3/1965-10/1968), Hồ sơ số 892
VPTU, Văn phòng Tỉnh uỷ Hà Tĩnh.

53. Việt Nam - con số và sự kiện (1990), Nxb Sự thật, Hà Nội.
54. Việt Nam - những sự kiện 1945 - 1975 (1976), tập 2, Nxb. Khoa học xã hội,
Hà Nội.