Tài liệu môn kỹ năng thuyết trình

BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING
VIỆN NGHIÊN CỨU KINH TẾ ỨNG DỤNG
---o0o---

Lại Thế Luyện (chủ biên)
Phạm Thị Trâm Anh – Lê Thị Thúy Hà
Nguyễn Võ Huệ Anh – Nguyễn Đông Triều

KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH

Tp. Hồ Chí Minh, 2016



LỜI NÓI ĐẦU

Các bạn sinh viên thân mến!
Khi cầm cuốn sách này trên tay, chắc hẳn bạn đã nhận ra kỹ năng thuyết
trình ngày càng trở nên quan trọng như thế nào trong môi trường kinh doanh
hiện đại ngày nay?
Là một người làm kinh doanh, tại các buổi hội nghị khách hàng, hội thảo,
các cuộc hội họp giữa các phòng ban trong công ty, đại hội cổ đông, các buổi
giới thiệu sản phẩm với khách hàng, họp báo, các diễn đàn doanh nghiệp,…
bạn không thể không thuyết trình. Dù muốn dù không, bạn phải thừa nhận một
thực tế là, kỹ năng thuyết trình là một trong những chiếc chìa khóa giúp bạn
thành công – dù bạn kinh doanh trong bất cứ lĩnh vực nào!
Hiện nay, để có thể tiến xa hơn so với các đối thủ cạnh tranh và muốn
gia tăng doanh số bán hàng, nhiều công ty tuyển dụng nhân viên tiếp thị luôn
đòi hỏi ứng viên phải có kỹ năng giao tiếp tốt và kỹ năng thuyết trình. Nếu bạn
là một nhân viên tiếp thị, thì kỹ năng thuyết trình sẽ giúp bạn thuyết phục khách

hàng một cách hiệu quả hơn, nhờ đó bạn gia tăng doanh số bán hàng và gặt hái
thành công trong nghề nghiệp…
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt khốc liệt, các công ty sẽ
phải làm nhiều việc hơn để quảng bá thương hiệu. Nếu bạn là giám đốc kinh
doanh, kỹ năng thuyết trình chắc chắn là không thể thiếu được tại các buổi hội
nghị khách hàng hoặc trong những sự kiện trọng đại khác của công ty bạn…
Nếu bạn là giám đốc điều hành, bạn sẽ khó có thể làm cho công ty phát
triển lớn mạnh nếu thiếu một đội ngũ nhân viên giỏi. Vậy làm thế nào để bạn có
thể truyền cảm hứng làm việc, động viên đội ngũ nhân viên và đem lại cho họ
một tầm nhìn, sứ mệnh và những giá trị cốt lõi của công ty? Thành công cá
nhân và thành công của công ty bạn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau,
trong đó không thể thiếu kỹ năng thuyết trình của bạn.
Nếu bạn là thành viên của một dự án, kỹ năng thuyết trình sẽ là một trong
những kỹ năng giúp bạn thành công khi làm việc cùng với các thành viên khác.

1


Nhờ đó, các thành viên có thể hợp tác tốt với nhau để cùng đem lại thành công
cho dự án...
Đặc biệt, nếu bạn là một sinh viên khoa kinh tế và đang nuôi dưỡng
những hoài bão kinh doanh, thì cuốn sách này có thể là một cẩm nang vô cùng
cần thiết dành cho bạn. Ngay từ bây giờ, bạn nên trang bị cho bản thân mình
những kỹ năng thực tế cần thiết cho sự nghiệp tương lai của bạn. Thực tế cho
thấy, với các bạn sinh viên, nhiều bạn vẫn còn thiếu sự tự tin và những kỹ năng
cần thiết để có thể thuyết trình một cách hiệu quả. Nếu bạn sớm quan tâm đến
kỹ năng thuyết trình, thì điều này không chỉ giúp bạn thành công trong thời gian
học đại học mà còn tạo cho bạn có nhiều lợi thế trong môi trường công việc sau
này.
Chính vì vậy, cuốn sách này nhằm phục vụ đối tượng độc giả là đông đảo

các bạn sinh viên, các bạn trẻ, đội ngũ bán hàng chuyên nghiệp, nhân viên môi
giới bất động sản, nhân viên đang làm việc tại các doanh nghiệp, ngân hàng,
các quản lý cấp trung, trưởng phòng, giám đốc kinh doanh, …. và bất cứ ai
đang phải làm công việc cần đến kỹ năng truyết trình, đang mong muốn hoàn
thiện hơn nữa kỹ năng này!
*
Hiện tại, bạn có tự tin vào khả năng thuyết trình của bạn không? Dù bạn
là người mới bước chân vào lĩnh vực kinh doanh hay đã gặt hái nhiều thành
công trong kinh doanh, liệu giờ đây bạn đã là một người thuyết trình xuất sắc
chưa?
Sắp tới đây, bạn có chắc chắn rằng, thính giả sẽ thực sự lắng nghe bạn
khi bạn thuyết trình không?
Làm thế nào để thuyết trình một cách thành công, vì lợi ích của mình
cũng như của thính giả, và nhất là làm sao chinh phục được cả những thính giả
“khó tính” nhất?
Làm thế nào để tự tin hơn khi thuyết trình? Và làm thế nào để tạo được
phong cách cá nhân của riêng mình khi thuyết trình?
Liệu có cách nào để thuyết trình nhằm lôi cuốn được cả trái tim lẫn trí óc
của người nghe hay không?

2


Đó là những câu hỏi quan trọng mà bất cứ ai khi thuyết trình cũng quan
tâm và muốn tìm lời giải đáp.
Như đã nói, có được kỹ năng thuyết trình hiệu quả là điều cần thiết để
bạn thành công trong môi trường làm việc ngày nay. Thiết tưởng, đây là một
cuốn sách tham khảo mà bạn nên có trong tủ sách của mình. Nếu cuốn sách nhỏ
này có thể giúp ích cho bạn, khiến bạn thuyết trình một cách hiệu quả hơn, từ
đó gặt hái được nhiều thành công hơn trong phạm vi nghề nghiệp của mình, thì

bản thân người viết cũng rất lấy làm mãn nguyện!
Chân thành chúc bạn luôn gặt hái nhiều thành công trong cuộc sống và
sự nghiệp!

Các tác giả

3


PHẦN 1
CHUẨN BỊ THUYẾT TRÌNH
Để thành công trong nhiều công việc, chúng ta không thể thiếu giai đoạn
chuẩn bị. Với thuyết trình cũng vậy, bạn cần phải chuẩn bị những gì?
1. Chuẩn bị
1.1.

Chọn chủ đề
Người thuyết trình cần chọn một chủ đề phù hợp với thế mạnh, kiến thức

và kinh nghiệm của bản thân. Bạn không nên thuyết trình một chủ đề mà mình
tự cảm thấy không nắm vững.
Ở đây, bạn có thể vận dụng quy tắc ABC để xác định chính xác chủ đề và
nội dung thuyết trình của mình:
 Analyse - Phân tích, so sánh những tên đề tài có liên quan đến chủ đề
cần thuyết trình. Trên cơ sở đó, bạn lựa chọn đề tài thích hợp.
 Brainstorm - Động não suy nghĩ về nội dung cần thuyết trình, những
điểm cần nhấn mạnh và nguồn tài liệu cần thiết. Bạn có thể thu thập
thông tin bằng cách: xem lại các nghiên cứu, ấn phẩm, kinh nghiệm và
kiến thức của bản thân; học hỏi kinh nghiệm từ những chuyên gia có am
hiểu; nghiên cứu các ấn phẩm đã xuất bản; tìm hiểu thông tin từ thực tế;

hoặc tìm kiếm thông tin đáng tin cậy trên mạng internet,…
 Choose – Lựa chọn. Trên cơ sở những số liệu, tài liệu có được, bạn hãy
lựa chọn những thông tin tốt nhất, thích hợp nhất. Lựa chọn những nội
dung, điểm nhấn quan trọng, cần đặc biệt lưu ý.
Bên cạnh đó, trước khi chuẩn bị buổi thuyết trình, bạn cần xác định đâu là
mục tiêu muốn đạt được. Việc xác định rõ mục tiêu thuyết trìnhsẽ giúp bạn
chuẩn bị nội dung và lựa chọn cách diễn đạt đến người nghe một cách hiệu quả
nhất.
4


Thường thì hầu hết các bài thuyết trình thành công đều phải đạt ba yêu
cầu chính yếu: chuyển tải được những thông tin mới, người nghe không chỉ
“nghe” mà còn được “thưởng thức” bài thuyết trình và các nội dung trong bài
thuyết trình cần được trình bày rõ ràng, logic.
Để đạt được ba yêu cầu này, bạn cần lựa chọn cách diễn đạt phù hợp. Khi
truyền đạt thông tin, bạn cần trình bày theo một cấu trúc hợp lý, logic. Khi
muốn người nghe thư giãn, bạn có thể nói những câu dí dỏm, hài hước, những
câu chuyện vui…. Còn trong trường hợp mục tiêu bài thuyết trình của bạn là
muốn cổ vũ người nghe tham gia vào một số hoạt động nào đó thì bài thuyết
trình cần đem đến cho người nghe nội dung tích cực, được trình bày với giọng
điệu hào hứng, phấn khích, để kích thích tinh thần và sự hưởng ứng của người
nghe.
1.2.

Phân tích bản thân – Người thuyết trình:
Trước khi nhận lời thuyết trình về một vấn đề nào đó, bạn hãy cân nhắc

các vấn đề sau:
 Bản thân mình có am hiểu vấn đề, có đủ thông tin để trình bày hay

không?
 Vốn kiến thức lý luận và thực tiễn có liên quan đến vấn đề dự kiến trình
bày của bạn ra sao?
 Bạn có những ưu thế đặc biệt gì?
 Uy tín của bạn đối với khán giả như thế nào?
 Con người, cương vị của bạn có được người nghe chấp nhận hay không?

1.3.

Tìm hiểu khán thính giả:
Để có thể truyền đạt thông điệp một cách hiệu quả, bạn cần lưu ý trình độ

văn hóa và quan điểm của khán thính giả. Đồng thời, bạn cũng cần tính đến
phản ứng của người nghe trước khi bạn định đề cập đến một vấn đề nhạy cảm,
5


bởi điều này có thể ảnh hưởng đến bầu không khí của buổi thuyết trình. Nếu bạn
biết một số người nghe có quan điểm cứng rắn, hãy thận trọng và chỉ nêu lên
những vấn đề còn tranh cãi khi trong tay đã có những chứng cứ, lập luận tốt.
Ngoài ra, cũng nên nhớ rằng sự hài hước không đúng lúc đôi khi cũng gây phản
cảm. Do vậy, bạn chỉ sử dụng những câu chuyện vui, lời nói đùa đúng lúc để
đem lại hiệu quả cao nhất.
Số lượng người nghe cũng ảnh hưởng đến kết cấu của bài thuyết trình.
Nếu chỉ có ít người nghe, bạn có thể trả lời câu hỏi của người nghe một cách cụ
thể, hoặc đề nghị người nghe cho biết ý kiến về vấn đề đang trình bày. Còn đối
với trường hợp có đông người nghe, buổi thuyết trình phần lớn mang tính một
chiều. Trong trường hợp này, sự rõ ràng, chính xác và dễ hiểu là những yếu tố
quan trọng để duy trì sự chú ý của người nghe trong suốt buổi thuyết trình.
Có thể chia làm 4 nhóm chính:

 Thính giả biết ít – Diễn giả biết ít: vấn đề và ý tưởng cần mới mẻ; cần
có sự chuẩn bị công phu; phải chuẩn bị các ý tưởng rõ ràng; và cần có sự
thảo luận nhóm.
 Thính giả biết ít – Diễn giả biết nhiều: vấn đề đưa ra cần trình bày đơn
giản, dễ hiểu; và một lưu ý nhỏ là đừng quên rằng thính giả không hiểu
biết như mình.
 Thính giả biết nhiều – Diễn giả biết ít: đừng để rơi vào tình huống này;
cố gắng tìm hiểu xem thính giả cần gì; cần thảo luận nhóm
 Thính giả biết nhiều – Diễn giả biết nhiều: khả năng xảy ra tranh cãi sẽ
rất cao; kích thích đưa ra ý tưởng mới; dùng phương pháp thảo luận
nhóm.
Bên cạnh đó, cần xác định đối tượng nghe của buổi thuyết trình là người
như thế nào,thuộc nhóm đối tượng nào. Một số đối tượng tiêu biểu:

6


 Người phản đối mạnh mẽ: sẵn sàng chống lại bạn, họ kêu gọi mọi người
chống đối bạn, tức là bạn sẽ gặp thách thức với họ.
 Người không thân thiện: không đồng ý với quan điểm của người thuyết
trình nhưng chưa hẳn là chống đối lại; họ không ủng hộ cũng như không
có hành động gì chống đối bạn.
 Người trung lập: họ hiểu vai trò của bạn nhưng không ủng hộ cũng như
không chống đối bạn một cách rõ ràng.
 Người chưa quyết định: họ băn khoăn giữa việc chống lại hay ủng hộ
bạn, chưa tìm ra cơ sở để có được quyết định của mình.
 Người ngoài cuộc: không có ý kiến rõ ràng về vai trò của bạn vì họ
không biết những gì bạn đang trình bày.
 Người ủng hộ: khá hiểu vai trò của bạn và ủng hộ bạn nhưng họ chưa
hành động.

 Người ủng hộ mạnh mẽ: họ không chỉ hiểu rõ vai trò của bạn mà còn
sẵn sàng hành động để ủng hộ bạn.

Để có thể xác định được đối tượng nghe của buổi thuyết trình là ai, người
thuyết trình cần nói chuyện với họ, với những người biết họ và cần có sự quan
sát tổng thể một cách tỉ mỉ.
Riêng trong kinh doanh:
 Đối với bên trong tổ chức, đối tượng nghe có thể là:
 Cấp trên
 Cấp dưới
 Đồng nghiệp
 Đối với bên ngoài tổ chức, đối tượng nghe đa số là:
 Khách hàng
 Đối tác kinh doanh
7


1.4.

Tìm hiểu không gian diễn ra buổi thuyết trình và các phương tiện hỗ

trợ:
1.4.1. Không gian
Thiết kế không gian bao gồm:
 Vị trí
 Tiếng ồn
 Ánh sáng
 Âm thanh
 Điều hòa nhiệt độ
 Cửa sổ

 Trang trí
 …
Khi đã xác định được khán thính giả của buổi thuyết trình, bạn cần sắp
xếp nội thất, khung cảnh, địa điểm,… phù hợp với số lượng người tham dự. Với
một bài thuyết trình về văn học nghệ thuật, bạn có thể chọn địa điểm ngoài trời,
trang trí căn phòng ấn tượng với tranh, hoa, tượng... Nhưng với một buổi thuyết
trình về đề tài khoa học bạn không cần sắp đặt căn phòng quá cầu kì với các đồ
trang trí rườm rà.
Chẳng hạn, chương trình “Hành trình du học” lấy địa điểm Văn Miếu
Quốc Tử Giám làm nơi tổ chức. Đây là địa điểm phù hợp với lượng khách mời
không quá lớn, phù hợp với tính chất khuyến học của chương trình, bởi Quốc
Tử Giám là trường đại học đầu tiên của Việt Nam.
Bố trí bàn ghế: Tùy vào tính chất và nơi diễn ra hội nghị, chúng ta sẽ
cónhững cách sắp xếp bàn ghế theo các phong cách không gian khác nhau:


Kiểu nhà hát: Chỗ ngồi đối diện với sân khấu, bàn hội nghị hay diễn
giả và không có bàn.

8


 Sử dụng:
 Phù hợp cho những sự kiện mà người tham dự là khán giả.
 Hình thức này không được khuyến cáo cho sự kiện ăn uống và có ghi
chép.
 Gợi ý:
 Các hàng ghế có thể sắp xếp theo hình tròn, bán nguyệt, thẳng hay
sắp xếp về phía tiêu điểm.
 Có thể xếp so le các hàng ghế để người sau không bị vướng tầm nhìn

bởi đầu của người ngồi trước.
 Nếu phòng có không gian, có thể chừa lối đi khoảng 1m ở giữa
haidãy ghế để người tham dự có thể di chuyển trong trường hợp cần thiết.
Khoảng 2 - 3 lối đi là lý tưởng.
 Ưu điểm:
 Tốt cho các sự kiện đông người mà không cần ghi chép (như hội thảo
giới thiệu sản phẩm).
 Linh hoạt cho mọi phòng họp.
 Nhược điểm:
 Cần phải có sự thay đổi độ cao để phía sau có thể nhìn thấy sân khấu
mà không bị chắn tầm nhìn khi số lượng người quá đông.
 Không có mặt bằng để ghi chép.
 Tính tương tác kém.
 Kiểu chữ U: Một loạt các bàn hội nghị được sắp xếp theo hình chữ U
với ghế xung quanh bên ngoài.

9


 Sử dụng: thường được sử dụng cho các cuộc họp: Hội đồng quản trị, các
cuộc họp ủy ban, hoặc các nhóm thảo luận, nơi có một người nói, âm
thanh, hình ảnh trình bày hoặc tiêu điểm khác.
 Gợi ý:
 Khoảng cách tối thiểu là 5cm giữa mỗi bàn của người tham dự.
 Chừa khoảng trống bên trong chữ U và người tham dự chỉ ngồi ở bên
ngoài.
 Tránh sắp xếp kiểu chữ U cho những hội nghị lớn hơn 25 người, vì khi
đó các phần của chữ U trở nên quá dài và không thể thúc đẩy sự tham gia
của người tham dự.
 Ưu điểm:

 Không gian làm việc tốt.
 Tương tác tốt giữa những người tham gia.
 Lý thưởng khi nghe – nhìn hoặc thuyết trình.
 Nhược điểm: không phù hợp với những hội nghị lớn hơn 25 người.
 Kiểu lớp học: Dãy bàn hội nghị thường hướng lên sân khấu, có không
gian cho mọi người ghi chép.

10


 Sử dụng: Kiểu sắp xếp này lý tưởng cho các sự kiện có ghi chép hoặc có
phát tài liệu để người tham dự tham khảo hoặc dùng máy tính xách tay.
Đây là giải pháp sắp xếp giúp thoải mái nhất cho những cuộc họp dài và
có không gian cho khách mời để vật dụng hoặc gác tay.
 Gợi ý:
 Các bàn được đặt phía dưới sân khấu và mở rộng dần về phía cuối
khán phòng, hướng tầm nhìn về phía người nói.
 Khoảng trống giữa mỗi người trên một bànkhoảng 50-60cm, tùy thuộc
vào không gian và các vật dụng hay tài liệu cần sử dụng trong hội nghị.
 Không gian tối thiểu giữa các bàn là 0,9-1,0m để lấy lối đi, con số này
có thể lớn hơn nếu diện tích cho phép.
 Ưu điểm:
 Người trình bày có thể nhìn thấy tất cả những người tham gia
 Sức chứa lớn trong không gian ít hơn
 Nhược điểm:
 Tương tác ít
 Nếu không khéo sắp xếp, đôi khi những người tham gia chỉ nhìn
thấy lưng của nhau.
Trên đây chì là một số cách bố trí không gian tiêu biểu cho một buổi
thuyết trình trong kinh doanh. Ngoài những cách thức trên thì còn rất nhiều kiểu

bố trí cho một không gian thuyết trình. Tùy theo mục đích, địa điểm, chi phí mà
người thuyết trình sẽ lựa chon cách bố trí phù hợp.

11


1.4.2. Thiết bị và dụng cụ hỗ trợ:
 Cần phải tìm hiểu cách sử dụng, kiểm tra kỹ lưỡng các thiết bị, dụng cụ
hỗ trợ thuyết trình.
 Các thiết bị phải tương thích, ăn khớp với nhau.
 Các thiết bị phải tương thích với không gian và thời gian của buổi thuyết
trình. Không thể dùng màn hình chỉ 19 inch khi bạn thuyết trình trong
khán phòng lớn với hơn 200 người tham dự.
1.4.3. Thời gian:
Bạn cần lên kế hoạch, chuẩn bị và luyện tập trước sao cho bài thuyết trình
chỉ chiếm 75% lượng thời gian ước lượng. Nếu bạn kết thúc sớm thì không sao
nhưng nếu kết thúc muộn thì sẽ rất tệ. Nếu muốn mọi người lắng nghe bạn, chỉ
nên dành 50% thời gian để trình bày và dành 25% còn lại để người nghe cùng
tham gia.
1.5.

Thu thập thông tin cho buổi thuyết trình:

 Tìm kiếm:
 Xem lại các nghiên cứu, ấn phẩm, kinh nghiệm và kiến thức của bạn;
 Phỏng vấn trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ những chuyên gia am
tường lĩnh vực bạn sẽ trình bày;
 Nghiên cứu những ấn phẩm đã xuất bản và lưu trữ trong thư viện;
 Tìm hiểu thông tin từ các công ty tư vấn, công ty nghiên cứu thị
trường;

 Tìm kiếm trên mạng những thông tin có liên quan đến chủ đề bạn sắp
trình bày, nhưng cần cẩn trọng vì trên mạng có nhiều thông tin không
chính xác.
 Chọn lọc:
 Dựa trên số liệu, tài liệu có được.
 Lựa chọn thông tin tốt nhất, thích hợp nhất cho bài thuyết trình.

12


 Chọn thông tin đáp ứng nhu cầu thông tin của đối tượng, mang tính
thời sự, cấp thiết, phản ánh những vấn đề của cuộc sống.

Xây dựng bài thuyết trình theo quy trình TOPP

Các bước tiến hành theo 5 giai đoạn trong quy trình TOPP

Trước khi chuẩn bị một bài thuyết trình bất kỳ, bạn luôn phải xác định: khán
thính giả của mình là ai, họ muốn nghe điều gì, bạn sẽ làm như thế nào để tạo
nên một bài thuyết trình thú vị và hấp dẫn bằng những câu hỏi trong sơ đồ dưới
đây:

13


Giai đoạn 1 (phân tích khán – thính giả)
Để có một bài thuyết trình hấp dẫn, trước hết phải đảm bảo yếu tố phù
hợp. Bạn không thể có số đông khán giả phấn khích, hào hứng với bài thuyết
trình khi nội dung của nó không hướng đến người nghe. Ví dụ, đứng trước
những người trẻ tuổi, mạnh khỏe và đầy nhiệt huyết mà bạn thuyết trình về

những vấn đề của tuổi già và những lời khuyên về giữ gìn sức khỏe khi về già
sẽ ít tạo được sự hứng khởi từ họ. Bạn nói chuyện về vấn đề thời sự quốc tế,
những tranh chấp về lợi ích kinh tế cho các em thiếu nhi thì khán giả của bạn sẽ
hiểu được bao nhiêu phần trong bài nói chuyện của bạn?
Sự phù hợp với thính giả sẽ bao gồm tất cả những yếu tố sau:
• Trình độ văn hóa (những kiến thức phổ thông)
• Tuổi tác, giới tính (lý do họ đến nghe thuyết trình?) Bài thuyết trình
của bạn có thích hợp cho đối tượng nghe về tuổi tác, giới tính hay không?
Bạn có đang nói về những kĩ năng để có thể chăm sóc con cái, gia đình
một cách hiệu quả nhất cho các nam thanh niên độc thân hay không?
• Họ đã biết gì về vấn đề sắp được trình bày?
• Thái độ của họ đối với thuyết trình:
 Thân thiện
 Trung tính
 Nổi khùng
•

Số lượng người nghe

Công việc cuối cùng trong giai đoạn xác định thông tin cử tọa, hãy chắc chắn
bạn đã làm tốt những câu hỏi dưới đây:
 Họ là ai? Nội dung thuyết trình phải xoay quanh người nghe  cần xác
định khán thính giả là ai
 Họ muốn nghe gì khi đến với buổi thuyết trình?
 “Vấn đề này có lợi ích gì cho tôi?” – Đây là câu hỏi mà người nghe sẽ
đặt ra trong suốt quá trình tham dự
Giai đoạn 2 (xác định đề tài và nội dung thuyết trình)
14

Công việc tiếp theo cũng rất quan trọng cho một bài thuyết trình hấp dẫn,
sau khi bạn đã xác định được đối tượng khán giả của mình. Đó là việc xác định
chủ đề bài thuyết trình và những nội dung mà bạn sẽ nói với họ. Bạn sẽ làm tốt
bước này khi bạn tuân thủ những yêu cầu này:
 Nên chọn một chủ đề phù hợp với thế mạnh, kiến thức và kinh nghiệm
của bản thân.
 Không nên thuyết trình một chủ đề không nắm vững hoặc không
ngang tầm với bạn
 Vận dụng quy tắc ABC để xác định chính xác chủ đề và nội dung
thuyết trình
A Analyse – Phân tích, so sánh những chủ đề có liên quan đến chủ đề cần
thuyết trình . Trên cơ sở đó, lựa chọn ra chủ đề thích hợp.
B Brainstorm: động não suy nghĩ về nội dung cần thuyết trình, những
điểm cần nhấn mạnh và nguồn tài liệu cần thiết, có liên quan đến chủ đề.
Bạn có thể thu thập thông tin bằng cách:
– Tìm tòi, tham khảo các nghiên cứu, giáo trình, tài liệu…
– Vận dụng kinh nghiệm và kiến thức của bản thân
– Học hỏi kinh nghiệm từ những chuyên gia có am hiểu
– Nghiên cứu các ấn phẩm đã xuất bản
– Tham khảo những đề tài đã được trình bày có liên quan
– Tìm hiểu thông tin từ thực tế
– Tìm kiếm thông tin trên internet…
C Choose – lựa chọn. Trên cơ sở những số liệu, tài liệu có được, bạn
hãy lựa chọn những thông tin tốt nhất, thích hợp nhất
Giai đoạn 3 (phác thảo bài thuyết trình)
- Lập đề cương bài thuyết trình theo một kết cấu hợp lý nhất
- Các dạng mô hình một bài thuyết trình mà bạn có thể vận dụng theo
sơ đồ dưới đây:
15

Giai đoạn 4 (hoàn chỉnh bài thuyết trình)
Xác định nội dung cần giải quyết của từng phần để bạn phân phối thời
lượng cho từng phần cụ thể và những hành động cụ thể sẽ làm đối với mỗi phần.
Trình bày phần mở đầu
 Chào và hoan nghênh khán-thính giả
 Giới thiệu bản thân
 Giới thiệu chủ đề và dàn ý bài thuyết trình
 Thỏa thuận cách thức trình bày (đơn giản hoặc ấn tượng)
Trình bày phần nội dung
 Xác định rõ ràng từng vấn đề cần được trình bày (Giữa các vấn đề cần có
sự chuyển tiếp)
 Cung cấp thông tin cụ thể và đáng tin (sự kiện, câu chuyện, hình ảnh…)
 Tạo được sự tập trung chú ý của cử tọa
 Lập luận đơn giản, rõ ràng, và dễ hiểu
 Vấn đề trình bày phải được “kết nối” với sự hiểu biết (trình độ kiến thức)
của khán giả
Trình bày phần kết luận
 Chuẩn bị kết bài: Có nhiều cách để chuyển ý và chuẩn bị, chú ý nhất là
tránh để khán giả cảm giác hụt hẫng do “kết đột ngột”
16


 Tóm lược lại các nội dung chính yếu, liên kết với hiệu quả mong đợi của
khán giả
 Kết. Một câu nói theo kiểu “triết lý” hoặc một đoạn phim có ý nghĩa có
thể là một lựa chọn tốt. Ngoài ra, bạn cần chú ý đến tính phù hợp của lứa
tuổi và văn hóa đối với người nghe.
Giai đoạn 5 (thử nghiệm)
 Đọc kỹ bản thảo cuối cùng của bài thuyết trình

 Nắm vững ý chính, các nội dung quan trọng
 Chắc chắn nắm rõ phần giới thiệu.
 Hãy sẵn sàng những câu hỏi gợi ý (nếu cần)
 Luyện tập thuyết trình kết hợp với slide powerpoint. Bạn có thể nhờ
người khác làm cử tọa để bạn có cảm giác “thật” hơn khi luyện tập.
Việc luyện tập thuyết trình bằng cách đọc nhẩm hay chỉ mường tượng
trong đầu là chưa đủ. Thay vào đó, bạn hãy đứng dậy và luyện tập như thể khán
giả đang ở ngay trước mặt bạn. Hãy sử dụng các dụng cụ trực quan (nếu có),
bao gồm máy tính, laptop…
Bạn nên luyện tập ít nhất hai lần trước khi chính thức đầu bài thuyết trình.
Hãy nhờ người khác làm khán giả cho bạn để góp ý và nếu có thể, ghi hình lại
các buổi tập. Sau đó, bạn thử xem lại băng ghi hình hoặc lắng nghe ý kiến đóng
góp và có những chỉnh sửa cần thiết trước buổi thuyết trình.

17


2. Tiếp x c khán thính giả.
- Chuẩn bị tinh thần ngay trước lúc tiếp xúc với khán thính giả :
Một bài thuyết trình đạt hiệu quả khi thật sự nó được thực hiện giai đoạn
« chuẩn bị » một cách cẩn thận. Để tiếp xúc với khán thính giả thuận lợi và
thành công, nội dung của bài thuyết trình phải đảm bảo tính thuyết phục và hấp
dẫn. Ngoài ra, tìm hiểu khán thính giả là điều cực kỳ quan trọng. Cần chắc chắn
rằng bạn đã rất nghiêm túc trong việc tìm kiếm thông tin về trình độ, nhu cầu,
mong đợi,… của khán thính giả.
Hồi hộp, lo lắng là những cảm xúc thường gặp khi trước khi chúng ta
thuyết trình. Ngay cả những người thường xuyên phải nói trước đám đông nhất
cũng khó tránh khỏi điều này. Tuy nhiên, chắc chắn bạn có thể khắc phục được
điều đó nếu như có sự tham gia luyện tập thường xuyên. Trước tiên, hãy chấp
nhận nó như một lẽ tất yếu.

Để giảm bớt sự mất bình tĩnh dẫn đến những hành vi nói lắp hoặc nói quá
nhanh, chân tay run rẩy, tiết mồ hôi, bạn có thể tập hít thở. Hít sâu và chậm rãi,
đều đặn để điều hòa nhịp tim, hơi thở nhịp nhàng. Điều này khiến tốc độ giọng
nói của bạn được ổn định và những cử chỉ, điệu bộ trở nên tự nhiên hơn.
Bạn có thể nói chuyện với một vài người trước khi chính thức tham gia
buổi thuyết trình. Cuộc giao tiếp nên ngắn gọn và vui vẻ tạo sự thoải mái cho
chính bản thân. Bạn cũng có thể trò chuyện ngắn, thân mật với khán giả trước
khi buổi thuyết trình chính thức diễn ra. Cười và cử động nhẹ tay chân giúp cho
tinh thần của bạn linh hoạt và hưng phấn.
Ngoài ra, việc chuẩn bị tinh thần trước khi tiếp xúc khán thính giả có thể
dùng đến sự hỗ trợ từ các hình thức mở đầu khác như một đoạn video clip, câu
chuyện được dàn dựng qua một vở kịch ngắn hoặc các trò chơi khởi động...
Những cách thức này giúp người thuyết trình dẫn dắt ý tưởng logic, ấn tượng và
tiếp xúc với khán thính giả một cách nhẹ nhàng, ấn tượng nhưng dễ hiểu.
18


- Qui luật của sự chú ý
Thu hút và duy trì sự chú ý là nhiệm vụ của người thuyết trình. Trong đó,
phổ biến là cách sử dụng các biện pháp tu từ trong diễn đạt, dẫn dắt bằng các
câu chuyện mang tính thời sự, được nhiều người biết đến và thể hiệnngôn ngữ
cơ thể phù hợp.
 Sử dụng các biện pháp tu từ như phép so sánh, ví von hoặc ẩn dụ hoặc
khoa trương, nói quá. Sử dụng các biện pháp tu từ giúp lối diễn đạt trở nên
phong phú, sinh động và bóng bẩy. Cách nói khoa trương nhằm thổi phồng,
nhấn mạnh một vấn đề nào đó nhằm tạo sự chú ý chứ không phải là lừa dối
khán thính giả.
 Sử dụng các câu chuyện mang tính thời sự : khi đưa ra một vấn đề, liên
kết với những ví dụ sống động trong thực tế nhằm mang tới sự dễ hiểu và hấp
dẫn khán thính giả. Những câu chuyện, tình huống đó cần có sự phù hợp với

trình độ, lứa tuổi, kinh nghiệm,… của đối tượng người nghe.
 Sử dụng ngôn ngữ cơ thể : ngôn ngữ cơ thể đóng vai trò rất quan trọng
trong việc trình bày trước đám đông. Người thuyết trình cần lưu ý những biểu
hiện của nét mặt, ánh mắt, tư thế, dáng điệu,… để phần trình bày của mình gây
được chú ý nhất. Ngôn ngữ cơ thể nên được sử dụng để minh họa cho nội dung
và cả cảm xúc của người thuyết trình cũng như thông điệp mang lại. Tạo thiện
cảm và mối quan hệ.
3. Triển khai.
- Trình bày rõ ràng có minh họa.
Khi bạn đã chuẩn bị một phần nội dung thuyết phục, nghĩa là đảm bảo
tính chặt chẽ trong kết cấu và nội dung chi tiết cô đọng, súc tích, phần còn lại –
đứng trước đám đông, bạn cần lưu ý đến cách chuyển tải thông tin và trình
chiếu slide.

19


Đối với việc chuyển tải thông tin, trước tiên bạn cần thống nhất về cách
thức làm việc, dàn ý của vấn đề với khán thính giả của mình. Giới thiệu cho họ
về trình tự của bài thuyết trình, những yêu cầu và mục đích của vấn đề một cách
rõ ràng và đơn giản. Bước này nên được tiến hành đầu tiên giúp người nghe có
thể thấy được toàn cảnh nội dung bài thuyết trình mà họ đang được hướng tới,
từ đó chính họ chuẩn bị câu hỏi, thắc mắc và những kinh nghiệm họ đã trải qua
đối với vấn đề này.
Để phần thuyết trình rõ ràng, dễ hiểu, người trình bày phải thường xuyên
sử dụng các hình ảnh, clip, câu chuyện… minh họa. Các chứng cứ này nên được
trích dẫn nguồn gốc, ngày tháng, nguyên nhân. Vì điều này giúp đảm bảo uy tín
của người thuyết trình, cũng như tăng tính thực tiễn và khoa học cho vấn đề mà
bạn đang trình bày. Những sự kiện người thật, việc thật luôn tính tin cậy cao
trong việc truyền thông, giáo dục người khác.

Giữa các ý trình bày, người thuyết trình cần tạo được sự chuyển ý. Trong
một khoảng thời gian, khán thính giả phải nghe và tiếp thu một số thông tin lớn.
Nếu như không tạo ra được sự liên kết giữa các ý trong trình bày, có thể sẽ
khiến người nghe mất tập trung, gặp khó khăn trong việc tiếp nhận kiến thức,
kinh nghiệm. Sự chuyển ý là cách thức giúp người nghe liên kết vấn đề trong
một tổng thể nội dung đã được thống nhất.
Đối với việc trình bày slide trình chiếu, người thuyết trình cần lưu ý
những điều như sau :
 Số lượng 6 – 10 slide cho khoảng10 – 20 phút thuyết trình
 Cỡ chữ: ít nhất là 18, chữ dùng cho tựa đề phải lớn hơn và có thể sử dụng
màu sắc khác để tạo sự nhấn mạnh
 Mỗi slide nên có khoảng 5 – 8 dòng (trừ tựa đề)
 Phông nền nên đơn giản, sử dụng màu sắc có tính đối lập giữa màu của
nền và màu của chữ. Màu sắc và kiểu phông nên phải có sự phù hợp với
đối tượng khán thính giả.
20


 Tuyệt đối tránh mọi lỗi chính tả và ngữ pháp
 Tránh sử dụng quá nhiều hiệu ứng đặc biệt vì sẽ làm người nghe mất tập
trung vào bài nói
- Tương tác với khán thính giả.
Trước hết, chúng ta cần xác định, đây là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng
của người thuyết trình. Thuyết trình không có nghĩa bạn chỉ thực hiện trình bày
một vấn đề, mà bạn còn phải chủ động xây dựng mối quan hệ với khán thính
giả, lắng nghe những phản hồi của họ cũng như khơi dậy sự chủ động trong
người nghe của mình.
Xây dựng tính tương tác với khán thính giả được thể hiện ở nhiều mặt.
Trước tiên là kỹ năng đặt câu hỏi của người thuyết trình. Bạn cần thống nhất
quan điểm rằng, thuyết trình nghĩa là bạn đang cung cấp một số lượng kiến thức

và giúp người nghe hiểu, chia sẻ thêm về vấn đề, khác hoàn toàn với việc kiểm
tra kiến thức hay một cuộc thi mang tính thử thách. Cách thức đặt câu hỏi không
thể mang tính đánh đố, quá khó để thách thức người nghe. Kỹ năng đặt câu hỏi
nên mang tính khích lệ người nghe tham gia chia sẻ suy nghĩ và cung cấp thêm
một khối lượng kiến thức, mà có thể nằm ngoài tầm kiểm soát của người thuyết
trình. Như vậy, trong giai đoạn chuẩn bị, bạn cần chuẩn bị một số câu hỏi phù
hợp với trình độ và kinh nghiệm của người nghe. Ngoài ra, bạn cũng cần phải
lưu ý cách thức đặt câu hỏi để tạo được sự tôn trọng nhưng vẫn gần gũi, động
viên người khác trả lời. Sẽ có sự khác biệt lớn về tâm lý lứa tuổi trong vấn đề
này.
Sự tương tác với khán thính giả còn được thể hiện rõ nét thông qua sử
dụng những dấu hiệu ngôn ngữ không lời. Trước tiên có thể kể đến khoảng cách
và sự di chuyển. Trong nhiều trường hợp, không gian cho việc thuyết trình có
sự thuận lợi cho việc giao tiếp giữa người thuyết trình và khán thính giả.
Khoảng cách lý tưởng từ vị trí đứng của người thuyết trình đến người nghe là 2
– 3 mét. Trong đó, người thuyết trình có thể thoải mái di chuyển, không có bất
21


kỳ sự ngăn cách, cản trở nào về không gian. Từ đó, người thuyết trình có thể
tiến tới gần hơn một hoặc một vài đối tượng nào đó để tương tác như đặt câu
hỏi, lắng nghe…
Tuy nhiên, thực tế cho thấy cũng có rất nhiều trường hợp, địa điểm thuyết
trình và các cơ sở vật chất khác (micro, bảng chiếu) không thật sự thuận lợi, nên
người thuyết trình phải chủ động tìm kiếm cách thức tạo ra sự tương tác phù
hợp với thính giả của mình. Bạn tuyệt đối không bao giờ là đứng yên một chỗ
hay chỉ tập trung vào duy nhất một hoặc một nhóm người nghe nào đó. Bạn cần
phải linh hoạt di chuyển và tạo sự giao tiếp rộng khắp với khán thính giả tại địa
điểm thuyết trình (trái – phải, xa – gần).
Sự tương tác với khán thính giả còn được thực hiện thông qua một số trò

chơi nhỏ mang tính giao lưu, cởi mở hơn đối với trường hợp người nghe khá
trầm lắng. Cách tương tác này tạo ra sự hưng phấn với những đối tượng sôi nổi,
linh hoạt.
- Tránh các thói quen xấu trong lúc thuyết trình :
Nội dung bài thuyết trình đã được chuẩn bị tốt nhưng nếu như người
thuyết trình bỏ qua phong cách trình bày có thể sẽ dẫn đến thất bại. Sau đây là
những thói quen cần phải tránh trong khi thuyết trình.
 Đứng một chỗ : Thật sự việc bạn đứng im, không di chuyển dễ khiến bạn
trở nên lo lắng và hồi hộp hơn, với những dấu hiệu đi kèm như tim đập
mạnh, mặt tái nhợt và tay chân run rẩy. Đó là những biểu hiện của thiếu
tự tin, mất bình tĩnh. Vận động bằng cách di chuyển, sử dụng tay sẽ khiến
cơ thể cảm thấy thoải mái hơn
 Hai tay để quá lâu trong túi áo hoặc túi quần: con người thường có rất
nhiều thói quen về dáng vẻ, điệu bộ. Tuy nhiên, khi đứng trước đám
đông, bạn phải ý thức điều này rất rõ ràng. Nếu trong một khoảng thời
gian dài, duy trì một kiểu điệu bộ như đút hai tay vào túi quần có thể
22


khiến người khác đánh giá bạn thiếu nhiệt tình hoặc thậm chí là mất lịch
sự. Ánh mắt không tập trung vào khán thính giả. Thay vào đó, người
thuyết trình chỉ nhìn lên trần nhà hoặc xuống đất, hoặc chỉ tập trung ánh
mắt vào một vài đối tượng trong suốt thời gian dài. Khán thính giả sẽ cảm
thấy bạn không tự tin, thiếu chuyện nghiệp hoặc không thân thiện.
 Duy trì hoặc lặp lại quá lâu các động tác thừa như hai tay chắp sau lưng
hoặc thu tay trước bụng, chống tay lên hông, chỉ ngón tay vào người
khác, khoanh tay trước ngực… sẽ trở thành rảo cản lớn trong giao tiếp
với khán thính giả. Những cử chỉ này được lặp đi lặp lại sẽ trở thành thừa
thãi, phản tác dụng.
 Phụ thuộc quá nhiều vào slide hoặc tài liệu cầm theo. Xuất phát từ việc

bạn thiếu tự tin trong phần trình bày của mình và phải tìm kiếm sự hỗ trợ
trong chính phần chuẩn bị của mình. Tuy nhiên, điều này chỉ khiến bạn
trở nên thiếu chuyên nghiệp
 Ngoài ra một số những hành vi theo thói quen như chân co duỗi, đứng
phải tựa bàn, gãi đầu,… cần phải được mỗi bản thân ý thức rõ ràng để
chỉnh sửa cho phù hợp với yêu cầu của người thuyết trình.
4. Kết th c.
-

lý các c u h i của thính giả :
Không chỉ đến mất kết thúc, khán thính giả mới đặt câu hỏi. Họ hoàn toàn

có quyền và nên được khuyến khích đưa ra suy nghĩ của mình bất kỳ lúc nào. Vì
vậy, là người thuyết trình, bạn phải đảm bảo mình có sự am hiểu sâu sắc về đề
tài mà bạn đang trình bày.
Câu hỏi có thể được nêu lên trực tiếp hoặc gián tiếp. Đối với những câu
hỏi được chuyển đến bằng thư/ phiếu, bạn có thể sắp xếp theo thứ tự từ đơn giản
đến phức tạp. Hoặc bạn cũng có thể chọn ra một số câu hỏi có tính khái quát
làm chủ đề để khán thính giả làm việc nhóm và trình bày.
23