Bài giảng kinh tế xây dựng

tr−êng ®¹i häc thuû lîi
B

môn: Kinh t

T P BÀI GI NG

Kinh t xây d ng

Hà n i 2010

1


M CL C
M C L C................................................................................................................................................2
CH

NG 1 M

U...........................................................................................................................5

1.1. VAI TRÒ VÀ NHI M V C A NGÀNH XÂY D NG TRONG N N KINH T QU C DÂN .......................................5
1.2 TÌNH HÌNH U T XÂY D NG C A VI T NAM TRONG NH NG N M QUA .................................................6
1.2.1. Tình hình đ u t vào n n kinh t qu c dân theo ngành theo ngành là vùng lãnh th trong
giai đo n (2001 ÷ 2005).................................................................................................................6
1.2.2.
u t nhà n c cho l nh v c giao thông giai đo n 1996 ÷ 2005 ......................................7
1.2.3.
u t nhà n c cho l nh v c xây d ng công trình thu l i ...............................................8
1.3. NH NG C I M KINH T K THU T C A NGÀNH XÂY D NG THU L I ..................................................9

1.3.1. Khái ni m và đ c đi m c a s n ph m xây d ng thu l i....................................................9
1.3.2. Nh ng đ c đi m c a vi c thi công các công trình xây d ng.............................................10
1.4. KHÁI NI M, I T NG, N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U MÔN H C ......................................11
1.4.1. Khái ni m v Kinh t xây d ng:.........................................................................................11
1.4.2.
i t ng ...........................................................................................................................12
1.4.3 N i dung nghiên c u c a môn h c kinh t xây d ng .......................................................12
1.4.4 Ph ng pháp nghiên c u môn h c Kinh t xây d ng........................................................12
CÂU H I CH

NG 1 ..........................................................................................................................12

CÂU 1. T I SAO NÓI S N XU T XÂY D NG LUÔN BI N

NG? ...................................................12

CH
NG 2 C S LÝ LU N ÁNH GIÁ TÀI CHÍNH, KINH T - XÃ H I CÁC D ÁN XÂY
D NG THU L I .................................................................................................................................12
2.1. CÁC LO I CHI PHÍ ..........................................................................................................................12
2.1.1. Chi phí đ u t xây d ng ...................................................................................................12
2.1.2. Chi phí qu n lý v n hành...................................................................................................13
2.1.3. M t s khái ni m khác v chi phí ......................................................................................14
2.2. THU NH P C A D ÁN ....................................................................................................................16
2.2.1. Khái ni m v thu nh p c a d án......................................................................................16
2.3. GIÁ TR C A TI N T THEO TH I GIAN ..............................................................................................16
2.3.1. Tính toán lãi t c.................................................................................................................16
1. Khái ni m v lãi t c và lãi su t ..........................................................................................................16
2. Lãi t c đ n ........................................................................................................................................17
3. Lãi t c ghép.......................................................................................................................................17

2.3.2. Xác đ nh lãi su t có xét đ n y u t l m phát.....................................................................18
2.3.3. Bi u đ dòng ti n t ...........................................................................................................18
2.4. PH NG PHÁP XÁC NH GIÁ TR T NG
NG C A TI N T TRONG TR
NG H P DÒNG TI N T
N
VÀ PHÂN B
U ..................................................................................................................................19
2.4.1. Các ký hi u tính toán .........................................................................................................19
2.4.2. Ph ng pháp xác đ nh giá tr ti n t
th i đi m hi n t i (P) khi cho tr c giá tr c a ti n
t
th i đi m t ng lai (F) ..........................................................................................................19
2.4.3. Ph ng pháp xác đ nh giá tr t ng lai (F) c a ti n t khi cho tr c tr s c a chu i dòng
ti n t đ u (A) ..............................................................................................................................20
2.4.4. Ph ng pháp xác đ nh giá tr c a thành ph n c a chu i ti n t phân b đ u (A) khi cho
bi t giá tr t ng đ ng t ng lai (F) c a nó...............................................................................20
2.4.5. Ph ng pháp xác đ nh giá tr t ng đ ng th i đi m hi n t i (P) khi cho tr c giá tr
c a thành ph n c a chu i giá tr ti n t phân b đ u c a nó là A ..............................................20
2.4.6. Ph ng pháp xác đ nh giá tr c a thành ph n c a chu i ti n t đ u (A) khi cho bi t tr c
giá tr t ng đ ng th i đi m hi n t i c a nó là P ...................................................................21
2.5. PH NG PHÁP XÁC NH GIÁ TR T NG
NG C A TI N T TRONG TR
NG H P DÒNG TI N T PHÂN
B KHÔNG
U ....................................................................................................................................21
2.6. PH NG PHÁP PHÂN TÍCH ÁNH GIÁ D ÁN U T V M T KINH T XÃ H I .......................................22
2.6.1. S c n thi t c a vi c phân tích kinh t xã h i ...................................................................22
2.6.2. S khác nhau gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i ................................22

2.7. CÁC PH NG PHÁP ÁNH GIÁ CÁC D ÁN ......................................................................................22
2.7.1. Ph ng pháp dùng ch tiêu t ng h p không đ n v đo đ x p h ng các ph ng án .......22
2.7.2. Ph ng pháp phân tích giá tr - giá tr s d ng .................................................................26
2.7.3. Ph ng pháp phân tích chi phí - L i ích (CBA) ................................................................27

2


CÂU H I CH

NG 2 ..........................................................................................................................33

CÂU 1. KHÁI NI M NPV, IRR, B/C?....................................................................................................33
CH

NG 3 V N S N XU T TRONG CÁC DOANH NGHI P XÂY D NG....................................33

3.1. KHÁI NI M V V N S N XU T ..........................................................................................................33
3.2. V N C NH ................................................................................................................................34
3.2.1. Các khái ni m v TSC ....................................................................................................34
3.2.2. Phân lo i v n c đ nh ........................................................................................................35
3.2.3. ánh giá v n c đ nh .........................................................................................................36
3.2.4. Các hình th c c a v n c đ nh ..........................................................................................36
3.2.5. Hao mòn và nh ng bi n pháp gi m hao mòn v n c đ nh................................................38
3.2.6. Kh u hao và các ph ng pháp xác đ nh kh u hao v n c đ nh ......................................39
1. Mô hình kh u hao gi m nhanh (Declining Balance, vi t t t là mô hình DB) .....................................42
2. Mô hình kh u hao theo t ng các s th t n m (Sum - of year - Digits Depreciation, vi t t t SYD) .42
3. Mô hình kh u hao h s v n chìm (Sinking Fund Depreciation, vi t t t SF) ....................................43
4. Kh u hao theo đ n v s n l ng: ......................................................................................................43
5. Kh u hao theo m c đ c n ki t tài nguyên: ......................................................................................44

3.2.7. Ph

ng pháp xác đ nh th i h n s d ng h p lý c a tài s n c đ nh ................................45

1. Khái ni m...........................................................................................................................................45
2. Ph ng pháp xác đ nh th i h n s d ng tài s n c đ nh t i u v m t kinh t .................................45

3.2.8. L p k ho ch v tài s n c đ nh ........................................................................................47

1. K ho ch s d ng TSC :.................................................................................................................47
2. K ho ch kh u hao tài s n c đ nh....................................................................................................47
3. K ho ch d tr tài s n c đ nh ........................................................................................................48
4. K ho ch trang b tài s n c đ nh ......................................................................................................50
5. K ho ch b o d ng và s a ch a tài s n c đ nh............................................................................50
6. Xác đ nh s n l ng hoà v n c a tài s n c đ nh ...............................................................................50

3.3. KHÁI NI M, THÀNH PH N VÀ C C U V N L U NG (VL ) ..............................................................51
3.3.1. Khái ni m...........................................................................................................................51
3.3.2. Thành ph n v n l u đ ng:.................................................................................................51

1. V n l u đ ng n m trong quá trình d tr s n xu t bao g m:............................................................51
2. VL n m trong quá trình s n xu t: ....................................................................................................52

3.3.3. Các ngu n v n l u đ ng: ..................................................................................................52

1. Ngu n v n l u đ ng t có: ................................................................................................................52
2. Ngu n v n l u đ ng đi vay................................................................................................................52
3. Ngu n v n l u đ ng coi nh t có: ...................................................................................................52

3.3.4. C c u c u VL ................................................................................................................53
1. Nh ng nhân t v m t s n xu t ........................................................................................................53
2. Nh ng nhân t thu c m t cung c p:..................................................................................................53
3. Nh ng nhân t thu c l u thông.........................................................................................................53

3.4. CHU CHUY N VL VÀ CÁC BI N PHÁP T NG NHANH T C CHU CHUY N .........................................54
3.4.1. Chu chuy n VL ................................................................................................................54
3.4.2. Bi n pháp t ng nhanh t c đ chu chuy n .........................................................................56
CÂU H I CH
CH

NG 3 ..........................................................................................................................57

NG 4 CHI PHÍ D

ÁN

UT

XÂY D NG CÔNG TRÌNH....................................................57

4.1. NGUYEN T C L P PHI D AN D U T XAY D NG CONG TRINH ............................................................57
4.2. T NG M C D U T , D TOAN XAY D NG CONG TRINH ......................................................................58
4.2.1. Khái ni m v t ng m c đ u t , d toán đ u t xây d ng công trình................................58
1. Khái ni m v T ng m c đ u t d án đ u t xây d ng công trình...................................................58
2. Khái ni m v d toán xây d ng công trình........................................................................................58

4.2.2. N i dung t ng m c đ u t , d toán đ u t xây d ng công trình .....................................58
1. N i dung t ng m c đ u t d án đ u t xây d ng công trình ..........................................................58
2. N i dung d toán xây d ng công trình ..............................................................................................61

4.3. PH
4.4 PH
4.5. PH

NG PHAP TINH T NG M C D U T D AN D U T XAY D NG CONG TRINH .................................63
NG PHAP K T H P D XAC D NH T NG M C D U T .................................................................68
NG PHÁP TÍNH D TOÁN XÂY D NG CÔNG TRÌNH ....................................................................68

Chi phí xây d ng ...................................................................................................................................78
Chi phí thi t b ........................................................................................................................................78
Chi phí qu n lý d án ............................................................................................................................78
Chi t v n đ u t xây d ng...................................................................................................................78
Chi phí thi tuy n, tuy n ch n thi t k ki n trúc ......................................................................................78

3


Chi phí thi t k xây d ng công trình......................................................................................................78
……………………………………. ...........................................................................................................78
Chi phí d phòng (GDP1 + GDP2) ............................................................................................................78
Chi phí d phòng cho y u t kh i l ng phát sinh ................................................................................78
Chi phí d phòng cho y u t tr t giá...................................................................................................78

PH

L C CH

NG 4 .........................................................................................................................80

CÂU H I CH

NG 4 ..........................................................................................................................82

CH

NG 5 PHÂN TÍCH KINH T CÁC D

ÁN

UT

XÂY D NG ............................................83

5.1. KHÁI NI M, C I M C A S N PH M XÂY D NG VÀ S N XU T XÂY D NG THU L I...............................83
5.2. CÁC TR NG H P ÁNH GIÁ KINH T CÁC D ÁN TH Y L I ...............................................................86
5.3. XÁC NH CÁC LO I CHI PHÍ D ÁN TH Y L I ....................................................................................87
5.3.1. Các lo i chi phí trong d án t i tiêu: ...............................................................................87
5.3.2. Chi phí c a d án thu đi n...............................................................................................91
5.3.3. Các lo i chi phí trong d án phòng l ................................................................................93
5.3.4. Các lo i chi phí trong các d án c p n c công c ng .....................................................95
5.4. XÁC NH L I ÍCH (BENEFIT) C A D ÁN TH Y L I ............................................................................97
5.4.1. L i ích c a d án t i tiêu:................................................................................................97
5.4.2. C s tính toán hi u qu kinh t d án (HQKTDA)...................................................101
I. Tài li u thi t k : ...............................................................................................................................101
II.Tài li u s n xu t nông nghi p:..........................................................................................................101
III.Tài li u v giá c s n ph m nông nghi p và chi phí s n xu t nông nghi p: ....................................102

CÂU H I CH
CH

NG 5 ........................................................................................................................103

NG 6 KINH T S

D NG MÁY XÂY D NG .......................................................................103

6.1. CÁC CH TIÊU KINH T K THU T C B N
ÁNH GIÁ MÁY XÂY D NG .............................................103
6.1.1. Xác đ nh ch đ làm vi c c a máy xây d ng theo th i gian ...........................................104
1. Th i gian s d ng h u ích c a máy (Thu):.......................................................................................104
2. Th i gian làm vi c c a máy trong ca (Tlv):......................................................................................104
3. Th i gian làm vi c thu n túy c a máy trong ca (Tt):........................................................................104

6.1.2. Xác đ nh n ng su t c a máy xây d ng ...........................................................................104
1. N
2. N
3. N
4. N

ng su
ng xu
ng su
ng su

tc
tc
tc
tc

a máy đào m t g u: ....................................................................................................105
a máy đào nhi u g u: .................................................................................................106
a máy c p: ..................................................................................................................107
a máy i: .....................................................................................................................108

6.1.3. V n đ u t mua s m máy ...............................................................................................111
6.1.4. Chi phí s d ng máy .......................................................................................................111
6.1.5. Chi phí kh u hao c b n .................................................................................................112
6.1.6. Chi phí nhiên li u .............................................................................................................114
6.1.7. Chi phí b o d ng và s a ch a......................................................................................114
6.2. CÁC PH NG PHÁP ÁNH GIÁ KINH T PH NG ÁN MÁY XÂY D NG ...............................................114
6.2.1. Ph ng pháp dùng m t vài ch tiêu kinh t t ng h p k t h p v i h ch tiêu b sung ...115
6.2.2. Ph ng pháp dùng ch tiêu t ng h p không đ n v đo đ x p h ng ph ng án...........124
6.2.3. Ph ng pháp phân tích giá tr - giá tr s d ng ...............................................................125
6.3. PH NG PHÁP ÁNH GIÁ CÁC PH NG ÁN MÁY XÂY D NG TRONG GIAI O N S D NG ..................125
6.3.1. Tr ng h p th i gian xây d ng (TXD) ng n .....................................................................125
6.3.2. Tr ng h p th i gian thi công l n h n m t n m.............................................................126
CÂU H I CH
CH

NG 6 ........................................................................................................................128

NG 7 QU N LÝ KINH T NGÀNH XÂY D NG THU L I.................................................128

7.1. VAI TRO VA NHI M V C A NHA N C TRONG QU N LÝ KINH T TH TR NG....................................128
7.1.1. Vai trò c a Nhà n c trong n n kinh t th tr ng .........................................................128
7.1.2. Nhi m v qu n lý kinh t c a Nhà n c trong ngành xây d ng .....................................130
7.1.3. Vai trò c a Nhà n c đ i v i qu n lý giá XD trong đi u ki n KT th tr ng VN .........130
7.2. H TH NG T CH C XAY D NG C B N VA XAY D NG THU L I VI T NAM .....................................132
7.2.1. H th ng t ch c xây d ng c b n Vi t nam...............................................................132

7.2.2. H th ng qu n lý xây d ng c b n ngành thu l i..........................................................133
7.3. CAC LU T CO LIEN QUAN D N QU N LÝ KINH T NGANH XAY D NG ..................................................135
7.3.1. Lu t thu ..........................................................................................................................135

4


7.3.2. Lu t Doanh nghi p ..........................................................................................................136
1. Công ty trách nhi m h u h n. .........................................................................................................137
2. Công ty c ph n: .............................................................................................................................137
3. Công ty h p danh ............................................................................................................................138

7.4. NGUYEN T C VA PH NG PHAP QU N LÝ XAY D NG THU L I ........................................................138
7.4.1. Nguyên t c qu n lý xây d ng thu l i .............................................................................138
1. Các nguyên t c chung v qu n lý kinh t : .......................................................................................138
2. Các nguyên t c riêng, cho chuyên ngành xây d ng thu l i. ..........................................................140

7.4.2. Các ph

ng pháp qu n lý kinh t xây d ng thu l i.......................................................141

1. Ph ng pháp giáo d c trong qu n lý: .............................................................................................141
2. Ph ng pháp hành chính:...............................................................................................................141
3. Ph ng pháp kinh t : ......................................................................................................................141
4. S d ng t ng h p các ph ng pháp qu n lý kinh t : .....................................................................142
5. Ph ng pháp toán h c trong qu n lý kinh t xây d ng thu l i: ....................................................143

7.5. KINH T TH TR NG TRONG XAY D NG .......................................................................................144
7.5.1. Khái ni m.........................................................................................................................144
7.5.2. Cung c u trong xây d ng ................................................................................................145

7.5.3. M t s đ c đi m c a kinh t th tr ng trong xây d ng ..................................................145
7.6. CAC HINH TH C T CH C QU N LÝ TH C HI N D AN - HINH TH C D U TH U TRONG XAY D NG C B N
........................................................................................................................................................147
7.6.1. Các hình th c t ch c qu n lý th c hi n d án ..............................................................147
7.6.2. Hình th c đ u th u trong xây d ng c b n.....................................................................148

1. N i dung công tác đ u th u.............................................................................................................149
2. Các hình th c l a ch n nhà th u ....................................................................................................149

7.6.3. Trình t t ch c đ u th u xây l p....................................................................................150
7.6.4. N i dung h s m i th u ................................................................................................150
7.6.5. N i dung h s d th u ...................................................................................................151
CÂU H I CH

NG 7 ........................................................................................................................151

THÔNG TIN CÁ NHÂN TÁC GI .......................................................................................................153
H VÀ TÊN: NGUY N BÁ UÂN ........................................................................................................153
PH M VI VA D I T

NG S D NG : B C D I H C........................................................................153

GIAO TRINH: KINH TÉ TH Y L I ....................................................................................................153
THÔNG TIN CÁ NHÂN TÁC GI .......................................................................................................153
H VÀ TÊN: NGÔ TH THANH VÂN..................................................................................................153
TR

NG H C:

I H C TH Y L I ................................................................................................153

THÔNG TIN CÁ NHÂN TÁC GI .......................................................................................................153
H VÀ TÊN: NGUY N XUÂN PHÚ....................................................................................................153

CH

NG 1 M

U

1.1. Vai trò và nhi m v c a ngành xây d ng trong n n kinh t
qu c dân
1. Ngành xây d ng là m t trong nh ng ngành kinh t l n nhát c a n n kinh t
qu c dân, nó chi m v trí ch ch t khâu cu i cùng trong quá trình sáng t o nên c s
v t ch t k thu t và tài s n c đ nh.

5


sáng t o nên c s v t ch t k thu t và tài s n c đ nh cho đ t n c s có r t
nhi u ngành tham gia (t khâu ch t o nguyên v t li u, ch t o chi ti t k t c u đ n
thành ph m cu i cùng là các công trình hoàn ch nh). Ngành xây d ng chi m khâu
cu i cùng.
2. Ngành xây d ng chi m m t ngu n kinh phí khá l n c a ngân sách qu c gia và
xã h i. Thông th ng chi m kho ng (10 - 12)% GDP.
3. Ngành xây d ng đóng góp cho n n kinh t qu c dân m t kh i l ng s n ph m
r t l n. Thông th ng đ i v i các n c phát tri n chi m t (6 - 12) %, các n c đang
phát tri n chi m t (6 - 10)%. Trong giai đo n t n m 1985 đ n n m 2000 v n đ u t
xây d ng c b n n c ta chi m kho ng 25% đ n 26% GDP. Trong giai đo n t n m
2001 đ n n m 2005 chi m trên 50% v n đ u t c a Nhà n c cho các ngành.

4. Ngành Xây d ng gi m t vai trò quan tr ng trong s nghi p phát tri n kinh t
xã h i c a đ t n c.
Ngành Xây d ng là ngành ph c v cho t t c các ngành kinh t qu c dân khác vì
b t c ngành nào c ng c n ph i xây d ng m i , s a ch a, ho c c i t o, đ i m i công
ngh đ phát ti n.
Ngành Xây d ng ph c v đ c l c cho đ ng l i phát tri n kinh t , n đ nh chính
tr qu c gia c a ng Nhà n c, t o nên s cân đ i , h p lý v s n xu t gi a các vùng
mi n c a đ t n c. óng góp m t ph n đáng k trong công cu c xóa đói gi m nghèo
trong c ng đ ng, xóa b d n s cách bi t gi a thành th và nông thôn, gi a mi n
ng c và mi n xuôi.
Ngành Xây d ng đóng góp to l n cho ch ng trình công nghi p hóa hi n đ i hóa
c a đ t n c; đ y nhanh t c đ đô th hóa. ã xây d ng các công trình ph c v dân
sinh kinh t ngày càng hi n đ i h n v i trình đ cao h n.
Ngành Xây d ng đóng góp cho đ t n
vi c làm cho hàng tri u con ng i

c ngu n l i nhu n r t l n.

ã t o công n

Tóm l i ngành Xây d ng đóng m t vai trò r t l n trong n n kinh t qu c dân, cho
s phát tri n toàn di n c a đ t n c. Trong h n 10 n m qua ngành Xây d ng đã làm
thay đ i b m t c a đ t n c, đ c bi t các thành ph , th c s là công c đ c l c
th c hi n đ ng l i phát tri n kinh t -xã h i c a ng và Nhà n c.
1.2 Tình hình đ u t xây d ng c a Vi t Nam trong nh ng n m qua
(Ngu n: H i th o Hi u qu v n đ u t ....2006)
1.2.1. Tình hình đ u t vào n n kinh t qu c dân theo ngành theo ngành là vùng
lãnh th trong giai đo n (2001 ÷ 2005)
V n đ u t trong toàn xã h i ngày càng t ng cao. Trong nh ng n m (2001 ÷
2005) t ng v n đ u t toàn xã h i đ t 118,2% d ki n k ho ch, t ng g p 1,76 l n so

v i 5 n m (1996 ÷ 2000).

6


Trong 5 n m (2001 ÷ 2005) v n đ u t toàn xã h i t ng bình quân 14,7%/n m.
T ng v n đ u t đ c huy đ ng và đ a vào n n kinh t trong 5 n m qua đ t g n 1,2
tri u t đ ng, trong đó v n Ngân sách Nhà n c (NSNN): 294.000 t đ ng, chi m
24,5%, v n tín d ng đ u t : 150.000 t đ ng, chi m 12,5% (trong đó tín d ng đ u t
nhà n c: 131.000 t đ ng). V n đ u t c a DN Nhà n c: 190.000 t đ ng, chi m
15,8%; còn l i là v n đ u t c a dân c và t nhân, v n đ u t tr c ti p c a n c
ngoài và v n huy đ ng khác.
Ngu n v n NSNN đã t p trung đ u t nhi u h n cho xây d ng k t c u h t ng
kinh t xã h i; trong đó đ u t cho l nh v c nông nghi p và nông thôn chi m kho ng
25%; công nghi p 8%; giao thông v n t i và b u chính vi n thông 28,7%; khoa h c
công ngh , giáo d c - đào t o, y t , v n hoá, th d c th thao 21,1%; các ngành khác
17,2%.
Vi c đ u t vào các ngành có m c đ khác nhau, trong đó có 2 ngành đ c đ u
t v i s l ng l n là ngành giao thông v n t i b u chính vi n thông và Nông nghi p
& PTNT.
1.2.2. u t nhà n c cho l nh v c giao thông giai đo n 1996 ÷ 2005
1. Trong 10 n m (t 1996 ÷ 2005) t ng v n đ u t kho ng 86.085 t , trong đó:
- Ngu n NSNN và có tính ch t NSNNL 80.442 t (v n NSNN: 49.388 t ; có tính
ch t NSNN: 31.054 t ).
- Ngu n v n ngoài Ngân sách: 5.643 t (trong đó ng v n đ u t bán quy n thu
phí kho ng 2.000 t ; huy đ ng t các nhà đ u t : 3.643 t ).
2. Kh i l ng ch y u hoàn thành:
Trong 10 n m v a qua, đã ti n hành c i t o nang c p và làm m i h n 16.000km
đ ng b ; 1.400 km đ ng s t; h n 130.000 md c u đ ng b ; 11.000 md c u đ ng
s t. Nâng c p và xây d ng m i 5.400 md b n c ng; n o vét 13 tri u m3 lu ng l ch.

Nh có ngu n v n đ u t trên, h th ng k t c u h t ng giao thông v n t i n c ta
đ c c i thi n đáng k . N ng l c v n t i đ c t ng lên n m sau cao h n n m tr c,
đáp ng t t h n nhu c u đi l i trong n c và giao l u qu c t . K t c u h t ng giao
thông v n t i đ c c i thi n đã góp ph n làm t ng l ng hàng hoá v n chuy n qua các
b n c ng bi n, c ng sông ... Giao thông đô th đ c m mang m t b c, gi m thi u
ùn t c giao thông đô th
các thành ph . Giao thông đ a ph ng phát tri n đã góp
ph n quan tr ng trong quá trình chuy n d ch c c u kinh t và xoá đói gi m nghèo
các vùng nông thôn.
Trong nh ng n m qua chúng ta đã th c hi n đ

c các d án l n nh :

i v i h th ng qu c l : ã hoàn thành c b n vi c nâng c p toàn tuy n qu c
l 1 t L ng S n đ n C n Th .
ng H Chí Minh đã hoàn thành giai đo n 1. Ngoài
hai tr c d c trên, đã hoàn thành các tuy n qu c l chính y u n i đ n các c ng bi n và

7


c a kh u qu c t nh QL5, QL10, QL18 ... nâng c p các tuy n qu c l h
vành đai phía B c, phía Nam ...
-

ng tâm và

i v i các h th ng khác:

Ngành GTVT đã t ng b c nâng c p hoàn thi n h th ng đ ng s t hi n có đ

rút ng n th i gian ch y tàu. ã hoàn thành 2 tuy n đ ng thu phía Nam và nâng c p
các tuy n sông chính y u khác. Chúng ta đã nâng c p đáng k các c ng hàng không
trên toàn qu c nh nhà ga N i Bài, Tân S n Nh t, Cam Ranh ...
1.2.3. u t nhà n c cho l nh v c xây d ng công trình thu l i
Tính đ n nay c n c đã có 75 h th ng thu l i l n, 1.967 h ch a có dung tích
0,2 tri u m3 tr lên, h n 5.000 c ng t i tiêu l n, trên 10.000 tr m b m l n và v a có
t ng công su t b m 24,8.106 m3/h, hàng v n công trình thu l i v a và nh .
Chúng ta đã đ p đ c 5.700 km đê sông, 3.00 km đê bi n, 23.000 km b bao và
hàng ngàn c ng d i đê, hàng tr m km kè b o v b .
Riêng trong 5 n m (2001 ÷ 2005) Nhà n c đã đ u t 25.511 t đ ng (ch a k
đ n v n đ u t cho công trình đê đi u), trong đó v n do B Nông nghi p và Phát tri n
Nông thôn qu n lý là 9.874 t đ ng, v n đ a ph ng qu n lý: 11.637 t đ ng.
Nh có đ u t l n nh v y đ n nay đã có 8 tri u ha đ t gieo tr ng đ
tri u ha đ c tiêu.
Trong nh ng n m qua ngành thu l i đã t p trung th c hi n các ch
y u sau:

ct

i, 1,7

ng trình ch

- Ch ng trình an toàn h ch a n c, đ c bi t là các h ch a l n nh h D u
Ti ng (Tây Ninh), Phú Ninh (Qu ng Nam), K G (Hà T nh), Núi C c (Thái Nguyên)
...
- Ch ng trình kiên c hoá kênh m ng. n nay c n c đã có trên 15.000 km
kênh m ng đ c kiên c hoá đã làm t ng n ng l c t i 350.000 ha, tiêu 400.000 ha.
- Ch ng trình xây d ng m i các h ch a n c các sông mi n Trung và Tây
Nguyên ph c v c p n c, ch ng l , phát đi n ... Trong nh ng n m qua chúng ta đã

tri n khai xây d ng h T Tr ch (Th a Thiên Hu ), Sông ào (Ngh An), C a
t
(Thanh Hoá), N c Trong (Qu ng Ngãi), Krông Pách Th ng ( k L k) ...
V i l ng v n đ u t l n nh v y, ngành Thu l i đã th c s làm thay đ i b m t
nông thôn Vi t Nam nói riêng và đóng góp vào n n kinh t qu c dân nói chung. Nh
có h th ng thu l i đã làm n đ nh và t ng nhanh di n tích c ng nh n ng su t, s n
l ng lúa, t o đi u ki n phát tri n đa d ng hoá cây tr ng nông nghi p, góp ph n cung
c p n c s ch cho dân nông thôn.
H th ng đê đi u và các công trình phòng l góp ph n phòng ch ng l bão và
gi m nh thiên tai. u t vào thu l i đã góp ph n phát tri n m nh ngu n đi n, đã

8


cung c p hàng tri u KWh đi n m i n m.
ng th i phát tri n thu l i đã góp ph n
xây d ng nông thôn m i, n đ nh xã h i, xoá đói gi m nghèo, góp ph n c i t o môi
tr ng, làm thay đ i b m t nông thôn, góp ph n th c hi n m c tiêu CNH - H H
nông nghi p, nông thôn.
1.3. Nh ng đ c đi m kinh t k thu t c a ngành xây d ng thu l i
1.3.1. Khái ni m và đ c đi m c a s n ph m xây d ng thu l i
1. Khái ni m v s n ph m xây d ng
S n ph m xây d ng là các công trình xây d ng đã hoàn thành (bao g m c ph n
l p ráp thi t b bên trong công trình). S n ph m xây d ng là k t tinh thành qu khoa
h c-công ngh và t ch c c a toàn xã h i th i k nh t đ nh. ó là s n ph m có tính
ch t liên ngành trong đó ngành xây d ng đ ng khâu cu i cùng đ t o ra các công
trình đó.
Vì các công trình có kh i l ng r t l n ph i xây d ng trong nhi u n m nên ng i
ta đ a thêm khái ni m s n ph m trung gian và s n ph m cu i cùng đ thu n l i trong
vi c bàn giao thanh toán.

- S n ph m trung gian: có th là công vi c xây d ng, các giai đo n và đ t xây
d ng đã hoàn thành bàn giao thanh toán.
- S n ph m cu i cùng: là các công trình hay h ng m c công trình xây d ng hoàn
ch nh và đ a vào bàn giao s d ng.
2. Các đ c đi m c a s n ph m xây d ng th y l i:
a. S n ph m xây d ng thu l i đ c xây d ng t i ch , đ ng c đ nh t i đ a đi m
xây d ng và phân b nhi u n i trên lãnh th .
b. S n ph m xây d ng thu l i th ng có kích th c l n, chi phí l n, th i gian
xây d ng và s d ng lâu dài. S n ph m thu l i mang tính ch t tài s n c đ nh nên
th ng có th tích l n và và giá tr cao. Tu i th c a công trình thu l i có th kéo dài
t _0 n m đ n 100 n m tu lo i công trình khác nhau.
Ví d :
- Các công trình đ

ng ng, tr m b m có tu i th t 25 n m đ n _0 n m.

- Công trình đ p đá đ có tu i th 100 n m.
- Các công trình bê tông nh đ p tràn, đ p ng n sông có tu i th là 100 n m.
c. S n ph m xây d ng thu l i có tính đ n chi c, ph thu c ch t ch vào đi u
ki n đ a ph ng, có tính đa d ng và cá bi t cao v công d ng, v cách c u t o và
ph ng pháp XD.
d. S n ph m xây d ng thu l i có k t c u ph c t p, nhi u chi ti t.
e. S n ph m xây d ng thu l i th ng đ c xây d ng trên các sông, su i, nh ng
n i có đi u ki n đ a hình, đ a ch t r t ph c t p.

9


f. S n ph m xây d ng thu l i đòi h i ch t l ng cao. Các k t c u n m d
đòi h i ph i ch ng th m cao, ch ng đ c s xâm th c c a n c m n.

in

c

g. S n ph m xây d ng có liên quan đ n nhi u ngành (k t khi kh i công và đ n
khi k t thúc công trình).
h. S n ph m xây d ng mang tính ch t t ng h p v k thu t, kinh t , v n hoá, xã
h i, ngh thu t và qu c phòng.
1.3.2. Nh ng đ c đi m c a vi c thi công các công trình xây d ng
Vi c thi công các công trình xây d ng ph thu c r t nhi u vào tính ch t c a s n
ph m xây d ng. S n ph m xây d ng s khác nhi u so víi s n ph m c a các ngành
khác nh công nghi p hay th ng m i. Ngay trong ngành xây d ng các lo i hình khác
nhau c ng đ a đ n vi c thi công khác nhau. Ví d : S n ph m xây d ng là công trình
dân d ng ho c công trình công nghi p s khác nhi u so v i s n ph m xây d ng là CT
thu l i hay CT giao thông.
M t khác, vi c thi công các công trình xây d ng còn ph thu c vào tình hình phát
tri n kinh t c a m i m t qu c gia. Rõ ràng công ngh thi công và qu n lý xây d ng
c a các n c phát tri n s khác xa trình đ thi công và qu n lý c a các n c đang phát
tri n nh Vi t Nam. Vì v y, đ c đi m c a vi c thi công các công trình xây d ng, nh
sau:
1. C n c t tính ch t c a s n ph m xây d ng
a. Vi c s n xu t xây d ng luôn luôn bi n đ ng, thi u n đ nh theo th i gian đ a
đi m xây d ng.
c đi m này xu t phát t tính ch t c a s n ph m xây d ng là c
đ nh. c đi m này d n đ n khó kh n cho vi c t ch c thi công c a các doanh nghi p
xây l p, công trình th ng hay b gián đo n.
b. Chu k s n xu t (th i gian xây d ng) th ng dài. Công trình thu l i có kh i
l ng l n, thi công trong đi u ki n r t khó kh n nên th i gian thi công ph i kéo dài.
i u đó kéo theo v n b đ ng, và hay g p r i ro trong th i gian thi công.

c. S n xu t xây d ng ph i ti n hành theo đ n đ t hàng c th , thông qua giao th u
hay đ u th u, do đ c đi m công trình xây d ng có tính ch t đ n chi c.
d. Quá trình s n xu t xây d ng r t ph c t p. Vì công trình có nhi u chi ti t ph c
t p nên vi c thi t k ph i có nhi u b ph n tham gia. Nhi u đ n v thi công cùng tham
gia xây d ng m t công trình trong đi u ki n th i gian và không gian c đ nh. Vì v y,
nó gây khó kh n trong vi c t ch c thi công và nh h ng đ n ti n đ thi công.
e. S n xu t xây d ng ph i th c hi n ngoài tr i, b nh h ng nhi u b i đi u ki n
th i ti t, đi u ki n làm vi c n ng nh c, n ng su t lao đ ng gi m.
f. S n xu t xây d ng th
đi hình, đ a ch t ph c t p.

ng đ

c xây d ng trên các sông, su i, trong đi u ki n

10


Công trình thu l i đòi h i ch t l ng cao, thi công trong đi u ki n khô ráo do đó
ph i xây d ng các công trình d n dòng trong th i gian thi công, làm t ng kinh phí xây
d ng công trình.
Nh ng công trình đ c xây d ng trên n n có đi u ki n đ a ch t ph c t p ph i
đ c x lý n n c n th n đã làm t ng thêm khó kh n cho thi công đ ng th i kéo theo
kinh phí xây d ng t ng thêm.
g. L i nhu n c a s n ph m XD ph thu c nhi u vào đi u ki n đ a đi m xây d ng.
h. T c đ phát tri n c a ngành xây d ng ch m h n nhi u so v i các ngành khác.
2. C n c vào đi u ki n c a m i n c
a. i u ki n t nhiên:
Vi t Nam là m t n c n m trong vùng nhi t đ i gió mùa, dài và h p, đi u ki n
đ a hình đ a ch t ph c t p nên nh h ng nhi u đ n s n xu t xây d ng.

Công trình thu l i th ng đ c xây d ng trên các sông, su i, nh ng n i r ng
sâu, núi cao nên càng t ng thêm tính ch t ph c t p c a vi c thi công.
b. Trình đ k thu t, t ch c s n xu t, qu n lý kinh t còn th p kém r t nhi u so
v i các n c. Vì v y, chúng ta c n ph i ch n ph ng th c s n xu t phù h p và ph i
có s chu n b cho t ng lai khi Vi t Nam đã gia nh p T ch c th ng m i th
gi i(WT_).
c. N n kinh t có nhi u thành ph n và đang chuy n d n sang c ch th tr ng có
s qu n lý c a Nhà n c. c đi m này d n đ n vi c qu n lý xây d ng ph i có nh ng
thay đ i cho phï hîp v i tình hình th c t .
1.4. Khái ni m, đ i t
môn h c

ng, n i dung và ph

ng pháp nghiên c u

1.4.1. Khái ni m v Kinh t xây d ng:
Xây d ng là m t ngành s n xu t v t ch t, là m t th th ng nh t c a l c l ng s n
xu t và quan h s n xu t trong l nh v c xây d ng. Vì v y, s n xu t v t ch t c a xây
d ng bao g m hai m t, m t k thu t và m t xã h i.
Các môn khoa h c t nhiên và k thu t nghiên c u v m t k thu t c a s n xu t,
các môn h c kinh t nghiên c u m t xã h i c a s n xu t.
Khoa h c kinh t là m t h th ng bao g m nhi u môn h c. Môn Kinh t chính tr
h c là môn khoa h c kinh t c b n. Môn Kinh t chính tr nghiên c u cái chung nh t
m t xã h i c a toàn b s n xu t v t ch t, t c là nghiên c u s ho t đ ng và hình th c
bi u hi n nh ng qui lu t kinh t chung c a ph ng th c s n xu t tiêu bi u cho m i
ch đ kinh t - xã h i khác nhau, m i ngành ph i có môn kinh t riêng cho mình.
Kinh t xây d ng là m t môn khoa h c kinh t ngành nghiên c u m tkinh t - xã
h i c a s n xu t trong l nh v c xây d ng.

11


1.4.2.

i t ng
i t ng c a môn h c Kinh t xây d ng là các quá trình kinh t - xã h i trong
s n xu t xây d ng có g n li n đ n m t m c đ nh t đ nh v i m t v t ch t - k thu t
c a quá trình xây d ng. M c đích là đ l a ch n nh ng ph ng án, nh ng gi i pháp
t i u nh m xác đ nh nh ng hình th c bi u hi n nh ng ph ng h ng và bi n pháp
v n d ng nh ng qui lu t kinh t vào xây d ng.
1.4.3 N i dung nghiên c u c a môn h c kinh t xây d ng
N i dung ch y u c a môn h c Kinh t xây d ng g m các v n đ ch y u sau:
ng pháp đánh giá kinh t - xã h i các d án đ u t .

- Các ph

- V n đ u t trong doanh nghi p xây d ng thu l i
- Giá thành trong công tác xây d ng thu l i.
- M t s v n đ v kinh t máy xây d ng.
- Qu n lý Nhà n
1.4.4 Ph

c đ i v i ngành xây d ng và xí nghi p xây d ng.

ng pháp nghiên c u môn h c Kinh t xây d ng:

Khi nghiên c u môn h c Kinh t xây d ng th
- Ph ng pháp duy v t bi n ch ng là ph
d? liên quan đ n kinh t xây d ng.

ng k t h p các ph

ng pháp sau:

ng pháp ch y u đ gi i quy t các v n

- Ph ng pháp k t h p ch t ch các ki n th c khoa h c kinh t v i đ
phát tri n c a đ t n c trong đi u ki n Vi t Nam.

ng l i

- K t h p th c nghi m và lý lu n khoa h c kinh t .
- Nghiên c u đ nh tính và đ nh l

ng.

- Liên quan đ n h th ng các môn h c k thu t thu l i và các môn h c kinh t .

CÂU H I CH

NG 1

Câu 1. T i sao nói s n xu t xây d ng luôn bi n đ ng?
Câu 2. L i nhu n c a s n xu t xây d ng ph thu c vào đ a đi m xây d ng vì sao?
Ch

ng 2 C

S

LÝ LU N ÁNH GIÁ TÀI CHÍNH, KINH T - XÃ H I
CÁC D ÁN XÂY D NG THU L I

2.1. Các lo i chi phí
2.1.1. Chi phí đ u t xây d
- Chi phí d án đ u t
d ng ,trang b m i ho c s
trình. Do đ c đi m c a quá

ng
xây d ng công trình là toàn b chi phí c n thi t đ xây
a ch a, c i t o, m r ng hay trang b l i k thu t công
trình s n xu t và đ c đi m c a s n ph m xây d ng nên

12


m i d án đ u t xây d ng công trình có chi phí riêng đ c xác đ nh theo đ c đi m,
tính ch t k thu t và yêu c u công ngh c a quá trình xây d ng.
Chi phí d án đ u t xây d ng công trình đ c bi u th qua ch tiêu t ng m c đ u
t , t ng d toán, d toán công trình, giá thanh toán và quy t toán v n đ u t khi k t
thúc xây d ng đ a công trình vào khai thác s d ng.
- Vi c l p và qu n lý chi phí d án đ u t xây d ng công trình ph i đ m b o m c
tiêu và hi u qu c a d án đ u t xây d ng, đ ng th i ph i đ n gi n, rõ ràng và d
th c hi n. Khi l p chi phí đ u t xây d ng công trình ph i đ m b o tính đúng, đ , h p
lý, phù h p v i yêu c u th c t c a th tr ng.
i v i d án có s d ng ngo i t thì
ph n ngo i t đ c ghi theo đúng nguyên t trong t ng m c đ u t , t ng d toán, d
toán, quy t toán công trình làm c s cho vi c quy đ i v n đ u t và là c s đ tính

t ng m c đ u t , t ng d toán, d toán xây d ng công trình theo n i t .
- Chi phí d án đ u t xây d ng công trình đ c xác đ nh trên c s kh i l ng
công vi c, h th ng đ nh m c, ch tiêu kinh t - k thu t và các ch đ chính sách c a
Nhà n c, đ ng th i ph i phù h p nh ng y u t khách quan c a th tr ng trong t ng
th i k và hi n nay đ c qu n lý theo Ngh đ nh s 12/2009/N - CP ngày 10/2/2009
c a Chính ph v Qu n lý d án đ u t xây d ng công trình.
2.1.2. Chi phí qu n lý v n hành
Chi phí qu n lý v n hành c a m t d án ph thu c vào t ng lo i hình c a các d
án (ví d d án t i tiêu, d án phát đi n, d án phòng ch ng l …), chi phí v n hành
c a các d án th ng bao g m các thành ph n ch y u sau đây:
1. Chi phí kh u hao c b n
2. Chi phí kh u hao s a ch a l n
3. Chi phí s a ch a th
4. Chi phí ti n l

ng xuyên

ng

5. Chi phí nhiên li u, n ng l

ng, v t li u dùng cho v n hành khai thác

6. Chi phí thi t b thay th nh
7. Chi phí khác
Chi ti t c a chi phí v n hành khai thác c a t ng lo i d án ph i c n c vào các
qui đ nh c th c a ngành đó. Ví d chi phí v n hành khai thác ph c v t ói tiêu hi n
nay đang đ c áp d ng theo thông t liên t ch c a B Tài chính và B Nông nghi p &
PTNT s 90/199/TTLB-NN-TC ngày 19 tháng 12 n m 1997 H ng d n ch đ qu n
lý tài chính đ i v i doanh nghi p Nhà n c ho t đ ng công ích trong l nh v c

khai thác và b o v các công trình thu l i bao g m 15 thành ph n
sau:
1. L

ng và ph c p l

ng.

13


2. B o hi m xã h i, b o hi m y t , kinh phí công đoàn.
3. Kh u hao TSC .
4. Nguyên v t li u đ v n hành b o d ng công trình, máy móc thi t b dùng cho
d ch v t i tiêu.
5. S a ch a l n TSC .
6. S a ch a th

ng xuyên.

7. Chi phí đi n n ng.
8. Chi tr t o ngu n n

c n u có.

9. Chi phí qu n lý doanh nghi p.
10. Chi phí ch ng l t, bão, úng, h n.
11. Chi phí đào t o ng d ng KHCN, xây d ng đ nh m c.
12. Chi phí b o h , an toàn lao đ ng, và b o v công trình thu l i.
13.chi phí đóng góp cho qu phòng ch ng bão l t.

14. Chi phí cho công tác thu thu l i phí
15. Chi phí khác.
2.1.3. M t s khái ni m khác v chi phí
1. Chi phí b t bi n
Chi phí b t bi n c a doanh nghi p trong m t th i đo n nào đó (n m, quí, tháng)
là lo i chi phí luôn luôn gi m t m c không đ i trong su t th i đo n đó không ph
thu c vào kh i l ng s n ph m làm ra trong th i đo n đó.
Chi phí b t bi n bao g m các lo i chi phí nh kh u hao c b n, qu n tr hành
chính, ti n tr lãi v n vay dài h n, thu v n s n xu t, ti n thuê đ t v.v...
Tính b t bi n c a chi phí đây c ng ch là t ng đ i, vì trong th c t , khi kh i
l ng s n ph m b t ng lên trong n m quá l n, thì m c chi phí b t bi n c ng ph i t ng
lên t ng ng.
Nh
các ch ng sau s rõ, chi phí b t bi n có liên quan đ n vi c xác đ nh đi m
hòa v n c a d án.
2. Chi phí kh bi n
Chi phí kh bi n là lo i chi phí thay đ i, t l v i kh i l ng s n ph m làm ra
trong th i đo n đang xét.
Chi phí kh bi n bao g m các lo i chi phí v v t li u, nhân công h ng ch đ
l ng khoán, chi phí n ng l ng v.v... L ng t ng lên c a t ng chi phí c a doanh
nghi p c a m t th i đo n nào đó b ng chính l ng t ng lên c a t ng chi phí kh bi n
c a th i đo n đó.

14


Chi phí kh bi n có liên quan đ n vi c xác đ nh đi m hòa v n c a các d án đ u
t .
3. Chi phí b t bi n và kh bi n h n h p
Chi phí b t bi n và kh bi n h n h p là lo i chi phí có m t ph n là chi phí b t

bi n và m t ph n là chi phí kh bi n. Ví d : Chi phí cho đi n bao g m m t ph n bi n
đ i theo s gi đi n đã s d ng th c t và m t ph n không đ i ph i tr cho c quan
qu n lý đi n có liên quan đ n kh u hao c a các thi t b đi n theo qui đ nh.
4. Chi phí t i h n
Chi phí t i h n là l ng chi phí gia t ng đ s n xu t thêm m t đ n v s n ph m
và đ c bi u di n theo công th c:
CTH =

dC
dS

(2.1)

CTH - Chi phí t i h n
C - T ng chi phí
S - Kh i l ng s n ph m làm ra
5. Chi phí th i c (chi phí c h i)
Chi phí th i c hay (chi phí c h i) là giá tr c a m t cái gì đó đã b t b khi
chúng ta quy t đ nh ti n hành m t ph ng án s n xu t kinh doanh nào đó.
6. Chi phí chìm
Chi phí chìm là lo i chi phí đã x y ra trong quá kh c a quá trình thay đ i l a
ch n ph ng án và không th thu h i l i đ c trong t ng lai. Lo i chi phí này
th ng dùng đ tham kh o mà không đ c xem xét tr c ti p khi so sánh ph ng án.
7. Chi phí ng u nhiên
Nh ng kho n chi tiêu ng u nhiên, đ c xác đ nh t các nghiên c u tài chính và
k thu t, c ng có nh ng hàm ý đ i v i đánh giá kinh t . Khi đo l ng chi phí c a m t
d án cho các d đ nh qui ho ch tài chính, các y u t ng u nhiên v hi n v t và v giá
c c n đ c xét đ n. Các y u t ng u nhiên chung v giá c nên đ c lo i tr kh i chi
phí kinh t c a d án, b i vì các ch tiêu kinh t đ c đo b ng nh ng đ n v giá c
đ nh. Các đ i l ng ng u nhiên hi n v t đ i di n cho giá tr ti n t c a các ngu n b

sung th c t đ c đòi h i bên ngoài ph m vi chi phí c b n nh m m c đích hoàn
thành d án, và nên đ c đ i x nh m t b ph n c a chi phí kinh t c a m t d án.
8. Giá tài chính và giá kinh t
Giá tài chính là giá đ c hình thành t th tr ng và đ c dùng đ phân tích hi u
qu tài chính c a d án th hi n l i ích tr c ti p c a doanh nghi p.
Giá kinh t (còn g i là giá tham kh o, giá n) là giá th tr ng đã đ c đi u ch nh
đ gi m b t các nh h ng c a các nhân t làm cho giá c không ph n ánh đúng giá
tr th c c a hàng hóa.

15


2.2. Thu nh p c a d

án

2.2.1. Khái ni m v thu nh p c a d án
Trong phân tích tài chính - kinh t , các kho n thu c a d án bao g m thu do bán
s n ph m và d ch v mà d án s n xu t ra k c các kho n d ch v do d án mang l i;
giá tr c a các s n ph m và d ch v đ c tiêu dùng ho c tr công lao đ ng, các kho n
bán ra t các tài s n l u đ ng; các kho n thu t lãi g i ngân hàng... Thu nh p đ c
tính cho m t chu k s n xu t, th ng đ c tính cho m t n m và g i là thu nh p hàng
n m c a d án.
Thu nh p hàng n m c a d án, còn g i là doanh thu bao g m t t c các kho n thu
nh p c a d án trong n m ch a k đ n thu doanh thu.
đ n gi n ng i ta th ng
tính v i giá xu t x ng.
M t d án th y l i th

ng có các lo i thu nh p sau:

- Thu nh p t bán s n ph m nông nghi p đ i v i d án t i tiêu. Tr ng h p này
th ng tính v i thu nh p thu n tuý, là thu nh p sau khi đã tr chi phí s n xu t nông
nghiêp
- Thu nh p t bán đi n n ng: th

ng tính giá bán đi n trên thanh cái c a NMT .

- Thu nh p t phòng l cho h du: đ
h l u khi ch a có công trình phòng l
- Thu nh p t c p n

c cho h du: đ

c tính b ng chi phí do tác h i c a l gây ra
c tính thông qua s đo t đ ng h đo n

- Thu nh p t nuôi tr ng thu s n trong lòng h : đ

c

c tính b ng ti n bán thu

s n.
- Các thu nh p khác (n u có)
Chi ti t tính các lo i thu nh p trên s đ

c trình bày trong các ti t sau.

2.3. Giá tr c a ti n t theo th i gian

Trong n n kinh t th tr ng, đ ng v n ph i luôn luôn ho t đ ng và ph i sinh l i.
M t đ ng v n b ra ngày hôm nay ph i khác h n v i m t đ ng v n b ra trong n m
sau. M t đ ng v n b ra trong n m nay s đ c sinh l i v i m t lãi su t nào đó trong
su t m t n m. Vì v y, m t đ ng v n b ra trong n m nay t ng đ ng v i h n m t
đ ng v n trong n m sau. ó chính là giá tr c a đ ng ti n theo th i gian.
hi u rõ v n đ này h n, ta c n ph i nghiên c u v n đ lãi t c và lãi su t.
2.3.1. Tính toán lãi t c
1. Khái ni m v lãi t c và lãi su t
Lãi t c (hay l i t c) là bi u hi n c a giá tr gia t ng theo th i gian c a ti n t và
đ c xác đ nh b ng hi u s gi a t ng v n đã tích lu đ c (k c v n g c và lãi) và
s v n g c ban đ u.

16


Lãi su t là t l ph n tr m c a lãi t c thu đ c trong m t đ n v th i gian so v i
v n g c. Lãi su t nói lên m t đ ng v n b ra s cho bao nhiêu ti n lãi hàng n m, quí
hay tháng. Có th bi u th đi u đó theo bi u th c sau đây:
LT = VT - VO
LS =

(2.2)

Vt − VO
L
*100% = t *100%
VO
VO

(2.3)

LT - Lãi t c thu đ c trong su t th i gian ho t đ ng qui đ nh c a s v n đ u t b
ra th ng kéo dài nhi u n m.
VT - T ng v n đã tích lu đ
v n.
Vt - T ng v n đã tích lu đ
đ ng c a v n.

c (c v n g c và lãi) sau th i gian ho t đ ng c a
c (k c v n g c và lãi) sau 1 đ n v th i gian ho t

Vo - V n g c b ra ban đ u.
LS - Là lãi su t.
Lt - Lãi t c thu đ c c a m t đ
gian ho t đ ng c a v n.
2. Lãi t c đ n
Là lãi t c ch đ c tính theo s
c a các kho n lãi các th i đo n tr
con). Lãi t c đ n (ký hi u là LD) đ
LD = VO*ID*n

n v th i gian (ví d quí hay n m) n m trong th i

v n g c và không tính đ n kh n ng sinh lãi thêm
c (t c là không tính đ n hi n t ng lãi m đ lãi
c tính nh sau:
(2.4)

VO - V n g c b ra ban đ u.
ID - Lãi su t đ n.

n - S th i đo n tính lãi t c.
Nh v y, s v n g c VO b ra ban đ u s t ng đ
n th i đo n (n m, quý, tháng) sau trong t ng lai.

ng v i VO + VO*ID*n đ ng

T đó c ng suy ra:
t

a) M t đ ng
ng lai.

hi n t i t

ng đ

ng v i (1+ ID*n) sau n n m (quý, tháng) trong

b) M t đ ng n n m (quý, tháng) sau trong t ng lai t ng đ ng v i 1/(1+
ID*n) đ ng th i đi m hi n t i.
3. Lãi t c ghép
Trong cách tính toán lãi t c ghép, lãi t c thu đ c m t th i đo n nào đó
(tháng, quí, n m) đ c xác đ nh c n c vào t ng s c a v n g c c ng v i t ng s lãi
t c đã thu đ c t t c các th ì đo n đang xét đó. Nh v y lãi t c ghép là loa lãi có

17


tính đ n hi n t
doanh.

ng lãi c a lãi. Cách tính này th

ng đ

N u g i t ng s v n c g c và lãi t c ghép nh n đ
toán (ví d th i gian cho vay) là n th i đo n ta s có:
F = VO* (1+ i)n

c dùng trong th c t kinh
c là F sau m t th i gian tính

(2.5)

VO - V n g c.
i - Lãi su t đ

c qui đ nh t

ng ng v i đ n v đo th i gian c a n.

n - Th i gian tính lãi t c (ví d th i gian cho vay v n)
Có th rút ra các k t lu n sau đây:
a) M t đ ng v n b ra
trong t ng lai.

hi n t i s t

b) M t đ ng v n b ra sau n n m trong t
1/ (1+ i)n đ ng b ra

ng đ

ng v i (1 + i)n đ ng sau n n m

ng lai s t

ng đ

ng v i

th i đi m hi n t i.

Tr s 1/ (1+ i)n đ c dùng đ qui ti n t b ra các th i đi m khác nhau v th i
đi m đ u hi n t i (còn g i là hi n t i hóa giá tr ti n t ).
Tr s (1+ i)n đ c dùng đ qui ti n t b ra các th i đi m khác nhau v th i
đi m cu i trong t ng lai (còn g i là t ng lai hóa giá tr ti n t ).
2.3.2. Xác đ nh lãi su t có xét đ n y u t l m phát
G i ic là lãi su t ch a xét đ n l m phát (% n m). G i f là t l l m phát (% n m).
G i I là lãi su t có xét đ n l m phát. Yêu c u tính I theo ic và f
Gi s giá tr ti n t t i th i đi m 0 ban đ u là p = 1, giá tr t
th nh t s là:

ng lai

cu i n m

F1 = p* (1+ic), khi ch a xét đ n l m phát.
N u xét đ n l m phát thì đ gi nguyên giá tr F1 nh khi ch a có l m phát thì F1
ph i t ng lên m t l ng ti n b ng (1+f), t c là: F1 = 1. (1+ic) (1+f)

ng th i ta l i có: F1 = 1. (1+I) khi xét có l m phát.
T đây suy ra:

1. (1+I) = 1. (1+ic) (1+f)

I = (1 + ic) (1 + f) - 1
I = (2.6)
ic+ f + ic*f
2.3.3. Bi u đ dòng ti n t
M t d án đ u t th ng kéo dài nhi u n m (nhi u th i đo n). m i th i đo n đó
đ u có th phát sinh các kho n thu và chi (ho c ch có thu, ho c ch có chi, ho c
không có thu chi).
thu n l i cho tính toán, ng i ta th ng qui c các th i đo n
là b ng nhau và các kho n thu chi đó đ u x y ra cu i th i đo n (tr v n đ u t ban

18


đ u đ c qui c b b ra th i đi m O). Các kho n thu chi đó x y ra theo dòng th i
gian và đ c g i là dòng ti n t (Cash - Flows hay vi t t t là CF).
Bi u đ dòng ti n t là m t đ th bi u di n các tr s thu và chi theo các th i
đo n, các tr s thu đ c bi u di n b ng các m i tên lên phía trên (chi u d ng), các
tr s chi đ c bi u di n b ng các m i tên xu ng d i (chi u âm). Bi u đ dòng ti n
t là m t công c quan tr ng đ phân tích hi u qu c a d án đ u t .
Trong bi u đ dòng ti n t các m i tên ch lên là thu, các m i tên ch xu ng là
chi. Các s 0, 1, 2...là các th i đo n.
Hình (2.1): Bi u đ dòng ti n t (Cash Flow)
Thu nh p (+)

T /g ia n

o

1

2

...

n -1

n

Chi phí ( - )
2.4. Ph ng pháp xác đ nh giá tr t ng đ ng c a ti n t trong
tr ng h p dòng ti n t đ n và phân b đ u
2.4.1. Các ký hi u tính toán
tính toán phân tích d án đ u t và xác đ nh giá tr t
theo th i gian ng i ta th ng dùng các ký hi u sau:

ng đ

ng c a ti n t

P - Giá tr ti n t
th i đi m đ u, th i đi m hi n t i c a d án. Trên thang th i
gian c a dòng ti n t tr s P đ c đ t cu i th i đo n O (t c là đ u th i đo n 1).
F - Giá tr ti n t
th i đi m cu i, th i đi m t ng lai c a d án. Trên thang th i
gian tr s F đ c đ t th i đi m k t thúc d án và th i đi m này có th là cu i các
th i đo n 1, 2, 3...

2.4.2. Ph ng pháp xác đ nh giá tr ti n t th i đi m hi n t i (P) khi cho tr
giá tr c a ti n t th i đi m t ng lai (F)
P=F*

1
(1 + i ) n

c

(2.7)a

Ký hi u: H s 1 / (1+i) n là h s hi n t i hóa giá tr ti n t . Trong tài li u qu c
t th ng đ c ký hi u nh sau:
1
= ( P / F , i %, n)
(1 + i ) n

H s trên còn đ

c ký hi u là SPPWF (Single Payment Present Worth Factor).

N u bi u di n theo ký hi u ta có:

19


P = F (P/F, i%, n)

(2.7)b

2.4.3. Ph ng pháp xác đ nh giá tr t
c a chu i dòng ti n t đ u (A)

ng lai (F) c a ti n t khi cho tr

⎡ (1 + i ) n − 1⎤
F = A* ⎢
⎥
i
⎣
⎦

c tr s

(2.8)

Ký hi u:
⎡ (1 + i ) n − 1⎤
⎥ g i là h s t
i
⎣
⎦

H s : ⎢
tài li u n
Factor).

ng lai hóa giá tr c a dòng ti n t đ u. Trong

c ngoài còn ký hi u là USCAF (Uniform - Series - Compound - Amount đ n gi n trình bày h s này đ c ký hi u nh sau:

⎡ (1 + i ) n − 1⎤
⎥ = (F/A, i%, n)
⎢
i
⎦
⎣

2.4.4. Ph ng pháp xác đ nh giá tr c a thành ph n c a chu i ti n t phân b đ u
(A) khi cho bi t giá tr t ng đ ng t ng lai (F) c a nó
⎤
⎡
i
A = F *⎢
⎥
n
⎣ (1 + i ) − 1⎦

(2.9)a

Ký hi u:
⎡

i

⎤

H s ⎢
⎥ g i là h s san đ u giá tr t
n
⎣ (1 + i ) − 1⎦

đ n gi n trình bày h s này còn đ

ng lai hay h s v n chìm.

c ký hi u nh sau:

⎤
⎡
i
⎥ = (A/F, i%, n) t c là cho F tìm A v i su t chi t kh u là i% và th i
⎢
n
⎣ (1 + i ) − 1⎦

gian tính toán là n. H s trên còn g i là h s v n chìm SFF (Sinking Fund - Factor).
N u vi t theo ký hi u qu c t ta có:
A = F (A/ F, i%, n)

(2.9)b

2.4.5. Ph ng pháp xác đ nh giá tr t ng đ ng th i đi m hi n t i (P) khi cho
tr c giá tr c a thành ph n c a chu i giá tr ti n t phân b đ u c a nó là A
⎡ (1 + i ) n − 1⎤
P = A* ⎢
n ⎥
⎣ i * (1 + i ) ⎦

(2. 10)a
⎡ (1 + i ) n − 1⎤

= (P/A, i%, n)
Theo ký hi u qu c t ta có: ⎢
n ⎥
⎣ i * (1 + i ) ⎦
Nh v y công th c (2.10)a có th víêt nh sau:
P = A (P/A, i%, n)

(2.10)b

20


2.4.6. Ph ng pháp xác đ nh giá tr c a thành ph n c a chu i ti n t đ u (A) khi
cho bi t tr c giá tr t ng đ ng th i đi m hi n t i c a nó là P
⎡ i * (1 + i ) n ⎤
A = P*⎢
⎥
n
⎣ (1 + i ) − 1⎦

(2.11)a

Ký hi u:
⎡ i * (1 + i ) n ⎤

H s ⎢
⎥ là h s san đ u giá tr hi n t i, hay h s tr n v n.
n
(
1

+
)
−
1
i
⎦
⎣
đ n gi n h s trên còn ký hi u b ng:
i (1 + i )n
= (A / P, i%, n)
(1 + i )n − 1

Do đó công th c (2.12)a có th vi t:
A = P (A/P, i%, n)

(2.11)b

2.5. Ph ng pháp xác đ nh giá tr t ng đ ng c a ti n t trong
tr ng h p dòng ti n t phân b không đ u
Khi các tr s c a dòng ti n t bi n đ i không đ u thì ta không th áp d ng các
công th c đã trình bày m c 2.2 mà ph i áp d ng các công th c tính toán sau đây:
a) Khi cho tr c các tr s A không đ u và ph i tìm giá tr hi n t i t ng đ ng P.
Trong tr ng h p này ta ph i tính cho t ng tr s A c a t ng th i đo n m t cách
riêng r , r i sau đó c ng l i.
n

P=∑
t =0

At

(1 + i ) t

At - Giá tr c a dòng ti n t

(2.12)
th i đi m t (n m t) bi n đ i theo th i gian.

i - Su t chi t kh u.
n - Th i gian tính toán
t - Th i đi m cu i c a các th i đo n 0, 1, 2 v.v...
b) Khi cho tr c các tr s A không đ u và ph i tìm giá tr t ng đ ng th i đi m
cu i trong t ng lai (tìm F)
Trong tr ng h p này ta ph i ph i tìm tr s F cho t ng tr s A riêng r , r i sau
đó c ng l i.
n

F = ∑ At * (1 + i ) n −t

(2.13)

t =0

21


2.6. Ph
xã h i

ng pháp phân tích đánh giá d

án đ u t

v m t kinh t

2.6.1. S c n thi t c a vi c phân tích kinh t xã h i
Phân tích tài chính là xem xét d án d i góc đ c a các doanh nghi p ho c c a
ch đ u t . Phân tích kinh t - xã h i là đánh giá xu t phát t l i ích c a toàn b n n
kinh t qu c dân và toàn xã hô .
2.6.2. S khác nhau gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i
Phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i khác nhau các khía c nh sau
đây:
- V quan đi m và m c đích:
Phân tích tài chính: đ ng trên góc đ c a doanh nghi p, c a ch đ u t , c a d án
đ phân tích. Phân tích kinh t - xã h i: đ ng trên góc đ l i ích c a toàn xã h i.
- V ph

ng pháp tính toán:

Khi phân tích tài chính ng i ta dùng giá tài chính hay giá th tr ng, còn khi
phân tích kinh t ng i ta dùng giá kinh t (th ng dùng giá m - Shadow - price; giá
tham kh o - Reference Price).
M t s quan ni m tính toán đ i v i m t s ch tiêu chi phí và l i ích khi phân tích
tài chính khác v i khi phân tích kinh t xã h i.
Khi phân tích kinh t xã h i có các ch tiêu xã h i, trong khi phân tích tài chính
không có: ch tiêu xã h i bên trong d án và ch tiêu xã h i bên ngoài d án.
2.7. Các ph

ng pháp đánh giá các d

án

2.7.1. Ph ng pháp dùng ch tiêu t ng h p không đ n v đo đ x p h ng các
ph ng án
1. Trình t ph ng pháp
Trình t ph ng pháp đ c ti n hành nh sau:
B

c 1: L a ch n các ch tiêu đ a vào so sánh và xác đ nh hàm m c tiêu

Vi c l a ch n các ch tiêu so sánh có tác d ng r t l n đ n k t qu so sánh. C n
chú ý tránh s trùng l p gi a các ch tiêu.
Hàm m c tiêu có th là c c đ i (max) ho c c c ti u (min)
Hàm m c tiêu đ c ch n là c c đ i khi s l ng các ch tiêu có xu h ng c c đ i
chi m đa s . Hàm m c tiêu đ c ch n là c c ti u khi s l ng các ch tiêu có xu
h ng c c ti u chi m đa s
B

c 2: Xác đ nh h

ng cho các ch tiêu và làm cho các ch tiêu đ ng h

ng

Tu theo tiêu chu n l a ch n b c 1 s ch n m c tiêu c a ph ng án là giá tr
c c đ i hay c c ti u. D a vào hàm m c tiêu đó s xem xét các ch tiêu đang xét là
đ ng h ng hay ngh ch h ng.

22

Ví d : M c tiêu đ ch n ph ng án là c c ti u thì các ch tiêu chi phí là đ ng
h ng, còn các ch tiêu v n ng su t, v m c c gi i hoá... là ngh ch h ng v i m c
tiêu.
B

c 3: Tri t tiêu đ n v đo c a các ch tiêu

Vi c tri t tiêu đ n v đo c a các ch tiêu hay là vi c qui đ i các ch tiêu thành ch
s so sánh đ c th c hi n theo nhi u ph ng pháp. V i các ch tiêu v n đã không có
đ n v đo c ng ph i tính l i theo ph ng pháp này. M t s ph ng pháp chính th ng
đ c s d ng nh sau:
a) Ph

ng pháp Pattern:
Pij =

C ij

(2.14)

n

∑C
j =1

ij

Pij: Tr s tính l i cho ch tiêu Cij đ không còn đ n v đo hay còn g i là ch s so
sánh c a ch tiêu th i c a ph ng án th j (i = 1 m; j = 1 n)
Cij: Tr s c a ch tiêu th i c a ph ng án j (ví d nh v n đ u t , giá thành s n

ph m...). Ph ng pháp này hay đ c dùng nh t.
b) Ph

ng pháp giá tr nh nh t:
Pij =

C ij
mi j nC ij

mi j nCij : Tr s nh nh t c a ch tiêu i trong các ph

c)Ph

ng án j

ng pháp giá tr l n nh t:
Pij =

C ij
ma j nC ij

ma j nCij : Tr s l n nh t c a ch tiêu i trong các ph

B

(2.15)

(2.16)
ng án j

c 4: Xác đ nh tr ng s cho m i ch tiêu (Wi)

Tr ng s là con s ch rõ t m quan tr ng c a ch tiêu đang xét so v i các ch tiêu
còn l i b đ a vào so sánh trong vi c th c hi n m c tiêu so sánh. Tr ng s c a m i ch
tiêu thì khác nhau nh ng tr ng s c a m t ch tiêu nào đó m t khi đã đ c xác đ nh
thì gi ng nhau cho m i ph ng án. Có nhi u ph ng pháp xác đ nh tr ng s nh ng
hay dùng nhi u nh t là ph ng pháp cho đi m chuyên gia. N i dung c a ph ng pháp
cho đi m nh sau:
M i chuyên gia s có 100 đi m đ phân cho các ch tiêu tu theo t m quan tr ng
do chuyên gia t cho. Tr ng s c a ch tiêu i (Wi) nh sau:

23


n

Wi =

∑B
j =1

ji

(2.17)

n.100

Bji: i m s c a chuyên gia j cho ch tiêu i
n: S chuyên gia
Ngoài ra còn dùng ph

s c a các ch tiêu trên.

ng pháp ma tr n vuông c a Warkentin đ xác đ nh tr ng

B c 5: Xác đ nh ch s t ng h p không đ n v đo c a các ph
ch n ph ng án t t nh t
- Tr

ng án và l a

ng h p không so sánh c p đôi:

Trong tr ng h p này cho m i ph
h ng ph ng án (Vj)

ng án th j ta tính m t ch s t ng h p x p

m

V j = ∑ Wi * Pij

(2.18)

i =1

i: Ch tiêu th i, m là s ch tiêu
j: Ph

ng án th j

Trong tr
th c:

ng h p không c n tính đ n tr ng s thì tr s Vj đ

c tính theo công

m

V j = ∑ Pij

(2.19)

i =1

Ph ng án j nào có tr s Vj bé nh t hay l n nh t là ph
tiêu t i u là bé nh t hay l n nh t
- Tr

ng án t i u tu theo ch

ng h p so sánh c p đôi

Theo Schiller ph ng pháp này kh c ph c đ c các nh c đi m c a ph ng
pháp trên là k t qu tính toán b ph thu c vào cách ch n tr s c s đ làm m t đ n
v đo c a các ch tiêu c ng nh ph thu c vào vi c l a ch n h ng cho các ch tiêu.
M t trong nh ng bi n lo i c a ph ng pháp dùng ch tiêu t ng h p không đ n v
đo là ph ng pháp đa giác. Ph ng pháp này s d ng m t h to đ nhi u tr c. M i
m t ch tiêu t ng ng v i m t tr c. Trên các tr c s ghi tr s c a các ch tiêu cho
m i ph ng án. B m t c a m i đa giác là giá tr t ng h p c a m i ph ng án. Tu

theo hàm m c tiêu là c c đ i hay c c ti u ta ch n ph ng án có di n tích là l n nh t
hay bé nh t là t t nh t.
2. Ví d áp d ng:
Hãy so sánh các ph ng án đ u t mua máy theo ph ng pháp dùng ch tiêu t ng
h p không đ n v đo đ x p h ng các ph ng án. Cho bi t các ch tiêu c a các
ph ng án nh sau:

24


Tên ch tiêu

n

PA1

PA2

PA
3

v đo
1. Su t đ u t mua máy

106đ

(V)
2. Chi phí s d ng máy
cho m t s n ph m (G)
3. Chi phí lao đ ng s ng

cho m t s n ph m (L)
4. Chi phí x ng d u cho
m t s n ph m (S)

150

200

0.25

300

106đ

15

10

5

Gi công

30

20

10

8

6

4

0.3

0.5

0.7

Kg

5. M c t đ ng hoá (M)

Wi

0.20
0.15
0.15
0.25

Gi i:
B

c 1: Ch n các ch tiêu: 5 ch tiêu. Ch n hàm m c tiêu: Min

B

c 2: Làm đ ng h

Ch tiêu 5 ngh ch h
ph ng án:

ng các ch tiêu:
ng, đ làm đúng h

ng ta l y ngh ch đ o các giá tr c a các

5.M c t đ ng hoá (M)
B
P11=
P21=

1/0.3

1/0.5

1/0.7

c 3: Tính l i giá tr không đ n v đo c a các ch tiêu (Pij)
P11 =

150
150 + 200 + 300

15
15 + 10 + 5

200
150 + 200 + 300

=0.23

P12=

=0.50

P22=

10
15 + 10 + 5

=0.33

=0.3

P31=

30
30 + 20 + 10

=0.50

P32=

20
30 + 20 + 10

=0.33

P41=

8
8+6+4

=0.44

P42=

6
8+6+4

=0.33

P51=

1 / 0 .3
1 / 0 .3 + 1 / 0 .5 + 1 / 0 .7

P13=
P23=
P33=

=0.49

P52=

300
150 + 200 + 300
5

15 + 10 + 5
10
30 + 20 + 10

1 / 0.5
1 / 0.3 + 1 / 0.5 + 1 / 0.7

=0.29

=0.46
=0.16
=0.16

25