Hoạt động điều tra vụ án hình sự của viện kiểm sát nhân dân trong điều kiện cải cách tư pháp từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ QUANG TIẾN

HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
TRONG ĐIỀU KIỆN CẢI CÁCH TƯ PHÁP
TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

ĐẮK LẮK – NĂM 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ QUANG TIẾN

HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
TRONG ĐIỀU KIỆN CẢI CÁCH TƯ PHÁP
TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính.
Mã số: 60 38 01 02.
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu

ĐẮK LẮK – NĂM 2016


Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu

Phản biện 1:……………………………………………………………….
………………………………………………………………..
Phản biện 2:……………………………………………………………….
………………………………………………………………..

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành
chính Quốc gia
Địa điểm: Phòng ………., Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc
sĩ, Học viện Hành chính
Số:… - Đường…………… - Quận……………… - TP………………
Thời gian: vào hồi …… giờ …… tháng …… năm 201...

Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc
trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn này do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
khoa học của PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa hề
được công bố hoặc sử dụng để bảo vệ một học hàm nào.
Các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Nếu sai tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm./.

Đắk Lắk, tháng 10 năm 2016
Học viên

Lê Quang Tiến


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa.
Lời cam đoan.
Mục lục.
Danh mục các chữ viết tắt.
MỞ ĐẦU.................................................................................................
1. Tính cấp thiết của đề tài
2. Tình hình nghiên cứu
3. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
6. Ý nghĩa của luận văn
7. Kết cấu của luận văn
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VIỆN KIỂM
SÁT NHÂN DÂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN ………………………………

1.1. Khái quát về Viện kiểm sát nhân dân và hoạt động điều tra vụ án
hình sự…………………...................................................................
1.2. Hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân…..
1.3. Yêu cầu cải cách tư pháp đối với hoạt động điều tra vụ án hình sự
của Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam hiện nay...............................
Chương 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH
SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở TỈNH ĐẮK
LẮK.............................................................................................................

2.1. Khái quát chung về Đắk Lắk và hệ thống Viện kiểm sát nhân dân
ở tỉnh Đắk Lắk…………………………………………………..........
2.2. Tình hình tội phạm trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk những năm qua…..
2.3. Tình hình thực hiện hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm
sát nhân dân ở Đắk Lắk những năm qua………………………
2.4. Đánh giá chung về hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm
sát nhân dân ở tỉnh Đắk Lắk những năm qua.............................
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU
QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM
SÁT TRONG ĐIỀU KIỆN CẢI CÁCH TƯ PHÁP……………

3.1. Phương hướng nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra vụ án hình sự
của Viện kiểm sát trong điều kiện cải cách tư pháp.......................


3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động điều tra vụ án
hình sự của Viện kiểm sát trong điều kiện cải cách tư pháp...................
KẾT LUẬN…………………………………………………………………

Tài liệu tham khảo……………………………………………………

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Bộ luật tố tụng hình sự

:

BLTTHS

Bộ luật hình sự

:

BLHS

Biện pháp ngăn chặn

:
:

BPNC

Hoạt động tư pháp

:

HĐTP

Kiểm sát hoạt động tư pháp

:

KSHĐTP

Thực hành quyền công tố

:

THQCT

Tòa án nhân dân

:

TAND

Viện kiểm sát nhân dân

:

VKSND

Cơ quan điều tra

CQĐT


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tổ chức và hoạt động, trong đó có hoạt động điều tra của VKSND là một trong những đối tượng

của chiến lược cải cách tư pháp của nước ta giai đoạn hiện nay.
Như chúng ta thấy, ở nước ta, cùng với các cơ quan Nhà nước như Quốc hội, Chính phủ và Toà
án, VKSND được thành lập và tổ chức thành hệ thống, là bộ phận cấu thành quan trọng trong bộ máy
Nhà nước để thực hiện quyền lực Nhà nước và bảo vệ quyền lợi của Nhà nước. Viện kiểm sát được
thành lập để đại diện cho Nhà nước trong lĩnh vực duy trì và bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật trên
cả hai khía cạnh: Một là, bảo đảm cho các quy định của pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và
thống nhất; hai là, bảo đảm cho các quyền của công dân do pháp luật quy định phải được tôn trọng. Như
vậy, Viện kiểm sát vừa là cơ quan đại diện cho quyền lực Nhà nước (ở đây là quyền công tố Nhà nước),
vừa là cơ quan đại diện cho quyền và lợi ích của công dân.
Thực hiện cải cách nền tư pháp nói chung, trong đó có hoạt động điều tra của VKSND, Đảng ta
đã nghiên cứu và ban hành hai Nghị quyết quan trọng: Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của
Bộ Chính trị về “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới” và Nghị quyết số 49NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”. Hai Nghị
quyết này thể hiện tư tưởng chủ đạo của chiến lược cải cách tư pháp ở nước ta trong giai đoạn hiện nay;
đã xác định, hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư
pháp phải bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội; nâng cao chất
lượng công tố của Kiểm sát viên tại phiên toà, bảo đảm tranh tụng dân chủ với Luật sư, người bào chữa
và những người tham gia tố tụng khác. Cụ thể hóa quan điểm lãnh đạo của Đảng, Quốc hội nước ta đã
ban hành Hiến pháp 2013, Luật Tổ chức VKSND năm 2014 với nhiều quy định mới về VKSND.
Theo Điều 2 Luật Tổ chức VKSND năm 2014, hai chức năng của VKSND là thực hành quyền
công tố và KSHĐTP của nước cộng hòa XHCN Việt Nam, để thực hiện các nhiệm vụ là: bảo vệ Hiến
pháp và pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi
ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được
chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Để thực hiện có hiệu quả hai chức năng có mối quan hệ hữu cơ
nói trên, cũng để tránh sự lạm quyền, thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật từ phía cơ quan điều tra, bên
cạnh quyền giám sát các hoạt động điều tra, Luật còn trao cho VKSND quyền trực tiếp điều tra vụ án
hình sự trong những điều kiện cụ thể.
Về nguyên tắc, VKSND có vai trò rất lớn – vai trò chỉ đạo điều tra trong giai đoạn điều tra vụ
án hình sự. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau mà trên thực tế việc thực hiện vai trò này của VKSND
thời gian qua còn chưa tương xứng với kỳ vọng; việc sử dụng quyền trực tiếp điều tra vụ án hình sự là
rất ít và chưa hiệu quả. Viện kiểm sát thường chỉ “gián tiếp điều tra” thông qua việc kiểm sát hoạt động

điều tra của cơ quan cảnh sát điều tra, nên còn bị động trong việc nắm hồ sơ vụ án, dẫn tới những hạn
chế trong truy tố và tranh luận tại phiên tòa của Kiểm sát viên. Đây cũng là một trong những nguyên
nhân sâu xa của tình trạng án oan sai, bản án bị hủy do vi phạm hoạt động tố tụng những năm gần đây.


Đắk Lắk là một tỉnh trọng điểm của khu vực Tây Nguyên và cả nước. Những năm qua, công tác
kiểm sát của Viện kiểm sát đã được quan tâm nâng cao chất lượng, nhằm bảo đảm quyền công dân, cũng
như góp phần phát hiện và xử lý nghiêm minh những vi phạm pháp luật, góp phần ổn định trật tự xã hội,
nâng cao văn hóa pháp lý nói chung. Tuy nhiên, trước bối cảnh đổi mới cơ quan Kiểm sát, đổi mới bộ
máy nhà nước theo nguyên tắc pháp quyền, việc nâng cao vai trò của Viện kiểm sát ở luôn là đòi hỏi
thường trực, hơn nữa, thời gian qua, công tác kiểm sát đối với hoạt động điều tra các vụ án hình sự ở
tỉnh Đắk Lắk xuất hiện những hạn chế về hiệu quả hoạt động, ảnh hưởng không nhỏ tới niềm tin của
người dân vào sự công bằng của pháp luật.
Để tìm hiểu rõ hơn về vai trò, quy định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND trong
giai đoạn điều tra nói chung, quyền trực tiếp điều tra vụ án hình sự nói riêng, từ đó đánh giá thực trạng
hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKSND trong thực tiễn tỉnh Đắk Lắk, xuất phát từ những yêu cầu
khách quan của đấu tranh phòng, chống tội phạm, của cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền
Việt Nam XHCN, tác giả chọn vấn đề “Hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân
trong điều kiện cải cách tư pháp – từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài luận văn thạc sỹ luật học,
chuyên ngành Luật Hiến pháp – Luật Hành chính.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Những công trình nghiên cứu tiêu biểu đã được công bố có liên quan đến đề tài, có thể kể tới
như:
+ Về các công trình nghiên cứu lớn như đề tài khoa học cấp bộ: Kỷ yếu đề tài khoa học cấp bộ,
Viện khoa học kiểm sát VKSND tối cao, của tập thể các tác giả, Hà Nội, năm 1999; THQCT và kiểm
sát các hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra của Lê Hữu Thể và các tác giả, năm 2008; Tăng
cường trách nhiệm của công tố trong hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách tư pháp, Đề tài khoa học
cấp bộ, Hà Nội, năm 2008; Những vấn đề lý luận và thực tiễn của việc đổi mới thủ tục tố tụng hình sự
đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, Đề tài khoa học cấp bộ, năm 2011; Một số vấn đề về tăng cường
trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách

tư pháp của Nguyễn Hải Phong và các tác giả.
+ Bài viết tiêu biểu được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành: Lý Văn Chính, “Thực hành
quyền công tố trong giai đoạn điều tra”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 6/2005; Đỗ Văn Đương, “Cơ
quan thực hành quyền công tố trong cải cách tư pháp ở nước ta hiện nay”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp,
số 7/2006; Lê Văn Cảm, "Bàn về hệ thống các cơ quan tiến hành tố tụng và thi hành án trong chiến lược
cải cách tư pháp", Tạp chí Kiểm sát số 01/2009; Trần Công Phàn, "Một số vấn đề về chủ trương tăng
cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra theo yêu cầu cải
cách tư pháp", Tạp chí Kiểm sát 03/2012; Lê Thị Tuyết Hoa, "Một số nội dung trọng tâm để thực hiện
chủ trương tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách tư pháp", Tạp
chí Kiểm sát số 16/2012; Nguyễn Hòa Bình, "Một số định hướng nghiên cứu sửa đổi, bổ sung BLTTHS
đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp", Tạp chí Kiểm sát 16/2012 và Tạp chí Kiểm sát số 21/2012; Nguyễn
Thị Thủy, "Sửa đổi bổ sung BLTTHS nhằm thực hiện chủ trương của Đảng - Tăng cường trách nhiệm
công tố trong hoạt động điều tra, thực hiện cơ chế gắn công tố với điều tra”, Tạp chí Kiểm sát số 21/2012;
Nguyễn Thái Phúc, "Sửa đổi nguyên tắc tập trung thống nhất trong ngành Kiểm sát nhân dân", Tạp chí
Kiểm sát số 17/2012; Trần Đình Nhã, "Chế định điều tra tội phạm trong BLTTHS", Tạp chí Kiểm sát
số 21/2012; Đỗ Văn Đương, "Phân định rõ thẩm quyển quản lý hành chính với trách nhiệm, quyền hạn
tư pháp và sửa đổi, bổ sung chế định chứng cứ trong BLTTHS", Tạp chí Kiểm sát số 16/2012; Đào Trí
Úc, "Đề xuất đổi mới Viện kiểm sát ở Việt Nam từ kinh nghiệm một số nước trên thế giới", Tạp chí


Kiểm sát số 12/2013; Lê Đức Xuân, Phạm Lan Phương, "Vai trò cơ quan Công tố các nước trên thế giới
trong việc KSĐT các vụ án hình sự", Tạp chí Kiểm sát số 13/2013; Lê Thị Tuyết Hoa, "Thực trạng và
một số kiến nghị nhằm tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt
động điều tra", Tạp chí Kiểm sát số 08/2014;…
+ Báo cáo tổng kết chuyên đề trong ngành Kiểm sát: Tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn
về các công tác của ngành KSND qua 50 tổ chức và hoạt động, Hà Nội, năm 2010; Báo cáo kết quả
tổng kết 8 năm thi hành BLTTHS năm 2003, Hà Nội, năm 2012.
+ Luận án tiến sĩ, điển hình có: Nguyễn Thị Mai Nga, "Cơ sở lý luận và thực trạng của điều tra
và truy tố các tội phạm về ma túy", Nhà xuất bản thông tin và truyền thông, năm 2012; Đào Hữu Dân,
“Mối quan hệ giữa cơ quan cảnh sát điều tra với Viện kiểm sát trong điều tra vụ án hình sự”, Luận án

tiến sĩ luật học trường Đại học cảnh sát nhân dân, năm 2006;…
+ Luận văn thạc sĩ luật học, điển hình có: Vũ Thị Xuân Nhuệ, "Một số hoạt động KSĐT án kinh
tế tại Tp. Hồ Chí Minh 1991-1996"; Đoàn Tạ Cửu Long, "Công tác KSĐT án trị an tại Tp. Hồ Chí Minh
từ 1996 - 2000 - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn"; Võ Phước Long, "Chức năng của VKSND trong
tố tụng hình sự" năm 2007; Đoàn Tấn Minh, "Hoạt động của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra các
vụ án hình sự mà bị can là người chưa thành niên trên địa bàn tỉnh Tiền Giang" năm 2008; Nguyễn Văn
Tấn, "Hoạt động KSĐT các tội phạm về ma túy tại Tp. Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay" năm
2008;…
Qua khảo sát, nhiều công trình đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về các chức năng, nhiệm
vụ của Viện kiểm sát trong tố tụng hình sự, có đánh giá việc thực hiện chức năng nào đó của hoạt động
kiểm sát trong tố tụng hình sự nói chung, hay trong một lĩnh vực phòng chống tội phạm cụ thể. Các
công trình chủ yếu nghiên cứu về phương diện thực hiện vai trò công tố và KSHĐTP, chưa có công
trình nào nghiên cứu một cách hệ thống về quy định và việc thực hiện quyền điều tra vụ án hình sự của
VKSND nói chung, của VKSND ở địa phương cụ thể nói riêng. Do vậy, tên đề tài được tác giả chọn
nghiên cứu “Hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân trong điều kiện cải cách
tư pháp – từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk” không bị trùng lắp với đề tài được nghiên cứu trước đó. Vấn đề
được nghiên cứu có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong bối cảnh tích cực thực hiện cải cách tư pháp theo
Chiến lược của Đảng, Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức VKSND năm 2014.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu những quy định pháp luật nói chung và việc thực hiện quyền điều tra vụ án hình sự
của VKSND ở tỉnh Đắk Lắk thời gian qua, đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng hoạt động này trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và pháp lý về VKSND; hoạt động điều tra vụ án hình sự
của VKSND;
- Nêu rõ mục đích, yêu cầu, nội dung của công cuộc cải cách tư pháp đối với nền tư pháp nói
chung và đối với Viện kiểm sát trong điều tra vụ án hình sự nói riêng.
- Đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật của VKSND ở tỉnh Đắk Lắk trong điều tra vụ án hình
sự thời gian qua.

- Đề xuất những quan điểm, phương hướng giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra vụ
án hình sự của VKSND theo yêu cầu cải cách tư pháp.


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKSND tỉnh, VKSND cấp huyện
ở tỉnh Đắk Lắk theo quy định của BLTTHS năm 2003 và các quy định mới của BLTTHS năm 2015.
Đây là hoạt động nhằm thực hiện chức năng THQCT, KSHĐTP trong giai đoạn điều tra được tiến hành
bởi người tiến hành tố tụng là Kiểm sát viên.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu hoạt động điều tra của VKSND tỉnh, VKSND cấp
huyện ở tỉnh Đắk Lắk chủ yếu trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự, tức là từ lúc khởi tố vụ án đến khi
truy tố bị can ra trước tòa. Một số hoạt động điều tra vi phạm pháp luật để phục vụ hoạt động kiểm sát
việc khởi tố vụ án, bị can cũng được xem xét trong cả quá trình tố tụng vụ án hình sự theo nghĩa rộng
của từ “điều tra”.
Về không gian, luận văn nghiên cứu hoạt động của Viện kiểm sát trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk,
nhưng có chú trọng ở một số địa bàn trọng điểm, có số lượng các vụ án hình sự thụ lý hàng năm lớn.
Về thời gian, luận văn khảo sát giai đoạn từ năm 2011 đến hết năm 2015.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Phương pháp luận thực hiện đề tài dựa trên nền tảng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng; quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chính sách của
Đảng và Nhà nước ta về đấu tranh phòng, chống tội phạm, về vị trí, vai trò của Viện kiểm sát trong bộ
máy nhà nước và trong tố tụng hình sự; và các chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà
nước pháp quyền XHCN Việt Nam, cải cách tư pháp, bảo đảm quyền con người, quyền tự do, dân chủ
của công dân.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu truyền thống trong nghiên cứu khoa học xã hội
là: Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, kết hợp quan sát thực tiễn (qua quá trình công

tác) với khát quát hóa.
6. Ý nghĩa của Luận văn
Luận văn góp phần hoàn thiện lý luận về hoạt động điều tra của Viện kiểm sát trong điều tra vụ
án hình sự.
Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và nghiên cứu của cán bộ giảng
dạy, sinh viên trong các trường đại học luật, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng các chức danh tư pháp như
Học Viện tư pháp, Trường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát hoặc sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích
cho những người quan tâm, nghiên cứu chức năng, nhiệm vụ của VKSND trong điều tra vụ án hình sự.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, và danh mục tài liệu tham khảo. Phần nội dung kết quả nghiên
cứu được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về Viện kiểm sát nhân dân và hoạt động điều tra vụ án
hình sự của Viện kiểm sát nhân dân.
Chương 2: Thực trạng hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Đắk
Lắk
Chương 3: Phương hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra vụ án hình sự của
Viện kiểm sát nhân dân trong điều kiện cải cách tư pháp.


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
VỀ VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
1.1. KHÁI QUÁT VỀ VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ
ÁN HÌNH SỰ
1.1.1. Viện kiểm sát nhân dân trong bộ máy nhà nước
1.1.1.1. Vị trí, vai trò và tổ chức của Viện kiểm sát nhân dân
- Vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân:
Cơ quan Viện kiểm sát ở nước ta thuộc hệ thống các cơ quan tư pháp, do đó, việc xác định vị
trí của hệ thống cơ quan này phải trên cơ sở bảo đảm sự độc lập của hệ thống cơ quan tư pháp. Với chức

năng THQCT và KSHĐTP thì cần tổ chức Viện kiểm sát thành một hệ thống cơ quan Nhà nước độc lập.
Theo Luật Tổ chức VKSND năm 2014, VKSND Việt Nam là một hệ thống độc lập và được
được tổ chức ở 4 cấp, gồm: VKSND tối cao; VKSND cấp cao; VKSND cấp tỉnh; VKSND cấp huyện;
Viện kiểm sát quân sự.
1.1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân
a. Chức năng của Viện kiểm sát nhân dân
Điều 107 Hiến pháp năm 2013 quy định về chức năng của VKSND là: “Viện kiểm sát nhân dân
thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp”.
b. Nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân
Trong phạm vi chức năng của mình, VKSND có nhiệm vụ: “bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền
con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi
ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống
nhất”.
1.1.2. Hoạt động điều tra vụ án hình sự
1.1.2.1. Quan niệm về hoạt động điều tra vụ án hình sự
Quy định của BLTTHS về thẩm quyền thu thập chứng cứ là thẩm quyền thực hiện các hoạt động
điều tra của CQĐT, Viện kiểm sát và Tòa án. Ba cơ quan này được tiến hành tất cả các hoạt động điều
tra đã đuợc quy định trong BLTTHS.
1.1.2.2. Đặc điểm của hoạt động điều tra vụ án hình sự
- Hoạt động điều tra vụ án hình sự là hoạt động thực hiện công khai theo trình tự, thủ tục tố
tụng hình sự.
- Khi thực hiện hoạt động điều tra vụ án hình sự thường phải áp dụng các biện pháp cưỡng
chế tố tụng hình sự.
- Hoạt động điều tra vụ án hình sự là hoạt động thu thập chứng cứ phục vụ cho hoạt động
buộc tội.
- Hoạt động điều tra vụ án hình sự đòi hỏi phải tuân thủ yêu cầu về pháp luật, chính trị, nghiệp
vụ.


1.1.2.3. Nội dung hoạt động điều tra vụ án hình sự

Điều tra theo nghĩa chung nhất là thu thập thông tin, nhưng trong tố tụng hình sự, điều tra là
các hoạt động thu thập chứng cứ, tài liệu nhằm làm rõ vụ án.
1.2. HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
1.2.1. Khái niệm hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân
Hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKSND là một loại hoạt động tố tụng hình sự, trong đó
VKSND (thông qua Kiểm sát viên), thông qua những biện pháp, điều kiện điều tra được quy định nhằm
thu thập thông tin, chứng cứ, tài liệu nhằm làm rõ về tội phạm và người phạm tội, đảm bảo vụ án được
giải quyết khách quan theo nguyên tắc pháp chế, bảo vệ quyền con người, quyền công dân.
1.2.2. Điều chỉnh pháp luật về hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân
1.2.2.1. Hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân theo quy định của Bộ luật
tố tụng hình sự năm 2003
Thẩm quyền điều tra vụ án hình sự của VKSND theo quy định của BLTTHS năm 2003 chưa
được quy định rõ ràng, cụ thể như trong Luật Tổ chức VKSND năm 2014 và BLTTHS năm 2015.
1.2.2.2. Hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân theo quy định của Luật
Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014
Hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKSND theo quy định của Luật Tổ chức VKSND năm
2014 được quy định ở nhiều giai đoạn: Giai đoạn điều tra xác minh tố giác, tin báo về tội phạm; giai
đoạn điều tra; giai đoạn truy tố.
1.2.2.3. Hoạt động điều tra vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân theo quy định của Bộ luật
tố tụng hình sự năm 2015
Hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKSND theo BLTTHS năm 2015 quy định rõ ràng, cụ thể
như trong Luật Tổ chức VKSND năm 2014.
1.2.3. Biện pháp điều tra hình sự của Viện kiểm sát nhân dân
Nhiệm vụ chính của hoạt động điều tra là xác định sự thật khách quan của vụ án một cách đầy
đủ, toàn diện, làm cơ sở cho việc giải quyết vụ án. Hay nói cách khác, nhiệm vụ chính đó là chứng minh
tội phạm và người phạm tội.
1.3. YÊU CẦU CẢI CÁCH TƯ PHÁP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH
SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
1.3.1. Tình hình tội phạm trong bối cảnh đổi mới nền kinh tế, xã hội và quan điểm cải cách tư

pháp đối với Viện kiểm sát trong điều tra vụ án hình sự
1.3.1.1. Tình hình tội phạm trong bối cảnh đổi mới nền kinh tế, xã hội
Sự phát triển nhanh chóng, sôi động của kinh tế thị trường đã và đang mang lại những thay
đổi lớn về kinh tế, nâng cao điều kiện sống cho Nhân dân, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề nhức nhối
làm cho xã hội bức xúc cần được giải quyết.
1.3.1.2. Quan điểm cải cách tư pháp đối với Viện kiểm sát trong điều tra vụ án hình sự
Về quan điểm cải cách tư pháp của Nhà nước ta được thể hiện qua các Nghị quyết của Đảng
về cải cách tư pháp như Nghị quyết Trung ương 8 khóa VII (tháng 01/1995), Nghị quyết Trung ương 3
khóa VIII (tháng 6-1997), Nghị quyết Trung ương 7 khóa VIII (tháng 8/1999), Nghị quyết Đại hội IX,
Nghị quyết số 08- NQ/TW ngày 02/01/2002, Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2002, Nghị quyết số
49-NQ/TW ngày 02/6/2005...


1.3.2. Hoạt động của Viện công tố - Viện kiểm sát điều tra vụ án hình sự ở một số nước trên
thế giới và kinh nghiệm đối với Việt Nam
Tùy theo truyền thống pháp luật và đặc điểm của từng quốc gia mà việc tổ chức và hoạt động
THQCT của cơ quan Công tố có những đặc điểm, tính chất khác nhau.

Chương 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở TỈNH ĐẮK LẮK
2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TỈNH ĐẮK LẮK VÀ HỆ THỐNG VIỆN KIỂM SÁT NHÂN
DÂN Ở TỈNH ĐẮK LẮK
2.1.1. Khái quát về tỉnh Đắk Lắk
Đắk Lắk là một tỉnh nằm ở trung tâm Tây Nguyên, phía bắc giáp Gia Lai, phía nam giáp Lâm
Đồng, phía tây nam giáp Đắk Nông, phía đông giáp Phú Yên và Khánh Hoà, phía tây giáp Vương quốc
Campuchia. Đắk Lắk có diện tích tự nhiên 13.085 km². Tổng dân số cuối năm 2011 ước có 1.771.800
người, có 47 dân tộc cùng sinh sống.
2.1.2. Khái quát về tổ chức hệ thống Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Lắk
- Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Lắk:

Viện kiểm sát nhân dân tỉnh có Ủy ban kiểm sát, Văn phòng, các phòng nghiệp vụ và tương đương.
- Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện ở tỉnh Đắk Lắk:
Ở tỉnh Đắk Lắk có 15 VKSND huyện, thị xã Buôn Hồ và Tp. Buôn Ma Thuột.
2.2. TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK NHỮNG NĂM QUA
2.2.1. Tội phạm về an ninh
Những năm qua, an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk được giữ vững;
tuy nhiên, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm còn diễn biến phức tạp và biến động ở một số loại tội
sau mỗi năm, tính chất, mức độ của tội phạm ngày càng nghiêm trọng; đối tượng phạm tội ngày càng đa
dạng. Trong năm 2012, Cơ quan an ninh điều tra đã phát hiện, khởi tố 02 vụ, 07 bị can về tội Phá hoại
chính sách đoàn kết (tăng 01 vụ, 04 bị can so với cùng kỳ năm 2011).
2.2.2. Tội phạm khác
Bảng tổng hợp tình hình tội phạm bị khởi tố ở tỉnh Đắk Lắk
giai đoạn 2011-2015
(Đơn vị tính: số vụ, số bị can bị khởi tố)
TP về
TP về ma

tham

túy

nhũng và

NĂM

chức vụ
Vụ

Bị
can

Vụ

TP kinh
tế và môi
trường

Bị

V

Bị

can

ụ

can

TP xâm
TP xâm phạm

TP về trật tự

phạm hoạt

sở hữu

an toàn xã hội

động tư
pháp

Vụ

Bị can

Vụ

Bị can

Vụ

Bị
can

2011

92

123

10

21

17

16

564

939

767

1.325

09

09

2012

151

90

05

07

40

99

587

1.070

758

1.580

12

14

8
04

04

45

66

555

997

814

1.617

06

06

2013

154

1


2014
2015

152
130

84
55

1
03

05

44

52

556

913

769

1.632

06

06

1
04

04

35

67

614

930

699

1.408

03

02

(Nguồn: Báo cáo tổng kết công tác hàng năm của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Lắk)
2.3. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN
KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở ĐẮK LẮK NHỮNG NĂM QUA

2.3.1. Hoạt động điều tra của Viện kiểm sát trong giai đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội
phạm và kiến nghị khởi tố
Qua công tác kiểm sát tốt việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm trong 5 năm qua, Viện kiểm
sát đã yêu cầu CQĐT khởi tố 132 vụ án, 110 bị can; trực tiếp khởi tố 03 vụ án, 01 bị can; ban hành 153
kiến nghị yêu cầu CQĐT khắc phục vi phạm.
2.3.2. Hoạt động điều tra của Viện kiểm sát trong giai đoạn khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị
can, điều tra vụ án
Trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, Viện kiểm sát hai cấp đã không phê
quyết định khởi tố 07 bị can, huỷ bỏ 19 quyết định không khởi tố vụ án, 08 quyết định khởi tố vụ án, 21
quyết định khởi tố bị can của CQĐT, không phê chuẩn lệnh bắt khẩn cấp 04 trường hợp, hủy bỏ quyết
định tạm giữ 01 trường hợp, không phê chuẩn quyết định gia hạn tạm giữ 01 trường hợp, không phê
chuẩn lệnh bắt bị can để tạm giam 22 bị can, không phê chuẩn quyết định gia hạn tạm giam 03 bị can,
hủy bỏ quyết định tạm giam 01 bị can, không phê chuẩn lệnh tạm giam 47 bị can của CQĐT, yêu cầu
CQĐT bắt tạm giam 10 bị can; ban hành 92 kiến nghị yêu cầu CQĐT khắc phục các vi phạm trong hoạt
động điều tra.
2.3.3. Hoạt động điều tra của Viện kiểm sát trong giai đoạn truy tố, xét xử
Thông qua công tác THQCT và KSXX án hình sự, Viện kiểm sát hai cấp đã ban hành kháng
nghị 291 vụ án; Tòa án đã xét xử 234 vụ, chấp nhận 225 vụ, đạt 96,1%.
2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN
KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở TỈNH ĐẮK LẮK NHỮNG NĂM QUA
2.4.1. Những thành tựu và nguyên nhân
Thực hiện chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, thực hiện các quy định của pháp luật và
của Ngành về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND. Trong những năm qua, ngành
Kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã đạt được những kết quả nội bất trên tất cả các lĩnh vực công tác, góp
phần quan trọng kiềm chế sự gia tăng tội phạm, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo
vệ pháp chế XHCN, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ cuộc sống bình
yên của nhân dân trên địa bàn tỉnh.
2.4.1.1. Trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội
phạm và kiến nghị khởi tố
2.4.1.2. Trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra các vụ án hình sự

2.4.1.3. Trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn
truy tố
2.4.1.4. Trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự
2.4.2. Những hạn chế, vướng mắc và nguyên nhân
2.4.2.1. Hạn chế, vướng mắc
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra cũng


còn nhiều hạn chế, yếu kém. Nhìn chung, Viện kiểm sát các cấp chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm
trong thực thi chức năng, nhiệm vụ như pháp luật quy định.
2.4.2.2. Nguyên nhân
* Nguyên nhân khách quan:
Sự phát triển của kinh tế thị trường, của khoa học công nghệ, sự phát triển mở rộng về qui mô
và phạm vi của tội phạm; do sự chưa hợp lý trong quy định của pháp luật;
* Nguyên nhân chủ quan:
Do Kiểm sát viên còn thiếu trách nhiệm, trình độ nghiệp vụ kiểm sát còn yếu, chưa đáp ứng
yêu cầu nhiệm vụ; cơ cấu tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ, Kiểm sát viên ở Viện kiểm sát các cấp còn
chậm đổi mới; công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo Viện kiểm sát các cấp còn bất cập...

Chương 3
PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG
ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TRONG ĐIỀU
KIỆN CẢI CÁCH TƯ PHÁP
3.1. PHƯƠNG HƯỚNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN
HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TRONG ĐIỀU KIỆN CẢI CÁCH TƯ PHÁP
3.1.1. Thống nhất nhận thức trách nhiệm của Viện kiểm sát trong hoạt động điều tra là quyết
định việc buộc tội trên cơ sở kết quả hoạt động điều tra
Trong giai đoạn điều tra, Viện kiểm sát và CQĐT có vị trí, trách nhiệm khác nhau. CQĐT có trách
nhiệm chứng minh sự thật vụ án, thu thập cả chứng cứ buộc tội và chứng cứ gỡ tội.
3.1.2. Nhận thức và thực hiện đúng đắn các biện pháp công tố trên cơ sở thực hiện tốt hoạt

động kiểm sát điều tra
Mỗi hành vi, quyết định công tố đều phải có cơ sở, có căn cứ vững chắc và hợp pháp.
3.1.3. Khi thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, Kiểm sát viên phải có tinh thần trách
nhiệm cao trước Đảng, Nhà nước, xã hội, trước số phận con người để giải quyết tốt vụ việc
Kiểm sát viên phải trung thành với đường lối, chủ trương của Đảng, bảo vệ chế độ Nhà nước
và định hướng hoạt động công tố vì lợi ích của nhân dân.
3.1.4. Kiểm sát viên phải nắm vững bản chất pháp lý của vụ việc đang điều tra, về việc buộc
tội, nâng cao phẩm chất nghề nghiệp thực hành quyền công tố trong hoạt động điều tra
Sự nhạy cảm và phẩm chất nghề nghiệp của Kiểm sát viên trước hết thể hiện qua việc hiểu rõ
chức trách, nhiệm vụ của mình khi THQCT, đề xuất các quyết định tố tụng thuộc thẩm quyền của Viện
kiểm sát một cách chính xác, kịp thời, đúng bản chất sự việc.
3.1.5. Xây dựng các thủ tục tố tụng phù hợp với tổ chức hệ thống cơ quan xét xử và Viện
kiểm sát bốn cấp
Phải xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch, vững mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ
quyền con người…
3.1.6. Tăng cường trách nhiệm của Viện kiểm sát trong hoạt động điều tra; thực hiện cơ chế
gắn công tố với điều tra
Tăng cường vai trò, trách nhiệm của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra nhằm bảo đảm mọi


hành vi phạm tội đều phải được khởi tố, điều tra và xử lý kịp thời, không để lọt tội phạm và người
phạm tội, không làm oan người vô tội.
3.1.7. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ kiểm sát về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và
đạo đức nghề nghiệp
Đáp ứng đòi hỏi của công cuộc cải cách tư pháp đối với công tác của ngành Kiểm sát, mục tiêu,
yêu cầu được đặt ra là phải đổi mới mạnh mẽ công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ để xây dựng đội ngũ
cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành với Đảng, tận tụy.
3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TRONG ĐIỀU KIỆN CẢI CÁCH TƯ PHÁP
3.2.1. Đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả giữa Hiến pháp, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân

dân và Luật Tổ chức Tòa án nhân dân trong cải cách tư pháp
Để có được sự đồng bộ này, đòi hỏi có sự thống nhất về nguyên tắc và quan điểm chỉ đạo đối
với việc cải cách tư pháp trong từng cơ quan tư pháp và của cả hệ thống Cơ quan tư pháp nhằm đảm
bảo tính thống nhất cả trong sự chỉ đạo và thực hiện cải cách.
3.2.2. Hoàn thiện pháp luật về tố tụng hình sự theo Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 và văn
bản khác có liên quan đến nhiệm vụ nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Viện kiểm sát
trong điều tra vụ án hình sự
3.2.3. Kiến nghị đảm bảo điều kiện vật chất, nguồn nhân lực cho hoạt động của Viện kiểm
sát
3.2.4. Kiến nghị tăng cường sự giám sát đối với các hoạt động tư pháp hình sự

KẾT LUẬN
Trên cơ sở nghiên cứu về hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKSND qua trường hợp ở tỉnh
Đắk Lắk, chúng tôi đưa ra một số kết luận sau:
1. Hoạt động điều tra không phải là chức năng chính của VKSND, nhưng có tác dụng hỗ trợ,
nhằm thực hành có hiệu quả quyền công tố của Viện kiểm sát.
2. Qua thực tiễn thực hiện quyền điều tra vụ án hình sự của VKSND ở tỉnh Đắk Lắk thời gian
qua cho thấy rằng, việc thực hiện quyền này còn hạn chế, tuy nhiên, đang vận động theo chiều hướng
tích cực. Việc thực hiện quyền này có hiệu quả hay không, bên cạnh yếu tố quy định pháp luật, yếu tố
lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra sát sao của lãnh đạo Viện kiểm sát là rất cần thiết.
3. Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức VKSND năm 2014 có nhiều nội dung mới nhằm tăng
cường chức năng của Viện kiểm sát. Vấn đề đặt ra là cần hoàn thiện quy định pháp luật tố tụng hình sự
cho phù hợp. Bên cạnh đó cũng cần nâng cao năng lực, trình độ, điều kiện làm việc cho Kiểm sát viên;
cần tăng cường giám sát xã hội đối với các hoạt động tư pháp hình sự.