Luận văn thạc sĩ Hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách tại phòng tài chính kế hoạch huyện định quán tỉnh đồng nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG

NGUYỄN VĂN MINH

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH
DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI
PHÒNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH
HUYỆN ĐỊNH QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI.
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

Đồng Nai, năm 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG

NGUYỄN VĂN MINH

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH
DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI
PHÒNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH
HUYỆN ĐỊNH QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI.
Chuyên ngành : Kế toán
Mã số : 60340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS MAI THỊ HOÀNG MINH

Đồng Nai, năm 2016

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ
quý báu của tập thể và các cá nhân; Trước hết tác giả xin chân thành cám ơn các
giảng viên khoa Sau Đại học trường Đại học Lạc Hồng, sự hướng dẫn của PGS.TS
Mai Thị Hoàng Minh trong suốt thời gian thực hiện đề tài, sự giúp đỡ và tạo điều
kiện của các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên phòng Tài chính – Kế hoạch huyện
Định Quán; Chi Cục Thuế; Chi Cục Thống kê, đã góp ý và giúp đỡ tác giả hoàn
thành đề tài này.
Tác giả luận văn:

Nguyễn Văn Minh


LỜI CAM ĐOAN
Luận văn thạc sĩ kế toán “Hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách tại
phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai”, chuyên ngành Kế
toán là công trình của riêng tác giả.
Luận văn đã sử dụng thông tin từ nhiều nguồn dữ liệu khác nhau, các thông
tin có sẵn đã được trích rõ nguồn gốc và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi
hiểu biết của tác giả.
Tác giả xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này
là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Đồng Nai, ngày 09 tháng 08 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Minh

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
TÓM TẮT LUẬN VĂN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Các công trình nghiên cứu trước đây ...................................................................... 2
3. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................. 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3
5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 4
6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 4
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH ................................. 5
1.1 Khái niệm dự toán ngân sách ................................................................................ 5
1.2 Phân loại dự toán ngân sách .................................................................................. 6
1.2.1 Phân loại theo thời gian ................................................................................ 6
1.2.2 Phân loại theo phương pháp lập ................................................................... 6
1.2.3 Phân loại theo mức độ phân tích .................................................................. 7
1.3 Vai trò của dự toán ngân sách ............................................................................... 8
1.4 Quy trình lập dự toán ngân sách ......................................................................... 10
1.4.1 Quy trình lập dự toán ngân sách ................................................................. 10
1.4.2 Trình tự lập dự toán ngân sách ................................................................... 12
1.4.3 Các mô hình dự toán ngân sách ................................................................. 12
1.4.3.1 Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống ........................................... 13
1.4.3.2 Mô hình thông tin phản hồi ................................................................ 14

1.4.3.3 Mô hình thông tin từ dưới lên ............................................................ 15


1.5 Quy trình lập và chấp hành dự toán ngân sách nhà nước đối với phòng Tài chính
kế hoạch huyện .......................................................................................................... 17
1.5.1 Lập dự toán Ngân sách huyện .................................................................... 18
1.5.1.1 Yêu cầu của việc lập dự toán. ............................................................ 18
1.5.1.2 Căn cứ lập dự toán Ngân sách huyện. ................................................ 18
1.5.1.3 Nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan tài chính trong quá
trình lập dự toán Ngân sách . .................................................................................... 20
1.5.1.4 Phân bổ, giao dự toán Ngân sách huyện. ........................................... 20
1.5.1.5 Điều chỉnh dự toán Ngân sách. .......................................................... 21
1.5.2 Chấp hành Ngân sách . ............................................................................... 21
1.5.3 Kế toán và Quyết toán Ngân sách. ............................................................ 24
1.5.3.1 Tổ chức bộ máy kế toán Ngân sách. ................................................. 25
1.5.3.2 Khoá sổ kế toán Ngân sách. ............................................................... 26
1.5.3.3 Quyết toán Ngân sách. ....................................................................... 26
1.6 Cơ sở lập dự toán thu – chi ngân sách hàng năm .............................................. 27
1.6.1 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ ngân sách năm hiện hành ............. 28
1.6.1.1 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ thu NSNN ............................ 28
1.6.1.2 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ chi đầu tư phát triển ............ 29
1.6.1.3 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên................. 30
1.6.2 Lập dự toán ngân sách năm kế hoạch ........................................................ 31
1.6.2.1 Lập dự toán thu NSNN ...................................................................... 31
1.6.2.2 Lập dự toán chi NSNN ....................................................................... 32
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................ 35
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN NS TẠI PHÕNG
TÀI CHÍNH–KẾ HOẠCH HUYỆN ĐỊNH QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI ............ 36
2.1 Giới thiệu tổng quan phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng
Nai ............................................................................................................................. 36

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .............................................................. 36
2.1.2 Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn...................................................... 36
2.1.2.1 Chức năng .......................................................................................... 36
2.1.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn ..................................................................... 37


2.1.3 Tổ chức bộ máy quản lý tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Định
Quán, tỉnh Đồng Nai ................................................................................................. 41
2.1.3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của phòng Tài chính – Kế hoạch huyện
Định Quán, tỉnh Đồng Nai ........................................................................................ 41
2.1.3.2 Chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận ............................................ 43
2.1.3.3 Mối quan hệ và phân công nhiệm vụ của từng bộ phận .................... 44
2.1.3.4 Phân công nhiệm vụ của từng bộ phận ............................................. 44
2.1.4 Tổ chức công tác kế toán tại đơn vị .......................................................... 48
2.1.5 Định hướng phát triển công tác quản lý tài chính .................................... 48
2.1.6 Tổ chức công tác kế toán tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Định
Quán ......................................................................................................................... 49
2.2 Thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch
huyện Định Quán ...................................................................................................... 52
2.2.1 Mô hình dự toán ngân sách......................................................................... 52
2.2.2 Quy trình dự toán ngân sách ....................................................................... 55
2.2.2.1 Giai đoạn triển khai lập dự toán ........................................................ 55
2.2.2.2 Giai đoạn lập dự toán ngân sách ........................................................ 56
2.2.2.2.1 Đánh giá ước thực hiện dự toán thu – chi ngân sách năm 2014 .. 63
2.2.2.2.2 Lập dự toán ngân sách nhà nước năm 2015 ................................. 66
2.2.2.2.3 Thảo luận dự toán năm 2015 ........................................................ 70
2.2.2.2.4 Phân bổ dự toán năm 2015 ........................................................... 71
2.2.2.2.5 Trình UBND và HĐND dự toán NS năm 2015 ........................... 72
2.2.2.2.6 Giao dự toán ngân sách nhà nước ................................................ 73
2.2.2.2.7 Công khai dự toán NSNN ............................................................ 73

2.2.2.2.8 Lưu hồ sơ dự toán NSNN ............................................................. 73
2.2.3 Đánh giá công tác dự toán ngân sách tại Phòng Tài Chính – Kế hoạch
huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai ............................................................................. 74
2.2.3.1 Ưu điểm ............................................................................................... 74
2.2.3.2 Nhược điểm.......................................................................................... 75
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................ 81


CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH DỰ TOÁN NGÂN
SÁCH TẠI PHÕNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN ĐỊNH QUÁN ....... 82
3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách tại phòng Tài chính –
Kế hoạch .................................................................................................................... 82
3.2 Quan điểm hoàn thiện ......................................................................................... 82
3.3 Nguyên tắc hoàn thiện ......................................................................................... 83
3.4 Hoàn thiện quy trình dự toán ngân tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Định
Quán, tỉnh Đồng Nai ................................................................................................. 84
3.4.1 Hoàn thiện mô hình dự toán ngân .............................................................. 84
3.4.2 Hoàn thiện Quy trình dự toán ngân sách .................................................... 87
3.4.3 Các giải pháp hỗ trợ khác để hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách tại
phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Định Quán ........................................................ 94
3.4.3.1 Về cơ sở vật chất ................................................................................ 94
3.4.3.2 Về công tác quản lý ............................................................................ 94
3.4.4

Những kiến nghị ...................................................................................... 95

3.4.4.1 Kiến nghị phòng Tài chính – Kế hoạch ............................................. 95
3.4.4.2 Kiến nghị với nhà nước ...................................................................... 95
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................ 97
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 98

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Dự toán ngân sách là một công cụ quản lý có hiệu quả. Nếu được lập khoa
học và sát với thực tế, dự toán ngân sách sẽ mang lại nhiều lợi ích và góp phần phát
huy các nguồn lực và khả năng của địa phuơng, đề ra phương hướng sử dụng kinh
phí ngân sách nhà nước đúng mục đich, đúng chế độ, tiết kiệm, đối phó kịp thời với
mọi tình huống xãy ra đột xuất trong tương lai, hạn chế được những khó khăn về
phát sinh kinh phí ngoài kế hoạch.
Với mục tiêu nghiên cứu là tập trung hoàn thiện Quy trình dự toán ngân sách
tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Định Quán. Đề tài sẽ tập trung hệ thống hóa
những vấn đề lý luận về dự toán ngân sách; Phân tích thực trạng về công tác dự toán
ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch để đánh giá ưu điểm và tồn tại của quy
trình dự toán ngân sách. Từ đó, đề ra những giải pháp hoàn thiện Quy trình dự toán
ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch. Qua việc nghiên cứu thực tế tại phòng
Tài chính – Kế hoạch cho thấy Quy trình dự toán ngân sách hiện tại của phòng Tài
chính – Kế hoạch còn nhiều bất cập. Nhằm hoàn thiện việc lập dự toán trong thời
gian tới, tác giả tiến hành thu thập các tài liệu liên quan đến lý thuyết về dự toán
ngân sách và dữ liệu thực trạng; Từ đó, tác giả đã tiến hành phân tích dữ liệu thực tế
nhằm đánh giá về mô hình dự toán đang áp dụng, phương pháp cũng như kỹ thuật
dự báo phù hợp với thực trạng địa phương. Cuối cùng, tác giả đưa ra một số giải
pháp nhằm giúp phòng Tài chính – Kế hoạch hoàn thiện Quy trình dự toán ngân
sách trong thời gian tới.


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ANQP

An ninh Quốc phòng

CTN-NQD

Công thương nghiệp - ngoài quốc doanh

ĐKKD

Đăng ký kinh doanh

ĐMPBNS

Định mức phân bổ ngân sách

ĐTPT

Đầu tư phát triển

GTGT

Giá trị gia tăng

HĐND

Hội đồng nhân dân

KH

Kế hoạch

KH.HĐND

Kế hoạch Hội đồng Nhân dân

KHPL

Kế hoạch pháp lệnh

KTXH

Kinh tế xã hội

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc

NS

Ngân sách

NSĐP

Ngân sách địa phương

NSNN

Ngân sách nhà nước

PGS.TS

Phó giáo sư. Tiến sĩ

QĐ-BTC

Quyết định Bộ Tài Chính

TABMIS

Treasury And Budget Management Information System

TDTT

Thể dục thể thao

TSCĐ

Tài sản cố định

TTĐB

Tiêu thụ đặc biệt

UBND

Ủy ban Nhân dân

VHTT

Văn hóa thông tin

XDCB

Xây dựng cơ bản

XHHGTNT

Xã hội hóa giao thông nông thôn


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quy trình dự toán ngân sách......................................................... 11
Sơ đồ 1.2: Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống ..................................... 13
Sơ đồ 1.3: Mô hình thông tin phản hồi .......................................................... 14
Sơ đồ 1.4: Mô hình thông tin từ dưới lên ...................................................... 16
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức quản của phòng Tài chính – Kế hoạch .................. 41
Sơ đồ 2.2: Mô hình thông tin dự toán ngân sách tại phòng Tài chính – Kế
hoạch huyện Định Quán. ........................................................................................ 53
Sơ đồ 2.3: Quy trình dự toán tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện ........... 60
Sơ đồ 3.1: Mô hình thông tin dự toán ngân sách .......................................... 85
Sơ đồ 3.2: Quy trình dự toán tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Định
Quán. ...................................................................................................................... 88


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Dự toán ngân sách là sự tính toán một cách chi tiết về việc huy động và sử dụng
các nguồn lực của một tổ chức trong một kỳ hoạt động. Dự toán ngân sách là một bảng
tóm tắt trên mọi phương diện của các kế hoạch chỉ tiêu cho tương lai của tổ chức, xác

định các nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận trong cơ quan, đơn vị phải thực hiện.
Dự toán Ngân sách nhà nước (NSNN) là toàn bộ các nguồn tài chính được huy
động cho Nhà nước và sử dụng các nguồn tài chính đó nhằm đảm bảo thực hiện các
chức năng của Nhà nước do Hiến pháp qui định. Nguồn tài chính NSNN tác động trực
tiếp đến việc tăng qui mô đầu tư, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng và phát triển. Qui
mô và cơ cấu thu chi NSNN tác động mạnh mẽ đến quan hệ cung cầu trên thị trường và
thông qua đó tác động đến nền kinh tế. Thông qua việc xây dựng và phân bổ NSNN,
Nhà nước thực hiện việc điều chỉnh cơ cấu kinh tế, thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế
nhằm phát triển bền vững và không ngừng nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội (KTXH).
NSNN là công cụ kinh tế để Nhà nước thực hiện việc quản lý, kiểm soát nền kinh tế.
NSNN trực tiếp đầu tư phát triển (ĐTPT) nguồn nhân lực, trí lực (giáo dục, đào tạo, y
tế, văn hóa, khoa học .) thực hiện nhiệm vụ phát triển xã hội.
Điều đó cho thấy việc lập và phân bổ sử dụng có hiệu quả vốn NSNN của quốc
gia nói chung và của các địa phương nói riêng có ý nghĩa hết sức quan trọng giúp
chính quyền các cấp thực hiện tốt các mục tiêu tăng trưởng KTXH của mình.
Luật NSNN (2002) trao thêm quyền tự chủ về ngân sách (NS) cho các địa
phương. Theo đó, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định việc phân cấp quản lý NSNN
cho chính quyền các cấp; xây dựng định mức phân bổ ngân sách (ĐMPBNS) và mức
phân bổ NS cho các ngành, các cấp. Các ĐMPBNS cho NS cấp huyện, xã được xây
dựng và áp dụng cho mỗi giai đoạn ổn định ngân sách (3-5 năm).
Quy trình dự toán NSNN có ý nghĩa vô cùng thiết yếu đối với phòng Tài chính –
Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai. Giúp Hội đồng Nhân dân (HĐND), Ủy
ban Nhân dân (UBND) định hướng những mặt hoạt động cơ bản trong năm kế hoạch,
chủ động tốt và phát huy các nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ chính trị trên
địa bàn; phát huy các nguồn lực và khả năng của địa phương, đề ra phương hướng sử
dụng kinh phí ngân sách nhà nước đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, đối phó kịp


2
thời với mọi tình huống xãy ra đột xuất rong tương lai, hạn chế được những khó khăn

về phát sinh kinh phí ngoài kế hoạch.
Tuy nhiên hiện nay công tác lập dự toán ngân sách của phòng Tài chính kế
hoạch vẫn còn tồn tại nhiều khiếm khuyết, quy trình chưa rõ ràng, số liệu dự toán ngân
sách chưa phản ánh đúng thực trạng của địa phương nên không phát huy vài trò công
dụng của nó và gậy lãng phí cho ngân sách. Trong khi đó, để phát triển địa phương, cần
huy động tốt nguồn lực xã hội, đòi hỏi địa phương phải không ngừng đổi mới và nâng
cao trình độ quản lý, trong đó, những yếu kém, bất cập về công tác dự toán ngân sách
cần sơm được khắc phục.
Từ việc nhận thức được sự cần thiết của công tác dự toán ngân sách và từ yêu
cầu đổi mới công tác quản lý ngân sách tại phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Định
Quán nên tác giả đã chọn đề tài “Hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách tại phòng
Tài chính - Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai”. Nhằm góp phần thực hiện
tốt kế hoạch phát triển Kinh tế - Xã hội (KTXH) là cấp thiết, có ý nghĩa quan trọng cả
về mặt lý luận lẫn thực tiễn đang đặt ra hiện nay.
2. Các công trình nghiên cứu trƣớc đây
Hoàng Quang Hàm (2014), “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán dự toán ngân sách
nhà nước của kiểm toán nhà nước”. Đánh giá thưc trạng việc tổ chức kiểm toán dự toán
NSNN của Kiểm toán Nhà nước Việt Nam, chỉ rõ những kết quả đạt được, xác định
những hạn chế, bất cập cần bổ sung hoàn thiện và nguyên nhân của những hạn chế, bất
cập, những kinh nghiệm về kiểm toán dự toán NSNN của cơ quan KTNN.
Lê Thị Phương Anh (2009), “Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập dự
toán sản xuất kinh doanh tại công ty Dutch Lady Việt Nam”. Trước tình hình xuất hiện
ngày càng nhiều công ty tham gia vào thị trường sữa; cũng như tình hình kinh tế thế
giới và trong nước có nhiều biến động như sự tăng giảm liên tục của giá dầu, giá vàng;
đồng thời vấn đề chất lượng sản phẩm ngày nay đang được quan tâm hàng đầu đòi hỏi
công ty phải luôn luôn có những cải tiến trong sản xuất, phân phối và tiếp thị các sản
phẩm của mình. Việc lập dự toán sản xuất kinh doanh để công ty đưa ra các quyết định
kinh doanh đúng đắn cho tương lai là công việc quan trọng nhất trong công tác kế toán.
Và hiện tại, công tác này đang được bộ phận kế toán thực hiện rất tốt. Tuy nhiên, việc
lập dự toán tại công ty vẫn còn hạn chế. Qua thời gian tìm hiểu tôi đã đưa ra những

3
nhận xét chủ quan từ đó đưa ra một số giải pháp và kiến nghị để giúp nâng cao hiệu
quả kinh doanh và tiếp tục phát triển hơn nữa trong tình hình hội nhập mới của đất
nước.
Nguyễn Thúy Hằng (2012), nghiên cứu đề tài “Xác lập mô hình dự toán và báo
cáo dự toán ngân sách cho các loại hình doanh nghiệp trong khu công nghiệp Biên Hòa
2” từ cơ sở lý thuyết, tác giả đã phân tích và tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến dự toán
ngân sách của doanh nghiệp để làm cơ sở lập bảng câu hỏi. Kết quả khảo sát cho thấy
mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến dự toán ngân sách gồm 5 nhân tố tác động gồm
nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, chế độ chính sách nhà nước, tổ chức công tác kế toán,
quy trình dự toán .Từ đó tác giả đã phân tích những điểm hạn chế và tồn tại trong công
tác lập dự toán ngân sách tại các doanh nghiệp trong KCN Biên Hòa 2 để đưa ra
khuyến nghị.
Nguyễn Trí Minh (2013) “Hoàn thiện dự toán ngân sách tại Công ty cổ phần Sữa
Việt Nam”, tác giả tập trung nghiên cứu các vấn đề xoay quanh về công tác lập dự toán
ngân sách và chủ yếu là nghiên cứu dự toán ngắn hạn tại công ty cổ phần Sữa Việt
Nam. Công tác lập dự toán tại công ty bao gồm các vấn đề xung quanh việc lập dự toán
ngân sách, báo cáo dự toán ngân sách và việc kiểm soát ngân sách tại công ty CP Sữa
Việt Nam để cung cấp thông tin hữu ích cho Nhà quản trị ra quyết định phù hợp và
đúng đắn.
3. Mục tiêu của đề tài:
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về dự toán ngân sách.
- Phân tích, đánh giá thực trạng về quy trình xây dựng dự toán ngân sách tại
phòng Tài chính Kế hoạch huyện Định Quán.
- Đề ra những giải pháp hoàn thiện quy trình xây dựng dự toán ngân sách tại
phòng Tài chính Kế hoạch huyện Định Quán.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề liên quan đến

dự toán ngân sách và chủ yếu nghiên cứu quy trình dự toán ngân sách tại phòng Tài
chính Kế hoạch huyện Định Quán.
- Phạm vi nghiên cứu: Các số liệu minh họa trong đề tài là số liệu dự toán ngân
sách năm 2015 của phòng Tài chính Kế hoạch huyện Định Quán.


4
5. Phƣơng pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu: Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp
định tính, cụ thể là có sự phối hợp các phương pháp sau:
+ Phương pháp tiếp cận, phỏng vấn những cá nhân về các nội dung có liên quan:
Phỏng vấn sơ bộ qua điện thoại hoặc gặp trực tiếp Trưởng phòng Tài chính Kế hoạch,
các kế toán viên, nhân viên phòng Tài chính – Kế hoạch.
+ Phương pháp quan sát: Quan sát các báo cáo, sổ sách, biểu mẫu, chứng từ.
+ Phương pháp thống kê, so sánh, phân tích: Thống kê các số liệu dự toán về
các nguồn thu và các khoản chi của địa phương, so sánh giữa các quy định và hướng
dẫn trong Luật ngân sách nhà nước, các thông tư, công văn hướng dẫn của Bộ tài
chính, Sở Tài chính với cách làm thực tế tại phòng Tài chính Kế hoạch; đồng thời so
sánh với các địa phương khác để qua đó phân tích điểm làm được và điểm chưa thực
hiện hoặc thực hiện chưa tốt trong quá trình dự toán ngân sách của địa phương.
+ Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp dữ liệu phân tích và đề xuất các giải pháp.
6. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn bao gồm 03 chương:
Chương 1: Tổng quan về dự toán ngân sách.
Chương 2: Thực trạng công tác dự toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch
huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai.
Chương 3: Hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế
hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai..
Luận văn còn có phần phụ lục trình bày các báo cáo dự toán ngân sách thực tế
của phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai để minh chứng cho

những vấn đề về thực tế tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng
Nai đã được đề cập trong luận văn, tác giả đã kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện quy
trình dự toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Định Quán, tỉnh Đồng
Nai.


5
CHƢƠNG 1:
TỔNG QUAN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH
1.1 Khái niệm dự toán ngân sách :
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự báo: Dự báo là khoa học và
nghệ thuật nhằm tiên đoán trước các hiện tượng và sự việc sẽ xảy ra trong tương lai”.
Được căn cứ vào các tài liệu như sau:
* Các dãy số liệu của các thời kỳ quá khứ.
* Căn cứ vào kết quả phân tích các nhân tố ảnh hưởng đối với kết quả dự báo.
* Căn cứ vào các kinh nghiệm thực tế đã được đúc kết và từ nghệ thuật phán đoán
của các chuyên gia, được kết hợp với kết quả dự báo, để có được các quyết định với độ
chính xác và tin cậy cao.
Dự báo là một công tác rất quan trọng trong nhiều ngành. Dự báo đặc biệt quan
trọng với việc quản lý vĩ mô và kinh doanh. Dự báo là giai đoạn đầu tiên của quá trình
lập kế hoạch.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Kế hoạch: Kế hoạch là một tập
họp những hoạt động được sắp xếp theo lịch trình, có thời hạn, nguồn lực, ấn định
những mục tiêu cụ thể và xác định biện pháp tốt nhất để thực hiện một mục tiêu cuối
cùng đã được đề ra”.
Theo phạm vi hoạt động, các kế hoạch được chia thành kế hoạch chiến lược và kế
hoạch tác nghiệp.
* Kế hoạch chiến lược: là kế hoạch ở cấp độ toàn tổ chức, thiết lập nên những
mục tiêu cơ bản, nguồn lực cơ bản của tổ chức.
* Kế hoạch tác nghiệp: là kế hoạch trình bày rõ mục tiêu, nguồn lực chi tiết, cụ

thể để đạt được những mục tiêu đã được đặt ra trong kế hoạch chiến lược. Kế hoạch tác
nghiệp đưa ra những chiến thuật hay những bước cụ thể mà tổ chức sẽ tiến hành để
thực hiện kế hoạch chiến lược.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “ Dự toán: Dự toán là những
tính toán, dự kiến, phối họp một cách chi tiết, tỉ mỉ, phản ảnh mục tiêu và toàn diện
nguồn lực, cách thức huy động và sử dụng nguồn lực để thực hiện một khối lượng công
việc nhất định trong một khoảng thời gian nhất định được biểu hiện bằng một hệ thống
các chỉ tiêu về số lượng và giá trị”. Dự toán chi tiết hơn kế hoạch.


6
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “ Dự toán ngân sách: Dự toán
ngân sách là sự tính toán một cách chi tiết về việc huy động và sử dụng các nguồn lực
của một tổ chức trong một kỳ hoạt động, hay nói cách khác, dự toán ngân sách là một
kế hoạch hành động được lượng hoá và được chuẩn bị cho một khoảng thời gian cụ
thể”. Xây dựng dự:toán ngân sách là cách thức để lập kế hoạch về kết quả tài chính sẽ
thu trong kỳ hoạt động. Dự toán ngân sách bao gồm các thành phần chủ yếu là sự tính
toán, dự kiến; sự phối họp chi tiết và toàn diện, các nguồn lực, thời gian thực hiện; hệ
thống các chỉ tiêu về lượng và giá trị.
1.2 Phân loại dự toán ngân sách:
1.2.1 Phân loại theo thời gian:
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách ngắn
hạn: Dự toán ngân sách ngắn hạn còn được gọi là dự toán ngân sách hoạt động (master
budget), đây là dự toán ngân sách được lập cho kỳ kể hoạch là một năm và được chia
ra từng thời kỳ ngắn hơn là từng quý, từng tháng”. Đặc điểm cơ bản của dự toán này là
được lập hàng năm trước khi niên độ kế toán kết thúc để định hướng nguồn tài chính
cho hoạt động của tổ chức trong năm kể hoạch tiếp theo.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách dài hạn:
Dự toán ngân sách dài hạn còn được gọi là dự toán ngân sách vốn (capital budget) dài
hạn, đây là dự toán được lập liên quan đến nguồn tài chính cho đầu tư phát triển, mua

sắm tài sản dài hạn, loại tài sản được sử dụng vào hoạt động nhiều năm”. Do vậy, dự
toán này là việc sắp xếp các nguồn lực, chủ yếu là nguồn tài chính để đạt được kết quả
dự kiến trong tương lai nhiều năm. Đặc điểm cơ bản của dự toán ngân sách dài hạn là
kết quả dự kiến lớn, mức độ rủi ro tương đối cao, thời điểm đưa vốn vào hoạt động,
thời gian thu hồi vốn và thời điểm thu được kết quả dự kiến tương đối dài.
1.2.2 Phân loại theo phƣơng pháp lập:
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách linh
hoạt: Dự toán ngân sách linh hoạt là dự toán ngân sách được lập tương ứng với nhiều
mức độ hoạt động khác nhau”. Dự toán linh hoạt được lập theo mối quan hệ với quá
trình hoạt động giúp ta xác định các chi phí tương ứng với các mức độ, phạm vi hoạt
động khác nhau. Thông thường, dự toán linh hoạt được lập ở ba mức độ cơ bản là mức
độ hoạt động bình thường, mức độ hoạt động khả quan nhất, mức độ hoạt động bất lợi


7
nhất. Dự toán ngân sách linh hoạt do lập ở nhiều mức độ hoạt động khác nhau nên đòi
hỏi tính toán cân đối phức tạp. Tuy nhiên, dự toán linh hoạt giúp nhà quản lý có nhiều
thông tin hơn để ứng phó với các tình huống khác nhau.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách cố định:
Dự toán ngân sách cố định là dự toán ngân sách được lập theo một mức độ hoạt động
nhất định”. Như vậy, dự toán ngân sách cố định chỉ thiết lập những dự kiến, nguồn lực
để đảm bảo cho các hoạt động của tổ chức ở một mức độ hoạt động nhất định bằng
một hệ thống chỉ tiêu số lượng và giá trị nhất định trong một khoảng thời gian. Dự toán
ngân sách cố định được lập tương đối giản đơn, tính toán cân đối ít. Tuy nhiên, nó
không cung cấp đủ thông tin để ứng phó với các tình huống khác nhau, nhất là khi tổ
chức có sự điều chỉnh về quy mô, mức độ hoạt động để thích ứng với tình hình thực tế.
1.2.3 Phân loại theo mức độ phân tích
Nguyễn Thị Thu hiền (2005), Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Kinh tế TPHCM
“Dự toán từ gốc: Là khi lập dự toán gạt bỏ hết những số liệu dự toán đã tồn tại trong
quá khứ và xem các nghiệp vụ như mới bắt đâu”. Tiến hành xem xét khả năng thu

nhập, những khoản chi phí phát sinh để lập các báo cáo dự toán. Các báo cáo dự toán
mới sẽ không lệ thuộc vào số liệu của báo cáo dự toán cũ. Dự toán từ gốc không chịu
hạn chế các mức chi tiêu đã qua, không có khuôn mẫu. Vì thế, nó đòi hỏi nhà quản lý
các cấp phải phát huy tính năng động chủ quan và tính sáng tạo và căn cứ vào tình hình
cụ thể để lập dự toán ngân sách. Phương pháp dự toán từ gốc có nhiều ưu điểm. Thứ
nhất, nó không lệ thuộc vào các số liệu của kỳ quá khứ. Thông thường thì các tổ chức
hay dựa vào số liệu của các báo cáo dự toán cũ kết hợp với mục tiêu mới để lập dự
toán ngân sách cho năm sau. Nhưng cách lập dự toán ngân sách như vậy sẽ che lấp và
lệ thuộc vào các khuyết điểm ở kỳ quá khứ và cứ để các thiếu sót, các khuyết điểm của
kỳ quá khứ tồn tại mãi. Dự toán từ gốc sẽ khắc phục nhược điểm này trong quá trình
lập dự toán. Thứ hai, phương pháp dự toán từ gốc là phát huy mạnh mẽ tính chủ động
và sáng tạo của bộ phận lập dự toán. Quan điểm của các bộ phận lập dự toán không bị
ảnh hưởng, chi phối bởi những quan điểm sai lầm của những người đi trước. Thông
thường thì các bộ phận lập dự toán có khuynh hướng dựa vào ý định của người quản lý
cùng với các quy định có sẵng để lập dự toán, thiếu chủ động suy nghĩ về tình hình
tương lai, không mạnh dạn khai thác cơ hội phát triển công việc. Vì vậy, làm cho công


8
tác dự toán chỉ mang tính hình thức, mất đi tính hiệu quả thực sự. Tuy nhiên, nhược
điểm của phương pháp này là tất cả mọi hoạt động phân tích, nghiên cứu đều bắt đầu
từ con số không, khối lượng công việc nhiều, thời gian dùng lập dự toán dài, kinh phí
cho việc lập dự toán cao và cũng không thể chắc chắn rằng số liệu dự toán từ gốc
chính xác hoàn toàn, không có sai sót.
Nguyễn Thị Thu hiền (2005), Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Kinh tế TPHCM
“Dự toán cuốn chiếu: Dự toán cuốn chiếu còn gọi là dự toán nối mạch”. Dự toán theo
phương pháp này là các bộ phận lập dự toán sẽ dựa vào các báo cáo dự toán cũ và điều
chỉnh với những thay đổi trong thực tế để lập các báo cáo dự toán mới. Ưu điểm của
phương pháp này là các báo cáo dự toán được soạn thảo, theo dõi và cập nhật một cách
liên tục, không ngừng. Khuyết điểm của phương pháp này là quá trình lập dự toán

ngân sách lệ thuộc rất nhiều vào các báo cáo dự toán cũ, không phát huy tính chủ động
sáng tạo của các bộ phận lập dự toán ngân sách.
1.3 Vai trò của dự toán ngân sách:
Dự toán ngân sách đóng vai trò qụan trọng trong việc giúp cho những nhà quản lý
thực hiện các chức năng quản trị của họ. Bất kỳ một nhà quản lý nào khi đại diện cho
một tổ chức để điều hành hoạt động đều gắn liền với những chức năng cơ bản sau:
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Lập kế hoạch: Là việc thiết lập
và thông báo những công việc cần thực hiện, những nguồn lực cần huy động, những
con người phối hợp thực hiện, thời gian thực hiện, những chỉ tiêu cần đạt được để tổ
chức hướng về mục tiêu đã định”. Trong việc lập kế hoạch, dự toán ngân sách sẽ đóng
vai trò hoạch định, xác định các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho các bộ phận, cá nhân
trong tổ chức, vạch ra đường đi cụ thể đến các mục tiêu chung của tổ chức, nhờ đó dễ
dàng điều chỉnh khi hoạt động của tổ chức đi chệch hướng. Kế hoạch thu, chi trong dự
toán ngân sách chính là mục tiêu hoạt động. Dự toán ngân sách phải dự tính những gì
sẽ xảy ra. Những dự tính xảy ra - nếu không tốt, dự toán ngân sách sẽ cung cấp thông
tin để nhà quản trị biết được những gì cần làm để thay đổi kết quả không mong muốn
đó. Ngược lại, với những dự tính tốt trong tướng lai, dự toán ngân sách cung cấp thông
tin để nhà quản trị có biện pháp kịp thời với những cơ hội tốt, để những dự tính tốt đó
sớm trở thành hiện thực. Bên cạnh đó, dự toán ngân sách còn đóng vai trò thông tin


9
giúp dự tính các rủi ro có thê xảy ra trong tương lai để chuẩn bị cho các giải pháp đối
phó kịp thời.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Tổ chức điều hành: Là chức
năng liên kết giữa con người với con người trong tổ chức, mối quan hệ giữa con người
trong một tổ chức với các nguồn vật lực để thực hiện kế hoạch của tổ chức đạt thành
quả và hiệu quả cao nhất”. Chức năng tổ chức điều hành thông qua hoạch định cụ thể
những công việc của từng thành viên, quyền hạn và trách nhiệm của từng thành viên.
Gắn với công việc tổ chức và điều hành của nhà quản trị, dự toán ngân sách sẽ đóng vai

trò điều phối giúp phối họp và thúc đẩy hoạt động của các bộ phận hướng đến việc thực
hiện mục tiêu chung của tổ chức tích cực hơn. Dự toán là cơ sở để triển khai hoạt động.
Dự toán ngân sách được coi là kế hoạch tổng thể, chỉ ra phương thức, mục tiêu hoạt
động của các bộ phận khác nhau. Trên cơ sở này, sẽ liên kết hoạt động của các bộ phận
khác nhau hoạt động vì mục tiêu chung của tổ chức.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Kiểm tra: là chức năng bảo
đảm cho công việc của tổ chức đi đúng mục tiêu. Biểu hiện của chức năng kiểm tra của
nhà quản trị chính là việc nghiên cứu báo cáo kế toán và các báo cáo khác, so sánh số
liệu báo cáo với số liệu kế hoạch 'để kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm
nhằm kịp thời điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên hoàn thành nhiệm vụ. Gắn với chức
năng kiểm tra của nhà quản lý, dự toán ngân sách có vai trò kiếm soát, là cơ sở để giám
sát hoạt động tại tổ chức trong từng thời kỳ nhất định. Hoạch định ngân sách cụ thể hoá
các thủ tục kiểm soát theo chỉ tiêu định hướng.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Ra quyết định: là chức năng
chọn lựa họp lý và tối ưu những giải pháp, phương án. Ra quyết định không phải là
một chức năng độc lập mà nó luôn tồn tại trong quá trình lập kế hoạch, tổ chức điều
hành hoặc kiểm tra”. Tất cả các quyết định đều phải dựa vào nền tảng thông tin. Một
trong những công việc nền tảng để làm căn cứ cho việc ra quyết định là nhà quản trị sẽ
đánh giá các mục tiêu đề ra, khi đó họ cần thông tin về các báo cáo thực hiện, trình bày
và so sánh kết quả thực hiện với dự toán đã lập, với những thay đổi lớn vượt quá mức
cho phép, nhà quản lý sẽ tìm hiểu nguyên nhân của sự thay đổi, ngược lại, với những
hoạt động phù họp thì cần tiếp tục duy trì và đối với những hoạt động lệch lạc, kém
hiệu quả thì cần có biện pháp điều chỉnh hoặc chấm dứt. Dự toán ngân sách khi đó có


10
vai trò giúp cho nhà quản lý đo lường, đánh giá. Với các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể đã
được xác định trong dự toán ngân sách, dự toán ngân sách sẽ là cơ sở để đánh giá trách
nhiệm của các bộ phận, cá nhân trong tổ chức. Thông qua việc so sánh kết quả hoạt
động đã đạt được với dự toán ngân sách đã được lập, nhà quản trị sẽ đánh giá được các

hoạt động đã diễn ra như thế nào để đưa ra các quyết định quản lý một cách thích hợp.
Có thể nói, dự toán ngân sách đóng vai trò quan trọng và gắn liền với các công
việc của nhà quản trị. Đây là một bảng tóm tắt trên mọi phương diện của các kế hoạch
và mục tiêu cho tương lai của tổ chức, xác định các nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận
trong đơn vị phải thực hiện. Có thể nói, ngân sách được xây dựng hoàn hảo có tác
dụng như kim chỉ nam cho nhà quản trị trong việc điều hành tổ chức hoạt động đạt
hiệu quả cao, có được nguồn tài chính dồi dào, quan hệ tài chính của tổ chức lành
mạnh và ngày càng mở rộng.
1.4 Quy trình dự toán ngân sách
Dự toán ngân sách là một công việc quan trọng nên không thể chấp nhận một dự
toán có nhiều sai sót. Dự toán giống như việc cố gắng dự đoán chính xác tương lai, mà
tương lai thì không chắc chắn nên khiến cho việc lập dự toán trở nên khó khăn và đôi
khi là thiếu thực tế. Vì vậy, để có một dự toán ngân sách tối ưu bộ phận dự toán cần
phải hoạch định cho mình một quy trình lập dự toán ngân sách phù hợp nhất mà dựa
vào đó họ có thể làm tốt công việc dự toán.
1.4.1 Quy trình dự toán ngân sách
Do mỗi cấp ngân sách, đơn vị, doanh nghiệp có một đặc điểm cũng như một
phong cách quản lý riêng nên quy trình dự toán ngân sách cũng sẽ khác nhau. Dưới đây
là một quy trình quản lý dự toán ngân sách tiêu biểu được trình bày trong quyển
Managing budgets của tác giả Stephen Brookson. Theo tác giả, quá trình lập dự toán
trải qua 03 giai đoạn, được trình bày như sau:


11

CHUẨN BỊ

SOẠN THẢO

Xác định mục tiêu

chung của Công ty

Thu thập thông tin
chuẩn bị dự thảo
ngân sách lần đầu
tiên

Kiểm tra các con
số dự toán bằng
cách chất vấn và
phân tích
Chuẩn hóa ngân
sách
Lập dự toán tiền
mặt để theo dõi
dòng tiền

Đánh giá hệ thống

THEO DÕI

Xem lai quy trình
hoạch định ngân
sách và chuẩn bị
ngân sách tổng thể

Phân tích sự khác
nhau giữa kết quả
thực tế và dự toán

Theo dõi những
khác biết, phân tích
các sai số, kiểm tra
những điều không
ngờ đến

Dự báo lại và điều
chỉnh, xem xét sử
dụng những dạng
ngân sách khác, rút
kinh nghiệm

(Nguồn: Managing budgets, Stephen Brookson)
Sơ đồ 1.1: Quy trình dự toán ngân sách
Giai đoạn chuẩn bị: Đây là bước khởi đầu và cũng là khâu quan trọng nhất
trong toàn bộ quy trình lập dự toán ngân sách. Trong giai đoạn này, cần phải làm rõ các
mục tiêu cần đạt được của doanh nghiệp vì tất cả các báo cáo dự toán ngân sách đều
được xây dựng dựa vào chiến lược và mục tiêu phát triển kinh doanh của doanh nghiệp
trong một giai đoạn nhất định. Sau khi xác định rõ ràng mục tiêu, doanh nghiệp sẽ xây
dựng một mô hình dự toán ngân sách chuẩn. Điều này giúp nhà quản lý cấp cao dễ


12
dàng phối hợp dự toán ngân sách của tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp và cho
phép so sánh, kết nối nội dung dự toán ngân sách một cách dễ dàng. Khi tất cả các
công việc cần thiết cho việc lập dự toán đã được chuẩn bị đầy đủ cũng là lúc cần phải
xem lại tất cả các vấn đề một cách có hệ thống để chắc rằng dự toán ngân sách sẽ cung
cấp thông tin chính xác và phù hợp nhất.
Giai đoạn soạn thảo: Trong giai đoạn này, những bộ phận, cá nhân có liên
quan đến việc lập dự toán phải tập hợp toàn bộ thông tin về các nguồn lực có sẵn trong

doanh nghiệp, các yếu tố bên trong, bên ngoài có tác động và ảnh hưởng đến công tác
dự toán ngân sách của doanh nghiệp đồng thời ước tính giá trị thu, chi. Trên cơ sở đó,
soạn thảo các báo cáo dự toán có liên quan như: Dự toán tiêu thụ, Dự toán sản xuất, Dự
toán chi phí, Dự toán tiền, Dự toán bảng cân đối kế toán .v.v.
Giai đoạn theo dõi: Dự toán ngân sách là một công việc quan trọng được thực
hiện từ năm này sang năm khác, từ tháng này sang tháng khác. Vì vâỵ, để dự toán ngày
càng hoàn thiện hơn thì ở mỗi kỳ dự toán cần phải thường xuyên theo dõi, đánh giá
tình hình thực hiện dự toán để từ đó xem xét lại các thông tin, cơ sở lập dự toán ngân
sách và có những điều chỉnh cần thiết đồng thời rút kinh nghiệm cho lần lập dự toán
ngân sách tiếp theo.
1.4.2 Trình tự lập dự toán ngân sách
Trong quá trình lập dự toán ngân sách thì dự toán tiêu thụ là dự toán được lập
đầu tiên và là cơ sở để lập các dự toán khác. Dựa vào dự toán tiêu thụ, dự toán tồn kho,
bộ phận dự toán sẽ tiến hành lập dự toán sản xuất, dự toán sản xuất sẽ là cơ sở để tiến
hành lập các dự toán chi phí như: dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, dự toán chi
phí nhân công trực tiếp, dự toán chi phí sản xuất chung. Ngoài ra, dự toán tiêu thụ còn
là cơ sở để lập dự toán chi phí bán hàng và dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp và các
dự toán tài chính như: dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, dự toán báo cáo
cân đối kế toán, dự toán báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
1.4.3 Các mô hình dự toán ngân sách
Dựa vào đặc điểm, cơ chế hoạt động của mỗi doanh nghiệp mà dự toán ngân
sách có thể được lập theo một trong 3 mô hình sau: mô hình ấn định thông tin từ trên
xuống, mô hình thông tin phản hồi, mô hình thông tin từ dưới lên.


13
1.4.3.1 Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống

Quản lý cấp cao

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

(Nguồn: Kế toán quản trị, Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 1993)
Sơ đồ 1.2: Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống
Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống là mô hình mà các chỉ tiêu dự toán
được định ra từ ban quản lý cấp cao của doanh nghiệp, sau đó sẽ truyền xuống cấp
quản lý trung gian. Sau khi cấp quản lý trung gian tiếp nhận sẽ chuyển xuống cho quản
lý cấp cơ sở để làm mục tiêu, kế hoạch trong việc tổ chức hoạt động tại từng bộ phận
trong doanh nghiệp.
Nhận xét: Mô hình dự toán lập theo phương pháp này mang nặng tính áp đặt từ
quản lý cấp cao xuống nên rất dễ tạo sự bất bình cho các bộ phận trong doanh nghiệp.
Các chỉ tiêu dự toán do ban quản lý cấp cao chủ quan tự ấn định xuống nên đôi khi sẽ
quá cao hay quá thấp so với mức độ hoạt động và năng lực thực tế của từng bộ phận.
Điều này không khuyến khích việc chung sức hợp tác để tăng năng suất của các bộ

phận trong doanh nghiệp. Hơn nữa, tâm lý chung của con người là thích làm những gì
mình hoạch định hơn là làm những việc do người khác áp đặt, nhất là những áp đặt
chưa hợp lý.
Khi lập dự toán ngân sách theo mô hình này đòi hỏi nhà quản lý cấp cao phải có
tầm nhìn tổng quan, toàn diện về mọi mặt của doanh nghiệp đồng thời phải nắm vững


14
chi tiết hoạt động của từng bộ phận cả về mặt định tính lẫn định lượng. Vì vậy, lập dự
toán theo mô hình này chỉ thích hợp đối với các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, ít có sự
phân cấp trong quản lý hoặc được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt buộc
doanh nghiệp phải tuân thủ theo chỉ đạo của quản lý cấp cao hơn.
1.4.3.2 Mô hình thông tin phản hồi.

Quản lý cấp cao

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

(Nguồn: Kế toán quản trị, Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 1993)
Sơ đồ 1.3: Mô hình thông tin phản hồi
Dự toán theo mô hình thông tin phản hồi được thực hiện theo quy trình sau: Đầu
tiên ban quản lý cấp cao nhất trong doanh nghiệp sẽ ước tính các chỉ tiêu dự toán. Kế
đến các chỉ tiêu mang tính dự thảo này sẽ được truyền xuống cho cấp quản lý trung
gian. Trên cơ sở đó, cấp quản lý trung gian sẽ phân bổ các chỉ tiêu này xuống các đơn
vị cấp cơ sở. Bộ phận quản lý cấp cơ sở sẽ căn cứ vào các chỉ tiêu ước tính, khả năng
và điều kiện thực tế của mình để xác định các chỉ tiêu dự toán nào có thể thực hiện
được và các chỉ tiêu dự toán nào cần giảm bớt hoặc tăng thêm. Sau đó, bộ phận quản lý
cấp cơ sở sẽ bảo vệ các chỉ tiêu dự toán của mình trước bộ phận quản lý cấp trung gian.
Bộ phận quản lý cấp trung gian, trên cơ sở tổng hợp các chỉ tiêu dự toán của các bộ
phận cấp cơ sở, kết hợp với kinh nghiệm và tầm nhìn tổng quát toàn diện hơn về hoạt
động tại các bộ phận cấp cơ sở để xác định các chỉ tiêu dự toán có thể thực hiện được
của bộ phận mình và tiến hành trình bày và bảo vệ trước bộ phận quản lý cấp cao.