Mô hình hóa”, “Hệ thống thông tin địa lý”, và “Nhóm các phương pháp đánh giá tác động môi trường

www.trungtamtinhoc.edu.vn

CHUYÊN ĐỀ 6
Company LOGO

1


LOGO



CHUYÊN ĐỀ 6

“Mô hình hóa”, “Hệ thống thông tin địa lý”, và
“Nhóm các phương pháp đánh giá tác động môi
trường” là ba phương pháp / công cụ quan trọng
được sử dụng trong Quy hoạch Môi trường. Các
chị/anh hãy trình bày về những nội dung này, bao
gồm tổng quan, khái niệm, lịch sử hình thành và
phát triển, cách thức xây dựng, thực tế và kinh
nghiệm áp dụng những phương pháp / công cụ
này vào Quy hoạch Môi trường trên thế giới,
trong khu vực và ở Việt Nam.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

www.trungtamtinhoc.edu.vn

DANH SÁCH NHÓM
Lưu Văn Tùng

91201105

Lương Quí Toàn

91201098

Nguyễn Hoàng Ân

91201129

Nguyễn Thị Mai Nương

91402071

Nguyễn Lê Danh Nhật Thanh

91402139

Huỳnh Duy Phát

91401016

www.trungtamtinhoc.edu.vn

LOGO



MÔ HÌNH HÓA ( Model)
Phương pháp mô hình là được sử nhiều trong thời gian
gần đây và là phương pháp quan trọng trong quy hoạch.
Nó có thể dược sử dụng trong hoạt động dự báo, đánh
giá, quy hoạch và quản lý. Các công cụ chính của
phương pháp mô hình là các mô hình toán học, mô hình
vật lý, mô hình dựa trên ý kiến chuyên gia, v.v.

4

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO



Lịch sử hình thành và phát triển

Ý niệm mở đầu của mô hình môi trường được
sử dụng như là công cụ quản lý trong năm 1970.
Quản lý môi trường ngày nay phức tạp hơn và
phải áp dụng công nghệ môi trường, công nghệ
sạch hơn như là sự lựa chọn để đưa ra công
nghệ và kỹ thuật sinh thái.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO



Lịch sử hình thành và phát triển

Từ thế kỷ 20 trở đi, với sự phát triển của ngành toán
học, vật lý, đặc biệt là sự ra đời của máy tính điện tử
đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của thuật toán
mô hình. Có thể nói, ngày nay kỹ thuật mô hình đang
càng ngày chứng tỏ vai trò trong việc tạo điều kiện cho
con người hiểu biết sâu hơn về thế giới của mình mà
con tiên đoán những tình thế có khả năng xảy ra trong
tương lai.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Các giai đoạn cơ bản của quá trình xây dựng

Giai
đoạn lý
thuyết

Giai đoạn
thực
nghiệm

Giai
đoạn
diễn giải

Model

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Các giai đoạn cơ bản của quá trình xây dựng

LOGO

Tìm kiếm nguyên mẫu mô tả ngắn
gọn quá trình môi trường để tiếp
theo có thể hình thành mô hình toán
cho các nghiên cứu

Đánh giá giới hạn ứng dụng
nguyên mẫu để đạt được
mục tiêu nghiên cứu

Giai đoạn lý thuyết

Phân tích sự tương thích giữa các
số liệu đo đạc thực địa mà người
xây dựng mô hình đang có với
nguyên mẫu dự định chọn

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Các giai đoạn cơ bản của quá trình xây dựng

Giai
đoạn
thực
nghiệm

2.
1.
Đo đạc
Tính
thực địa toán thí
nghiệm

www.trungtamtinhoc.edu.vn

LOGO

Các giai đoạn cơ bản của quá trình xây dựng

Đo đạc thực địa

Tính toán thí nghiệm

 Xây dựng mục tiêu và yêu
cầu đối với các dữ liệu.
 Xây dựng hệ thống tự động
hóa xử lý số liệu: cho phép
hiển thị thông tin trong chế
độ thời gian thực, tiết kiệm
thời gian và tiền bạc.
 Thu thập số liệu với sự trợ
giúp của các máy đo khác
nhau.

 Hình thành mục tiêu thí nghiệm
với sự trợ giúp của mô hình toán
 Chuẩn bị kế hoạch tiến hành
tính toán thí nghiệm
 Xây dựng các thuật toán thực thi
mô hình toán
 Tiến hành tính toán thí nghiệm
để sinh ra các dữ liệu trạng thái
đối tượng trong không gian và
theo thời gian.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Các giai đoạn cơ bản của quá trình xây dựng

Giai đoạn diễn giải
•Phân tích các dữ liệu tính toán thí nghiệm và
so sánh chúng với mục tiêu ban đầu
•Làm sáng tỏ một số trạng thái đặc biệt của đối
tượng môi trường được nghiên cứu
•Đánh giá giới hạn ứng dụng của mô hình toán
học được sử dụng

11

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Các bước triển khai mô hình hóa

12

www.trungtamtinhoc.edu.vn

LOGO

CÁC LOẠI MÔ HÌNH HÓA
Mô hình thống kê
Dựa vào chuỗi số liệu quan trắc trong quá
khứ để dự báo cho tương lai
Mô hình vật lý
Mô hình mô tả đối tượng thực tế bằng cách rút
gọn kích thước theo tỷ lệ nhất định

Mô hình toán học
Mô hình này thường là sự tổ hợp đại số hoặc các phương trình vi
phân, được xây dựng trên cơ sở các định luật khoa học hay phân
tích thống kê, hoặc cả hai.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Mô hình toán học
1

Mô hình dự báo tiếng ồn
Mô hình đánh giá ô nhiễm
không khí ở quy mô vùng miền

3

2

Mô hình chất lượng nước
Mô hình thống kê dự báo nồng
độ của các chất ô nhiễm

4

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO



Vai trò

Mô hình hóa các quá trình và hiện tượng xảy
ra trong xã hội và thiên nhiên được thừa nhận
như một công cụ mạnh giúp hiểu biết sâu hơn
bản chất của tự nhiên và giúp loài người nhận
được thông tin quí giá về thế giới thực. Thông
tin này tiếp tục thúc đẩy sự phát triển các
phương pháp mới giải quyết các bài toán khoa
học cũng như làm cơ sở thông qua các quyết
định quản lý cụ thể.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Kinh nghiệm và thực tế
Thực tế

KINH NGHIỆM

• Là công cụ rất tốt
• Đòi hỏi phải có chuyên gia
giỏi
• Cần nhiều thời gian và khá
tốn kém

Mô hình
hóa

• Các chuyên gia Canada đã
áp dụng mô hình này trong
việc đánh giá các phương
án của hệ thống thủy lợi
Quảng Lộ - Phụng Hiệp ở
ĐBSCL trên cơ sở xem xét
đồng thời các nhân tố môi
trường, lợi ích kinh tế cũng
như những tác động môi

trường, qua đó đề xuất
phương án thích hợp nhất.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO







Thực tế áp dụng

Tại Philipin, Quy hoạch tổng thể quản lý chất
lượng nước hồ Laguna.(1984)
Tại Thái Lan, nghiên cứu quy hoạch lưu vực
hồ Songkhla.(1985)
Tại Việt Nam, Quy hoạch bảo vệ môi trường
huyện Mê Linh giai đoạn 2011-2020 và định
hướng đến năm 2030.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ (GIS)



Theo ESRI, tập đoàn nghiên cứu và phát triển các phần
mềm GIS nổi tiếng, Hệ thông tin địa lý (GIS – Geographic
Information System) là một tập hợp có tổ chức, bao gồm hệ
thống phần cứng, phần mềm máy tính, dữ liệu địa lý và con
người, được thiết kế nhằm mục đích nắm bắt, lưu trữ, cập
nhật, điều khiển, phân tích, và hiển thị tất cả các dạng thông
tin liên quan đến vị trí địa lý.

18

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Lịch sử hình thành và phát triển

Hệ thống thông tin địa lý (Geographic Information
System - gọi tắt là GIS) được hình thành vào những
năm 1960 và phát triển rất rộng rãi trong 10 năm lại đây.
 Đầu thập niên 60: hệ thống thông tin địa lý ra đời.
 Hai thập niên 60-70: GIS chỉ được một vài cơ quan
chính quyền khu vực Bắc Mỹ quan tâm nghiên cứu
 Đầu thập niên 80: GIS ngày càng được quan tâm và
phát triển mạnh.

 Cuối thế kỷ 20, trên thế giới hình thành nhiều cơ quan
nghiên cứu GIS với quy mô lớn

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Thành phần của hệ thống GIS
 Nhập, kiểm tra và hiệu đính số
liệu
 Lưu trữ và quản lý dữ liệu
 Xuất số liệu dưới dạng đồ họa
 Biến đổi số liệu
 Đối thọa hỏi đáp

Phần
cứng

 Bộ xử lý trung tâm
 Thiết bị ngoại vi
 Thiết bị nhập số liệu

Phần
mềm

Dữ
liệu

Con
người

 Dữ liệu không
gian
 Dữ liệu thuộc tính

 Thiết bị vẽ bản đồ

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Tính tiềm năng
1. Môi trường
Ở mức đơn giản nhất, GIS để đánh giá môi trường dựa vào vị trí và
thuộc tính. Ứng dụng cao cấp hơn, GIS để mô hình hóa tính trình xói
mòn đất hoặc ô nhiễm môi trường dựa vào khả năng phân tích của GIS.
2. Khí tượng thủy văn
Có thể nhanh chóng đáp ứng phục vụ cho các công tác dự báo thiên tai lũ
lụt.
3. Nông nghiệp
Phục vụ công tác quản lý sử dụng đất, nghiên cứu về đất trồng, có thể
kiểm tra được nguồn nước…
Công nghệ GIS được xem là “ công nghệ đi đầu” trong việc quy hoạch
sử dụng tài nguyên và hoạch định chính sách phát triển.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO

Ưu điểm và hạn chế

Ưu điểm

 Tiết kiệm chi phí và thời gian
trong việc lưu trữ số liệu
 Số liệu lưu trữ được cập nhật
một cách dễ dàng
 Chất lượng số liệu được
quản lý, xử lý và hiệu chỉnh
tốt
 Dễ dàng truy cập, phân tích
số liệu từ nhiều nguồn khác
nhau tạo ra nhanh chóng
một lớp số liệu tổng hợp
mới.

Hạn chế

 Đòi hỏi chi phí và những vấn đề
kỹ thuật trong việc chuẩn bị các
số liệu thô hiện có.
 Đòi hỏi nhiều kiến thức kỹ thuật
cơ bản về máy tính, yêu cầu lớn

về nguồn tài chính ban đầu.
 Chi phí của việc mua sắm và lắp
đặt thiết bị và phần mềm GIS khá
cao.
 Trong một số lĩnh vực ứng dụng,
hiệu quả tài chính thu lại thấp.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO



Vai trò

Sự xuất hiện của GIS trong năm 1970 cùng với
sự phát triển đồng thời trong quy hoạch sinh thái
và môi trường. với số lượng lớn các dữ liệu môi
trường mà cần phải biên dịch để phân tích phù
hợp hiểu quả, GIS đã đươc sử dụng như công cụ
hiệu quả cho tổ chức, lưu trữ, phân tích, hiển thị
và các báo cáo các thông tin không gian. GIS
cho phép tạo và thay đổi các phân tích mà làm
cho việc sử dụng dữ liệu tốt nhất có sẵn.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn

LOGO







Thực tế áp dụng

Tại Bắc Mỹ (Hoa Kỳ & Canada), Mỹ là một trong
những nước đi đầu về công nghệ GIS, hệ thống
dữ liệu quốc gia được xây dựng rất hoàn chỉnh
dựa trên hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế.
Tại Indonesia, quy hoạch sử dụng đất tối ưu và
quy hoạch môi trường vùng Segara Anakan
Tại Việt Nam, Quy hoạch môi trường huyện Đức
Hòa đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.vn


LOGO





NHÓM CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ
TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG
Đánh giá tác động môi trường không chỉ giới hạn trong việc phân
tích để chỉ ra các tác động tích cực và tiêu cực của dự án tới tài
nguyên và môi trường khu vực, mà còn dự báo, dùng các phương
pháp kỹ thuật để đánh giá một cách định tính hoặc định lượng các
tác động đó.
Những phương pháp đánh giá tác động môi trường hiện nay đều coi
môi trường là hệ thống động, bao gồm các nhóm yếu tố môi trường
tự nhiên và môi trường xã hội.

25

www.trungtamtinhoc.edu.vn