Xác định hàm lượng prabens trong thực phẩm và mỹ phẩm bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao HPLC

TR

I H C QU C GIA HÀ N I
NGă I H C KHOA H C T NHIÊN
--------------------LÊăTH XUÂN

XÁCă NHăHẨMăL
NG PARABENS
TRONG TH C PH MăVẨăM PH M B NG
S CăKụăL NG HI UăN NGăCAOă(HPLC)
Chuyên ngành: Hóa phân tích
Mư s : 60440118
LU NăV NăTH CăS ăKHOAăH C
Ng

ih

ng d n khoa h c

PGS.TS. PH M TH
MAI

Hà N i – 2016

NG C


L I C Mă N

L i đ u tiên cho em g i l i c m n sâu s c t i PGS.TS. Ph m Th Ng c Mai
đư t n tình h ng d n và t o m i đi u ki n giúp đ em trong su t quá trình th c

hi n đ tài và vi t lu n v n.
Tôi xin đ c g i l i c m n chân thành t i Ban lưnh đ o Vi n Ki m nghi m
An toàn V sinh Th c ph m Qu c gia và các anh ch , các b n công tác t i Khoa
Ch t l ng Ph gia và các ch t h tr ch bi n th c ph m – Vi n An toàn V sinh
Th c ph m Qu c gia đư t o đi u ki n thu n l i cho tôi đ c h c t p và nghiên c u
trong môi tr ng hi n đ i.
Em xin bày t lòng bi t n t i các th y cô giáo gi ng d y t i Khoa Hoá, đ c
bi t là các th y cô trong B môn Hoá Phân tích, đư cho em nh ng ki n th c quý giá
trong quá trình h c t p và th c hi n đ tài này.
Tôi c ng xin g i l i c m n các anh ch , b n bè c a t p th l p cao h c hoá
K24, đ c bi t là nh ng ng i b n trong nhóm Hoá Phân tích K24 đư giúp đ , chia
s nh ng khó kh n trong su t quá trình tôi h c t p và th c hi n đ tài này.
Cu i cùng tôi xin g i l i c m n t i gia đình và b n bè đư luôn đ ng viên,
chia s m i khó kh n cùng tôi.

Hà N i, tháng 12 n m 2016
H c viên

LêăTh Xuơn

M CăL C
T V Nă
CH
1.1.

..................................................................................................................... 1

NGăI. T NG QUAN ............................................................................................. 3
T ng quan v các h p ch t parabens ..3

1.1.1. .......................................................... Công th c phân t và tính ch t v t lý c a các parabens

3

1.1.2. .............................................................................................. Tác d ng kháng khu n c a parabens

6

1.1.3. ....................................................................................... Tác đ ng c a parabens đ i v i s c kh e
1.1.3.1. ......................................................................................................................... Gây d ng da

6
6


1.1.3.2. .......................................................................................................... Hi n t ng lưo hóa da
1.1.3.3. .................................................. M i liên h v i gi a parabens và b nh ung th vú
1.2.
Tình hình s d ng parabens trên th gi i và Vi t Nam ..8
Các ph

1.3.

1.3.1. ..............................................................................................Ph

7
7

ng pháp phân tích parabens ..9
ng pháp đi n di mao qu n (CE)

1.3.2. .................................................................................................................... Ph ng pháp s c ký l ng
1.3.2.1. ..........................S c ký l ng hi u n ng cao (HPLC) ghép n i detector UV-VIS
1.3.2.2. ....................................................Ph ng pháp s c ký l ng kh i ph (LC-MS/MS)
1.3.3. ................................................................................Ph ng pháp s c ký khí kh i ph (GC-MS)

9
10
10
11
13

1.3.4. ........................................................................................ i c ng v ph ng pháp s c ký l ng 14
1.3.4.1. ......................................................Nguyên t c chung c a ph ng pháp s c ký l ng
14
1.3.4.2. ............................................................... M t s đ i l ng đ c tr ng c a s c ký l ng
15
1.4.
Các ph ng pháp x lý m uError! Boo
CH
2.1.
2.2.

NGă2.ăă

IăT

NG, N IăDUNGăVẨăPH

NGăPHÁPăNGHIÊN C UError! Bookm

M c tiêu nghiên c uError! Boo
it

ng nghiên c uError! Boo

2.3.

N i dung nghiên c uError! Boo

2.4.

Hóa ch t, d ng c và thi t b Error! Boo

2.4.1. ..................................................................................................................................................... Hóa ch t

Error

2.4.2. ......................................................................................................................................................D ng c

Error

2.4.3. ....................................................................................................................................................... Thi t b Error
2.5.
Ph ng pháp nghiên c uError! Boo
2.5.1. ......................................................................................................Xác đ nh các đi u ki n phân tích
2.5.1.1. .............................................................Xác đ nh các thông s cho detector kh i ph
2.5.1.2. ............................................................................................ Kh o sát đi u ki n đo s c ký
2.5.1.3. ....................................................................................Kh o sát các đi u ki n chi t m u
2.5.2. ................................................................................... Xác nh n giá tr s d ng c a ph ng pháp

2.5.2.1. ....................................................................................................... Xây d ng đ ng chu n
2.5.2.2. ............................................................................................................. l p l i (đ ch m)
2.5.2.3. ...........................................................................................................
thu h i (đ đúng)
2.5.2.4. .................................... Gi i h n phát hi n (LOD) và gi i h n đ nh l ng (LOQ)
CH
NGă3.ăK T QU VẨăTH O LU N .................. Error! Bookmark not defined.
3.1.

Error
Error
Error
Error
Error
Error
Error
Error
Error

Xác đ nh các đi u ki n phân tíchError! Boo

3.1.1. .............................................................................. Xác đ nh các thông s c a detector kh i ph

Error

3.1.2. ................................................................................. Kh o sát đi u ki n đo trên máy s c ký l ng

Error

3.1.2.1. ........................................................................................ Kh o sát ch ng trình r a gi i
Error
3.1.2.2. ................................................................................... Kh o sát n ng đ dung d ch đ m
Error
3.1.3. ............................................................................................................. Kh o sát đi u ki n chi t m u Error
3.1.3.1. ............................................................................................ Kh o sát lo i dung môi chi t
Error
3.1.3.2. .................................................... Kh o sát thành ph n dung môi chi t MeOH:H2O
Error
3.1.3.3. ...................................................................................... Kh o sát th i gian rung siêu âm
Error
3.1.3.4. ....................................................................................... Kh o sát nhi t đ rung siêu âm
Error
3.2.
ánh giá ph ng pháp phân tíchError! Boo
3.2.1. ........................................................................................................................Xây d ng đ
3.2.3. ..........................................................................................

thu h i (đ đúng) c a ph

ng chu n

Error

ng pháp

Error

3.2.4. ......................................................Gi i h n phát hi n (LOD) và gi i h n đ nh l ng (LOQ) Error
3.3.

Phân tích parabens trong các m u m ph m và th c ph m ch c n ngError! Boo
K T LU N ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
TẨIăLI U THAM KH O .............................................................................................. 16

Ch

ngă2.

Ch

ngă3.

DANHăSÁCHăB NG BI U

B ng 2. 1. B ng n ng đ dung d ch chu n g c c a 7 parabens ...... Error!
Bookmark not defined.
B ng 3. 1. B ng các đi u ki n c a detector kh i ph Error! Bookmark
not defined.
B ng 3. 2. B ng đi u ki n các ch ng trình gradientError! Bookmark
not defined.
B ng 3. 3. nh h ng c a gradient đ n đ phân gi i c a Iso-PrP và PrP
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 4. nh h ng c a gradient đ n c ng đ tín hi u m nh đ nh
l ng c a 7 parabens ....................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 5. Kh o sát lo i dung môi chi t . Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 6. S ph thu c thành ph n dung môi chi t và hàm l ng MeP,
PrP ................................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 7. Kh o sát nh h ng c a dung môi chi tError!
Bookmark
not defined.

B ng 3. 8. S ph thu c gi a th i gian rung siêu âm và hàm l ng MeP,
PrP ................................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 9. Kh o sát th i gian rung siêu âmError!
Bookmark
not
defined.


B ng 3. 10. nh h ng c a nhi t đ rung siêu âm t i hi u qu chi t
MeP, PrP.......................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 11. Kh o sát nh h ng c a nhi t đ rung siêu âm ........... Error!
Bookmark not defined.
B ng 3. 12. ch ch c a các đi m chu nError!
Bookmark
not
defined.
B ng 3. 13. Hàm l ng các parabens trong m u kh o sát ............... Error!
Bookmark not defined.
B ng 3. 14. N ng đ chu n thêm vào t ng n n m u trong kh o sát đ l p
l i ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 15.
l p l i c a ph ng pháp phân tíchError! Bookmark not
defined.
B ng 3. 16.
thu h i c a ph ng pháp phân tíchError!
Bookmark
not defined.
B ng 3. 17. Gi i h n phát hi n và gi i h n đ nh l ng c a ph ng pháp
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3. 18. Hàm l ng các parabens trong các m u TPCN ........... Error!

Bookmark not defined.
B ng 3. 19. Hàm l ng parabens trong các m u m ph m ............. Error!
Bookmark not defined.


Ch

ngă1.

Ch

ngă2.

Ch

ngă3.

DANH SÁCHăHỊNH

Hình 1. 1. Công th c phân t c a methylparaben .................................... 3
Hình 1. 2. Công th c phân t c a propylparaben ..................................... 4
Hình 1. 3. Công th c phân t c a isopropylparaben ................................ 4
Hình 1. 4. Công th c phân t c a isobutylparaben................................... 5
Hình 1. 5. Công th c phân t c a phenylparaben..................................... 5
Hình 1. 6. Công th c phân t c a benzylparaben ..................................... 5
Hình 1. 7. Công th c phân t c a pentylparaben ..................................... 6
Hình 1. 8. C ch gây h i ADN trên da c a h p ch t parabens ............... 7
Hình 1. 9. Mô hình phân m nh c a các parabens trong phân tích LCMS/MS ............................................................................................................ 12
Hình 1. 10. S đ c u t o h th ng UPLC-MS/MS ............................... 15
Hình 2. 1. L c đ quy trình phân tích m u theo d ki n ............... Error!

Bookmark not defined.
Hình 3. 1. S c đ kh o sát ch ng trình r a gi iError! Bookmark not
defined.
Hình 3. 2. S c đ kh o sát thành ph n dung d ch đ mError! Bookmark
not defined.
Hình 3. 3. Bi u đ kh o sát lo i dung môi chi tError! Bookmark not
defined.
Hình 3. 4. S c đ kh o sát lo i dung môi chi tError! Bookmark not
defined.
Hình 3. 5. Bi u đ s ph thu c c a đ thu h i và thành ph n dung môi
chi t ................................................................. Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 6. Bi u đ s ph thu c c a hàm l ng MeP, PrP và th i gian
rung siêu âm .................................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 7. Bi u đ kh o sát nh h ng c a đ thu h i th i gian rung siêu
âm .................................................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 8. Quy trình x lý m u phân tíchError! Bookmark not defined.
Hình 3. 9.
ng chu n c a các parabens theo di n tích pic .......... Error!
Bookmark not defined.
Hình 3. 10. Bi u đ hàm l ng (%) parbens trong các m u TPCN Error!
Bookmark not defined.
Hình 3. 11. Bi u đ hàm l ng parabens có trong m ph m .......... Error!
Bookmark not defined.


DANH M CăCÁCăCH

VI T T T

Tênăvi tăt t

Tênăti ngăanh

TênăTi ngăvi t

MeP

Methylparaben

Methylparaben

PrP

Propylparaben

Propylparaben

Iso-PrP

Isopropylparaben

Isopropylparaben

Iso-BuP

Isobutylparaben

Isobutylparaben

BeP

Benzylparaben

Benzylparaben

PeP

Pentylparaben

Pentylparaben

PheP

Phenylparaben

Phenylparaben

% RSD
ACN
GC–MS

HPLC

LC–MS

% Relative standard
deviation

%

l ch chu n

t

ng đ i

Acetonitrile

Acetonitril

Gas chromatography -

S c ký khí kh i
ph

Mass spectroscopy
High performance liquid
Chromatography
Liquid Chromatography -

S c ký l ng hi u
n ng cao
S c ký l ng kh i
ph

Mass Spectroscopy

Gi i h n phát hi n

LOD

Limit of Detection

LOQ

Limit of Quantification

MeOH

Methanol

UV-VIS

Ultraviolet-Visible

R

Relative coefficient

Ppm

Parts per million

Ph n tri u

AOAC

Association of Official

H i phân tích hoá

Gi i h n đ nh
l

ng
Methanol

T ngo i và kh
ki n
H s t

ng quan


Analytical Chemist

h c


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

TăV Nă
Ch t b o qu n là nh ng hóa ch t t nhiên hay t ng h p đ c thêm vào th c
ph m, d c ph m, các m u ph m sinh h c, v.v. đ ng n ng a ho c làm ch m l i s
th i r a, h h ng gây ra b i s phát tri n c a các vi sinh v t, haycác thay đ i không
mong mu n v m t hóa h c c a s n ph m.
Parabens là tên g i chung c a nhóm ch t b o qu n hóa h c, đ c s d ng
ph bi n và lâu đ i. V m t hóa h c, parabens là m t lo t các este c a axit

parahydroxybenzoic hay còn đ c g i là acid 4-hydroxybenzoic. Parabens có tính
ch t kháng khu n và kháng n m nên đ c dùng làm ch t b o qu n đ ng n ng a s
nhi m khu n (do n m ho c vi khu n) và h n ch s phân h y c a các ho t ch t d n
đ n gi m hi u qu c a d c ph m, th c ph m ch c n ng, m ph m
G n đâycó nhi u nghiên c u cho th y, các h p ch t parabens có th ho t
đ ng t ng t nh hormone oestrogen trong các t bào c a c th . Các ho t đ ng
này có liên quan nh t đ nh đ n b nh ung th vú. Nh ng thông tin này làm cho nhi u
ph n lo l ng, và ng i tiêu dùng đ c khuy n cáo h n ch s d ng các lo i m
ph m xung quanh cánh tay, ng c và nh ng vùng da nh y c m. Parabens c ng có th
gây d ng da đ i v i nh ng ng i có c đ a d ng hay quá m n c m. Ngoài ra còn
có thông tin v vi c parabens làm thúc đ y quá trình lưo hóa da d i tác đ ng c a
ánh n ng m t tr i.
Tr c nh ng b ng ch ng v tác h i c a parabens đ i v i s c kh econ ng i,
C c Qu n lý D c đư ban hành công v n s 6577/QLD-MP quy đ nh v vi c s
d ng m t s ch t trong m ph m. Theo đó, có 5 parabens đư b c m s d ng Vi t
Nam t ngày 30/7/2015là: isopropylparaben, isobutylparaben, phenylparaben,
benzylparaben và pentylparaben. C ng theo công v n này, propylparaben và các
mu i đ c phép dùng riêng l v i n ng đ t i đa 0,4% (tính theo acid), và d ng h n
h p các parabens khác v i t ng n ng đ t i đa là 0,8% (tính theo acid).Th i h n
công b đ i v i các s n ph m m i s n xu t trong n c, nh p kh u đ n h t ngày
31/12/2015.Các s n ph m s n xu t trong n c, nh p kh u đ c phép l u hành trên
th tr ng đ n h t ngày 30/6/2016.
V i yêu c u th c t hi n nay,vi c ki m soát các ch t b o qu n parabens là r t
c n thi t. Trong ph m vi lu n v n th c s “Xácă đ nhă hƠmă l

ngă prabensă trongă

th căph măvƠăm ăph măb ngăs căkýăl ngăhi uăn ngăcaoă(HPLC)” chúng tôi ti n
hành kh o sát các đi u ki n HPLC thích h p đ đ nh tính, đ nh l
parabens,

bao

g m:

methylparaben,

propylparaben,

ng 7 ch t

isopropylparaben,

isobutylparaben, phenylparaben, benzylparaben, pentylparaben
M cătiêuănghiênăc u:

Lê Th Xuân

1

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s
 Xây d ng và chu n hóa ph
b ngph


Chuyên ngành: Hóa Phân tích
ng pháp đ nh l

ng 7 ch t paraben nêu trên

ng pháp s c ký l ng k t h p v i đ u dò kh i ph .

ng d ng ph

ng pháp đ xác đ nh hàm l

ng parabens trên m t s m u m

ph m, th c ph m ch c n ng.

Lê Th Xuân

2

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

CH
1.1.

NGăI. T NGăQUAN

T ng quan v các h p ch t parabens

Este alkyl acid p-hydroxybenzoic còn đ c g i là parabens đ c s d ng
r ng rưi làm ch t b o qu n trong các d c ph m t gi a nh ng n m 1920 và đ c
s d ng r ng rưi trong th c ph m và m ph m m t th i gian ng n sau đó [11].
M t s parabens đ c tìm th y trong t nhiên, tuy nhiên t t c các parabens
đ c s d ng th ng m i đ u đ c s n xu t t ng h p. Chúng đ c s n xu t b ng
ph n ng este hóa c a para-hydroxybenzoic acid và r u thích h p, ví d methanol,
ethanol, n-propanol, v.v.khi có m t ch t xúc tác thích h p (ví d axit sulfuric đ m
đ c ho c axit p-toluenesulfonic) [11].
1.1.1. Công th c phân t và tính ch t v t lý c a các parabens
đi u ki n bình th ng, 7 parabens nghiên c u đ u là nh ng tinh th màu
tr ng. Methylparaben (MeP), propylparaben (PrP), isopropylparaben(Iso-PrP) tan
t t trong n c, các parabens còn l i khó tan trong n c, tan t t trong dung môi h u
c (methanol, ethanol). Nguyên nhân là do theo chi u kh i l ng phân t t ng lên,
đ phân c c c a các parabens gi m xu ng [24].
 Methylparaben
 Danh pháp IUPAC: methyl 4-hydroxybenzoate
 Tên

g i

khác:nipagin,

methylparahydroxybenzoate,methyl p-

hydroxybenzoate.
 Công th c phân t : C8H8O3
 Công th c c u t o Hình 1.1:

Hình 1. 1. Công th c phân t c a methylparaben

 Kh i l

ng mol phân t : 152,15 g/mol

 Ký hi u trong ngành th c ph m là: E218.


tan trong n

c

25oC: 2,00 g/100 mL; pKa: 8,17

 Propylparaben
 Danh pháp IUPAC: propyl 4-hydroxybenzoate
Lê Th Xuân

3

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

 Tên g i khác: nipazol, propyl parahydroxybenzoate, propyl phydroxybenzoate,.
 Công th c phân t : C10H12O3
 Công th c c u t o Hình 1.2:

Hình 1. 2.Công th c phân t c a propylparaben
 Kh i l

ng mol phân t : 180,2 g/mol

 Ký hi u trong ngành th c ph m là: E216


tan trong n

c

25oC: 0,30 g/100 mL; pKa: 8,35

 Isopropylparaben
 Danh pháp IUPAC: propan-2-yl 4-hydroxybenzoate.
 Tên

g i

khác:

isopropyl

4-hydroxybenzoate,

isopropyl

p-

hydroxybenzoate.
 Công th c phân t : C10H12O3
 Kh i l

ng mol phân t : 180,2 g/mol

 Công th c c u t o Hình 1.3:

Hình 1. 3. Công th c phân t c a isopropylparaben
 Isobutylparaben
 Danh pháp IUPAC: 2-methylpropyl 4-hydroxybenzoate
 Công th c phân t : C11H14O3
Lê Th Xuân

4

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

 Kh i l

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

ng mol phân t : 194,23 g/mol

 Công th c c u t o Hình 1.4:

Hình 1. 4. Công th c phân t c a isobutylparaben

 Phenylparaben
 Danh pháp IUPAC: phenyl 4-hydroxybenzoate
 Công th c phân t : C13H10O3
 Kh i l

ng mol phân t : 214,22 g/mol

 Công th c c u t o Hình 1.5:

Hình 1. 5. Công th c phân t c a phenylparaben
 Bezylparaben
 Danh pháp IUPAC: benzyl 4-hydroxybenzoate
 Công th c phân t : C14H12O3
 Kh i l

ng mol phân t : 228,24 g/mol

 Công th c c u t o Hình 1.6:

Hình 1. 6. Công th c phân t c a benzylparaben


tan trong n

c

25oC: 0,05 g/100 mL

 Pentylparaben
Lê Th Xuân

5

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

 Danh pháp IUPAC: pentyl 4-hydroxybenzoate
 Công th c phân t : C12H16O3
 Kh i l

ng mol phân t : 208,25 g/mol

 Công th c c u t o Hình 1.7:

Hình 1. 7. Công th c phân t c a pentylparaben
1.1.2.

Tác d ng kháng khu n c a parabens

Các parabens có tác d ng sát khu n (tiêu di t nhi u lo i vi khu n khác nhau)
và di t nhi u lo i vi n m. Parabens có ho t tính kháng khu n là do chúng làm thay
đ i đ c tính c a màng t bào, khi n cho c u trúc l p màng t bào thay đ i cho phép
các ch t tan trong t bào b rò r ra ngoài[24].
Tác gi Steinberg Doron và c ng s [24] đư nghiên c u đ c tính kháng khu n
c a b n parabens là: methylparaben, ethylparaben, propylparaben, butylparaben đ i
v i các vi khu n Streptococcus sobrinus gây b nh sâu r ng. K t qu thu đ c cho

th y, theo chi u t ng c a chu i akyl kh n ng kháng khu n c a parabens t ng d n.
Tuy nhiên, theo chi u t ng c a chu i ankyl kh n ng tan trong n c gi m
d n, trong khi vi khu n th ng phát tri n trong môi tr ng n c. Do v y các đ ng
phân có chu i alkyl ng n th ng đ c l a ch n s d ng v i m c đích b o qu n.
t ng hi u qu b o qu n, các parabens đ c s d ng k t h p v i nhau.
Thông th ng, ng i ta ph i h p hai paraben tr lên, thí d nh ph i h p 0,18%
methyl parabens, 0,02% propyl parabens đ làm ch t b o qu n sát khu n trong
nhi u lo i thu c tiêm chích ho c ph i h p parabens v i m t s hóa ch t khác.
Tr c đây, parabens đư đ c s d ng r ng rưi trong thu c ch a b nh, th ng
là hàm l ng cao, kho ng 1% đ n 5% [5]. Khi nh ng tác h i c a parabens đ i v i
s c kh e con ng i đ c phát hi n, vi c s d ng parabens trong các s n ph m
thu c ch a b nh đư gi m xu ng. So v i trong d c ph m, hàm l ng parabens s
d ng trong các s n ph m m ph m th ng n ng đ th p h n (kho ng 0,1% đ n
l0,8%), và hi n nay, chúng v n là lo i ch t b o qu n đ c s d ng nhi u nh t vì
nhi u lí do: giá thành r , hi u qu b o qu n t t, không màu, không mùi, không làm
thay đ i tính ch t c a s n ph m.

1.1.3. Tácăđ ng c aăparabensăđ i v i s c kh e
1.1.3.1. Gây d

ng da

Lê Th Xuân

6

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

Tác gi Christen M. Mowad [9] đư trình bày trong bài báo c a mình v hai
tr ng h p viêm da d ng do ti p xúc gây ra b i parabens, thông qua vi c s d ng
các s n ph m hàng ngày là s a t m, d u g i đ u, n c r a tay, v.v..Nghiên c u
c ng ch ra r ng, benzylparaben là ch t có kh n ng gây d ng m nh nh t, có th là
do kh i l ng phân t l n h n.
Trong m t báo cáo khác, tác gi James E. Nagel và c ng s [13] đư trình bày
v hai tr ng h p d ng v i parabens b ng con đ ng tiêm d i da.
C ch gây d ng c a parabens hi n v n ch a rõ ràng, nh ng nhi u tr ng
h p d ng v i ch t b o qu n này đư đ c ghi nh n. M t cu c đi u tra n m 1973,
ti nhành trên 1200 cá nhân đ c th c hi n b i The North American Contact
Dermatitis Group đư cho th y t l d ng v i parabens là 3% [13].
1.1.3.2. Hi n t ng lưo hóa da
Theo k t qu nghiên c u c a rác gi Osamu Handa và c ng s [19],
methylparaben t ng c ng kh n ng gây h i c a tia UVB đ i v i các t bào s ng
trên da. Tia UVB v i c ng đ 15 mJ/cm2 và 30 mJ/cm2 (t ng ng v i c ng đ
UVB trung bình khi ti p xúc v i ánh sáng m t tr i trong vòng 1 phút vào ngày đ p
tr i châu Âu) h u nh không gây h i đ n t bào s ng. Tuy nhiên khi k t h p s
d ng methylparaben 0,003% và vi c chi u x b ng tia UVB v i c ng đ nh trên
thì l ng t bào s ng b ho i t t ng lên đáng k .
Theo k t qu m t nghiên c u khác c a tác gi Yoshinori Okamoto và c ng s
[28], methylparaben và các s n ph m chuy n hóa c a methylparaben, k t h p v i
ánh sáng m t tr i có th gây t n h i đ i v i ADN trên da. C ch tác đ ng đ c mô
t nh Hình1.8:

Hình 1. 8. C ch gây h i ADN trên da c a h p ch t parabens
1.1.3.3. M i liên h v i gi a parabens và b nh ung th vú
H n 50 n m nay, các h p ch t parabens đư đ c bi t đ n là có ho t tính

oestrogen. Oestrogen đ c bi t là có nh h ng đ n t l m c b nh ung th vú và
vi c ng ng ho t đ ng c a oestrogen v n là ph ng pháp u tiên đi u tr cho các
kh i u vú nh y c m v i hormone.
Nhóm tác gi Byford J.E và c ng s [6] ti n hành nghiên c u ho t tính
oestrogen c a các h p ch t parabens (methylparaben, ethylparaben, n-propylparaben,
n-butylparaben) trong các t bào ung th vú nuôi c y MCF7. Parabens có th di
Lê Th Xuân

7

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

chuy n [3H] oestradiol t các th th c a t bào t ng MCF7. Paraben c ng có th
t ng bi u hi n c a các gen quy đ nh oestrogen và t ng kh n ng s n sinh các t bào
này. Liên k t c a các parabens v i t bào MCF7 t ng lên theo chi u dài chu i alkyl,
tuy nhiên liên k t này khá y u. K t qu này c ng phù h p v i các báo cáo nghiên
c u v tính liên k t áp d ng v i h t cung c a chu t.
Theo tác gi Routledge E.J và c ng s [20], t t c các parabens bao g m:
methylparaben, ethylparaben, n-propylparaben, butylparaben đ u có ho t tính t ng
t oestrogen. Trong đó methyl paraben là ch t có ho t tính oestrogen y u nh t v i
c ng đ th p h n kho ng 2500000 l n so v i 17-estradiol (m t lo i oestrogen có
trong t nhiên). Ho t tính oestrogen m nh lên theo chi u t ng c a chu i alkyl, c
th ethylparaben, propylparaben và butylparaben l n l t có c ng đ th p h n
kho ng 150000 l n, 30000 l n, và 10000 so v i 17-estradiol. Nghiên c u này c ng ch
ra r ng, c ng đ ho t tính oestrogen c a parabens trên cá th chu t th p h n 2 đ n 3

l n so v i c ng đ trong th nghi m ng nghi m. Nguyên nhân đ c gi i thích do
parabens nhanh chóng đ c đào th i ra ngoài thông qua h bài ti t c a c th .
M t nghiên c u khác c a tác gi Thuy T.B. Vo và c ng s [25] ti n hành đ i
v i cá th chu t cái giai đo n t 21-40 ngày tu i c ng cho k t qu t ng t . Ho t
đ ng
estrgen
m nh
lên
theo
th
t
sau:
ethylparaben
1.2.

Tình hình s d ng parabens trên th gi i và

Vi t Nam

N m 1920, parabens l n đ u tiên đ c s d ng làm ch t b o qu n trong
d c ph m, và đ c s d ng r ng rưi m t th i gian ng n sau đó. Hi n nay chúng là
ch t b o qu n đ c s d ng ph bi n nh t không ch trong d c ph m, mà còn
trong các s n ph m m ph m và th c ph m ch c n ng.
Tác gi Dorota B. và c ng s [11], trong báo cáo v nh h ng c a parabens
đ i v i môi tr ng và s c kh e con ng i đư t ng h p k t qu các nghiên c u v
th c tr ng s d ng parabens hi n nay. Theo đó, nghiên c u c a tác gi Pouillot (n m
2006) cho bi t parabens có m ttrong kho ng 80% s n ph m ch m sóc cá nhân.Tác
gi Rastogi(n m 1995) cho bi t parabens đ c tìm th y trong 77% s n ph m m
ph m r a trôi và 99% m ph m l u l i trên da.M t nghiên c u khác c a tác gi

Masten (n m 2005) cho k t qu butylparaben có m t trong 13% s n ph m kh o sát,
methylparaben và propylparaben có m t trong 48% s n ph m.
Trong nghiên c u c a tác gi Eriksson E. và c ng s [12], kh o sát trong t ng
s 751 s n ph m thu th p
an M ch cho th y có 36% s n ph m có ch a
parabens. Kh o sát Na Uy cho th y có 32% trong t ng s 117 s n ph m ch m sóc
da dành cho tr em có m t parabens.
T i Vi t Nam, parabens đ c s d ng r t ph bi n trong các s n ph m ch m
sóc cá nhân. M t kh o sát c a Trung tâm Ki m nghi m Thu c, M ph m, Th c
ph m Th a Thiên Hu [1], trong 30 m u m ph m (g m 09 m u s a r a m t, 21
m u kem d ng da, t y tr ng da, tái t o da, tr nám, tr m n, v.v.) đang có m t trên
Lê Th Xuân

8

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

th tr ng Th a Thiên Hu có 24 m u ch a 2 ch t methylparaben và propylparaben,
3 m u ch ch a methylparaben và 3 m u ch ch a propylparaben.
Tr c nh ng b ng ch ng v tác h i c a parabens đ i v i s c kh e con
ng i, C c Qu n lý D c đư ban hành công v n s 6577/QLD-MP quy đ nh v vi c
s d ng m t s ch t trong m ph m. Theo đó, có 5 parabens đư b c m s d ng
Vi t Nam t ngày 30/7/2015là: isopropylparaben, isobutyl araben, phenylparaben,
benzylparaben và pentylparaben. C ng theo công v n này, propylparaben và các
mu i đ c phép dùng riêng l v i n ng đ t i đa 0,4% (tính theo acid), và d ng h n

h p các parabens khác v i t ng n ng đ t i đa là 0,8% (tính theo acid).Th i h n
công b đ i v i các s n ph m m i s n xu t trong n c, nh p kh u đ n h t ngày
31/12/2015.Các s n ph m s n xu t trong n c, nh p kh u đ c phép l u hành trên
th tr ng đ n h t ngày 30/6/2016.

1.3.

Các ph

ng pháp phân tích parabens

Trong tình hình s d ng parabens và các tác h i c a parabens đ i v i s c
kh e, vi c ki m soát hàm l ng parabens là vô cùng c n thi t.
phân tích các
parabens có các ph ng pháp ph bi n nh : ph ng pháp đi n di mao qu n (CE),
ph ng pháp s c ký l ng, ph ng pháp s c ký khí, v.v..
1.3.1. Ph ng pháp đi n di mao qu n (CE)
ây là ph ng pháp tách các ch t phân tích là các ion ho c các ch t không
ion nh ng có m i liên h ch t ch v i các ion trong m t ng mao qu n h p ch a
đ y dung d ch đ m, đ t trong đi n tr ng. Do đ linh đ ng c a các ion khác nhau,
chúng di chuy n v i t c đ khác nhau và tách ra kh i nhau.
Ph ng pháp đi n di mao qu n đ c tác gi Usama A.và c ng s [26] s
d ng đ phân tích b n parabens là methylparaben, ethylparaben, propylparaben và
butylparaben có trong s a m và trong các m u th c ph m. M u sau khi đ c chi t
tách b ng ph ng pháp chi t vi l ng l ng-l ng phân tán (DLLME) đ c b m vào
máy đi n di mao qu n v i detector UV-VIS t i b c sóng 298 nm. Nhóm tác gi s
d ng c t mao qu n silica nóng ch y v i đ ng kính trong 75µm, t ng chi u dài
48,5 cm, chi u dài hi u d ng t i detector là 40 cm. B m m u t i anot,và phát hi n
ch t phân tícht i catot cu i mao qu n. Nhi t đ mao qu n đ c duy trì 120C,
đi n th 25kV và dung d ch đi n di n n là đ m borat 25 mM t i pH 9,2 ch a 5,0%

acetonitril (ACN), v.v.. Các ch t phân tích đ c b m trong 5s áp su t 50 mbar.
Gi i h n phát hi n (LOD) c a ph ng pháp dao đ ng t 0,9 g/mL (đ i v i
ethylparaben) và cao nh t là 2,1 g/mL (đ i v i methylparaben).
Ph ng pháp đi n di mao qu n c ng đ c ng d ng đ phân tích 4 parabens
là methylparaben, ethylparaben, propylparaben, và butylparaben trong n n m
ph m [15], [22].Tác gi Shu Ping Wang và c ng s [22] nghiên c u ph ng pháp
chi t m u b ng ch t l ng siêu t i h n (SFE), và phân tích 4 parabens b ng ph ng
pháp đi n di (CE), còn Labat L.và c ng s [15] ti n hànhnghiên c u so sánh hai
Lê Th Xuân

9

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

ph ng pháp đi n di mao qu n (CE) và ph ng pháp s c ký l ng hi u n ng cao
(HPLC) đ i v i quá trình phân tích parabens.
C hainhóm tác gi đ u s d ng c t silica có kích th c h t nh i 75 µm.
Chi u dài c t l n l t là 60 cm và 70 cm; đi n th t ng ng là 25 kV và 20 kV;
nhi t đ mao qu n t ng ng là 300C và 400C. ShuPing Wangs d ng dung dich
đ m natri tetraborate 30 mM trong 5% ACN. Labat L.dùng dung d ch đ m là h n
h p natri tetraborate 15 mM (pH 9,2) và methanol (MeOH) [15], [22].
Theo k t qu nghiên c u c aLabat L.[15], kho ng tuy n tính c a parabens
khi phân tíchb ng ph ng pháp HPLC là t 1-40 mg/mL, còn v i ph ng pháp CE
là 5-200 mg/mL. Gi i h n phát hi n trong phân tích CE (0,21 mg/mL) cao h n
trong HPLC (0,05 mg/mL). Nghiên c u c a Labat L. cho th y c 2 ph ng pháp

HPLC và CE đ u phù h p đ phân tích các parabens trong n n m ph m.
Ph ng pháp đi n di mao qu n có u đi m ti t ki m, l ng hóa ch t s d ng
r t ít, có th phân tích đ c nhi u nhóm ch t khác nhau. Tuy nhiên, đ nh y kém
đ ng th i tính n đ nh không cao, thi t b không ph bi n cho các phòng thí nghi m
1.3.2. Ph ng pháp s c ký l ng
1.3.2.1. S c ký l ng hi u n ng cao (HPLC) ghép n i detector UV-VIS
Trong nh ng n m g n đây, ph ng pháp HPLC đư đóng m t vai trò vô cùng
quan tr ng trong vi c tách và phân tích các ch t trong các l nh v c khác nhau, đ c
bi t là trong vi c tách và phân tích l ng v t các ch t. Detector ghép n i trong máy
HPLC cho phép phát hi n s xu t hi n ch t phân tích sau quá trình r a gi i.
phát
hi n parabens, hai tác gi Kreuz D.M và Saad B. đ u s d ng detector UVVIS[14],[21].
Tác gi Kreuz D.M và c ng s [14] ng d ng ph ng pháp HPLC đ phân
tích kali sorbat, methylparaben và propylparaben trong dung d ch huy n phù.Nhóm
tác gi s d ng c t Eclipse XDB-C8 (3,0 ×150 mm, 5 µm).
Pha đ ng g m kênh A có thành ph n 20% ACN, 80% dung dich mu i citrate
0,02M, đ m pH 5,0 và kênh B là ACN. Ch ng trình gradient tuy n tính đ c thi t
l p nh sau: 0 phút, 100% kênh A; 35phút,70% kênh A và 30% kênh B; 36phút,
100% kênh A; 46phút, 100% kênh A. T c đ dòng là 0,5 mL/phút. Detector s
d ng UV t i b c sóng 260 nm. Th tích b m là 50 µL. Th i gian ch y là 35 phút
đ phân tích và 11 phút đ tái cân b ng.Trong nghiên c u này, methylparaben có
gi i h n đ nh tính (LOD) là 0,8 ng/mL, gi i h n đ nh l ng (LOQ) là 3,0 ng/mL,
kho ng tuy n tính t 0,3348-0,9917µg/mL. Propylparaben có gi i h n đ nh tính là
1,0 ng/mL, gi i h n đ nh l nglà 4 ng/mL, kho ng tuy n tính t 0,0339-0,1016
µg/mL.
Tác gi Saad B.và các c ng s [21] s d ng ph ng pháp s c ký l ng hi u
n ng cao đ phân tích m t s ch t b o qu n là acid benzoic, acid sorbic,
methylparaben và propylparaben trong th c ph m. Quá trình phân tích đ c ti n
hành trên c t C18 (15 cm ×4,6 mm, 5 µm) đi u ki n nhi t đ phòng. Detector UVLê Th Xuân

10

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

VIS đ c cài đ t 254 nm và th tích b mm u là 20 µL. Pha đ ng tan trong
n clà dung d ch ammonium acetate 0,05M,pH 4,4.
K t qu nghiên c u cho th y, s d ng pha đ ng methanol:dung d ch amoni
acetate v i t l 35:65 cho k t qu tách t t, tuy nhiên th i gian r a gi i
propylparaben quá lâu (21 phút).
kh c ph c đi u này, sau khi các ch t acid
benzoic, acid sorbic, methylparaben đư đi ra kh i c t (9 phút), thành ph n pha đ ng
đ c thay đ i là methanol-dung d ch amoni acetate v i t l 50:50. Trong nghiên
c u này, gi i h n phát hi n (LOD) c a methylparaben là 0,3 mg/L, c a
propylparaben là 0,1 mg/L. Kho ng tuy n tính c a methylparaben t 3,0-100 mg/L,
c a propylparaben t 1,0-75 mg/L.
Ph ng pháp s c ký l ng hi u n ng cao v i detector UV-VIS có m t nh c
đi m là có th có s ch ng chéo các pic khi phân tích parabens trong n n m u ph c
t p. Nh ng h n ch này có th đ c kh c ph c khi k t h p s c ký l ng v i đ u dò
kh i ph .
1.3.2.2. Ph ng pháp s c ký l ng kh i ph (LC-MS/MS)
ây là m t ph ng pháp nhanh, nh y và đ c phát tri n nhi u hi n nay. Sau
khi qua c t tách, ch t phân tích đ c hóa h i, các h p ch t h u c trung hoà b ion
hoá thành các ion phân t hay ion m nh c a phân t mang đi n d ng ho c âm, các
g c t do. Sau đó, các ion đ c đ a sang b ph n tách theo kh i l ng. T các tín
hi u thu đ c, d a vào kh i l ng ion phân t , d a vào đ ng v , d a vào các m nh

ion phân t , d a vào c ch tách và d a vào ngân hàng d li u các ion và m nh ion,
ng i ta đ nh tính và đ nh l ng đ c ch t phân tích m t cách chính xác.
Tác gi Chao Han và các c ng s [8] ti n hành đ nh l ng 4 parabens là
methylparaben, ethylparaben, propylparaben và butylparaben (đ ng th i v i 3
benzophenone) trong m u h i s n b ng s c ký l ng kh i ph . Nhóm tác gi s d ng
c t Waters XBridge TM C18 (150 mm × 2,1 mm, 5 µm), nhi t đ 30oC. Th tích
b m m u là 10 µm. Pha đ ng s d ng là ACN (kênh A) và dung d ch acetate 0,1%
(kênh B). R a gi i b ng ch đ gradient v i t c đ dòng đ t c đ nh 30mL/phút.
Thành ph n pha đ ng thay đ i theo t l A:B nh sau: 0 phút, 30:70; t 2 đ n 10
phút, 80:20; t 10,1 đ n 20 phút, 30:70.
Các parabens đ c ion hóa b ng k thu t ion hóa phun đi n t (ESI), sau đó
đ c đ nh l ng b ng k thu t quét ion (MRM). Methylparaben, ethylparaben,
propylparaben và butylparaben đ c đ nh l ng v i các m nh ion có m/z l n l t là
151, 165, 179, 193. Mô hình phân m nh c a các parabens đ c mô t trong Hình
1.9. Gi i h n phát hi n LOD c a ph ng pháp đ i v i các parabens là 10,0 µg/kg.

Lê Th Xuân

11

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

Hình 1. 9. Mô hình phân m nh c a các parabens trong phân tích LC-MS/MS
Tác gi Ye X. và các c ng s [27] s d ng ph ng pháp s c ký l ng hi u n ng
cao k t h p đ u dò kh i ph đ phân tích các parabens (bao g m: methylparaben,

ethylparaben, propylparaben, butylparaben, benzylparaben), triclosan và m t vài
phenol trong s a m . Nhóm tác gi s d ng c t SPE là RP-18 ADS (25mm×4mm,
đ ng kính 25 µm, kích th c l tr ng là 60Å). C t HPLC là c t XDB C8 (150 mm
× 4,6mm, 5 µm).
Quy trình tách parabens, triclosan và các phenol khác t s a đ c th c hi n
qua ba giai đo n. Giai đo n đ u tiên (t 0-3 phút), v i các van 10 c ng t i v trí 1-2,
b m 500 µL dung d ch m u vào c t SPE b ng b m SPE v i 20% MeOH:80% H2O
và t c đ dòng 1mL/phút. Giai đo n th hai (t 3-5phút), van 10 c ng đ c chuy n
sang v trí thay th (t 1-10), và các ch t phân tích còn l i trong c t SPE đ c tách
r a l i b ng b m HPLC, v i 50% MeOH:50% H2O, t c đ dòng 0,5 mL/phút. Sau
khi ch t phân tích ra kh i c t, dung d ch t y r a đ c b m vào c t v i t c đ dòng
0,25 mL/phút b ng b m SPE. Trong giai đo n th ba (t 5-15 phút), van 10 c ng
chuy n tr l i v trí ban đ u, và các ch t phân tích đ c chuy n đ n c t HPLC
b ng b m HPLC v i t c đ dòng là 0,75 mL/phút. S d ng ch ng trình gradient
nh sau: t 5 đ n 13phút, pha đ ng t 70% MeOH đ n 90% MeOH; t 13 đ n 14
phút, pha đ ng là 100% MeOH; t 14 đ n 15phút, pha đ ng là 50% MeOH. R a
gi i c t SPE v i100% MeOH t 5 đ n 10 phút và cân b ng c t v i 20% MeOH:
80% H2O t 10 đ n 15 phút và t c đ dòng là 1mL/phút. Gi i h n đ nh l ng c a
ph ng pháp đ i v i 5 parabens phân tích là 0,1 ng/mL.
Tác gi Cristina Moreta và c ng s [10] s d ng c t C18 (100 mm× 2,1 mm,
3 m)và m t ti n c t(dài 20 mm). H th ng HPLC đ c ghép n i v i m t máy kh i
ph ba t c c đ phân tích các parabens (bao g m: methylparaben, ethylparaben,
propylparaben, butylparaben, benzylparaben) trong d c ph m.
C t đ c gi
nhi t đ phòng, t c đ pha đ ng 0,3 mL/phút và th tích b m
m u là 10 L. S d ng pha đ ng là MeOH (kênh A) và HCOOH 0,02% (kênh B).
Ch ng trình gradient c a c t đ c thi t l p nh sau: 3 phút đ u tiên s d ng pha
đ ng có 5% kênh A và sau đó t ng tuy n tính t 5% đ n 85% kênh A trong 2 phút,
duy trì 85% kênh A trong 1 phút. Sau đó gradient t ng t 85% đ n 98% kênh A
trong 2 phút và duy trì 98% A trong 7 phút. Thành ph n pha đ ng giai đo n sau

đó quay tr l i đi u ki n ban đ u trong 1 phút và đ c ti p t c trong 7 phút. Gi i
Lê Th Xuân

12

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

h n phát hi n (LOD) c a các parabens n m trong kho ng 0,019-0,3 ng/mL, và gi i
h n đ nh l ng (LOQ) trong kho ng 0,06-0,8 ng/mL.
 S căkýăl ngăsiêuăhi uăn ngăk t h păđ uădòăkh i ph (UPLC-MS/MS)
Tác gi Nieto A. và c ng s [16] phân tích 2 ch t kháng sinh và 4 parabens là
methylparaben, ethylparaben,propylparaben và butylparaben có trong bùn th i b ng
ph ng pháp UPLC k t h p v i đ u dò kh i kh trên h th ng HP1200 (Agilent
Technologies, Waldbronn,
c). H th ng đ c trang b bu ng ion hóa tia đi n
(ESI), máy b m, vòi phun t đ ng. S d ng c t s c ký Zorbax (5,0 cm × 4,6 mm,
1,8 µm). Th tích b m m u là 50 µL, t c đ dòng 0,6 mL/phút, nhi t đ c t là 500C.
Thành ph n pha đ ng g m kênh A là acid acetic (pH 3,0) và kênh B là
MeOH. Ch đ r a gi i gradient nh sau: ban đ u là 60% kênh B, đ n phút th 6
t ng lên 100% kênh B, gi trong 4 phút và cu i cùng tr v 60% kênh B trong 3
phút. T t c các ch t phân tích đ c r a gi i trong th i gian 9 phút. i u ki n t i u
thi t l p cho bu ng ion hóa ESI là đi n áp 4000 V, nhi t đ ngu n 3500C, t c đ
dòng khí nito (N2) là 12 L/phút.
Ph ng pháp nghiên c u có kho ng tuy n tính r t r ng: t 0,25-250 µg/L đ i
v i methylparaben, butylparaben, và t 0,1-250 µg/L đ i v i ethylparaben,

propylparaben. Gi i h n phát hi n (LOD) th p nh t là 1,75 µg/kg đ i v i ethyl
paraben và propyl paraben, cao nh t là 3 µg/kg đ i v i methylparaben. Gi i h n
đ nh l ng (LOQ) đ i v i ethylparaben và propylparaben là 2,5 µg/kg, đ i v i
methylparaben và butylparaben là 6,3 µg/kg.
1.3.3.
Ph ng pháp s c ký khí kh i ph (GC-MS)
Ph ng pháp s c ký kh i ph GC-MS là ph ng pháp có đ nh y và đ tin
c y cao, t lâu đư đ c s d ng đ đ nh l ng parabens.
Tác gi Alcudia Leon M.C và các c ng s [5] s d ng h th ng s c ký khí
kh i ph HP 6890-5973N (c a hưng Agilent) đ phân tích các parabens bao g m:
methylparaben, ethylparaben, propylparaben, butylparaben có trong n c. H th ng
đi u khi n và thu th p d li u đ c th c hi n trên ph n m m HP1701CA MS
ChemStation, v i c t mao qu n silica đ c ph 5% diphenylsiloxane và 95%
dimethylsiloxane (30m × 0,25 mm, đ dày màng phim 0,25 µm). Nhi t đ MS
source là 230oC, nhi t đ đ u dò kh i ph là 150oC. Ch ng trình nhi t đ c a c t
nh sau: nhi t đ duy trì 60oC trong 1 phút, t ng nhi t v i t c đ 25oC/phút đ n
150oC và t ng 3oC/phút đ n 170oC, t ng 25oC/phút đ n 280oC và duy trì 280oC
trong 2 phút. Khí mang là Helium đ c b m vào c t v i t c đ 1mL/phút. Detector
kh i ph phát hi n các ion có m/z là 121 và 138. Ph ng pháp phân tích có gi i h n
phát hi n các parabens trong kho ng 23,2-86,1 ng/L.
Nh v y, chúng ta th y có r t nhi u ph ng pháp khác nhau đư đ c ng
d ng đ phân tích các parabens. D a vào tham kh o tài li u, k t h p v i đi u ki n
th c t c a phòng thí nghi m, chúng tôi l a ch n ph ng pháp UPLC-MS/MS đ
Lê Th Xuân

13

i h c KHTN Hà N i

Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

phân tích parabens, vì ph ng pháp này có các u đi m là: t c đ phân tích nhanh,
tiêu t n ít dung môi, đ nh y và đ phân gi i cao.
1.3.4.
i c ng v ph ng pháp s c ký l ng
1.3.4.1. Nguyên t c chung c a ph

ng pháp s c ký l ng

S c ký l ng là quá trình tách x y ra trên c t tách v i pha t nh là ch t r n ho c
ch t l ng và pha đ ng là ch t l ng (s c ký l ng - r n, l ng - l ng). M u phân tích
đ c chuy n lên c t tách d i d ng dung d ch. Khi ti n hành ch y s c ký, các ch t
phân tích đ c phân b liên t c gi a pha đ ng và pha t nh. Trong h n h p các ch t
phân tích, do c u trúc phân t và tính ch t lí hoá c a các ch t khác nhau, nên kh
n ng t ng tác c a chúng v i pha t nh và pha đ ng khác nhau, chúng di chuy n v i
t c đ khác nhau và tách ra kh i nhau.
*ăăPhaăt nhătrongăs căkýăl ng
Trong s c ký l ng, pha t nh chính là ch t nh i c t làm nhi m v tách h n
h p ch t phân tích. ó là nh ng ch t r n, x p và kích th c h t r t nh , t 3-7µm.
Tu theo b n ch t c a pha t nh, trong ph ng pháp s c ký l ng pha liên k t th ng
chia làm 2 lo i: s c ký pha th ng (NP-HPLC) và s c ký pha đ o (RP-HPLC).
- S c ký pha th ng: pha t nh có b m t là các ch t phân c c (đó làcác silica
tr n ho c các silica đ

c g n các nhóm ankyl có ít cacbon mang các nhóm ch c

phân c c: -NH2, -CN v.v.)

- S c ký pha đ o: pha t nh th

ng là các silica đư đ

c ankyl hoá, không phân

c c, lo i thông d ng nh t là –C18H37
u đi m c a s c ký pha đ o là tách và phân tích các ch t có đ phân c c r t
đa d ng: t r t phân c c, ít phân c c t i không phân c c. H n n a, trong r t nhi u
tr ng h p thì thành ph n chính c a pha đ ng l i là n c nên r t kinh t .
*ăPhaăđ ng trong s c kýăl ng
Trong s c ký l ng pha đ ng là thành ph n đ c cho đi qua c t liên t c đ phân
tách các h p ch t trong m t h n h p, có nh ng yêu c u sau:
- Pha đ ng ph i tr v i pha t nh.
- B n v ng, n đ nh và không b phân hu trong quá trình ch y s c ký.
- Hoà tan đ c m u.
- Ph i có đ tinh khi t cao, có đ nh t th p và phù h p v i detector
Có th chia pha đ ng làm hai lo i: pha đ ng có đ phân c c cao và pha đ ng
có đ phân c c th p.
phân tích m t nhóm ch t, ng i ta th ng ph i h p 2 hay
3 dung môi đ có đ c dung môi có đ phân c c t th p đ n cao phù h p v i phép
phân tích. S thay đ i thành ph n pha đ ng đôi khi di n ra theo th i gian, tr ng
h p này ng i ta g i là gradient pha đ ng.
*Detector trong s căkýăl ng:

Lê Th Xuân

14

i h c KHTN Hà N i

Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

Detectorlà b ph n quan tr ng quy t đ nh đ nh y c a ph ng pháp. Tu
thu c b n ch t lí hoá c a ch t phân tích mà l a ch n detector cho phù h p.
- Detector quang ph h p th phân t UV-VIS: áp d ng cho các ch t có kh
n ng h p th ánh sáng trong vùng t ngo i (UV) ho c vùng kh ki n (VIS).
- Detector hu nh quang: s d ng đ phát hi n các ch t có kh n ng phát
hu nh quang.
- Detector đ d n: phù h p v i các ch t có ho t tính đi n hoá: Các cation,
anion, các h p ch t có tính d n đi n…
- Detector kh i ph : th ng đ c dùng đ nh n bi t và xác đ nh các h p ch t
khi chúng r t khó tách b ng ph ng pháp s c ký khí kh i ph , ch ng h n nh các
ch t có kh i l ng phân t l n, các h p ch t không b n nhi t và các h p ch t phân
c c.
* C u t o c a h th ng s căkýăl ng hi uăn ngăcao k t h păđ uădòăkh i
ph
H th ng b m (Pumpsystem)
H th ng tiêm m u (Injectionsystem)
Bu ng c t (Column ovent - đi u ch nh nhi t đ c t)
C t s c ký (pha t nh – stationaryphase)
Pha đ ng (mobile phase – (h n h p) dungmôi)
u dò kh i ph (Detector)
H th ng x lý d li u

Hình 1. 10. S đ c u t o h th ng UPLC-MS/MS
1.3.4.2. M t s đ i l

ng đ c tr ng c a s c ký l ng [2]

 Th i gian l u (tR)
Khi đ c n p vào c t s c ký, các ch t phân tích s b gi l i trên c t trong
m t kho ng th i gian nh t đ nh. ó chính là th i gian l u c a nó, tính t lúc m u
đ c n p vào c t cho đ n lúc ch t tan đ c r a gi i ra kh i c t đi m có n ng đ
c cđ i
Lê Th Xuân

15

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

TẨIăLI UăTHAMăKH O
Ti ng Vi t
[1]. Tr n Công D ng,
ng V n Khánh (2014), Nghiên c u xây d ng quy trình
đ nh tính và đ nh l ng đ ng th i m t s ch t b o qu n nhóm 4hydroxybenzoat (paraben) trong m ph m,
tài nghiên c u khoa h c c a
Trung tâm Ki m nghi m Thu c, M ph m, Th c ph m Th a Thien Hu .
[2].Nguy n V n Ri(2009), Giáo trình các ph ng pháp tách, khoa Hóa h c tr ng
i h c Khoa h c T Nhiên, i h c Qu c Gia Hà N i.
[3]. Vi n Ki m nghi m An toàn V sinh th c ph m qu c gia (2010), Th m đ nh
ph ng pháp trong phân tích hóa h c và vi sinh, Nhà xu t b n Khoa h c và

K thu t, Hà N i.
Ti ng Anh
[4]. Albero B., Sanchez Brunete C., Miguel E., Perez R.A., Tadeo J.L.
“Determination of selected organic contaminants in soil by pressurized
liquidextraction and gas chromatography tandem mass spectrometry with in
situderivatization”, Journal of Chromatography A, 1248, pp. 9-17.
[5]. Alcudia Leon M.C.,Lucena R., Cardenas S.,Valcarcel S. (2013),
“Determination of parabens in waters by magnetically confinedhydrophobic
nanoparticle
microextraction
coupled
togas
chromatography/mass
spectrometry”, Microchemical Journal, 110, pp. 643-648.
[6].Byford J.E.,Shaw L.E., Drew M.G.B., Pope G.S., Sauer, M.J.,Darbre P.D.
(2002), “Oestrogenic activity of parabens in MCF7 human breast cancer
cells”, Journal of Steroid Biochemistry & Molecular Biology, 80, pp. 49-60.
[7]. Canosa P., Perez Palacios D., Garrido Lopez A., Tena M.T, Rodrốguez I., Rubi
E., Cela R. (2007), “Pressurized liquid extraction with in-cell clean-up
followed by gaschromatography–tandem mass spectrometry for the
selectivedetermination of parabens and triclosan in indoor dust”, Journal of
Chromatography A, 1161, pp. 105-112.
[8]. Chao H., Biqi X., Xiangzhun C., Jincan S., Qian M., Yan S. (2016), “Analytical
MethodsDetermination of four paraben-type preservatives and three
benzophenone type ultraviolet light filters in seafoods byLC-QqLIT-MS/MS”,
Food Chemistry, 194, pp. 1199-1207.
[9]. Christen M. Mowad. (2000), “Allergic Contact Dermatitis Caused byParabens:
2 Case Reports and A Review”, American Journal of Contact Dermatitis11
(No.1), pp. 53-56.
[10]. Cristina M., Maria T.T., Kannan K. (2015), “Analytical method for the

determination and a survey of parabens and their
derivatives in
pharmaceuticals”, Environmental Research, 142, pp. 452-460.

Lê Th Xuân

16

i h c KHTN Hà N i


Lu n v n Th c s

Chuyên ngành: Hóa Phân tích

[11]. Dorota B., Jolanta G., Wojciech W. (2014), “Review Parabens. From
environmental studies to human health”, Environment International, 67, pp.
27-42.
[12]. Eriksson E., Andersen H.R.., Ledin A. (2008), “Substance flow analysis of
parabens in Denmark complemented witha survey of presence and frequency
in various commodities”, Journal of Hazardous Materials,156, pp. 240-259.
[13]. James E.N., John T.F., Philip F. (1977), “Paraben Allergy”, JAMA, 237, 15,
pp. 1594-1595.
[14]. Kreuz D.M., Howard A.L., Dominic Ip. (1999), “Determination of indinavir,
potassium sorbate,methylparaben, and propylparaben in aqueous
pediatricsuspensions”, Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis,
19, pp. 725-735.
[15]. Labat L.,Kummer E., Dallet P., Dubost J.P. (2000), “Comparison of highperformance liquid chromatographyand capillary zone electrophoresis for the
determination ofparabens in a cosmetic product”, Journal of Pharmaceutical
and Biomedical Analysis, 23, pp. 763-769.

[16]. Nieto A., Borrull F., Marce R.M., Pocurull E. (2009), “Determination of
personal care products in sewage sludge by pressurized liquidextraction and
ultra high performance liquid chromatography–tandem massspectrometry”,
Journal of Chromatography A, 1216, pp. 5619–5625.
[17]. Nunez L., Tadeo J.L., Garcia Valcarcel A.I., Turiel E. (2008), “Short
communicationDetermination of parabens in environmental solid samples
byultrasonic-assisted extraction and liquid chromatography withtriple
quadrupole mass spectrometry”, Journal of Chromatography A, 1412, pp.
178-182.
[18]. Nunez L., Turiel E., Martin Esteban A., Tadeo J.L. (2010), “Molecularly
imprinted polymer for the extraction of parabens fromenvironmental solid
samples prior to their determination by highperformance liquid
chromatography–ultraviolet detection”, Talanta, 80, pp. 1782-1788.
[19]. Osamu H., Satoshi K., Satoko A., Tomohisa T., Yuji N., Toru T., Norimasa
Y., Toshikazu Y. (2006), “Methylparaben potentiates UV-induced damageof
skin keratinocytes”, Toxicology, 227, pp. 62-72.
[20]. Routledge E.J., Parker J., Odum J., Ashby J., and Sumpter J.P (1988),
Toxicology and applied pharmacology, 153, pp. 12-19.
[21]. Saad B., Bari Md.F., Saleh M.I., Ahmad K., Talib M.K. (2005),
“Simultaneous determination of preservatives (benzoic acid, sorbic
acid,methylparaben and propylparaben) in foodstuffs usinghigh-performance
liquid chromatography”, Journal of Chromatography A, 1073, pp. 393-397.

Lê Th Xuân

17

i h c KHTN Hà N i