B
GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
B
NÔNG NGHI P VÀ PTNT
I H C TH Y L I
NGUY N NG C HÂN
ÁNH GIÁ TH C TR NG Ô NHI M C A TRANG TR I CH N NUÔI
L N T P TRUNG T I XÃ YÊN GIANG, HUY N YÊN
THANH HÓA VÀ
NH, T NH
XU T GI I PHÁP GI M THI U
Chuyên ngành: Khoa h c môi tr
ng
Mã s : 60.85.02
LU N V N TH C S
Ng
ih
ng d n khoa h c:
1. PGS.TS. V
c Toàn
2. PGS.TS. Tr n Liên Hà
Hà N i - 2015
L I CAM OAN
Tên tôi là
: Nguy n Ng c Hân
Mã s h c viên
: 138.440.301.015
L p
: 21KHMT21
Chuyên ngành
: Khoa h c Môi tr
Mã s
: 60-85-02
Khóa h c
: K21 (2013 - 2015)
ng
Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ
d n c a PGS.TS. V
c chính tôi th c hi n d
is h
ng
c Toàn và PGS.TS. Tr n Liên Hà v i đ tài nghiên c u
trong lu n v n “ ánh giá th c tr ng ô nhi m c a trang tr i ch n nuôi l n t p
trung t i xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa và đ xu t gi i pháp
gi m thi u”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào
tr
c đây, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n
v nđ
c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s
d ng trong lu n v n đ u đ
c trích d n ngu n.
N u x y ra v n đ gì v i nôi dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m theo quy đ nh./.
NG
I VI T CAM OAN
Nguy n Ng c Hân
L IC M
N
có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này, ngoài nh ng c g ng c a b n
thân, tôi còn nh n đ
c s quan tâm giúp đ c a các th y cô, b n bè và các cá nhân,
t p th trên đ a bàn nghiên c u.
Tôi xin g i l i c m n sâu s c t i PGS.TS. V
Liên Hà đã tr c ti p h
c Toàn và PGS.TS. Tr n
ng d n tôi xây d ng lu n v n, luôn gi ng gi i, ch d n, góp
ý m t cách t n tình.
Tôi c ng xin g i l i c m n chân thành nh t đ n các th y, các cô thu c Khoa
Môi Tr
ng tr
ng
i h c Th y L i, các th y cô là nh ng ng
cho tôi nh ng ki n th c, ý t
ng trong su t quá trình tôi đ
i đã truy n th
c h c t p t i tr
ng,
t o m i đi u ki n t t nh t đ tôi có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này.
Vì nh ng kinh nghi m và ki n th c c a b n thân còn h n ch , lu n v n đ
c
hoàn thành trong th i gian có h n nên không tránh kh i nh ng thi u sót. Tôi mong
s nh n đ
đ
c nh ng ý ki n đóng góp c a các th y cô đ lu n v n t t nghi p này
c hoàn thi n h n n a.
Hà N i, ngày
tháng
Nguy n Ng c Hân
n m 2015
M CL C
M
U .....................................................................................................................1
1. Tính c p thi t c a đ tài....................................................................................... 1
2. M c đích c a lu n v n ......................................................................................... 2
3.
it
ng và ph m vi nghiên c u ....................................................................... 2
4. N i dung và các ph
ng pháp nghiên c u .......................................................... 2
4.1. N i dung nghiên c u ........................................................................................ 2
4.2. Ph
ng pháp nghiên c u .................................................................................. 2
5. N i dung lu n v n và d ki n k t qu đ t đ
c .................................................. 3
5.1. N i dung lu n v n ............................................................................................ 3
5.2. D ki n k t qu đ t đ
CH
c.................................................................................. 3
NG 1. T NG QUAN V
IT
NG NGHIÊN C U ...............................5
1.1. T ng quan ngành ch n nuôi c a Vi t Nam ...................................................... 5
1.1.1. Tình hình ch n nuôi l n t i Vi t Nam .......................................................5
1.1.2. Th c tr ng ô nhi m môi tr
ng t i các trang tr i ch n nuôi l n Vi t Nam 6
1.2. C s lý thuy t v các gi i pháp x lý ch t th i ch n nuôi l n trên th gi i và
Vi t Nam.................................................................................................................. 8
1.2.1. X lý ch t th i r n .....................................................................................8
1.2.2. X lý mùi .................................................................................................10
1.2.2.1. S phát sinh mùi ................................................................................ 10
1.2.2.2. Ngu n gây mùi hôi ............................................................................ 10
1.2.2.3. Các gi i pháp gi m thi u và x lý mùi hôi ....................................... 11
1.2.3. X lý n
c th i ........................................................................................13
1.2.3.1. X lý n
c th i ch n nuôi l n trên th gi i ...................................... 13
1.2.3.2. X lý n
c th i ch n nuôi l n t i Vi t Nam ..................................... 15
1.3. T ng quan v xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa và tình hình
s n xu t c a trang tr i ch n nuôi l n t p trung ..................................................... 23
1.3.1. T ng quan v xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa ............23
1.3.1.1. i u ki n t nhiên ............................................................................. 23
5
1.3.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ................................................................. 25
1.3.2. Tình hình s n xu t t i trang tr i ch n nuôi l n t p trung.........................26
1.3.2.1. V trí trang tr i .................................................................................. 26
1.3.2.2. M i t
ng quan c a v trí trang tr i v i các đ i t
ng xung quanh 27
1.3.2.3. Tình hình s n xu t c a trang tr i ..................................................... 27
CH
NG 2. ÁNH GIÁ TH C TR NG MÔI TR
NG C A TRANG TR I
CH N NUÔI L N T P TRUNG ............................................................................33
2.1. Tình hình x lý ch t th i và qu n lý b o v môi tr
ng t i trang tr i ch n
nuôi l n t p trung .................................................................................................. 33
2.1.1. Tình hình x lý ch t th i t i trang tr i ch n nuôi l n ..............................33
2.1.1.1. X lý ch t th i r n ............................................................................ 33
2.1.1.2. X lý n
c th i .................................................................................. 34
2.1.1.3. X lý mùi, khí th i ............................................................................. 36
2.1.2. Tình hình qu n lý, b o v môi tr
ng .....................................................37
2.2. ánh giá th c tr ng môi tr
ng t i trang tr i ch n nuôi l n t p trung .......... 38
2.2.1. Th c tr ng môi tr
c ....................................................................... 38
ng n
2.2.1.1. i u tra kh o sát, đánh giá ch t l
ng n
c th i ............................ 38
2.2.1.2. i u tra kh o sát, đánh giá ch t l
ng n
c m t ............................ 44
2.2.1.3. i u tra kh o sát, đánh giá ch t l
ng n
c ng m ......................... 49
2.2.2. Th c tr ng môi tr
ng không khí............................................................49
2.2.2.1. i u tra, kh o sát ch t l
ng môi tr
2.2.2.2. ánh giá th c tr ng môi tr
ng không khí ........................ 49
ng không khí ...................................... 53
2.2.3. Th c tr ng ô nhi m ch t th i r n .............................................................53
2.3. Nh ng v n đ môi tr
ng còn t n t i c a trang tr i ...................................... 54
2.3.1. Ý th c b o v môi tr
ng, qu n lý môi tr
ng .......................................55
2.3.2. X lý ch t th i..........................................................................................55
2.3.2.1. Phân th i ........................................................................................... 55
2.3.2.2. N
c th i ........................................................................................... 55
6
CH
NG 3.
XU T M T S GI I PHÁP GI M THI U Ô NHI M T I
TRANG TR I CH N NUÔI L N T P TRUNG ...................................................57
3.1. C s đ xu t gi i pháp .................................................................................. 57
3.1.1. Chính sách pháp lu t ................................................................................57
3.1.2. C n c th c tr ng môi tr
3.1.3.
ng t i trang tr i ch n nuôi l n t p trung .......57
xu t gi i pháp .....................................................................................58
3.2. Gi i pháp k thu t .......................................................................................... 58
3.2.1. X lý ch t th i r n ...................................................................................58
3.2.1.1. Ch ph m sinh h c SagiBio .............................................................. 59
3.2.1.2. Kh n ng x lý phân th i c a ch ph m SagiBio ............................. 59
3.2.2. X lý n
c th i ........................................................................................64
3.2.2.1. Ph
ng án 1 ...................................................................................... 65
3.2.2.2. Ph
ng án 2 ...................................................................................... 67
3.2.2.3. So sánh l a ch n công ngh t i u cho trang tr i ............................ 72
3.3. Gi i pháp qu n lý............................................................................................ 74
3.3.1. Giám sát ch t l
ng môi tr
ng đ nh k .................................................74
3.3.2. T p hu n, nâng cao n ng l c qu n lý b o v môi tr
ng ........................76
3.3.2.1.
i v i trang tr i .............................................................................. 76
3.3.2.2.
i v i các c quan qu n lý ............................................................. 76
3.3.3. Nâng cao ý th c b o v môi tr
ng c a ng
i s n xu t .........................77
3.3.4. Các gi i pháp khác ...................................................................................78
3.3.4.1. Mô hình VACB .................................................................................. 78
3.3.4.2. Ki m soát d ch b nh lan truy n ........................................................ 79
K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................81
K t lu n.................................................................................................................. 81
Ki n ngh ............................................................................................................... 82
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................83
PH L C ..................................................................................................................85
DANH M C CH
STT
VI T T T
Ký hi u
Ti ng Vi t
1
AFTA
Khu v c m u d ch t do ASEAN
2
BNNPTNT
B nông nghi p và phát tri n nông thôn
3
BOD
Nhu c u oxy sinh h c
4
BTNMT
B tài nguyên môi tr
5
COD
Nhu c u oxy hóa h c
6
CP
C ph n
7
GDP
T c đ t ng tr
8
KHCN
Khoa h c công ngh
9
QCVN
Quy chu n Vi t Nam
10
SBR
B l c sinh h c theo m
11
SS
Ch t r n l l ng
12
TSS
T ng ch t r n l l ng
13
UASB
B x lý sinh h c dòng ch y ng
14
UBND
15
VACB
Mô hình V
16
VSV
Vi sinh v t
17
WHO
T ch c y t th gi i
18
WTO
T ch c th
ng
ng kinh t
c
y ban nhân dân
n – Ao – Chu ng – Biogas
ng m i th gi i
DANH M C B NG
B ng 1.1. Danh m c máy móc, thi t b s d ng ......................................................29
B ng 1.2.
nh m c và kh i l
B ng 1.3.
nh m c n
ng th c n cho đàn l n .........................................30
c c p cho l n u ng ............................................................32
B ng 2.1. Thành ph n hóa h c c a phân l n 70 – 100kg ........................................ 33
B ng 2.2. V trí l y m u n
c th i ............................................................................39
B ng 2.3. K t qu phân tích n
c th i sau Biogas ...................................................39
B ng 2.4. K t qu phân tích n
c th i t i h ch a s 1............................................39
B ng 2.5. K t qu phân tích n
c th i ......................................................................40
B ng 2.6. V trí l y m u n
c m t ............................................................................44
B ng 2.7. K t qu phân tích n
c m t ......................................................................45
B ng 2.8. K t qu phân tích n
c m t ......................................................................45
B ng 2.9. K t qu phân tích n
c ng m ...................................................................49
B ng 2.10. V trí l y m u không khí .........................................................................51
B ng 2.11. K t qu phân tích ch t l
B ng 2.12. K t qu ch t l
B ng 2.13. L
ng không khí .................................................52
ng không khí.................................................................52
ng phân th i phát sinh trong ngày t quá trình ch n nuôi l n .........53
B ng 3.1. K t qu phân tích ch t l
ng m u phân l n tr
c khi
x lý ................ 59
B ng 3.2. K t qu ki m tra nhi t đ đ ng , n ng đ NH 3 và H 2 S trong quá trình
x lý phân l n ...........................................................................................................60
B ng 3.3. Bi n đ ng m t đ VSV gây b nh trong quá trình
................................62
B ng 3.4. K t qu đánh giá ch t l
c và sau 5 tu n x lý
ng c a m u phân l n tr
b ng ch ph m vi sinh a nhi t SagiBio ..................................................................62
B ng 3.5. So sánh s đ dây chuy n x lý n
B ng 3.6. Ch
ng trình giám sát môi tr
c th i ...............................................72
ng đ nh k c a trang tr i ........................74
DANH M C HÌNH
Hình 1.1. Ô nhi m môi tr
Hình 1.2. Mô hình
ng t ho t đ ng c a các trang tr i ch n nuôi l n ...........8
x lý ch t th i r n (phân gia súc) đang đ
c áp d ng r ng rãi
t i H ng Kông ............................................................................................................9
Hình 1.3. Mô hình qu n lý ch t th i r n ch n nuôi trên th gi i .............................14
Hình 1.4. B aerotank ...............................................................................................16
Hình 1.5. B Biogas composite .................................................................................20
Hình 1.6. B Biogas d ng vòm xây g ch ..................................................................20
Hình 1.7. B UASB ...................................................................................................22
Hình 1.8. V trí đ a lý xã Yên Giang .........................................................................23
Hình 1.9. S đ v trí trang tr i .................................................................................26
Hình 1.10. Quy trình ch n nuôi c a trang tr i ..........................................................28
Hình 2.1. Khu v c t p k t phân ................................................................................ 34
Hình 2.2. H m Biogas ...............................................................................................35
Hình 2.3. H ch a s 1..............................................................................................36
Hình 2.4. Quy trình thu gom và x lý ch t th i ch n nuôi........................................36
Hình 2.5. H th ng qu t, hút mùi trong chu ng nuôi ...............................................37
Hình 2.6. V trí l y m u n
c th i ...........................................................................38
Hình 2.7.
th bi u di n k t qu phân tích BOD 5 c a n
c th i ..........................41
Hình 2.8.
th bi u di n k t qu phân tích COD c a n
c th i...........................41
Hình 2.9.
th bi u di n k t qu phân tích TSS c a n
c th i .............................42
Hình 2.10.
th bi u di n k t qu phân tích t ng N c a n
c th i .......................42
Hình 2.11.
th bi u di n k t qu phân tích t ng P c a n
c th i .......................43
Hình 2.12. V trí l y m u n
c m t ..........................................................................44
Hình 2.13.
th bi u di n k t qu phân tích BOD 5 c a n
c m t.........................46
Hình 2.14.
th bi u di n k t qu phân tích COD c a n
c m t ..........................47
Hình 2.15.
th bi u di n k t qu phân tích Coliform c a n
Hình 2.16.
th bi u di n k t qu phân tích TSS c a n
c m t ....................47
c m t ............................48
Hình 2.17. V trí l y m u không khí ........................................................................51
10
Hình 2.18. Các v n đ môi tr
ng còn t n t i c a trang tr i ...................................55
Hình 3.1. Các gi i pháp gi m thi u ô nhi m, c i thi n môi tr
ng cho trang tr i.... 58
Hình 3.2. S đ dây chuy n x lý s 1 .....................................................................65
Hình 3.3. Bãi l c tr ng cây dòng ch y ng m ............................................................66
Hình 3.4. S đ dây chuy n x lý s 2 .....................................................................67
Hình 3.5. C u trúc và nguyên lý v n hành c a h th ng x lý n
ki m n ng l
c th i tích h p ti t
ng ........................................................................................................68
Hình 3.6. Phân b các vùng trong h sinh h c tùy nghi ...........................................70
Hình 3.7. V trí giám sát môi tr
ng đ nh k ............................................................76
Hình 3.8. Mô hình VACB ........................................................................................79
1
M
U
1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong nh ng n m g n đây, bên c nh vi c thúc đ y phát tri n kinh t xã h i,
v n đ môi tr
ng ngày càng đ
c chú tr ng. Vi c phát tri n b n v ng kinh t đi
đôi v i b o v , c i thi n môi tr
ngh , trong đó v n đ môi tr
đ
ng đ
c nh c đ n trong t t c các l nh v c, ngành
ng t i các trang tr i ch n nuôi c ng là m t v n đ r t
c quan tâm hi n nay.
Ch n nuôi là m t b ph n quan tr ng trong n n nông nghi p Vi t Nam. Khi
đ tn
c đang trong quá trình chuy n d ch c c u kinh t thì t tr ng giá tr ch n
nuôi có xu h
ng t ng lên trong t ng giá tr s n ph m nông nghi p, đ c bi t là t
tr ng giá tr s n ph m th t l n. V i s tr giúp c a công ngh hi n đ i, n ng su t
ch n nuôi đ
c t ng lên, th i gian nuôi đ
c rút ng n l i, do đó l i nhu n đ
c t ng
cao.
Trang tr i ch n nuôi l n t p trung t i thôn 4 xã Yên Giang, huy n Yên
t nh Thanh Hóa, đây là d án xây d ng trang tr i ch n nuôi l n ch t l
mô hình s n xu t công nghi p, nh m đáp ng nhu c u v ch t l
ph m ph c v trong n
nh,
ng cao theo
ng ngu n th c
c và xu t kh u, đ ng th i góp ph n phát tri n ngành ch n
nuôi, xóa đói gi m nghèo và đóng góp vào ti n trình công nghi p hóa – hi n đ i
hóa, xây d ng nông thôn m i c a đ a ph
đ ng, v i vi c t ng s l
ra nh ng nh h
h
ng này là t l
ng. Tuy nhiên, sau m t th i gian ho t
ng ch n nuôi, thì trang tr i ch n nuôi l n t p trung đã gây
ng l n t i môi tr
ng xung quanh. Nguyên nhân c a nh ng nh
ng ch t th i hàng ngày t i trang tr i, ch t th i r n t phân l n,
khí th i và mùi hôi th i t phân, n
trong nh ng ngu n th i đó, n
c ti u, n
c th i t vi c v sinh chu ng tr i, …
c th i ch n nuôi chính là v n đ đáng ng i nh t. Vì
v y c n thi t ph i có nh ng gi i pháp h p lý đ gi m thi u t i đa ô nhi m môi
tr
ng t i khu v c trang tr i này.
tài “ ánh giá th c tr ng ô nhi m c a trang tr i ch n nuôi l n t p
trung t i xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa và đ xu t gi i pháp
gi m thi u” nh m m c đích đánh giá th c tr ng ô nhi m môi tr
ng t i trang tr i
2
ch n nuôi l n th t ngo i t p trung, trên c s đó đ xu t bi n pháp h p lý đ góp
ph n b o v môi tr
ng.
2. M c đích c a lu n v n
ánh giá đ
-
c th c tr ng ô nhi m môi tr
t p trung t i xã Yên Giang, huy n Yên
xu t đ
-
ng t i trang tr i ch n nuôi l n
nh, t nh Thanh Hóa.
c m t s gi i pháp gi m thi u ô nhi m môi tr
ng phù h p cho
trang tr i ch n nuôi l n t p trung.
3.
it
ng và ph m vi nghiên c u
it
ng
Môi tr
ng n
c, không khí, ch t th i r n c a trang tr i ch n nuôi l n t p
trung quy mô 1500 con/l a t i xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa và
các tác đ ng c a ch t th i ch n nuôi t i trang tr i t i môi tr
ng.
Ph m vi nghiên c u
Trang tr i ch n nuôi l n t p trung t i xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh
Thanh Hóa
4. N i dung và các ph
ng pháp nghiên c u
4.1. N i dung nghiên c u
- Khái quát tình hình ch n nuôi trên th gi i, c ng nh t i Vi t Nam.
- Khái quát v đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i xã Yên Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa. Các thông tin v trang tr i ch n nuôi l n t p trung.
- ánh giá th c tr ng môi tr
ng t i đ a đi m nghiên c u.
xu t gi i pháp x lý ch t th i ch n nuôi, các gi i pháp qu n lý nh m
-
nâng cao hi u qu qu n lý môi tr
4.2. Ph
ng, x lý ch t th i t i trang tr i nghiên c u.
ng pháp nghiên c u
4.2.1. Ph
ng pháp thu th p, t ng h p s li u:
Thu th p s li u v đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i c a xã Yên Giang,
huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa.
Thu th p thông tin, s li u v tình hình s n xu t, các thông tin ch t l
môi tr
ng t i trang tr i nghiên c u.
ng
3
Thu th p các k t qu đánh giá môi tr
ng n
c th i, n
c m t, không khí t i
trang tr i nghiên c u.
4.2.2. Ph
ng pháp đi u tra kh o sát th c đ a:
i u tra, kh o sát th c đ a t i trang tr i ch n nuôi l n t p trung t i xã Yên
Giang, huy n Yên
nh, t nh Thanh Hóa đ tìm hi u tình hình qu n lý môi tr
ng,
x lý ch t th i t i trang tr i, l a ch n các v trí l y m u phù h p.
i u tra, đánh giá nh ng v n đ còn t n t i v môi tr
ng t i đ a đi m
nghiên c u.
4.2.3. Ph
ng pháp k th a:
- K th a t các nghiên c u đã có v x lý chât th i, x lý mùi, x lý n
c
th i trong ch n nuôi đ làm c s lý thuy t.
- K th a m t s nghiên c u đã có tr
x lý ch t th i ch n nuôi
ch
c đây đ làm c s đ xu t gi i pháp
ng 3:
+ Ch ph m sinh h c SagiBio – nghiên c u b i Vi n Công ngh môi tr
ng
– Vi n hàn lâm Khoa h c và Công ngh Vi t Nam.
+ Dây chuy n x lý n
c th i t i trang tr i l n Hoàng Li n, huy n V Th ,
t nh Thái Bình.
+ B tích h p 5 ch c n ng đi u ch nh đ
c, s n ph m s h u trí tu c a GS
Nguy n V n Cách.
5. N i dung lu n v n và d ki n k t qu đ t đ
c
5.1. N i dung lu n v n
Ngoài ph n m đ u và k t lu n, các n i dung chính c a lu n v n đ
bày trong 3 ch
c trình
ng:
Ch
ng 1. T ng quan v đ i t
Ch
ng 2.
Ch
ng 3.
ng nghiên c u
ánh giá th c tr ng môi tr
ng c a trang tr i ch n nuôi l n t p
trung
xu t m t s gi i pháp gi m thi u ô nhi m t i trang tr i ch n
nuôi l n t p trung
5.2. D ki n k t qu đ t đ
c
4
-
ánh giá đ
c th c tr ng ô nhi m môi tr
t p trung t i xã Yên Giang, huy n Yên
-
xu t đ
thi u ô nhi m môi tr
ng c a trang tr i ch n nuôi l n
nh, t nh Thanh Hóa.
c các gi i pháp k thu t, qu n lý phù h p v i trang tr i đ gi m
ng.
5
CH
NG 1. T NG QUAN V
IT
NG NGHIÊN C U
1.1. T ng quan ngành ch n nuôi c a Vi t Nam
1.1.1. Tình hình ch n nuôi l n t i Vi t Nam
T i Vi t Nam, ngành ch n nuôi l n đã có t r t lâu đ i và ch n nuôi l n
đóng vai trò r t quan tr ng trong h th ng s n xu t nông nghi p c ng nh ngành
ch n nuôi
Vi t Nam. Vi c tiêu th th t l n trong các b a n hàng ngày c a ng
Vi t Nam r t ph bi n, l
l
i
ng th t l n chi m 74,2% (n m 2013) trong t ng s n
ng th t h i các lo i. Giá tr s n xu t c a ngành ch n nuôi n m 2010 là 135.137,1
t đ ng; n m 2011 là 199.171,8 t đ ng; n m 2012 là 200.849,8 t đ ng; n m 2013
là 196.955,1 t đ ng [11].
Theo th i gian, vi c ch n nuôi l n t i n
c ta c ng có r t nhi u thay đ i đ
phù h p v i tình hình th c t . T n m 1986 đ n nay, đây là giai đo n chuy n đ i
n n kinh t , chuy n đ i c c u cây tr ng v t nuôi phù h p v i môi tr
và nông nghi p s n xu t hàng hóa đ tham gia th tr
ch c Th
ng sinh thái
ng khu v c (AFTA) và t
ng m i th gi i (WTO). T đó, các mô hình ch n nuôi l n đ
thành và phát tri n
c hình
các t nh mi n Nam và các t nh phía B c, hình th c ch n nuôi
l n theo trang tr i và doanh nghi p t nhân hình thành và phát tri n m nh. Ngoài ra,
còn có nhi u doanh nghi p và công ty ch n nuôi l n có v n đ u t 100% c a n
c
ngoài. V i hình th c ch n nuôi công nghi p t p trung này, ngành ch n nuôi l n
n
c ta s phát tri n nhanh chóng, tuy nhiên hình th c ch n nuôi nông h v n
chi m t l l n, (65-70% v đ u con và 55-60% v s n l
ng).
Theo k t qu đi u tra s b t i th i đi m 1/4/2014 c a T ng c c Th ng kê,
c n
c có 26,39 tri u con l n, t ng nh (0,3%) so v i cùng k . Hi n t i ch n nuôi
l n khá thu n l i do giá l n h i t ng và d ch l n tai xanh không x y ra đã kích thích
ng
2014
i ch n nuôi đ u t tái đàn. S n l
ng th t l n h i xu t chu ng 6 tháng đ u n m
c tính đ t 1963,3 nghìn t n, t ng 1,65% so v i cùng k n m tr
c [10].
6
1.1.2. Th c tr ng ô nhi m môi tr
ng t i các trang tr i ch n nuôi l n Vi t Nam
Trong nh ng n m g n đây, ngành ch n nuôi l n phát tri n v i t c đ r t
nhanh nh ng ch y u là t phát và ch a đáp ng đ
c các tiêu chu n k thu t v
chu ng tr i và k thu t ch n nuôi. Do đó n ng su t ch n nuôi th p và gây ô nhi m
môi tr
ng m t cách tr m tr ng. Ô nhi m môi tr
ng không nh ng nh h
s c kh e v t nuôi, n ng su t ch n nuôi mà còn nh h
ng
i và môi tr
ng r t l n đ n s c kh e con
ng s ng xung quanh.
Ch t th i ch n nuôi tác đ ng đ n môi tr
nhi u khía c nh: gây ô nhi m ngu n n
tr
ng đ n
ng và s c kh e con ng
c m t, n
ng đ t và các s n ph m nông nghi p.
c ng m, môi tr
i trên
ng khí, môi
ây chính là nguyên nhân gây ra nhi u
c n b nh v hô h p, tiêu hoá, do trong ch t th i ch a nhi u VSV gây b nh, tr ng
giun. T ch c y t th gi i (WHO) đã c nh báo: n u không có bi n pháp thu gom và
x lý ch t th i ch n nuôi m t cách th a đáng s
ng
i, v t nuôi và gây ô nhi m môi tr
nh h
ng r t l n đ n s c kh e con
ng nghiêm tr ng.
c bi t là các virus bi n
th t các d ch b nh nh l m m long móng, d ch b nh tai xanh
nhanh chóng và có th c
p đi sinh m ng c a r t nhi u ng
l n có th lây lan
i.
Theo th ng kê c a Vi n ch n nuôi, ngu n ch t th i ch n nuôi l n th i ra môi
tr
ng hàng n m lên t i 24,96 tri u t n, tuy nhiên, vi c qu n lý và x lý ch t th i
ch n nuôi l i ch a đ
c quan tâm đúng m c. Hi n m i kho ng 70% h ch n nuôi
có chu ng tr i, t l h gia đình có chu ng tr i ch n nuôi h p v sinh c ng ch
chi m kho ng 10%; h có công trình khí sinh h c (h m biogas) ch đ t 8,7%;
kho ng 23% s h ch n nuôi không x lý ch t th i v t nuôi. Tuy nhiên, t l h có
cam k t b o v môi tr
ng ch chi m 0,6% [2].
V phía các trang tr i ch n nuôi t p trung, m c dù ph n l n đã có h th ng
x lý ch t th i nh ng hi u qu x lý ch a tri t đ , s trang tr i ch n nuôi có h
th ng x lý ch t th i b ng biogas kho ng 67%; s trang tr i có đánh giá tác đ ng
môi tr
ng chi m ch a đ y 14% - 37,2% h ch n nuôi thâm canh và 36,2% ch n
nuôi th i v không có bi n pháp x lý ch t th i. Tình tr ng trên đã gây ra ô nhi m
nghiêm tr ng môi tr
ng đ t, n
c, không khí
nông thôn.
c tính, hi n có t i
7
80% các b nh nhi m trùng
nông thôn có liên quan t i ngu n n
c b nhi m vi
sinh v t nh giun sán, t , b nh ngoài da, m t…
Nguyên nhân ch y u do h u h t ng
i ch n nuôi ch a có bi n pháp x lý
ch t th i l ng trong ch n nuôi, v t xác gia súc b a bãi và h th ng thoát n
gi n làm cho tình tr ng ô nhi m môi tr
ph c tri t đ và có chi u h
nông h đ
h ;đ
c
c x lý b ng 3 bi n pháp ch y u là: th i tr c ti p ra kênh m
làm phân bón cho cây tr ng; và đ
v t th y sinh (cây mu i n
c nhân r ng. N
c kh c
ng gia t ng. Nhi u n m qua, ch t th i v t nuôi trong
(biogas). Ngoài ra, còn có m t s ph
đ
ng trong ch n nuôi v n ch a đ
cđ n
ng, ao,
c x lý b ng công ngh khí sinh h c
ng pháp khác nh x lý ch t th i b ng sinh
c, bèo l c bình…), x lý b ng h sinh h c nh ng ch a
c th i ch y t do ra môi tr
ng xung quanh gây mùi hôi th i
n ng n c, đ c bi t là vào nh ng ngày oi b c, n ng đ khí H 2 S và NH 3 cao h n m c
cho phép kho ng 30-40 l n [1]. T ng s VSV và bào t n m c ng cao h n m c cho
phép r t nhi u l n. Ngoài ra n
c th i ch n nuôi còn có ch a Coliform, E. coli,
BOD, COD..., và tr ng giun sán cao h n r t nhi u l n so v i tiêu chu n cho phép.
Ô nhi m môi tr
có m t trong phân và n
ng khu v c tr i ch n nuôi do s phân hu các ch t h u c
c th i c a l n. Sau khi ch t th i ra kh i c th c a l n thì
các ch t khí đã l p t c bay lên, khí th i ch n nuôi bao g m h n h p nhi u lo i khí
trong đó có trên 40 lo i gây mùi, ch y u là H 2 S và NH 3 . Trong đi u ki n k khí
c ng v i s có m t c a vi khu n trong phân và n
c th i x y ra quá trình kh các
ion sunphát (SO 4 2-) thành sunphua (S2-). Trong đi u ki n bình th
ng thì H 2 S là
m t trong nh ng nguyên nhân gây ra các v n đ v màu và mùi. N ng đ S2- t i h
thu n
c th i ch n nuôi l n có th lên đ n 330 mg/l cao h n r t nhi u so v i quy
chu n (theo QCVN 40:2011/BTNMT c t B n ng đ sunfua là 0,5mg/l).
8
Hình 1.1. Ô nhi m môi tr
ng t ho t đ ng c a các trang tr i ch n nuôi l n
Vi c ki m soát ch t th i ch n nuôi là m t n i dung c p bách c n đ
c các
c p qu n lý, các nhà s n xu t và c ng đ ng dân c b t bu c quan tâm đ : h n ch ô
nhi m môi tr
ng, b o v s c kh e c a con ng
i, c nh quan khu dân c c ng nh
không kìm hãm s phát tri n c a ngành.
1.2. C s lý thuy t v các gi i pháp x lý ch t th i ch n nuôi l n trên th gi i
và Vi t Nam
1.2.1. X lý ch t th i r n
Phân l n là nh ng thành ph n th c n mà c th không th h p th đ
b đào th i ra bên ngoài, m i ngày c th l n th i ra m t l
đ
ng t 6- 8 % tr ng l
ng ch t r n b ng t
c và
ng
ng c th c a v t nuôi. Trong thành ph n c a phân l n
bao g m các ch t x , tinh b t, protein d th a, các men tiêu hoá, các axit amin, các
ch t khoáng. Ngoài ra trong phân còn có ch a nhi u lo i vi khu n virut, tr ng ký
sinh trùng. Vi khu n thu c h Enterobacterriacea chi m đa s v i các gi ng đi n
9
hình nh Escherichia, Salmonella, Shigella, Proteus, Klebsiella. Trong 1 kg phân
có ch a t 2000 -5000 tr ng giun sán. Vì v y,
H ng Kông… tr
giai đo n
các n
c phát tri n nh Nh t B n,
c khi s d ng phân gia súc đ bón cho cây tr ng đ u ph i qua
đ phân h y các thành ph n h u c khó phân h y thành các ch t d h p
thu đ i v i cây tr ng, kh mùi hôi và tiêu di t vi sinh v t gây b nh đ tránh lây lan
b nh t t vào môi tr
ng [13].
Hình 1.2. Mô hình
x lý ch t th i r n (phân gia súc) đang đ
c áp d ng r ng rãi
t i H ng Kông [12]
Hi n nay
Vi t nam công tác qu n lý ch t th i ch n nuôi l n đang g p nhi u
khó kh n, vi c s d ng phân l n đ bón cho cây tr ng trong nông nghi p v n còn b
h n ch do phân l n không gi ng phân gia súc khác, phân l n
l n (phân nóng) n u s d ng tr c ti p không qua
t và hôi th i, phân
đ bón cho cây tr ng s làm cho
cây b ch t ho c làm gi m n ng su t cây tr ng ( S u riêng m t mùi, nhãn không
ng t…).
S d ng ch ph m vi sinh v t đ x lý môi tr
nay
n
ng ch n nuôi gia súc: Hi n
c ta c ng đã có m t s nghiên c u s d ng ch ph m vi sinh v t EM
(Effective microorganism), ch ph m BIO-F, Compost – maker [12] đã mang l i
m t s k t qu t t, nh n u s d ng ch ph m EM có tác d ng ng n ch n mùi hôi
trong chu ng tr i, làm gi m qu n th các vi sinh v t gây b nh, rút ng n đ
gian phân h y so v i ph
ng pháp
c th i
truy n th ng.
Vi c nghiên c u s d ng ch ph m vi sinh đ x lý ch t th i ch n nuôi
Vi t Nam c ng đã đ
c 1 s đ a ph
ng quan tâm và đ u t kinh phí: ví d S
10
KHCN Hà Tây n m 2008 đã c p kinh phí cho Công ty c ph n công ngh sinh h c
đã th c hi n đ tài: X lý môi tr
ng phân th i c a các trang tr i ch n nuôi t p
trung t i Hà Tây đ s n xu t phân bón h u c vi sinh do c p kinh phí, ho c S
KHCN V nh Phúc n m 2007-2008 c p kinh phí cho Vi n Công ngh môi tr
Vi n KH&CN Vi t Nam th c hi n đ tài:
ng d ng ch ph m vi sinh v t x lý ph
th i nông nghi p thành phân bón h u c - vi sinh, làm s ch môi tr
Nghiên c u s d ng ch ph m Openamix - LSC đ
Tr n Thanh Nhã c ng đã rút ng n đ
ng,
ng nông thôn.
x lý ch t th i ch n nuôi c a
c th i gian phân h y và ch t l
ng phân bón
t t h n.
Các k t qu thu đ
trong quá trình
cao ch t l
c đ u cho th y tác d ng c a các ch ph m vi sinh v t
x lý ch t th i, t ng c
ng c a phân bón thu đ
ng hi u qu phân hu , kh mùi hôi, nâng
ct ođ
c ngu n phân bón an toàn ch t l
cao cho nông nghi p. Tuy nhiên các nghiên c u trên m i ch là b
s đ a ra đ
c m t qui trình công ngh
ng
c đ u ch a th t
th c s hi u qu và có th tri n khai nhân
r ng [22].
1.2.2. X lý mùi
1.2.2.1. S phát sinh mùi
Mùi hôi và các lo i khí đ
c phát ra t t t c các tr i ch n nuôi l n. Mùi hôi
và các khí này là s n ph m ph c a quá trình các vi sinh v t phân h y phân l n và
các ch t h u c khác.
Có kho ng 100 h p ch t gây mùi đ
c xác đ nh trong m u không khí t các
s n ph m đ ng v t. Tuy nhiên, kho ng 1/3 l
ng metan có ngu n g c t công
nghi p, 1/3 t t nhiên và 1/3 t nông nghi p - ch y u t đ ng v t và các kho l u
gi . Mùi c a ho t đ ng ch n nuôi m t l
ng l n g m NH 3 , các ch t h u c bay h i
(VOCs), và H 2 S [16].
1.2.2.2. Ngu n gây mùi hôi
S phát tán mùi hôi t các c s ch n nuôi l n có th b t ngu n t các ngu n
chính sau: chu ng nuôi, kho ch a phân và quá trình r i phân lên di n tích canh tác.
T n su t xu t hi n các mùi hôi c ng thay đ i theo các ngu n khác nhau.
11
Các tài li u nghiên c u v s thoát khí t phân l n cho th y các khí này ch
y u là h n h p c a metan, cacbon dioxit, ammoniac và hydro sulphit. Amoniac
đây là thành ph n chính, tuy nhiên nó không ph i là ch t khí có mùi n ng nh t.
N ng đ trung bình c a NH 3 hi m khi v
t quá 66ppm, trong khi “ng
ng” mùi
c a nó là 47ppm. Trimetyl amin và hydro sulphit là các h p ch t có ng
th p nh t (l n l
ng mùi
t là 0,00021 và 0,00047 ppm).
T c đ phát tán mùi có s khác nhau r t l n không ph thu c vào lo i
chu ng nuôi, t ng ch a. Các báo cáo cho th y t c đ phát tán mùi n m trong
kho ng 0,1 đ n 62 OU/s.m2 n n chu ng. Khí amoniac là thành ph n khí chính v i
n ng đ thay đ i t 1,0 đ n 71 ppm. N ng đ H 2 S trong không khí t i trang tr i (t
0,03 đ n 0,21 ppm) tuy th p nh ng v n v
t quá ng
ng mùi c a nó.
1.2.2.3. Các gi i pháp gi m thi u và x lý mùi hôi
M t ngu n gây mùi hôi khác thoát ra t các trang tr i nuôi l n là t các kho
ch a ch t th i. Các ph
th i mùi là: ph
ng pháp thông th
ng pháp che ph , ph
ng đ
c s d ng đ gi m thi u s phát
ng pháp thông gió và ph
ng pháp ph gia.
S d ng ph gia: Các k t qu nghiên c u cho th y v i ch đ
lý có th gi m đ
c mùi t ho t đ ng ch n nuôi l n. Các ch đ
t n d ng m t cách hi u qu h n l
n u ng h p
n cho l n nh m
ng protein có th làm gi m s bài ti t ure và axit
uric. Nhi u lo i hóa ch t và ch ph m vi sinh khi đ
ki m soát mùi. Các k t qu nghiên c u đ
c b sung vào phân l n đ
c đ a ra t p trung vào vi c b sung hai
lo i trên cho th y có s khác bi t l n.
Vi c ki m soát mùi hôi c a các kho ch a phân b i các tác nhân hóa h c và
sinh h c đang là m t ch đ gây r t nhi u tranh cãi. Nh ng nghiên c u g n đây
châu Âu, s d ng các ph gia sinh hóa cho th y r ng các s n ph m này không
th
ng xuyên có hi u qu đ i v i vi c ki m soát mùi hôi c a các kho ch a.
gây ra b i amoni có th gi m đ
Ph
c 72% n u t ng ch a phân đ
ng pháp che ph : là m t ph
mùi
c ki m soát.
ng pháp hi u qu đ gi m thi u mùi hôi
xu t phát t các kho ch a phân. Có nhi u lo i v t li u đ th c hi n ph
này. T t c các lo i che ph đ u làm gi m l
ng pháp
ng mùi hôi (nh ng ít h n 50% trong
12
mùa hè) và gi m l
mùi đ
ng amoniac. Các nghiên c u khác c ng cho th y r ng l
ng
c gi m đi đáng k khi s d ng các lo i che ph nh t m h p kim nh ho c
v i b t (> 60%) và mái c đ nh làm b ng g ho c bê tông (> 95%).
Thông gió t nhiên: S d ng ph
m t ph
ng ti n thông gió cho các kho ch a là
ng pháp h u hi u khác nh m ki m soát mùi hôi t các kho ch a phân.
ây là m t ph
ng pháp h t s c hi u qu trong đi u ki n kho ch a hoàn toàn
thoáng khí và có các máy thông gió c h c.
S d ng quá trình thông gió t nhiên nh
các h hi u khí không thích h p
đ i v i các trang tr i ch n nuôi l n do yêu c u v di n tích l n, tuy nhiên m t b
y m khí v i kích th
th i ti t bình th
c thích h p có th làm gi m l
ng mùi trong nh ng đi u ki n
ng.
Mùi hôi thoát ra t các khu chu ng c ng là m t m i quan tâm l n c a các
trang tr i ch n nuôi l n, tuy nhiên trên th c t có r t ít thông tin và công ngh có
liên quan đ n vi c làm gi m mùi hôi thoát ra b ng cách s d ng các h th ng thông
gió b ng qu t, b ng l c đ y n i ho c b ng s c gió (trong các tr i nh thông gió t
nhiên).
X lý mùi b ng ph
ng pháp l c sinh h c:
L c sinh h c c ng có th đ
không khí, tuy nhiên chúng ph i đ
mùi đ
c s d ng đ h p th các khí và mùi hôi t
c b o trì m t cách đ nh k . Các h p ch t có
c bi n đ i sang CO 2 và H 2 O, amoniac đ
c oxy hóa thành NO 2 - ho c NO 3 -
, sunphua b oxy hóa thành sunphat SO 4 2-.
Nghiên c u cho th y l c sinh h c có th lo i b 90% các khí gây mùi trong
chu ng nuôi. Hi u su t lo i b amoniac c a h th ng thay đ i t 94 đ n 100%.
Hi u su t lo i b amoniac c a h th ng thay đ i t 94 đ n 100%.
ng
i v i H2S
i ta không th tìm th y s xu t hi n c a nó t i c a ra c a máy l c.
X lý mùi b ng hóa ch t:
T i Nh t B n, n
c ô xy hóa đi n phân (EOW) l n đ u tiên đ
c phát tri n
ng d ng đ làm tác nhân di t vi rut, vi khu n và n m là vào n m 1992.
13
Các nghiên c u m i nh t v NEW- Neutral Electrolyzed Water cho th y
dung d ch này có tính oxy hóa m nh, thân thi n v i môi tr
s d ng [17]. NEW còn đ
c dùng đ cho vào n
phòng b nh cho l n, phun s
trùng b m t (sàn, t
th
ng, an toàn cho ng
c u ng v i l
i
ng thích h p đ
ng đ kh trùng không khí, làm s ch d ng c , kh
ng). Dung d ch SOS còn đ
c dùng trong y t đ đi u tr v t
ng.
S t ng ho t tính c a các hoá ch t cho phép v i n ng đ t i thi u mà v n gi
nguyên ho c t ng c
ng hi u qu , đ ng th i làm gi m ho c lo i tr hoàn toàn s
mòn hay hu ho i các d ng c đ
đ i v i con ng
c x lý và làm gi m đáng k kh n ng gây h i
i. Vi c s d ng dung d ch SOS đ kh trùng, ti n ti t trùng và ti t
trùng trong y t đ
đ y đ xu h
n
c ph bi n
n
c Nga vào n m 2001 [3] hoàn toàn ph n ánh
ng nói trên.
1.2.3. X lý n
1.2.3.1. X lý n
c th i
c th i ch n nuôi l n trên th gi i
Vi c x lý ch t th i ch n nuôi l n đã đ
c nghiên c u tri n khai
các n
phát tri n t cách đây vài ch c n m. Các công ngh áp d ng cho x lý n
trên th gi i ch y u là các ph
ng pháp sinh h c.
các n
c
c th i
c phát tri n, quy mô
trang tr i hàng tr m hecta, trong trang tr i ngoài ch n nuôi l n quy mô l n (trên
10.000 con l n), phân l n và ch t th i l n ch y u làm phân vi sinh và n ng l
Biogas cho máy phát đi n, n
c th i ch n nuôi đ
ng
c s d ng cho các m c đích
nông nghi p.
T i các n
n
c phát tri n vi c ng d ng ph
c th i ch n nuôi đã đ
T i Hà Lan, n
ng pháp sinh h c trong x lý
c nghiên c u, ng d ng và c i ti n trong nhi u n m qua.
c th i ch n nuôi đ
c x lý b ng công ngh SBR: đây là b
ph n ng làm vi c theo m d ng công trình x lý bùn ho t tính nh ng 2 giai đo n
s c khí và l ng di n ra trong cùng m t b . H th ng SBR là h th ng dùng đ x lý
n
c th i sinh h c ch a h p ch t h u c và nito cao. H th ng ho t đ ng liên t c
bao g m quá trình b m n
c th i – ph n ng – l ng – hút n
c ra, trong đó quá
trình ph n ng hay còn g i là quá trình t o h t (bùn h t hi u khí) quá trình này ph
14
thu c vào kh n ng c p khí, đ c đi m c a ch t n n trong n
c th i đ u vào. H
th ng SBR là m t h th ng x lý có hi u qu cao do trong quá trình s d ng ít n ng
l
ng, d ki m soát các s c x y ra, x lý v i l u l
ng th p, ít t n di n tích r t
phù h p v i các tr m x lý có công su t nh , ngoài ra công ngh SBR có th x lý
hàm l
ng ch t ô nhi m có n ng đ th p h n.
T i Tây Ban Nha, m
VALPUREN (đ
c th i ch n nuôi đ
lý b ng quy trình
c c p b ng sáng ch Tây Ban Nha s P9900761).
trình x lý k t h p phân h y k khí t o h i n
đ
c x
ây là quy
c và làm khô bùn b ng nhi t n ng
c c p b i h n h p khí sinh h c và khí t nhiên.
C s ch n nuôi
quy mô nh l
Trang tr i l n quy mô
công nghi p
H th ng nuôi
trên sàn
Nuôi th ,
chu ng h
B ch a, h ch a n c
th i, h th ng x lý y m
khí, b biogas dung tích
l n..
Kho ch a ch t
th i r n
phân compost
Kênh m ng
ti p nh n n c
th i
Dòng n
L
c th i
Ru ng, cánh đ ng
dA
li ti
Dòng ch t th i
r n
Hình 1.3. Mô hình qu n lý ch t th i r n ch n nuôi trên th gi i [8]
T i Thái Lan, công trình x lý n
trình x lý sinh h c k khí ng
c dòng. N
c th i sau Biogas là UASB.
c th i đ
c đ a vào t d
ây là công
i lên [6].
15
1.2.3.2. X lý n
c th i ch n nuôi l n t i Vi t Nam
Thành ph n c a n
sinh v t t n t i
c th i ch n nuôi l n h u h t là các ch t h u c , vô c , vi
d ng hoà tan, phân tán nh hay có kích th
nhi m c a lo i n
c l n h n.
c tr ng ô
c th i này là ch t h u c , Nit , Phospho và vi sinh gây b nh.
Tu theo quy mô s n xu t, q y đ t dùng cho x lý, đi u ki n kinh t , m c đích s
d ng ch t th i, n
c th i t ch n nuôi, yêu c u c a ngu n ti p nh n mà có th áp
d ng các bi n pháp x lý thích h p.
a) X lý n
c th i ch n nuôi l n b ng ph
ng pháp c h c
M c đích là tách ch t r n, c n, phân ra kh i h n h p n
c th i b ng cách thu
gom, phân riêng. Có th dùng song ch n rác, b l ng s b đ lo i b c n thô, d
l ng t o đi u ki n thu n l i và gi m kh i tích c a các công trình x lý ti p theo.
Ngoài ra ,có th dùng ph
n
ng pháp ly tâm ho c l c. Hàm l
c th i ch n nuôi khá cao (kho ng vài ngàn mg/l) và d l ng nên có th l ng s
b tr
c r i m i đ a sang các công trình x lý phía sau.
Sau khi tách, n
c th i đ
c đ a vào các công trình x lý phía sau, còn ch t
r n tách đ
c có th đem đi
b) X lý n
c th i ch n nuôi l n b ng ph
N
th
ng c n l l ng trong
đ làm phân bón.
ng pháp hoá lý
c th i ch n nuôi ch a nhi u ch t h u c , vô c d
c nh , khó l ng, khó có th tách ra đ
c b ng các ph
i d ng các h t có kích
ng pháp c h c vì t n
nhi u th i gian và hi u qu không cao. Nh ng có th áp d ng ph
đ lo i b chúng. Các ch t keo t th
ng pháp keo t
ng s d ng là phèn nhôm, phèn s t, phèn
bùn... k t h p v i s d ng polymer tr keo t đ t ng hi u qu quá trình keo t .
Theo nghiên c u t i tr i ch n nuôi l n 2/9: ph
đ
c 80-90% hàm l
Ph
ng c n l l ng có trong n
ng pháp này lo i b đ
ng pháp keo t có th tách
c th i ch n nuôi l n [5].
c h u h t các ch t b n có trong n
nuôi. Tuy nhiên chi phí x lý cao nên áp d ng ph
c th i ch n
ng pháp này đ x lý n
c th i
ch n nuôi là không hi u qu v m t kinh t .
c) X lý n
c th i ch n nuôi l n b ng ph
X lý n
c th i b ng ph
ng pháp sinh h c
ng pháp sinh h c d a trên ho t đ ng s ng c a vi