Đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý khai thác hệ thống công trình thủy lợi tại công ty TNHH một thành viên đầu tư phát triển thủy lợi hà nội

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên c u c a riêng tôi, s li u và
k t qu nghiên c u trong lu n v n này là trung th c và ch a h đ

c s d ng

đ b o v m t h c v nào. Các thông tin trích d n trong lu n v n đ u đã đ
ch rõ ngu n g c.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2015

Tác gi

Tr n Th Ng c

c


L IC M

N

Tác gi xin trân tr ng c m n các th y cô giáo Tr

ng

i h c Th y

l i, nh t là các cán b , gi ng viên Khoa Kinh t và Qu n lý, Phòng

ào t o

đ i h c và sau đ i h c đã giúp đ và t o đi u ki n cho tác gi hoàn thành lu n
v n này.
c bi t tác gi xin trân tr ng c m n Th y giáo h
Qu c H ng đã h t lòng ng h và h

ng d n – TS.Tr n

ng d n tác gi hoàn thành lu n v n. `

Tác gi xin trân tr ng c m n các Th y Cô trong H i đ ng khoa h c
đã đóng góp nh ng ý ki n, nh ng l i khuyên quý giá cho lu n v n.
Tác gi c ng xin trân tr ng c m n lãnh đ o Công ty TNHH MTV
u t phát tri n th y l i Hà N i và các phòng, ban đã quan tâm giúp đ , t o
đi u ki n thu n l i h tr , giúp đ tác gi trong vi c thu th p thông tin, tài
li u trong quá trình th c hi n lu n v n.
Xin c m n b n bè, đ ng nghi p và gia đình đã giúp đ , chia s khó
kh n và đ ng viên tác gi trong su t quá trình h c t p và nghiên c u đ hoàn
thành lu n v n.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, Ngày

tháng

Tác gi

Tr n Th Ng c

n m 2015


M CL C
M
CH

U
NG 1: C

S

LÝ LU N CHUNG V

CÔNG TÁC QU N LÝ

KHAI THÁC CÁC H TH NG CÔNG TRÌNH TH Y L I ................... 1
1.1. Vai trò c a h th ng công trình th y l i đ i v i n n kinh t qu c dân ..... 1
1.1.1. Khái ni m v h th ng công trình Th y l i ............................................ 1
1.1.2. Vai trò c a h th ng công trình Th y l i................................................ 6
1.1.3. Nh ng thành t u đ t đ

c c a Th y l i

n

c ta................................. 8

1.2. N i dung nhi m v c a công tác qu n lý khai thác công trình Th y l i. 11

1.2.1. Công tác qu n lý công trình .................................................................. 11
1.2.2. Công tác qu n lý n

c .......................................................................... 12

1.2.3. Công tác qu n lý ho t đ ng s n xu t kinh doanh ................................. 12
1.3. Các ch tiêu đánh giá công tác qu n lý khai thác công trình Th y l i .... 13
1.4. Các nhân t
l i

nh h

ng đ n công tác qu n lý khai thác công trình Th y

.................................................................................................... 14

1.4.1. Nhóm nhân t bên trong doanh nghi p................................................. 14
1.4.2. Nhóm nhân t bên ngoài doanh nghi p ................................................ 16
1.5. Kinh nghi m v qu n lý khai thác công trình th y l i ............................ 17
1.5.1. Th c ti n qu n lý và khai thác công trình th y l i

Vi t Nam ........... 17

1.5.2. Kinh nghi m v qu n lý khai thác HTCTTLtrong n
n

m t s

c trên th gi i ............................................................................................ 18

K t lu n ch
CH

c và

ng 1 ........................................................................................... 24

NG 2: PHÂN TÍCH TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ

KHAI THÁC CTTL T I CÔNG TY TNHH M T THÀNH VIÊN
T

U

PHÁT TRI N TH Y L I HÀ N I TRONG TH I GIAN V A

QUA ............................................................................................................... 25
2.1. Gi i thi u v Công ty TNHH MTV

u t phát tri n thu l i Hà N i .. 25


2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ........................................................ 25
2.1.2. S đ t ch c b máy qu n lý ............................................................... 26
2.2. K t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a Công ty trong 3 n m g n đây... 28
2.2.1. ánh giá k t qu th c hi n nhi m v công ích ..................................... 28
2.2.2. K t qu các ho t đ ng kinh t khác ...................................................... 28
2.3.

ánh giá công tác qu n lý khai thác CTTL c a Công ty trong th i gian

qua

............................................................................................................... 30

2.3.1. Tình hình qu n lý h th ng công trình .................................................. 30
2.3.2.Tình hình qu n lý n

c .......................................................................... 32

2.3.3. Tình hình qu n lý ho t đ ng s n xu t kinh doanh ................................ 32
2.4.

ánh giá chung v công tác qu n lý khai thác h th ng công trình c a

doanh nghi p ................................................................................................... 45
2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ........................................................................ 45

2.4.2. Nh ng t n t i và nguyên nhân .............................................................. 47
K t lu n ch
CH

ng 2 ........................................................................................... 55

NG 3:

XU T M T S

GI I PHÁP T NG C

NG CÔNG

TÁC QU N LÝ KHAI THÁC H TH NG CÔNG TRÌNH TH Y L I
T I CÔNG TY TNHH M T THÀNH VIÊN

U T

PHÁT TRI N

TH Y L I HÀ N I .................................................................................... 56
3.1.

nh h

ng phát tri n c a công ty trong th i gian t i............................. 56

3.1.1. Phát tri n thu l i t

i tiêu, c p n

c................................................... 56

3.1.2. C ng c , phát tri n các gi i pháp phòng ch ng, gi m nh thiên tai bão
l t

............................................................................................................... 56

3.1.3. T ng c

ng qu n lý ngu n n

c và qu n lý công trình thu l i .......... 57

3.1.4. T ng c

ng đ u t cho công tác nghiên c u khoa h c công ngh ....... 57

3.2. Phân tích nh ng thu n l i, khó kh n, c h i và thách th c c a công ty . 57
3.2.1. Nh ng thu n l i trong công tác qu n lý khai thác c a công ty ............ 57


3.2.2. Nh ng khó kh n trong công tác QLKT HTCTTL c a Công ty ........... 58
3.3. Nguyên t c đ xu t các gi i pháp t ng c

ng QLKT HTCTTL t i công ty

TNHH MTV đ u t phát tri n th y l i Hà N i .............................................. 61
3.4.
t i

xu t gi i pháp t ng c

ng QLKT HTCTTL t i công ty trong th i gian

............................................................................................................... 63

3.4.1. Huy đ ng t i đa c ng đ ng h

ng l i tham gia vào vi c qu n lý và s

d ng công trình th y nông .............................................................................. 63
3.4.2. Xây d ng ban t qu n công trình th y nông c a c ng đ ng h
t o th ch cho c ng đ ng h
3.4.3.

ng l i,

ng l i làm ch công trình ............................... 66

y nhanh công tác chuy n giao quy n qu n lý và s d ng các công

trình cho đ a ph

ng và c ng đ ng h

ng l i ................................................ 68

3.4.4. Gi i pháp đào t o ngu n nhân l c v qu n lý khai thác HTCTTL t i
công ty TNHH m t thành viên đ u t phát tri n Th y l i Hà N i ................. 70
3.4.5. T ng c
3.4.6.

ng kiên c hóa kênh m

ng ................................................... 72

y m nh công tác qu n lý, duy tu b o d

3.4.7. Gi i pháp v

ng d ng ti n b

ng và s a ch a công trình74

khoa h c k thu t vào QLKT HTCTTL

t i công ty TNHH m t thành viên đ u t và phát tri n th y l i Hà N i ........ 78
3.4.8. Các gi i pháp h tr .............................................................................. 82
K t lu n ch

ng 3 ........................................................................................... 87

K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................... 88
TÀI LI U THAM KH O


DANH M C B NG BI U
B ng 2.1. K t qu s n xu t kinh doanh c a công ty trong 3 n m g n đây ..... 29
B ng 2.2. Trình đ chuyên môn lao đ ng Công ty TNHH MTV

TPT Th y

l i Hà N i ........................................................................................................ 41
B ng 2.3. B ng k t qu m c đ hoàn thành công vi c đ
nghi p và VP công ty TNHH MTV

c giao c a các xí

u t phát tri n th y l i Hà N i. ........ 44


DANH M C HÌNH V , S
Hình 2.1. C c u trình đ chuyên môn lao đ ng Công ty TNHH MTV

TPT

Th y l i Hà N i .............................................................................................. 42
S đ 2.2. Nguyên nhân xu ng c p các công trình th y l i ........................... 53
Hình 3.1. Giao di n ph n m m Google Earth ................................................ 79
Hình 3.2. Qu n lý tên các tr m, c ng, tr m b m... c a công trình th y l i ... 80
Hình 3.3. Nguyên lý ho t đ ng c a h th ng SCADA ................................... 81


CÁC KÝ HI U, CÁC CH

VI T T T

Ch vi t t t

Ngh a đ y đ

TNHH

Trách nhi m h u h n

MTV

M t thành viên

HTCTTL

H th ng công trình th y l i

CTTL

Công trình th y l i

QLKT

Qu n lý khai thác

KTCT TL

Khai thác công trình th y l i

CNH-H H

Công nghi p hóa hi n đ i hóa

UBND

y ban nhân dân

CNXH

Ch ngh a xã h i

HTX

H p tác xã

BNN&PTNT

B nông nghi p và phát tri n nông thôn

SNN&PTNT

S nông nghi p và phát tri n nông thôn

HTDN

H p tác dùng n

TL

Th y l i phí

SCADA

H th ng đi u khi n giám sát và thu th p d li u

c


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
N n kinh t c a đ t n
n

c ta là n n kinh t nông nghi p, đ c canh lúa

c. Khi không có h th ng th y l i, s n xu t nông nghi p ph thu c r t

nhi u vào thiên nhiên, n u nh th i ti t khí h u thu n l i thì nghi p phát tri n
nh ng khi g p nh ng th i k mà thiên tai kh c nghi t nh h n hán, bão l t thì
s gây nh h

ng nghiêm tr ng đ i v i đ i s ng c a nhân dân, đ c bi t đ i

v i s phát tri n c a cây lúa, b i vì lúa là m t trong nh ng m t hàng quan
tr ng c a n

c ta. Vì v y, có th nói r ng h th ng thu l i có vai trò tác

đ ng r t l n đ i v i n n kinh t c a đ t n

c. C th , th y l i góp ph n: t ng

di n tích canh tác, t ng v , t o đi u ki n c i t o đ t; t ng n ng xu t cây tr ng,
t o đi u ki n thay đ i c c u nông nghi p, gi ng loài cây tr ng, v t nuôi, làm
t ng giá tr t ng s n l
tr

ng, giá tr hàng hóa c a nông nghi p; c i thi n môi

ng s ng c a nhân dân, t o ra c nh quan m i; góp ph n thúc đ y s phát

tri n c a các ngành khác nh công nghi p, giao thông, thu s n, du l ch; t o
công n vi c làm, góp ph n nâng cao thu nh p cho nhân dân, góp ph n n
đ nh v kinh t và chính tr ; góp ph n ch ng nh ng tác h i do n

c gây ra đ i

v i dân sinh kinh t ,... đ m b o đ i s ng an sinh.
c s quan tâm c a

ng và Nhà n

nay, chúng ta đã t p trung cao đ s c ng

c, t khi hòa bình l p l i đ n

i, và tài nguyên v t l c cho công

cu c xây d ng các h th ng công trình th y l i. Vì v y, vi c nâng cao hi u
qu qu n lý khai thác các công trình thu l i, ph c v s n xu t nông nghi p,
dân sinh, kinh t xã h i là nhi m v quan tr ng luôn đ

c B Nông nghi p và

Phát tri n nông thôn quan tâm ch đ o th c hi n. Th c ti n cho th y, công tác
th y l i không nh ng có vai trò quan tr ng trong s n xu t nông nghi p, lâm
nghi p, diêm nghi p, thu s n,… mà còn có v trí vai trò h t s c quan tr ng
đ i v i dân sinh, kinh t xã h i và môi tr

ng.


Thành ph Hà N i hi n có 5 công ty qu n lý khai thác công trình thu
l i, các công ty này qu n lý hàng tr m công trình th y l i l n nh ph c v s n
xu t nông nghi p và dân sinh. Hàng n m, ngân sách Thành ph chi m t kho n
kinh phí r t l n cho công tác qu n lý khai thác, tu s a nâng c p công trình
th y l i. Vì v y t ng c

ng hi u qu công tác qu n lý khai thác các công trình

hi n có trên đ a bàn Thành ph là m t nhi m v h t s c quan tr ng và c n
thi t. Xu t phát t tính c p thi t c a v n đ nêu trên, tác gi đã l a ch n đ tài
lu n “

xu t m t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác h

th ng công trình th y l i t i Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát
tri n th y l i Hà N i”.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
Trên c s lý lu n v qu n lý khai thác h th ng công trình th y l i
ph c v công ích, t nh ng k t qu phân tích th c tr ng công tác qu n lý
khai thác h th ng công trình th y l i trong th i gian v a qua, lu n v n
nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp kh thi, có c s khoa h c và th c ti n
nh m t ng c

ng công tác qu n lý khai thác h th ng công trình th y l i t i

Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát tri n th y l i Hà N i trong th i
gian t i.
3. Ph

ng pháp nghiên c u

đ tđ

c m c tiêu nghiên c u, lu n v n s d ng các ph

nghiên c u, nh : Ph
kê; Ph

ng pháp kh o sát thu th p s li u; Ph

ng pháp phân tích so sánh; Ph

pháp chuyên gia và m t s ph

ng pháp

ng pháp th ng

ng pháp phân tích t ng h p; ph

ng

ng pháp k t h p khác đ nghiên c u, gi i

quy t v n đ c a đ tài.

4.

it

ng và ph m vi nghiên c u c a đ tài

a.

it

ng nghiên c u


it

ng nghiên c u c a đ tài là công tác qu n lý khai thác h th ng

công trình th y l i t i Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát tri n th y
l i Hà N i và nh ng nhân t

nh h

ng đ n ho t đ ng này c a Công ty.

b. Ph m vi nghiên c u
tài t p trung nghiên c u công tác qu n lý khai thác h th ng công
trình th y l i t i Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát tri n th y l i Hà
N i trong giai đo n t n m 2010 đ n 2014 t đó đ xu t gi i pháp nâng cao
n ng này c a Doanh nghi p trong th i gian t i.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài

a. Ý ngh a khoa h c
H th ng c s lý lu n v h th ng công trình th y l i, và n i dung
nhiêm v công tác qu n lý v n hành lo i hình công trình này - m t lo i hình
công trình ph c v công ích. K t qu nghiên c u c a đ tài là nh ng tài li u
tham kh o h u ích dùng trong nghiên c u, gi ng d y, h c t p v qu n lý
doanh nghi p ph c v công ích.
b. Ý ngh a th c ti n
K t qu nghiên c u c a đ tài s là nh ng g i ý quan tr ng đ i v i các
doanh nghi p qu n lý khai thác công trình th y l i nói chung và Công ty
TNHH m t thành viên đ u t phát tri n th y l i Hà N i nói riêng trong vi c
nâng cao n ng l c qu n lý, s n xu t kinh doanh.
6. K t qu d ki n đ t đ
tài d ki n đ t đ

c

c nh ng k t qu nghiên c u sau:

- H th ng hóa v m t lý lu n nh ng v n đ liên quan đ n h th ng
công trình th y l i, vai trò c a chúng đ i v i s phát tri n c a dân sinh kinh
t ; n i dung nhi m v c a công tác qu n lý khai thác các h th ng công trình
th y l i;


- Phân tích, đánh giá th c tr ng công tác qu n lý khai thác công trình
th y l i t i Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát tri n th y l i Hà N i
trong th i gian v a qua và các nhân t
-

nh h

ng đ n công tác này.

xu t m t s gi i pháp và gi i pháp nh m nâng cao ch t l

ng công

tác qu n lý khai thác công trình th y l i t i Công ty TNHH m t thành viên
đ u t phát tri n th y l i Hà N i trong th i gian t i.
7. K t c u c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n ki n ngh , lu n v n nghiên c u gi i quy t
3 ch
Ch

ng n i dung chính, g m:
ng 1. C s lý lu n chung v công tác qu n lý khai thác các h th ng
công trình th y l i;

Ch

ng 2. Phân tích th c tr ng công tác qu n lý khai thác công trình th y
l i t i Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát tri n th y l i
Hà N i trong th i gian v a qua;

Ch

ng 3.

xu t m t s gi i pháp nh m t ng c

ng công tác qu n lý

khai thác CTTL t i Công ty TNHH m t thành viên đ u t phát
tri n th y l i Hà N i trong th i gian t i.


1

CH
C

S

NG 1

LÝ LU N CHUNG V CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI

THÁC CÁC H TH NG CÔNG TRÌNH TH Y L I
1.1. Vai trò c a h th ng công trình th y l i đ i v i n n kinh t qu c dân
1.1.1. Khái ni m v h th ng công trình Th y l i
1.1.1.1. M t s khái ni m
Công trình thu l i: là công trình thu c k t c u h t ng k thu t nh m
qu n lý, khai thác ngu n l i c a n
ch ng tác h i c a n

c, b o v môi tr

ng sinh thái, phòng,

c gây ra. H th ng công trình th y l i th

các công trình nh tr m b m, h đ p, kênh m

ng bao g m

ng, c ng, đê kè,…chúng là

các công trình th y l i có liên quan tr c ti p v i nhau v m t khai thác và b o
v tài nguyên n

c trong m t khu v c nh t đ nh.

Qu n lý công trình th y l i: là quá trình l p k ho ch, t ch c đi u
hành h th ng công trình th y l i theo m t quy ho ch phù h p, bao g m
công tác k ho ch hóa, đi u hành b máy, qu n lý đi u hành, duy tu công
trình, qu n lý tài s n và tài chính và ki m tra, ki m soát các quá trình v n
hành.
Khai thác công trình th y l i: là quá trình s d ng công trình th y l i
vào ph c v đi u hòa n

c ph c v các ngành kinh t xã h i, nh t là s n xu t

nông nghi p, dân sinh, xã h i, môi tr

ng, phòng ch ng thiên tai,...

Qu n lý: Là s lên k ho ch tác đ ng ch huy, đi u khi n, đi u ph i
các quá trình xã h i và hành vi ho t đ ng c a con ng
tri n phù h p v i đi u ki n c a quy lu t nh m đ t đ
c a ng

i đ chúng phát

c m c đích và ý chí

i qu n lý (VIM, 2008).

Theo Suranat, 1993, qu n lý là m t quá trình nh m đ đ t đ

c các

m c đích c a m t t ch c thông qua vi c th c hi n ch c n ng c b n là k
ho ch hóa, t ch c, đi u hành và ki m tra đánh giá.


2

1.1.1.2.

c đi m c a các công trình Th y l i

- H th ng công trình th y l i ph c v cho nhi u đ i t
công trình ch ph c v cho nhu c u t
cung c p n

ng. Tr

c kia

i tiêu nông nghi p nh ng hi n nay đã

c cho các khu công nghi p, c p n

c sinh ho t, th y s n, tiêu

cho các khu dân c và khu công nghi p, giao thông, du l ch,…
- H th ng công trình th y l i nh m c i t o thiên nhiên, khai thác các
m t l i và kh c ph c các m t h i đ ph c v cho nhu c u c a con ng
- H th ng công trình th y l i ph i th

ng xuyên đ i m t tr c ti p

v i s tàn phá c a thiên nhiên, trong đó có s phá ho i th
phá ho i b t th

i.

ng xuyên và s

ng

- H th ng công trình th y l i có giá tr l n tuy nhiên v n l u đ ng ít,
l i quay vòng ch m.

có kinh phí ho t đ ng, có nh ng lúc các đ n v qu n

lý công trình ph i vay ngân hàng và tr l i cao.
- Công trình th y l i là k t qu t ng h p và có m i quan h m t thi t
h u c v lao đ ng c a r t nhi u ng

i trong nhi u l nh v c, bao g m t các

công tác quy ho ch, nghiên c u khoa h c, kh o sát, thi t k , ch t o, thi công,
đ n qu n lý khai thác.
- S n ph m c a công tác khai thác công trình th y l i là hàng hóa đ c
bi t có tính ch t đ c thù riêng bi t. S n ph m là kh i l

ng n

ct

i, tiêu

ph c v cho nhu c u s n xu t nông nghi p, công nghi p, nuôi tr ng th y s n
và cho sinh ho t.
Ch a đ ng r t nhi u l nh v c khoa h c k thu t xây d ng khác nhau.
Ngoài công tác qu n lý và s d ng, các công trình th y l i còn mang tính
ch t qu n chúng.
ph
d

n v qu n lý ph i d a vào dân, vào chính quy n đ a

ng đ làm t t vi c đi u hành t

i, tiêu, thu th y l i phí, tu s a b o

ng công trình và b o v công trình. Do đó, đ n v qu n lý khai thác các

công trình th y l i không nh ng ph i làm t t công tác chuyên môn mà còn

3

ph i làm t t công tác v n đ ng qu n chúng nhân dân tham gia khai thác và
b o v công trình trong h th ng.
V n đ u t xây d ng các công trình th

ng là r t l n theo đi u ki n c

th c a t ng vùng, đ có công trình khép kín trên đ a bàn m i ha đ

ct

i thì

bình quân ph i đ u t th p nh t 30 – 50 tri u đ ng, cao là 100 – 200 tri u
đ ng.
Các công trình th y l i ph c v đa m c tiêu, trong đó t
cho s n xu t nông nghi p, c p n

i tiêu ph c v

c sinh ho t, th y s n, s n xu t công nghi p,

phát đi n, giao thông, du l ch, ch ng l , ng n m n, c i t o đ t, môi tr

ng

sinh thái.

Công trình th y l i mu n phát huy hi u qu ph i đ
m

c xây d ng kênh

ng đ ng b khép kín t đ u m i đ n t n ru ng.
M i công trình, h th ng công trình th y l i ch ph c v cho m t vùng

nh t đ nh theo thi t k không th di chuy n t vùng đang th a n
thi u n

c theo yêu c u th i v , ph i đ u có m t t ch c Nhà n

c đ n vùng
c, t p th

hay cá nhân tr c ti p qu n lý, v n hành theo yêu c u c a các h s d ng.
Nhi u nông dân đ

ch

ng l i t m t công trình th y l i hay nói cách

khác m t công trình th y l i ph c v cho nhi u ng

i dân trong cùng m t

kho ng th i gian.
H th ng công trình th y l i n m r i rác ngoài tr i, trên di n r ng, có
khi qua các khu dân c , nên ngoài tác đ ng c a thiên nhiên, còn ch u tác đ ng

c a con ng

i.

Hi u qu c a công trình th y l i h t s c l n lao và đa dang, có lo i có
th xác đ nh đ
không xác đ nh đ

c b ng ti n ho c kh i l

ng v t ch t c th , nh ng có lo i

c.

Riêng v l nh v c t

i tiêu thì hi u qu th c hi n

di n tích, t o kh n ng t ng v , c p n

m cđ t

ih t

c k p th i đ m b o yêu c u dùng n

c


4

c a m t s lo i cây tr ng, chi phí qu n lý th p, t ng n ng su t và s n l

ng

cây tr ng, góp ph n t o vi c làm, t ng thu nh p cho nông dân nông thôn.
Vi c qu n lý và s d ng các công trình th y l i c a c ng đ ng này có nh
h

ng t i vi c qu n lý và s d ng các công trình c a c ng đ ng khác.
Các công trình th y l i không đ

c mua bán nh các công trình khác.

Do đó hình th c t t nh t đ qu n lý và s d ng các công trình th y l i là c ng
đ ng tham gia.
V t ch c qu n lý nh đi u 10 - Pháp l nh khai thác và b o v công
trình th y l i đã quy đ nh: H th ng công trình th y l i đ
v n ngân sách Nhà n
nghi p Nhà n

c xây d ng b ng

c ho c có ngu n g c t ngân sách Nhà n

c do doanh

c có tên là công ty khai thác công trình th y l i tr c ti p khai

thác và b o v .

Các công trình th y l i ph i đ

c quy ho ch và thi t k xây d ng mang

tính h th ng đòi h i ph i d a trên nh ng c s khoa h c cùng v i th c t c a
t ng đ a ph

ng và c n m t l

ng v n l n. Bên c nh nh ng quy ho ch và

thi t k xây d ng c n có s tham gia c a chính c ng đ ng h
t các công trình đó và có s h tr c a Nhà n

ng l i tr c ti p

c v v n c ng nh vi c đi u

hành th c hi n qu n lý các công trình th y l i đó, có nh v y các công trình
th y l i sau khi hoàn thành đ a vào s d ng m i mang l i hi u qu cao nh
mong đ i c ng nh đúng v i n ng l c thi t k ban đ u.
T nh ng đ c đi m trên công tác qu n lý khai thác h th ng công trình
th y l i c n ph i làm t t các n i dung c b n sau: M t là, qu n lý công trình
th y l i; hai là, qu n lý ngu n n

c; ba là, qu n lý kinh t . Nh ng n i dung

trên có m i quan h m t thi t, tác đ ng l n nhau nên ph i đ ng th i th c hi n
t t c 3 n i dung trên đ ph c v s n xu t, xã h i, dân sinh, an toàn cho các
công trình th y l i và đ t hi u qu cao nh t.

5

1.1.1.3. Các b

c qu n lý khai thác h th ng các trình th y l i

L p k ho ch: Là m t ho t đ ng c a quá trình qu n lý mà con ng
c nh

ng vào m c tiêu đ đ t đ

i

c m c đích chung c a công trình th y l i

T ch c: Là quá trình ho t đ ng liên quan đ n m c tiêu, k ho ch và
xác đ nh trao trách nhi m quy n qu n lý cho các t ch c cá nhân đ có hi u
qu nh t.
i u hành: Là nh ng ho t đ ng đ xác đ nh ph m vi, quy n h n ra
quy t đ nh, phân b và s d ng các ngu n l c h p lý, t ng c

ng qu n lý có

s tham gia c a c ng đ ng và đ m b o đúng m c đ , m c đích ph c v c a
các công trình th y l i.
Thúc đ y: Nh m tìm ra đ

c nh ng m t l i đ thúc đ y c ng đ ng

tham gia qu n lý s d ng các công trình th y l i có hi u qu nh t.
Ki m soát và theo dõi: Là m t quá trình theo dõi và đánh giá các k t
qu đ t đ

c t các công trình th y l i.

Vi c qu n lý khai thác h th ng công trình th y l i ph c v t

i tiêu

bao g m các n i dung sau:
S d ng công trình: D a vào tình hình và đ c đi m công trình, đi u
ki n d báo khí t

ng th y v n và nhu c u n

c trong h th ng b ph n qu n

lý ph i xây d ng k ho ch l i d ng ngu n n
t ng h p c n có tài li u d báo khí t

c. Trong quá trình l i d ng

ng th y v n chính xác đ n m v ng

tình hình và x lý linh ho t nh m đ m b o công trình làm vi c an toàn.
Quan tr c: C n ti n hành quan tr c th

ng xuyên, toàn di n. N m

v ng quy lu t làm vi c và nh ng di n bi n c a công trình đ ng th i d ki n
các kh n ng có th x y ra. K t qu quan tr c ph i th

ng xuyên đ i chi u

v i tài li u thi t k công trình đ nghiên c u và x lý.
B od

ng: C n th c hi n ch đ b o d

ng th

ng xuyên và đ nh k

th t t t đ công trình luôn làm vi c trong tr ng thái an toàn và t t nh t. H n
ch m c đ h h ng các b ph n công trình.


6

S a ch a: Ph i s a ch a k p th i các b ph n công trình h h ng,
không đ h h ng m r ng, đ ng th i s a ch a th

ng xuyên, đ nh k .

Phòng ch ng l l t: Trong mùa m a, bão, c n t ch c phòng ch ng,
chu n b đ y đ các nguyên v t li u c n thi t và chu n b các ph

ng án ng

c u đ i phó k p th i v i các s c x y ra.
S d ng công trình: C n có m t k ho ch dùng n

c c th đ đ m

b o công trình làm vi c đúng theo ch tiêu thi t k , an toàn và kéo dài th i
gian ph c v , đ ng th i g n vi c s d ng n

c v i công tác qu n lý h

th ng công trình vào n n p, t o d ng tác phong làm vi c theo ki u công
nghi p và nâng cao nghi p v qu n lý cán b . Bên c nh xây d ng k ho ch
dùng n

c ph i có ph

ng án b o v công trình th y l i và th c hi n ký

k t h p đ ng v i các doanh nghi p Nhà n
t ch c h p tác dùng n
tr

ng n

c.

T

in

c và tiêu n

c, s d ng n

c khai thác công trình th y l i,

c h p lý, ti t ki m và b o v môi

c: C n có k ho ch t i tiêu h p lý theo t ng mùa

v trong n m đ đ m b o duy tu và v n hành h th ng th y l i m t cách t t nh t.
1.1.2. Vai trò c a h th ng công trình Th y l i
Th y l i có vai trò đ c bi t trong s n xu t nông nghi p, bên c nh đó còn
góp ph n phát tri n công nghi p và các ngành ngh khác. Các công trình th y
l i là công s n c a c ng đ ng g n k t v i các thành viên c a c ng đ ng vì m c
tiêu s d ng đ y đ , có hi u qu ngu n n

c. Th y l i là ti n đ , bi n pháp

hàng đ u đ nâng cao n ng su t cây tr ng và s d ng các ngu n l c khác.
H th ng công trình th y l i nói chung, kênh t
ng m nói riêng là c s v t ch t k thu t h t ng.
nghi p h th ng công trình th y l i v a là ph

i, tr m b m, c ng
i v i s n xu t nông

ng ti n s n xu t, v a là đi u

ki n ph c v t o ti n đ cho các bi n pháp k thu t liên hoàn khác phát huy
hi u qu . Trong s n xu t nông nghi p, vi c đ m b o n
cùng quan tr ng đ thâm canh t ng n ng su t cây tr ng.

ct

i là y u t vô


7

Công trình th y l i không ch g n li n v i các ho t đ ng s n xu t mà
còn liên quan đ n các ho t đ ng đ i s ng nh giao thông, đi u hòa khí h u,
môi tr

ng sinh thái

các vùng nông thôn. Công trình th y l i góp ph n làm

cho nông thôn phát tri n toàn di n v kinh t , v n hóa, xã h i. Các công trình
th y l i còn có tác d ng ng n n
c a con ng

c, gi n

c, đi u ti t dòng ch y theo ý đ

i và đã t o nên nh ng kh n ng to l n c a con ng

i trong vi c

khai thác và s d ng, ch ng , đi u ti t t nhiên cho phát tri n kinh t và đ i
s ng. Ngoài ra các công trình th y l i còn có tác d ng trong vi c b o v môi
tr

ng, cân b ng sinh thái, góp ph n vào vi c ch ng hi n t

ng sa m c hoá và

m ra nh ng đi u ki n phát tri n m t s ngành kinh t m i nh du l ch, nuôi
tr ng th y s n, giao thông. Nh v y, có th th y vai trò th y l i là h t s c to
l n đ i v i s n xu t nông nghi p c ng nh các ngành ngh khác mà con
ng

i khó có th tính toán m t cách c th hi u qu c a các công trình th y

l i mang l i:
- T ng n ng xu t cây tr ng, t o đi u ki n thay đ i c c u nông nghi p,
gi ng loài cây tr ng, v t nuôi, làm t ng giá tr t ng s n l
- C i thi n ch t l

ng môi tr

là nh ng vùng khó kh n v ngu n n

ng c a khu v c.

ng và đi u ki n s ng c a nhân dân nh t
c, t o ra c nh quan m i.

- Thúc đ y s phát tri n c a các ngành khác nh công nghi p, thu s n,
du l ch.
- T o công n vi c làm, góp ph n nâng cao thu nh p cho nhân dân, gi i
quy t nhi u v n đ xã h i trong khu v c do thi u vi c làm, do thu nh p th p.
T đó góp ph n nâng cao đ i s ng c a nhân dân c ng nh góp ph n n đ nh
v kinh t và chính tr trong c n

c.

- Thu l i góp ph n vào vi c ch ng l l t do xây d ng các công trình
đê đi u. T đó b o v cu c s ng bình yên c a nhân dân và t o đi u ki n thu n
l i cho h t ng gia s n xu t.


8

Nói chung, th y l i có vai trò vô cùng quan tr ng trong cu c s ng c a
nhân dân nó góp ph n vào vi c n đ nh kinh t và chính tr tuy nó không
mang l i l i nhu n m t cách tr c ti p nh ng nó c ng mang l i nh ng ngu n
l i gián ti p nh vi c phát tri n ngành này thì kéo theo r t nhi u ngành khác
phát tri n theo. T đó t o đi u ki n cho n n kinh t phát tri n và góp ph n vào
vi c đ y m nh công cu c CNH-H H đ t n
1.1.3. Nh ng thành t u đ t đ

c c a Th y l i

1.1.3.1. Tình hình phát tri n th y l i c a n
Sau khi th ng nh t đ t n
ng và Nhà n

c.
n

c ta

c ta

c và ti n hành công cu c xây d ng CNXH,

c ta đ c bi t quan tâm phát tri n s n xu t nông nghi p, nông

thôn trong ph m vi c n

c. Ngh quy t

ih i

ng toàn qu c l n th V đã

nh n m nh “T p trung phát tri n nông nghi p, nông thôn và đ a nông nghi p
nông thôn m t b

c lên s n xu t l n xã h i ch ngh a”. Trong ngh quy t c a

ng t đ i h i VI đ n
đ uđ
l

i h i IX, v n đ phát tri n nông nghi p nông thôn

c kh ng đ nh là m t trong nh ng n i dung quan tr ng trong chi n

c phát tri n kinh t c a đ t n

c. Trong các k đ i h i đã đ

đ nông nghi p phát tri n b n v ng,

ng và Nhà n

đ u t đ phát tri n th y l i. Chính vì v y trên c n
th y l i đ

c nh n m nh

c luôn luôn chú tr ng
c đã có nhi u công trình

c đ u t xây d ng, s k t h p gi a th y đi n và th y l i, phát

tri n nuôi tr ng th y s n, du l ch đã t o ra s chuy n đ i quan tr ng trong
vi c chuy n d ch c c u kinh t

nhi u đ a ph

ng và th c s cho phép khai

thác tri t đ ngu n ti m n ng đ phát tri n kinh t c ng nh b o v môi
tr

ng sinh thái. i n hình nh các công trình th y l i h K G t i Hà T nh,

đ p dâng n

c Nam Th ch Hãn t nh Qu ng Tr . Công tác qu n lý trong giai

đo n này c ng đ

c s p x p l i theo h

ng thành l p các Công ty khai thác

công trình th y l i. Các t nh trao quy n t ch ho t đ ng cho các công ty khai
thác công trình th y l i. Nhi u công trình th y l i đ

c đ u t xây d ng và


9

đã có tác d ng đ m b o n

ct

i, h n ch l l t, kh c ph c tình tr ng ng n

m n, chu phèn cho nhi u vùng. Các công trình th y l i còn gi i quy t v n đ
n

c sinh ho t cho hàng tri u h dân, c i t o môi tr

ng sinh thái theo h

ng

phát tri n b n v ng, phát tri n th y du l ch, đ ng th i t o ra nh ng đi u ki n
quan tr ng cho quá trình th c hi n chuy n d ch c c u kinh t c ng nh
chuy n d ch c c u cây tr ng v t nuôi và mùa v c a t ng vùng lãnh th và
trên c n

c.

1.1.3.2. M t s chính sách v th y l i phí

Vi t Nam

1. Chính sách v th y l i phí
Mi n toàn b th y l i phí cho các vùng biên gi i, h i đ o, các vùng có
đi u ki n kinh t , xã h i khó kh n, các vùng khác ch áp d ng m c thu th y
l i phí th p nh t ho c gi m 30% theo m c thu nh p th p nh t theo quy đ nh
c a Ngh đ nh 143/2003/N -CP ngày 28 tháng 11 n m 2003 c a Chính ph
v m c thu th y l i phí n i đ ng do t ch c h p tác c a nông dân t nguy n
nh quy đ nh hi n nay.
Trên c s phân c p, chuy n giao h p lý các công trình th y l i cho
các t ch c h p tác dùng n

c qu n lý, th c hi n mi n th y l i phí t i các h

th ng công trình th y l i do các doanh nghi p qu n lý, các t ch c h p tác
dùng n

c t ch v tài chính, t th a thu n v i ng

i dân m c thu th y l i

phí đ đ m b o cho công tác qu n lý, khai thác các công trình th y l i đã
đ

c chuy n giao, phân c p.
Gi nguyên chính sách th y l i phí theo các quy đ nh hi n hành, c ng

c các t ch c, đ n v khai thác công trình th y l i, th c thi đ y đ các chính
sách đ i v i các ho t đ ng qu n lý khai thác các công trình th y l i.
2. Mi n th y l i phí (theo Ngh đ nh 154/2007/N -CP)
Ngh đ nh 154/2007/N -CP v mi n th y l i phí b t đ u áp d ng t
ngày 1/1/2008. Vi c tri n khai N

154/2007/N -CP c a Chính ph nh m


10

gi m b t các kho n đóng góp cho ng
phù h p. Cu i n m 2007, Th t

i dân nông thôn là vi c làm c n thi t,

ng Chính ph đã ban hành Ngh đ nh

154/2007/N -CP v vi c mi n th y l i phí đ i v i các h nông dân s n xu t

nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n và làm mu i. Theo đó, toàn b
chi phí v n hành, duy tu, b o d

ng h th ng th y l i ph c v s n xu t nông

nghi p s do ngân sách Nhà n

c c p cho các công ty khai thác công trình

th y l i, th y nông.
Ngh đ nh 154/2007/N -CP v a đ

c ban hành nh m s a đ i, b sung

m t s đi u c a Ngh đ nh s 143/2003/N -CP ngày 28 tháng 11 n m 2003
c a Chính ph quy đ nh chi ti t thi hành m t s đi u c a “Pháp l nh khai thác
và b o v công trình th y l i”.
Ngh đ nh 154/2007/N -CP quy đ nh c th và sát th c h n v đ i
t

ng, ph m vi, di n tích mi n đóng góp th y l i phí. Theo đó Nhà n

mi n th y l i phí cho các h gia đình, cá nhân có đ t, m t n

c

c dùng vào s n

xu t nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n và làm mu i và đ t do Nhà
n

c giao, đ t quy n s d ng do đ

c cho, t ng, th a k nh n chuy n nh

ng

s d ng h p pháp, bao g m c ph n di n tích đ t 5% công ích do đ a ph

ng

qu n lý, các h gia đình cá nhân đ
Th y l i phí đ

c giao ho c đ u th u quy n s d ng.

c mi n cho di n tích đ t s n xu t nông nghi p, lâm

nghi p, th y s n, làm mu i n m trong h n m c giao đ t nông nghi p cho h
gia đình cá nhân
a bàn có đi u ki n kinh t - xã h i đ c bi t khó kh n và đ a bàn có
đi u ki n kinh t - xã h i khó kh n theo quy đ nh c a Lu t
thu l i phí đ i v i toàn b di n tích đ t, m t n

ut đ

c mi n

c dùng vào nông nghi p,

lâm nghi p, nuôi tr ng thu s n, làm mu i; không phân bi t trong hay ngoài
h n m c giao đ t.
M c mi n thu thu l i phí đ

c xác đ nh theo khung m c thu l i phí

quy đ nh t i đi m b, c và các m c 3, 4 và 5 c a đi m d kho n 1 i u 19 Ngh
đ nh s 143/2003/N -CP.


11

Không mi n thu l i phí đ i v i:
- Di n tích đ t v

t h n m c giao cho h gia đình, cá nhân;

- Các doanh nghi p ho t đ ng cung c p n
nghi p, tiêu n

c cho s n xu t công nghi p, n

c cho s n xu t công

c c p cho các nhà máy n

c

s ch, thu đi n, kinh doanh du l ch, v n t i qua c ng, âu thuy n và các ho t
đ ng khác đ

ch

ng l i t công trình thu l i;

- Các t ch c, cá nhân n p thu l i phí cho t ch c h p tác dùng n
theo tho thu n đ ph c v cho ho t đ ng c a các t h p tác dùng n
trí c ng đ u kênh c a h p tác dùng n
- B Tài chính h

c

ct v

c đ n m t ru ng.

ng d n vi c xác nh n mi n và không mi n thu l i

phí quy đ nh t i đi m này.
- Quy đ nh chính sách đ i v i các đ n v qu n lý, khai thác công trình
th y l i.
1.2. N i dung nhi m v c a công tác qu n lý khai thác công trình Th y l i
1.2.1. Công tác qu n lý công trình
Các đ n v qu n lý khai thác công trình th y l i ph i có trách nhi m
qu n lý, ki m tra, theo dõi, phát hi n và x lý k p th i các s c trong h
th ng công trình, đ ng th i th c hi n t t vi c duy tu, b o d

ng, s a ch a

nâng c p công trình, máy móc, thi t b ; b o v và v n hành công trình theo

đúng quy chu n, tiêu chu n k thu t, đ ph c v cho nhi m v t

i tiêu đáp

ng nhu c u s n xu t nông nghi p, đ m b o công trình v n hành an toàn, hi u
qu và s d ng lâu dài.
L p và t ch c th c hi n các k ho ch: s a ch a công trình; s d ng
n

c; phòng ch ng úng - h n và thiên tai; c i t o đ t; ng n ng a và x lý ô

nhi m đ gi gìn b o v môi tr

ng n

c và môi tr

ng sinh thái;

Theo dõi quá trình th c hi n quy ho ch và d án kh thi đ
k p th i phát hi n vi c làm sai quy ho ch và sai đ i t

c duy t;

ng đ u t , báo c o U


12

ban nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung

ng và B Nông nghi p và

Phát tri n nông thôn gi i quy t;
Làm ch đ u t các d án s a ch a, b sung, hoàn thi n h th ng công
trình thu l i do công ty đang qu n lý khai thác;
Th c hi n quy đ nh v b o d

ng công trình; ki m tra, theo dõi, phát

hi n k p th i nguy c x y ra s c ; khi th y công trình có nguy c b m t an
toàn ph i x lý ngay, đ ng th i báo cáo u ban nhân dân đ a ph

ng và B

Nông nghi p và Phát tri n nông thôn gi i quy t;
ng xuyên b sung hoàn thi n quy trình v n hành h th ng công

Th

trình và t ng công trình, đ c bi t là quy trình v n hành h ch a n

c đ trình

duy t theo quy đ nh c a B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn và t ch c
th c hi n.
1.2.2. Công tác qu n lý n

c

đáp ng yêu c u ph c v s n xu t nông nghi p, đ i s ng dân sinh,
môi tr

ng và các ngành kinh t qu c dân khác c a t ng đ a ph

ng, t ng

mùa v thì các c p qu n lý, các đ n v qu n lý khai thác công trình th y l i
c n ph i h p và l p k ho ch đ th c hi n vi c đi u hoà phân ph i n
n

c công b ng, h p lý trong h th ng công trình thu l i.
Quan tr c, theo dõi, thu th p các s li u v khí t

l

c, tiêu

ng n

ng, thu v n, ch t

c, tình hình di n bi n công trình; úng, h n; tác d ng c i t o đ t và

n ng su t cây tr ng. Khi các đi u ki n thiên nhiên, đi u ki n làm vi c c a
công trình khác v i tài li u và đ án thi t k ph i đ xu t k p th i các bi n
pháp x lý, trình U ban nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung

ng và

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn gi i quy t.
1.2.3. Công tác qu n lý ho t đ ng s n xu t kinh doanh
qu n lý, s d ng có hi u qu ngu n v n và các kho n chi trong ho t
đ ng qu n lý khai thác chúng ta c n xây d ng mô hình t ch c khoa h c, h p


13

lý nh m th c hi n và hoàn thành t t nhi m v khai thác, b o v công trình
thu l i, kinh doanh t ng h p theo qui đ nh c a pháp lu t.
L u tr h s k thu t, lý l ch công trình, tài li u thu th p hàng n m.
T ng k t rút kinh nghi m đ nâng cao hi u qu công tác khai thác, b o v
công trình thu l i.
1.3. Các ch tiêu đánh giá công tác qu n lý khai thác công trình Th y l i
đánh giá vi c nâng c p công trình th y nông đ

c th hi n b ng các

ch tiêu: gi m chi phí (tài chính và th i gian) đ u t cho ki n thi t; gi m s l
thu c vào đ u t c a chính ph ; khai thác ti m n ng c a c ng đ ng trong huy
đ ng đóng góp các ngu n l c (s v n và ngu n nhân l c có th đóng góp);
nâng cao nh n th c c a các thành viên trong c ng đ ng v qu n lý s d ng,
khai thác công trình th y nông.
đánh giá vi c khai thác, s d ng công trình th y nông đ
b ng các ch tiêu: T ng di n tích t
hecta đ
t

ct

c th hi n

i; giá thành c a công trình tính trên m t

i; m c t ng v n ng su t cây tr ng và n ng su t v t nuôi do

i tiêu mang l i; m c t ng v do t

i tiêu mang l i đi li n v i m c đ đa

d ng hóa cây tr ng, v t nuôi; m c đ phát tri n các ngành khác do s d ng
ngu n n

c

công trình.

Tính b n v ng c a công trình th y nông nh đ

c th hi n: sau khi

công trình hoàn thành, c ng đ ng đ kh n ng đ qu n lý, s d ng và duy tu
công trình đ

c dài lâu; m c đ đóng góp c a c ng đ ng v v n, lao đ ng

trong thi t k , xây d ng, v n hành, phân ph i n

c

công trình đ u m i đ n

h th ng th y nông n i đ ng; m c đ không l thu c vào đ u t c a bên
ngoài; nâng cao ý th c làm ch c a ng
V môi tr
đ t, tài nguyên n
vi c b o v môi tr

i dân đ i v i công trình.

ng sinh thái th hi n vi c s d ng h p lý ngu n tài nguyên
c, tác đ ng c a yêu c u phát huy hi u qu công trình đ n
ng và cân b ng sinh thái.