văn tế nghĩa sĩ cần guộc(phương)

Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
Đọc văn (3tiết) Tuần 6 (21-24)
Tiết PPCT:21-22-23 Ngày soạn: 3-10-2007
Văn tế nghĩa sĩ cần guộc
Nguyễn đình chiểu
A-Mục tiêu bàI học:
1-Kiến thức:
-Nắm đợc những kiến thức cơ bảnvề thân thế, sự nghiệp và giá trị nội dung, nghệ thuật
của thơ văn NĐC
-Cảm nhận đựơc vẻ đẹp bi tráng của bức tuợng đàI có một không hai trong lịch sử văn học
VN trung đại về ngời nông dân nghĩa sĩ.
-Cảm nhận đựoc tiếng khóc bi tráng của NĐC;khóc thơng những nghĩa sĩ hi sinh khi sự
nghiệp còn dang dở, khóc thơng cho một thời kì lịch sử đau khổ nhng vĩ đại của dân tộc.
-Nhận thức đựoc những thành tựu xuất sắc về mặt ngôn ngữ, ngệ thuật xây dựng hình t-
ợng nhân vật, sự kết hợp nhuần nhuyễn tính hiện thực và giọng đIệu trữ tình bi tráng, tạo
nên giá trị sử thi của bàI văn này.
2-Kĩ năng
-Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu một tác gia văn học
-Cảm nhận sâu sắc và tinh tế bàI văn tế
3- TháI độ
-Yêu mến và trân trọng tàI năng của NĐC. Rèn luyện tinh thần vợt khó sống có nghị lực
-Giáo dục lòng yêu nớc căm thù giặc, biết ơn các anh hùng liệt sĩ.
B-Phơng pháp
Đọc sáng tạo,thảo luận, giảng bình, gợi mở nêu vấn đề
C- phơng tiện
SGK,SGV,Giáo án
D-Tiến trình lên lớp
1-ổn định tổ chức
2-Kiểm tra bàI cũ:Cảm nhận của em về nhân vật ông Quán trong đoạn trích Lẽ ghét th -
ơng ( trích LVT-NĐC)
3-Vào bàI mới

Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
Tiết 1
I-Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm hiểu
kháI quát tác giả .
GV: Em hãy kháI quát cuộc đời của NĐC
bằng 2 câu?
HS trả lời độc lập. GV nhấn mạnh lại vấn
đề.
Phần một: Tác giả
I-Cuộc đời:
1-Ông là tấm gơng nghị lực kiên cờng
-Cuộc đời gặp nhiều bất hạnh: cha mất, mẹ
mất, lỡ thi, bị mù,bị bội ớc, chứng kiến
cảnh nớc mất nhà tan.
-nhng ông vẫn vợt qua để sống có ích cho
đời: dạy học làm thuốc, sáng tác thơ văn.
2-Tấm gơng yêu nớc sắt son, kiên trung
-bất hợp tác với giặc
-liên lạc với các sí phu yêu nớc
-sáng tác thơ văn làm vũ khí giết giặc
II- sự nghiệp văn chơng
1-những tác phẩm chính
a-trớc khi thực dân pháp xâm lợc
Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
Hoạt động 2: Hớng dẫn HS tìm hiểu sự
nghiệp văn chơng.
GV: Những sánh tác chính đã làm nên tên
tuổi NĐC?
HS trả lời đọc lập
GV:Dựa vào những đoạn trích đã học em

hãy cho biết lí tởng đạo đức của NĐC
đựoc xây dựng chủ yếu trên cơ sở tình
cảm nào?
T tuởng nhân nghĩa giữa NT và NĐC có
đIểm gì gần gũi?
HS suy nghĩ trình bày ý kiến của bản
thân.
GV:Nội dung trữ tình yêu nớc trong thơ
văn NĐC?Tác động tích cực của những st
ấy đối với công cuộc kháng chiến chống
Pháp?
Hoạt động 3: hớng dẫn học sinh luyện tập
khắc sâu kiến thức
GV chia nhóm hớng dẫn HS thỏa luận
câu hỏi SGK.
-truyện thơ: Lục Vân Tiên:truyền bá đạo lí
làm ngời. Ca ngợi những con ngời trọng
nghĩa nhân ái. Phê phán tố cáo những bọn
bạc ác gian tà
-truyện thơ Dơng Từ- Hà Mậu : bỏ tà đạo
để theo chính đạo.
b-Khi thực dân Pháp xâm lợc
-ng tiều y thuật vấn đáp:
-Văn tế nghĩa sĩ Cần Guộc
-Chạy giặc
-Xúc cảnh
2- Nội dung thơ văn
a-lý tởng đạo đức, nhân nghĩa:
-Đạo làm ngờichân chính: ca nợi những con
ngời trọng nghĩa tốt đẹp theo đạo lí nhân

dân.
-Nhân nghĩa:là tình thơng yêu con ngòi và
những quan hệ tốt đẹp giữa ngời và ngời.
b-Lòng yêu nớc thơng dân
-Ghi lại chân thực một thời đại dau thơng
của đất nớc, khích lệ lòng căm thu giặc và ý
chí cứu nớc của nhân dân
-ca ngợi những anh hùng nghĩa sĩ đã hi sinh
vì tổ quốc
3-Nghệ thuật
-Đậm đà sắc tháI Nam Bộ
-Thành công ở thể loại văn tế
4-Ghi nhớ: SGK
III-Luyện tập
Lập dàn ý
a-Đặt vấn đề:
-Giới thiệu tác giả NĐC
-Giới thiệu nhận định của Xuân Diệu
b-GiảI quyết vấn đề
-GiảI thích lời của Xuân Diệu
+ u áI: yêu mến, ngỡng mộ
+Kính mến:trân trọng, cảm phục
Cả câu: đối với ngời nông dânyêu nớc, tự
nguyện đứng lên đánh giặc, sẵn sàng chấp
nhận mọi hy sinhđợc NĐC dành riêng một
lòng ngỡng mộ yêu thơng, vừa trân trọng
cảm phục, vừa gần gũi mến yêu.
-Khẳng định vấn đề:lời nhận định của XD
hoàn toàn đúng
-Mở rộng: vì sao đúng? Đúng nh thế nào?

+Đem lòng dân đối lại với vũ khí sắt
thépcủa kẻ thù.
+Triều đình nhà Nguyễn bàn quan, chỉ có
Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
Tiết 2
Hoạt động 4: hớng dẫn HS tìm hiểu tác
phẩm
-Ch HS đọc phần tiểu dẫn
-GV diễn giảng thêm nhằm gợi lại không
khí thời đại gợi cảm xúc để tiếp nhận áng
văn chơng cổ.
Hoạt động 5: hớng dẫn tìm hiểu chi tiết
văn bản
-GV Em hãy nhận xét 2 hình ảnh ở câu
thơ đầu? Tác dụng nt?
GV: trớc khi họ là ngời lính họ là ai?
Phân tích giá trị biểu cảm của 2 từ cui
cút,toan lo
Tiết 3
GV: phân tích diễn biến tâm lí của ngời
nông dân?
nhân dân mới dám đứng lên chống giặc.
+Lòng yêu thơng trân trọng ngời dân. cảm
phục lí tởng chiến đấu của họ.
Ngời nông dân xuất hiện trong văn chơng
NĐC tơng xứng với họ ở ngoàI đời.
Phần hai: Tác phẩm
I-Gới thiệu:
1-Hoàn cảnh ra đời bàI văn tế:
2-Thể loại : văn tế

II- Đọc hiểu văn bản:
1-Hoàn cảnh hi sinh của ngòi nông dân
nghĩa sĩ.(1-2)
-Súng giặc lòng dân
đất rền trời tỏ
H/a đối lập, so sánh. Khung cảnh bão táp
của thời đại. Sự đụng độ giữa thé lực xâm
lăng tàn bạo và ý chí kiên cờng của nhân
dân.
-TháI độ chết vinh còn hơn sống nhục mòi
năm . Nhận thức đựoc trách nhiệm và để
lại tiếng thơm cho đời.
2- Nhớ lại cuộc đời của ngời đã mất
a-Ngòi nông dân nghèo khổ(3-5)
-h/a ngời nông dân tội nghiệplẻ loi đơn độc
đối phó với sự nghèo khócui cút
-b/p liệt kê, điêp: cha quen ..chỉ biết
-Quen với việc đồng áng xa lạ với việc quân
trờng.
b-Ngời nghĩa sĩ đánh Tây(6-9)
-Trông tin quan: trời hạn trông ma
-Căm ghét quân giặc: nhà nông ghét cỏ
-Căm thù cẳm xúc: muốn ăn gan, uống máu
-Căm thù lí trí: một mối xa th
-Hành động nào đợi tự nguyện trở
thành ngời lính với quyết tâm cao độ
c- Dũng sĩ công đồn(10-15)
-manh áo vảI đạn nhỏ
ngọn tầm vông đạn to
dao phay tàu thiếc tầu đồng

Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
_GV chia nhóm hớng dẫn học sinh thảo
luận
HS đọc đoạn cuối
Tác giả bày tỏ tinh cảm của minh nh thế
nào?
Thô sơ hiện đại
đốt nhà, chém mã tà ma ní
đạp, xô ,đâm ngang, bọn hè trớc
chém ngợc lũ ó sau
khí thế chiến hèn nhát
đấu dũng cảm khiếp sợ
quyên mình hoảng loạn
làm chủ trận đánh
Sơ kết:NĐC đã dựng nên một tợng đàI bấ tử
về ngời nông dânyêu nớc đã đứng lên nh
những anh hùng. Lần đầu tiên trong văn
học thành văn ngời nông dân có một vị trí
dàng hoàng đĩnh đạc mang tầm vóc và vẻ
đẹp của mình. Họ thật bình thờng nhng
cũng thật phi thờng.
3-Tình cảm của tác giả
a-Đối với các liệt sĩ
-Da ngựa bọc thây ca ngợi cáI chết
-gơm hùm treo mộ cao cả
-vì tấc đất ngọn rau
vì bát cơm manh áo
vì triều đình hèn nhát
Động cơ hi sinh cao cả chết vinh còn hơn
sống nhục

Lời văn vừa an ủi vừa tri âm, vừa xót xa th-
ơng cảmđồng thời là sự căm giận khôn
nguôI đối với kẻ xâm lợc
b-Đối với gia đình các liệt sĩ
-đau đớn-mẹ già
não nùng- vợ yếu
Tình cảm xót xa trớc cảnh tang tóc hiu hắt
của gia đình các liệt sĩ. Từ ngữ giản dị có
giá trị biểu cảm cao
c-Lo lắng cho số phận quê hơng đồng bào
-giặc vân xcòn đóng sông Bến Nghé
bốn phía mây đen
một phờng con đỏ
Xót xa vì quê hơng vẫn trong cảnh đIêu
linh. Bi thơng nhng không bi lụy bởi hình
ảnh những con ngơI ngàn năm sống đánh
giặc, thác cũng đánh giặc linh hôn còn theo
giúp cơ binh. Lời khấn nguyện nh thôI thúc
những ngời đang sống hãy tiếp tục đứng lên
chiến đấu giệt thù.
4-Nghệ thuật
-Cảm xúc chân thành sâu lắng
-Ngôn ngữ giản dị nhng tinh tế có sức biểu
Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm?
cảm
-Giọng đIệu thay đổi theo dong cảm xúc
Ghi nhớ( SGK)
III-Luyện tập
1-Củng cố

Văn tế nghĩa sĩ Cần Guộc là tợng đài bất tử
về ngời nông dân nghĩa sĩ
2-Luyện tập ở lớp
Đọc diễn cảm lại bài văn tế
3-luyện tập ở nhà
Bài tập 2 trang 65
4-Hớng dẫn tự học
-Nắm đợc nội dung bài văn tế
-Chuẩn bị bài:Thực hành về thành ngữ điển cố
5- Hớng dẫn đọc thêm
Rút kinh nghiệm