bai Ba cong hien vi dai cua Cac Mac

A. Kết quả cần đạt
- Giúp học sinh nhận thức được những nội dung và tầm vóc ba cống hiến vĩ đại của Các Mác
đối với lịch sử tư tưởng nhân loại.
- Hiểu được tình cảm thương tiếc vô hạn của Ăng-ghen đối với Các Mác.
- Hiểu được nghệ thuật so sánh tầng bậc để là tăng sức mạnh và sự chặt chẽ của lập luận trong
bài viết.
B. Phương tiện dạy học
- Sách giáo khoa Ngữ văn 11 nâng cao, tập 2 – NXBGD
- Sách giáo viên 11 nâng cao, tập 2 - NXBGD
- Giáo án “Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác”
C. Cách thức dạy học
- Đặc điểm của bài học là được viết theo kiểu văn chinh luận. Do đó , người giáo viên cần phải
biết kết hợp lý thuyết làm văn vào dạy học nhằm khắc sâu kiến thức văn chính luận cho học
sinh qua một tác phẩm cụ thể.
- Lấy học sinh làm trung tâm của giời dạy,sử dụng các hình thức phát vấn,trao đổi ,thảo luận để
phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong việc tiếp nhận bài học.
D. Tiến trình dạy học.
1. Ổn định lớp
- Không kiểm tra bài cũ.
2. Dẫn vào bài mới.
Các Mác - vị lãnh tụ thiên tài của giai cấp vô sản thế giới đã được lịch sử nhân loại ngợi ca
bằng những áng văn hay nhất, đẹp nhất. Tại đám tang của Các Mác diễn ra ở nghĩa trang Hai-
ghết, London (Vương quốc Anh), Ăng-ghen đã viếng linh hồn Mác bằng một bài văn tế đặc
biệt,khác nhiều so với bài văn tế thông thường. Hôm nay,cô và các em sẽ tìm hiểu bài văn tế
trang trọng,thiêng liêng đó để hiểu thêm về vị lãnh tụ thiên tài ,về con người bất tử :Các Mác
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt
1
Lịch sử nhân loại vô cùng tự hào được chứng
kiến tình bạn gắn bó thân thiết của hai nhân vật
vĩ đại Các Mác và Ăng-ghen. Nói đến Mác là
đồng thời lịch sử nhắc tới Ăng-ghen và viết tên

Ăngghen, nhân loại luôn ghi cùng tên tuổi Mác.
Cô cùng các em sẽ đi tìm hiểu vài nét về Các
Mác và Ăng-ghen qua phần tiểu dẫn.
? Mời học sinh đọc phần tiểu dẫn về Ăng-ghen
và tóm tắt những hiểu biết về Ăng-ghen.

? Hãy nêu những hiểu biết của em về Các Mác.
- Giáo viên : Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh
luôn nhận định mình là học trò của Các Mác, Lê
Nin.
- Hoc thuyết về chủ nghĩa cộng sản của Mác đã
mở đường cho nhân loại bước vào kỉ nguyên
CNXH và Cộng sản chủ nghĩa. Đây là mô hình
xã hội lý tưởng mà đất nước ta đang cố gắng
xây dựng.
- Kế thừa những tinh hoa của triết học cổ điển
Đức và những di sản của triết học của nhân loại,
bằng những nghiên cứu tổng kết thực tiễn cách
mạng và khả năng sáng tạo thiên tài, Mác đã đặt
nền móng cho sự ra đời của triết học Mác-xít.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận dụng chủ
nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh và điều kiện cụ
thể của Việt Nam.
I. Tiểu dẫn

1. Tác giả Ăng-ghen (1820-1895)
- Tên đầy đủ là:Phi-đrích Ăng-ghen (Fried rich
Engels)
-Là nhà triết học người đức, nhà lý luận và hoạt động
cách mạng nổi tiểng của phong trào công nhân thế giới

và Quốc tế cộng sản.
- Sự nghiệp sáng tác: Ăng-ghen chủ yếu viết những
tác phẩm về triết học,chính trị,kinh tế,lịch sử.
2. Các Mác(1818-1883).
-Là nhà triết học và lý luận chính trị vĩ đại người
Đức, lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động.
-Sự nghiệp sáng tác gắn liền với cuộc đời hoạt
động chính trị.
- Tác phẩm tiêu biểu : Bộ tư bản(1864-1876).
2
- Em có hiểu biết gì về hoàn cảnh ra đời của tác
phẩm ?
- Bài điếu văn không chỉ biểu hiện tình cảm tiếc
thương của Ăng- ghen và những người cộng sản
trước một tổn thất to lớn không thể bù đắp mà
còn là bản tổng kết ngắn gọn, súc tích sự nghiệp
và những cống hiến vĩ đại của Các Mác.
- Yêu cầu học sinh đọc văn bản.
Hãy xác định thể loại của tác phẩm.
Em hiểu thế nào là văn tế ?
GV : Văn tế là thể loại văn viết để đọc trong
buổi lễ truy điệu, đưa tang. Các bài văn tế trung
đại thường được viết theo thể phú Đường luật
hoặc thơ song thất lục bát.(VD : Văn chiêu hồn -
Nguyễn Du). Các bài văn tế hiện đại thường
được viết bằng văn xuôi chính luận.
- Văn bản có thể chia làm mấy phần, nội dung
của từng phần ?
2. Tác phẩm “Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác ”

- Hoàn cảnh ra đời : Văn bản được Ăng – Ghen viết
sau thời điểm Các Mác qua đời và được ông đọc tại lễ
an táng Mác.
II. Đọc hiểu văn vản
1. Đọc - bố cục
Yêu cầu đọc : Giọng rõ ràng, dứt khoát, trang
nghiêm, mang tính hùng biện.
Thể loại, bố cục :
- Thể loại : Văn tế
-Bố cục : Văn bản gồm 7 đoạn và một câu kết luận,
chia làm 3 phần.
3
Sự ra đi của Mác được diễn tả qua không gian
và thời gian như thế nào?
Không gian thời gian ấy gợi cho em cảm nhận
gì ?
Trên cái nền không gian, thời gian ấy, sự ra đi
của Mác được tái hiện như thế nào ?
- Để diễn tả sự ra đi nhẹ nhàng của Mác, Ăng –
ghen đã sử dụng các bịên pháp nghệ thuật nào?
Tác dụng của chúng ra sao ?
Sự ra đi của Mác không chỉ để lại cho nhân loại
niềm tiếc thương vô hạn. Ăng- ghen còn đề cập
đến những mất mát của toàn nhân loại khi Mác
qua đời.
- Em hãy chỉ ra những dẫn chứng mà Ăng-ghen
đã sử dụng để nói về tầm quan trọng của Mác?
Em hãy nhận xét cách lập luận của Ăng –
+ Phần mở đầu (Đoạn 1,2) : Sự ra đi của Mác (Không
gian, thời gian, hệ quả )

+ Phần thứ hai (Đoạn 3,4,5,6) : Những cống hiến vĩ
đại của Mác.
+ Phần cuối: (Đoạn 7 và câu cuối cùng ) : Đánh giá
tổng quát giá trị của những cống hiến vĩ đại của Mác
với lịch sử nhân loại.
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Sự ra đi của Mác
- Không gian : Căn phòng
- Thời gian : Chiều ngày 14 tháng 3, vào lúc ba giờ
kém 15 phút.Vẻn vẹn chỉ có hai phút
→ Không gian, thời gian cụ thể đến mức chi tiết gợi
nên cái trang trọng, thiêng liêng của khoảnh khắc Mác
qua đời.
- Sự ra đi của Mác rất nhẹ nhàng : Ngủ thiếp đi trên
chiếc ghế bành nhưng là giấc ngủ nghìn thu.
- Nghệ thuật :
+ Những câu văn với giọng điệu trầm lắng, nhẹ nhàng.
+ Biện pháp nói giảm, nói tránh
→ Góp phần xoa dịu đau thương nhưng không làm
phai nhạt vị trí và tầm vóc Mác.
- Ăng – ghen đã chỉ ra rằng :
Con người đó ra đi là
một tổn thất không
sao luờng hết được
↓
Đối với giai cấp vô Một nỗi sản
đang đấu tranh ở trống vắng
4
ghen ?
Hiệu quả diễn đạt của cách lập luận đó như thế

nào ?
GV dẫn : Ngay trong phần mở đầu, Ăng – ghen
đã đánh giá rất cao về Mác “Nhà tư tưởng vĩ
đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện
đại”. Dựa vào đâu mà Ăng- ghen có thể nhận
định về người bạn của mình như vậy ? Đó là dựa
vào những đóng góp của Các Mác cho nhân
loại .
Cống hiến đầu tiên của Các Mác được Ăng-
ghen đề cập đến trong tác phẩm là gì ?
- Quy luật đó được đề cập cụ thể như thế nào ?
Em hãy diễn đạt cách hiểu của mình về quy luật
đó ( Gợi ý : Trong mối quan hệ giữa Cái ăn,
chỗ ở với làm chính trị, nghệ thuật, tôn giáo
thì cái nào có trước, cái nào quyết định cái
nào ?)
- GV : Luận điểm đó sau này đã được Mác khái
quát thành vấn đề lý luận triết học : “Cơ sở hạ
tầng gồm tư liệu sản xuất, cách sản xuất tư
liệu sản xuất, trình độ phát triển kinh tế sẽ
quyết định kiến trúc thượng tầng của xã hội
bao gồm các hình thức, thể chế nhà nước, tôn
giáo, văn học nghệ thuật…”Kiến trúc thượng
tầng lại tác động lại cơ sở hạ tầng.
châu Âu và châu Mĩ
↓
Đối với khoa học lịch sử
→ Lập luận theo kiểu kết cấu trùng điệp.
- Hiệu quả diễn đạt :
+ Sự ra đi của Mác trở thành một mất mát lớn của

nhân loại
+ Sự kính trọng và thương tiếc do đó được nhân lên
nhiều lần.
b. Những cống hiến to lớn và tầm vóc vĩ đại của
Mác
* Cống hiến vĩ đại thứ nhất
- Mác là người đã tìm ra “Quy luật phát triển của
lịch sử loài người”.
- Quy luật đó được đề cập cụ thể như sau : “Con
người trước hết cần có cái ăn, cái uống, quần áo và
chỗ ở, rồi sau đó mới có thể làm chính trị, khoa
học,nghệ thuật, tôn giáo”
→Trong mối quan hệ giữa “cái ăn…chỗ ở” với “làm
chính trị…tôn giáo” thì “cái ăn…chỗ ở” có trước và
quyết định đến “làm chính trị…tôn giáo”
→ Trong mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng tầng thì cơ sở hạ tầng quyết định
5