Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP á châu

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

CHU THỊ DUYÊN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

CHU THỊ DUYÊN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG VĂN BẰNG
XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

PGS.TS Hoàng Văn Bằng

Hà Nội – 2016

GS.TS.Nguyễn Kế Tuấn


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chƣa bao giờ đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin
cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ để thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các
thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả

Chu Thị Duyên


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của PGS. TS Hoàng Văn Bằng đã rất
nhiệt tình hƣớng dẫn cho tôi trong quá trình thực hiện bản luận văn này. Tôi cũng
rất biết ơn tập thể Giảng viên của trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia về
những kiến thức đã giảng dạy cho tôi trong chƣơng trình Thạc sĩ Quản trị kinh
doanh. Tôi cũng xin cảm ơn lãnh đạo cơ quan, các nhà chuyên môn, các đồng
nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi và đóng góp ý kiến quý báu giúp đỡ tôi trong quá

trình nghiên cứu đề tài này.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo, đồng nghiệp tại Ngân hàng
TMCP Á Châu và gia đình đã tạo điều kiện, động viên, giúp đỡ cũng nhƣ những ý
kiến đóng góp để tôi hoàn thành bản luận văn này.
Mặc dù đã nỗ lực nghiên cứu để hoàn thiện luận văn. Tuy nhiên, Luận văn
không thể tránh khỏi các thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình
của các thầy cô và các bạn quan tâm tới đề tài.
Trân trọng!


MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... iii
LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN CỦA QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ............................................... 4
1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu ...................................................... 4
1.2. Cơ sở lý luận về hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại ......... 7
1.2.1. Khái niệm về tín dụng ngân hàng ........................................................7
1.2.2 Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại ...........................................7

1.3 Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM ......................... 15
1.3.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng ......................................................15
1.3.2. Mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng ................................................16
1.3.3 Sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng ............................................16
1.3.4 Những nội dung chủ yếu của quản trị rủi ro tín dụng ........................17
1.3.5 Một số yêu cầu trong quản trị rủi ro tín dụng ....................................21
1.3.6 Những căn cứ chủ yếu để xác định mức độ rủi ro của tín dụng .........23

1.3.7 Trích lập dự phòng rủi ro tín dụng .....................................................27

1.4 Ảnh hƣởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh Ngân hàng
và nền kinh tế. ........................................................................................... 28
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN
CỨU ................................................................................................................ 30
2.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................ 30
2.1.1 Đề xuất quy trình nghiên cứu ..............................................................30
2.1.2 Quy trình nghiên cứu ..........................................................................30

2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................... 31


2.2.1 Phương pháp thu thập dữ liệu ............................................................31
2.2.2 Phương pháp xử lý dữ liệu ..................................................................33

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU ............................................... 35
3.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Á Châu .......................................... 35
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .....................................................35
3.1.2 Cơ cấu tổ chức ....................................................................................42
3.1.2 Tình hình hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng ACB từ năm 20122015 ..............................................................................................................43
Tổng tài sản ..................................................................................................43

3.2. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Á Châu .......................................................................................... 46
3.3. Kết quả quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Á Châu .......................................................................................... 60
3.4 Đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Á Châu .......................................................................................... 68

3.4.1 Những thành tựu đạt được ..................................................................68
3.4.2. Tồn tại và nguyên nhân ......................................................................72

CHƢƠNG 4: NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG HOẠT
ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á
CHÂU.............................................................................................................. 89
4.1. Định hƣớng và mục tiêu phát triển hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng
của Ngân hàng TMCP Á Châu. ................................................................ 89
4.1.1 Định hướng phát triển sản phẩm tín dụng ..........................................89
4.1.2 Định hướng phát triển theo đối tượng khách hàng ............................91
4.1.3 Định hướng củng cố và tăng cường quản lý tín dụng ........................93

4.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Á Châu .......................................................................................... 94


4.2.1. Xây dựng và hoàn thiện chính sách cho vay thích hợp ......................94
4.2.2 Hoàn thiện về quy trình cho vay .........................................................97

4.3 Các giải giải pháp nâng cao hoạt động quản trị rủi ro của Ngân hàng
Thƣơng mại cổ phần Á Châu. ................................................................... 99
4.3.1 Mục tiêu đề xuất giải pháp ..................................................................99
4.3.2 Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro tín
dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu ...........................................................101

4.4 Một số kiến nghị ............................................................................... 105
4.4.1 Những kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Á Châu ........................106
4.4.2 Những kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ................................107
4.4.3 Những kiến nghị đối với Nhà nước ...................................................108

KẾT LUẬN ................................................................................................... 110
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 111
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

ACB

Á Châu

2

CP

Cổ phẩn

3

KHCN

4

Loan CSR

5

NHNN

Ngân hàng nhà nƣơc

6

NHTM

Ngân hàng thƣơng mại

7

PFC

Nhân viên khách hàng cá nhân

8

RA

Nhân viên quan hệ khách hàng

9

RRTD

Rủi ro tín dụng

10

TMCP

Thƣơng mại cổ phần

11

TSBĐ

Tài sản bảo đảm

12

TTS

13

UBTD

Khách hàng cá nhân
Nhân viên hỗ trợ tín dụng

Tổng tài sản
Ủy ban tín dụng

i

DANH MỤC BẢNG
STT

Bảng

Nội dung

1

Bảng 3.1

Phân loại khỏan vay tại ACB

58

2

Bảng 3.2

Cơ cấu tín dụng giai đoạn 2012-2015

61

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

Dƣ nợ cho vay phân theo nhóm nợ tại ACB

67

5

Bảng 3.5

Quỹ dự phòng rủi ro tín dụng tại ACB

68

Tình hình kiểm soát nợ quá hạn tại ACB giai
đoạn 2012-2015

ii

Trang

66


DANH MỤC HÌNH
STT

Hình

Nội dung

Trang

1

Hình 1.1

Phân loại rủi ro tín dụng

8

2

Hình 1.2

Nguyên nhân gây rủi ro tín dụng

10

3

Hình 2.1

Thiết kế nghiên cứu Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân

30

hàng TMCP Á Châu
4

Hình 3.1

Biểu đổ số lƣợng chi nhánh và phòng go dịch qua các năm

39

5

Hình 3.2

Số lƣợng cán bộ nhân viên tại ACB từ năm 2011-2015

41

6

Hình 3.3

Sơ đồ tổ chức Ngân hàng TMCP Á Châu

43

7

Hình 3.4

Biểu đồ tổng tài sản ACB từ năm 2011-2015

44

8

Hình 3.5

Biểu đồ tổng dƣ nợ cho vay của ACB giai đoạn 2011-2015

45

9

Hình 3.6

Biểu đồ hoạt động huy động của ACB giai đoạn 2011-2015

46

10

Hình 3.7

Quy trình cấp tín dụng tại ACB

55

11

Hình 3.8

Biểu đồ cơ cấu dƣ nợ theo kỳ hạn giai đoạn 2012-2015

61

12

Hình 3.9

Biểu đồ cơ cấu theo ngành nghề kinh doanh giai đoạn

64

2012-2015
13

Hình 3.10 Biểu đồ cơ cấu theo thành phần kinh tế giai đoạn 2012-2015

65

14

Hình 3.11

72

Biểu đồ tỷ lệ nợ xấu của ACB từ năm 2012-2015

iii


LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Sau một thời gian tƣơng đối dài phát triển và đạt đƣợc những thành tựu nhất
định nhờ những đổi mới, Việt Nam đang bƣớc vào một thời kỳ khó khăn với các
thách thức từ bên trong và cả bên ngoài. Khi nền kinh tế gặp khó khăn thì hệ thống
ngân hàng cũng bộc lộ những hạn chế và yếu kém. Tốc độ tăng trƣởng tín dụng
giảm sút, tính thanh khoản gặp vấn đề trong những thời điểm nhất định, tỷ lệ nợ xấu
tăng cao… là những vấn đề rất đáng quan tâm của hệ thống ngân hàng hiện nay.
Hoạt động tín dụng hiện nay đóng vai trò quan trọng đối với các NHTM Việt Nam,
nó mang lại thu nhập chính (80% thu nhập từ hoạt động tín dụng) cho các NHTM.
Tuy nhiên, hoạt động tín dụng là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro nhất hiện nay.
Vì vậy, hoàn thiện chính sách quản trị rủi ro tín dụng là góp phần giảm thiểu rủi ro
tín dụng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM.. Chính vì vậy để
hạn chế tối đa rủi ro trong hoạt động tín dụng đòi hỏi mỗi Ngân hàng phải có những
chiến lƣợc phát triển khách hàng, chọn lọc khách hàng và kiểm soát hoạt động tín
dụng ngay từ những bƣớc ban đầu. Quản trị rủi ro tín dụng phụ thuộc vào nhiều yếu
tố nhƣ: Năng lực kiểm soát tín dụng, nghiệp vụ thẩm định khách hàng, kiểm soát
mục đích sử dụng vốn, năng lực thẩm định đánh giả khách hàng của nhân viên tín
dụng….Vì vậy việc phân tích đánh giá một cách toàn diện, sâu sắc hoạt động quản
trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TM và tìm ra giải pháp nâng cao hoạt động quản
trị rủi ro tín dụng là vấn đề cấp thiết . Việc chọn đề tài “ Quản trị rủi ro tín dụng của
Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Á Châu” với mục đích đánh giá đúng những khó
khăn, thách thức mà Ngân hàng Á Châu đang gặp phải, phân tích một cách toàn
diện về hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng của ACB để tìm ra những mặt hạn chế
cùng với các nguyên nhân và từ đó đề xuất những giải pháp, kiến nghị có tính khả
thi nhằm nâng cao hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của ACB trong thời gian tới,
góp phần đẩy mạnh sự phát triển hoạt động tín dụng trong điều kiện hội nhập.
Câu hỏi nghiên cứu

1

- Mục tiêu nghiên cứu luận văn nhằm trả lời cho 3 câu hỏi nhƣ sau:
+ Rủi ro tín dụng nguyên nhân là do đâu? Những nhân tố nào ảnh hƣờng đến
việc gây ra những rủi ro => nợ xấu trong hoạt động cấp tín dụng tại ACB?
+ Những khó khăn của Ngân hàng TMCP Á Châu trong hoạt động kiểm soát
rủi ro tín dụng là gì?
+ Những giải pháp gì để kiểm soát rủi ro tốt hơn trong việc cho vay tại Ngân
hàng TMCP Á Châu.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Việc nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích sau:
•

Hệ thống lại một số vấn đề cơ bản về hoạt động của ngân hàng thƣơng

mại và cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng trong giai đoạn hội
nhập quốc tế.
•

Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu, từ đó đƣa ra những mặt tích cực cũng nhƣ
những mặt hạn chế của công tác quản trị này.
•

Đề xuất một số giải pháp quản trị rủi ro tín dụng có thể áp dụng trong

thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro tại ngân hàng Á Châu.
Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa lý luận về hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Á Châu.
- Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân

hàng TMCP Á Châu
- Đề xuất phƣơng hƣớng nâng cao hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng TMCP Á Châu.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Á Châu
Phạm vi nghiên cứu.

2


- Giới hạn về mặt không gian: Nghiên cứu về hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng
tại Ngân hàng TMCP Á Châu.
- Giới hạn về mặt thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu về hoạt động Quản trị
rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu từ năm 2012-2015 và đề xuất giải
pháp cho giai đoạn phát triển đến năm 2020.
- Nội dung: Nghiên cứu hoạt động quản trị rủi ro và những mặt còn hạn chế
trong việc kiểm soát hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu.
4. Đóng góp khoa học của luận văn
Trên cơ sở kế thừa và phát triển các công trình nghiên cứu trƣớc đây, luận văn
tiếp tục nghiên cứu về hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á
Châu với những đóng góp, ý kiến sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại
- Tìm hiểu, phân tích và đánh giá những thành công, hạn chế trong công tác
quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Á Châu.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện việc quản trị rủi ro trong hoạt
động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu.
5. Kết cấu của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục các chữ viết, danh mục bảng,
biểu đồ, tài liệu tham khảo, dự kiến luận văn sẽ kết cấu thành 4 chƣơng.

Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận của quản trị rủi ro
tín dụng
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu
Chƣơng 3: Đánh giá thực trạng về quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Á Châu
Chƣơng 4: Đề xuất giải pháp tăng cƣờng hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Á Châu.

3


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA
QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu
Quản trị rủi ro tín dụng là đề tài nhiều nhà nghiên cứu giới chuyên môn và
nhiều tác giả đã đề cập trong việc quản lý và phát triển ngân hàng. Tuy đây không
phải là đề tài mới nhƣng mỗi tác giả lại tiếp cận theo những khía cạnh khác nhau,
những nét nhìn mới từ đó có những giải pháp thiết thực cho ngân hàng cho từng giai
đoạn cụ thể.
Các luận văn nghiên cứu trong nƣớc
- „„Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế việt nam
chi nhánh Bình Dương‟‟- Vũ Thị Thu Hiền, Đại học Kinh Tê TP. Hồ Chí Minh,
Luận văn thạc sỹ, 2013.
+ Luận văn nghiên cứu về hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Quốc tế Việt Nam và đã chỉ ra những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng
trong quá trình cấp tín dụng và trong việc kiểm soát hoạt động tín dụng
+ Luận văn đã đƣa ra những phƣơng án cũng nhƣ giải pháp để kiểm soát
hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Quốc tế hiệu quả hơn. Đồng thời chỉ ra những
mặt hạn chế và tồn tại trong quy trình cấp tín dụng

- „„ Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Hàng hải chi
nhánh Đà Nẵng‟‟ – Nguyễn Lê Hồng Uyên, Đại học Đà Nẵng, Luận văn thạc sỹ,
2013.
+ Luận văn nghiên cứu về cách thức quản lý trong hoạt động tín dụng tại Ngân
hàng TMCP Hàng Hải CN Đà Nẵng. Tác giả đi sâu vào phân tích những nguyên
nhân gây ra rủi ro tín dụng và việc quản lý kém hiệu quả trong cấp xét duyệt khoản
vay tại CN Đà Nẵng.
+ Trong bài nghiên cứu của mình từ những nguyên nhân đã xác định đƣợc tác
giả đã đƣa ra những giải pháp và những kiến nghị giúp Ngân hàng TMCP Hàng Hải
4


CN Đà Nẵng hạn chế đƣợc những rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng. Tác giả cũng
đƣa ra đƣợc những đề xuất nâng cao chất lƣợng trong quản lý rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Hàng Hải CN Đà Nẵng.
-

„„Nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tín dụng tại Vietcombank chi nhánh

TP Hồ Chí Minh‟‟ – Nguyễn Bình Minh, Đại học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh, Luận
văn thạc sỹ, 2011.
+ Luận văn chủ yếu nghiên cứu về chất lƣợng trong quản trị rủi ro tín dụng tại
Vietcombank CN TP Hồ Chí Minh. Tác giả đã chỉ ra những mặt còn hạn chế trong
việc quản trị rủi tín dụng nhƣ: Yếu kém trong thực hiện quy trình cấp tín dụng,
chính sách tín dụng chƣa hoàn chỉnh và phù hợp với thị trƣờng, việc quản lý giám
sát hồ sơ tín dụng chƣa chặt chẽ.
+ Luận văn đã đƣa ra những giải pháp trong việc rút ngăn quy trình cấp tín
dụng, những thủ tục „rƣờm rà‟‟, luận văn đã đóng góp cho quá trình quản trị tín
dụng tại CN TP. Hồ Chí Minh những phƣơng án kiểm tra giám sát hoạt động tín
dụng và nâng cao chất lƣợng quản trị rủi ro đƣợc tốt hơn.

Những luận văn trên hầu hết đã hệ thống hóa đầy đủ lý luận về quản trị rủi ro
tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại và nêu ra đƣợc tầm quan trọng của việc quản trị
rủi ro tín dụng trong nền kinh tế cạnh tranh hiện nay. Thêm vào đó các luận văn trên
cũng đƣa ra những giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng tại một số chi nhánh
nhất định thuộc ngân hàng cụ thể.
Một số luận văn, bài nghiên cứu đối tƣợng ngân hàng thƣơng mại cổ Á Châu
nhƣ sau:
-

„„ Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Á Châu chi

nhánh Sài Gòn‟‟ – Nguyễn Ngọc Hân, Đại học Ngoại thƣơng, Luận văn thạc sỹ,
2010
+ Luận văn chủ yếu nghiên cứu những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Á Châu CN Sài Gòn nhƣ: Do yếu kém về nhân sự, năng lực quản
lý và sự thiếu chặt chẽ trong quản trị rủi ro, CN Sài Gòn chƣa kịp thời đánh giá tài
chính của khách hàng sau cho vay dẫn đến rủi ro về khả năng trả nợ gây ra nợ xấu...
5


+ Luận văn đã đƣa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro
tín dụng, đồng thời nêu lên những đề xuất thiết thực góp phần cải tiến hoạt động
quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu CN Sài Gòn tốt hơn.
- „„ Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Á Châu CN Bình Thạch‟‟ –
Nguyễn Văn Anh, Đại học Kinh Tế, Luận văn thạc sỹ, 2011
+ Luận văn chủ yếu phân tích làm rõ những tồn tại còn yếu kém trong quản trị
rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu CN Bình Thạch. Từ đó tác giả đi phân
tích đánh giá những ảnh hƣởng của những rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh
của ACB – CN Bình Thạch.
+ Từ việc phân tích đánh giá và nhận định của mình tác giả đã đề xuất ra những giải

pháp thiết thực nhằm cải thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. Đồng thời, tác giả
cũng đã xây dựng những phƣơng án trong việc quản lý, kiểm soát sau cho vay tại
CN Bình Thạch đƣợc tốt hơn trong tƣơng lai.
Có thể thấy rằng đề tài quản trị rủi ro tín dụng đã đƣợc nghiên cứu ở rất
nhiều luận văn. Mỗi một đề tài nghiên cứu có cách tiếp cận khác nhau, và từ đó
cách giải quyết vấn đề cũng khác nhau.
Với các đề tài nghiên cứu về đối tƣợng ngân hàng TMCP Á Châu hầu hết chỉ tập
trung nghiên cứu tại một địa điểm chi nhánh cụ thể mà chƣa triển khai trên toàn hệ
thống. Thêm vào đó do sự đóng góp của các chuyên gia đầu ngành kinh tế còn chƣa
sâu nên chƣa nêu bật đƣợc vấn đề cần nghiên cứu và cũng chƣa đƣa đƣợc những giải
pháp đặc thù để giải quyết những vƣớng mắc, khó khăn tại ngân hàng Á Châu.
Với đề tài của mình sau khi nghiên cứu, ngoài việc tổng hợp các lý thuyết về
quản trị rủi ro tín dụng, tác giả mong muốn với những kinh nghiệm thực tiễn đang
có tại ngân hàng Á Châu có thể đào saai, tìm hiểu kỹ hơn về hoạt động quản trị rủi
ro tín dụng cũng nhƣ kiểm soát các rủi ro tín dụng nhằm phát triển tín dụng một
cách an toàn và hiệu quả hơn.

6


1.2. Cơ sở lý luận về hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại
1.2.1. Khái niệm về tín dụng ngân hàng
Tín dụng ngân hàng là mối quan hệ vay mƣợn giữa ngân hàng với các tổ chức,
cá nhân và các doanh nghiệp khác trong xã hội. Nó không phải là quan hệ dịch
chuyển vốn trực tiếp từ nơi tạm thời thừa vốn sang nới thiếu vốn mà là quan hệ dịch
chuyển vốn gián tiếp thông qua một tổ chức trong gian đó là ngân hàng. Tín dụng
ngân hàng cũng mang bản chất chung của quan hệ tín dụng đó là quan hệ vay mƣợn
có hoàn trả cả vốn và lãi sau một thời gian nhất định mà cả hai bên cùng có lợi.
Hoạt động tín dụng của NHTM dựa trên một số các nguyên tắc nhất định
nhằm đảm bảo tính an toàn và khả năng sinh lời. Các nguyên tắc này đƣợc cụ thể

hóa trong các quy định:
- Khách hàng phải cam kết hoàn trả nợ gốc và lãi vay đúng thời hạn đã thỏa
thuận trong hợp đồng tín dụng
- Khách hàng phải cam kết sử dụng vốn vay theo đúng mục đích đã thỏa thuận
trong hợp đồng tín dụng.
- Mục tiêu của NHTM luôn đặt ra khi cấp tín dụng là thu hồi đƣợc gốc, lãi vay
và phí ( nếu có) theo thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. Quan hệ tín
dụng sẽ kết thúc khi |Ngân hàng thu hồi hết nợ gốc, lãi vay và các khoản phí(nếu
có). Một số trƣờng hợp Khách hàng đã không hoàn trả hoặc trả không đầy đủ, đúng
hạn thì Ngân hàng xem xét tìm ra nguyên nhân là rất quan trọng để giúp Ngân hàng
kịp thời đƣa ra các quyết định mới liên quan đến tính an toàn của khoản tín dụng.
1.2.2 Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại
1.2.2.1 Định nghĩa rủi ro tín dụng
- Rủi ro: Là những biến cố không mong đợi khi xảy ra dẫn đến tổn thất về tài
sản của Ngân hàng, giảm sút lợi nhuận thực tế so với dự kiến hoặc phải bỏ ra một
khoản chi phí để có thể hoàn thành một nghiệm vụ tài chính nhất định.
- Trong tài liệu “ Financial Institutions Management- A moder Perpective “ A
Saunder và H. Lange định nghĩa rủi ro tín dụng là khoản lỗ tiềm năng khi ngân hàng cấp
tín dụng cho một khách hàng không thể đƣợc thực hiện đầy đủ về cả số lƣợng và thời hạn.
7


- Theo khoản 1 điều 2 Quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để
xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng ban hành kèm theo
quyết định 493/2005/QĐ – NHNN ngày 22/04/2005 của thống đốc ngân hàng nhà nƣớc
thì “ Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng là khả năng xảy ra
tổn thấp trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực
hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết”
Từ những định nghĩa trên ta có thể rút ra các nội dung cơ bản của rủi ro tín dụng:
 Rủi ro tín dụng khi ngƣời vay sai hẹn trong thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo hợp

đồng bao gồm: vốn vay hoặc lãi vay. Đó có thể là do khách hàng trế hẹn
hoặc không thanh toán.
 Rủi ro tín dụng sẽ dẫn đến tổn thất tài chính, tức là giảm thu nhập ròng và
giảm giá trị thị trƣờng của vốn. Có thể dẫn đến thua lỗ hoặc ở mức độ cao là
phá sản.
1.2.2.2 Phân loại tín dụng ngân hàng
Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng đƣợc phân chia thành
các loại sau :

Rủi ro tín dụng

Rủi ro giao dịch

Rủi ro lựa
chọn

Rủi ro
bảo đảm

Rủi ro danh
mục

Rủi ro
nghiệp vụ

Rủi ro nội
tại

Rủi ro tập
trung

Hình 1.1: Phân loại rủi ro tín dụng
 Rủi ro giao dịch : Là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân
phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh
8


giá khách hàng. Rủi ro giao dịch có ba bộ phận chính là rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo
đảm và rủi ro nghiệp vụ
 Rủi ro lựa chọn : Là rủi ro liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích tín
dụng, khi ngân hàng lựa chọn những phƣơng án vay vốn có hiệu quả để ra quyết
định cho vay.
 Rủi ro bảo đảm : Phát sinh từ các tiêu chuẩn bảo đảm nhƣ ngƣời bảo lãnh,
ngƣời đồng ký vay, các loại tài sản bảo đảm, chủ thể bảo đảm, cách thức bảo đảm
và tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản bảo đảm.
 Rủi ro nghiệp vụ : Là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và
hoạt động cho vay, cách thức phân tích đánh giá khách hàng, xếp hạng rủi ro và kỹ
thuật xử lý các khoản cho vay có vấn đề.
 Rủi ro danh mục : Là một hình thức rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát
sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng đƣợc phân
chia thành 2 loại: Rủi ro nội tại và Rủi ro tập trung:
 Rủi ro tập trung: Là trƣờng hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều
đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng
một lĩnh vực kinh tế hay cùng một vùng địa lý.
 Rủi ro nội tạng : Xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính
riêng biệt bên trong của chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất phát từ
đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn.

9

1.2.2.3. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng

Hình 1.2 Nguyên nhân gây rủi ro tín dụng
 Nguyên nhân chủ quan
 Môi trường tự nhiên
Trong điều kiện Việt Nam còn phụ thuộc quá nhiều vào nền sản xuất nông
nghiệp, công nghiệp phục vụ nông nghiệp và thủ công nghiệp.... vì vậy những biến
động lớn về thời tiết gây ảnh hƣởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều kiện tự
nhiên là yếu tố khó dự báo, nó thƣờng xảy ra bất ngờ với thiệt hại lớn nằm ngoài
tầm kiểm soát của con ngƣời. Do đó khi có thiên tai xảy ra khách hàng của ngân
hàng sẽ có nguy cơ tổn thất lớn, nguồn thu bị ảnh hƣởng....điều đó đồng nghĩa với
việc ngân hàng phải gánh vác rủi ro với khách hàng của mình. Rủi ro do những diễn
biến bất lợi của môi trƣờng tự nhiên là rủi ro bất khả kháng và khi nó xảy ra thƣờng
đem lại thiệt hại lớn cho các đơn vị kinh doanh và cho các ngân hàng tài trợ.
 Môi trường pháp lý
10


Ngân hàng là loại hình kinh doanh tiền tệ đặc biệt hoạt động của nó tác động
tới toàn bộ nền kinh tế. Bởi vậy nó chịu sự kiểm soát khắt khe của cơ quan quản lý
Nhà nƣớc. Sự bất lợi của môi trƣờng pháp lý, kém hiệu quả của cơ quan quản lý các
cấp trong việc triển khai các quy định của pháp luật sẽ đẩy ngân hàng vào điều kiện
kinh doanh tín dụng gặp nhiều rủi ro.
 Môi trường kinh tế
Môi trƣờng kinh tế có ảnh hƣởng đến sức mạnh tài chính của ngƣời đi vay và
thiệt hại hay thành công của ngƣời cho vay.Sự hƣng thịnh hay suy thoái của chu kỳ
kinh doanh cũng ảnh hƣởng đến lợi nhuận của ngƣời đi vay. Khi nền kinh tế ở giai
đoạn hƣng thịnh ngƣời vay hoạt động kinh doanh tốt, các nhân tố tài chính là an
toàn hơn, do đó rủi ro tín dụng giảm. Mặt khác, trong giai đoạn khủng hoảng tình

hình kinh doanh của ngƣời vay bị giảm sút: lợi nhuận giảm, hàng tồn kho tăng, các
khoản phải thu chậm-khó thanh toán ...kéo theo đó là sự suy giảm của các chỉ tiêu
tài chính, các nhân tố đảm bảo cho sự an toàn của khoản vay tại ngân hàng, khả
nang thanh toán các khoản nợ yếu đi dẫn rủi ro tín dụng tăng lên đối với ngân hàng.
 Nguyên nhân khách quan
 Nguyên nhân từ phía khách hàng vay
- Thiếu năng lực tài chính: Khách hàng vay vốn không đủ năng lực tài chính
để trả nợ, dẫn đến việc chậm thanh toán, khách hàng không có khả năng trả nợ gốc
và cả lãi vay.
- Thiếu năng lực pháp lý: Khi khách hàng thiếu năng lực pháp lý thì việc thu
hồi nợ của ngân hàng gặp khó khăn do xảy ra mâu thuẫn trong việc tranh chấp.
- Sử dụng vốn sai mục đích: Đây là nguyên nhân rất dễ gây ra rủi ro cho ngân
hàng do khách hàng dùng vốn vay không đúng mục đích nhƣ đã thỏa thuận với
ngân hàng=> khách hàng làm ăn thua lỗ, mất hết cả vốn vay.
- Khách hàng có tƣ cách không tốt: Là trƣờng hợp khách hàng chây lì cố tình
không trả nợ, đây là trƣờng hợp xấu nhất. Trên thực tế cho thấy yếu tố về đạo đức
của khách hàng là quan trọng, ngƣời đi vay có khả năng trả nợ nhƣng cố tình không
trả, lừa đảo chiếm đoạt tiền vay của ngân hàng.
11


- Do hoàn cảnh gia đình gặp khó khăn nhƣ bị sa thải, thất nghiệp, tai nạn =>
mất nguồn thu không có khả năng trả nợ.
 Nguyên nhân từ phía ngân hàng
- Do ngân hàng không có đầy đủ số liệu để đánh giá khách hàng...dẫn đến việc
xác định sai hiệu quả phƣơng án vay vay vốn, xác định thời hạn cho vay và trả nợ
không phù hợp với phƣơng án kinh doanh của khách hàng.
- Sự lỏng lẻo trong quá trình kiểm tra giám sát khi cho vay nên không phát
hiện kịp thời hiện tƣợng sử dụng vốn vay không đúng mục đích.
- Tin tƣởng vào tài sản thế chấp, bảo lãnh, bảo hiểm coi đó là vật chất bảo đảm

chắc chắn cho sự thu hồi nợ gốc và lãi tiền vay.
- Chạy theo số lƣợng mà xao lãng việc coi trọng chất lƣợng khoản vay.
- Ngân hàng có thể thiếu một bộ phận ( kiểm soát tín dụng) chuyên theo dõi
quản lý rủi ro, hoạt động kiểm tra sau giải ngân.
- Do cán bộ tín dụng thiếu chặt chẽ trong quá trình cho vay, hay quy trình
chƣa phù hợp.
- Ngân hàng vi phạm nguyên tắc trong cho vay: sai tỷ lệ cho vay-vƣợt tài sản,
nhận tài sản của ngƣời thân quen không phải ruột thịt nhƣ bạn bè, họ hàng bà con xa.
- Do chất lƣợng cán bộ tín dụng thấp, chƣa đƣợc đào tạo chuẩn hóa, cán bộ tín
dụng vi phạm đạo đức trong cho vay.
- Trong thời điểm hiện nay có quá nhiều Ngân hàng=> mức độ cạnh tranh cao
hơn=> khách hàng có nhiều sự lựa chọn Ngân hàng=> Nhân viên thẩm định khó khăn
trong việc thu thập thông tin, chứng từ là để đánh giá năng lực của khách hàng.
 Nguyên nhân từ tài sản thế chấp
- Giá cả các tài sản bảo đảm biến động theo chiều hƣớng bất lợi : nhƣ giá trị
tài sản của thị trƣờng giảm không bù đắp đƣợc cho các khoản vay tín dụng khi xảy
ra rủi ro. Sự biến động của tài sản bảo đảm còn phụ thuộc vào đặc tính của tài sản
và thị trƣờng giao dịch các tài sản mà khách hàng đang thế chấp tại ngân hàng.

12


- Tài sản thế chấp khó định giá: tài sản không có thông tin giao dịch, đất méo
mó khó bán, giá trị tài sản biến động nhanh trên thị trƣờng....có thể dẫn đến tình
trạng ngân hàng định giá tài sản quá cao-không tƣơng ứng với khoản vay.
- Tài sản thế chấp gặp khó khăn khi giao dịch trên thị trƣờng bất động sản,
điều này gây ra rủi ro cho ngân hàng bởi khi khoản tín dụng gặp rủi ro thì có thể
việc phát mại tài sản bảo đảm không giúp thu hồi đƣợc giá trị khoản vay.
- Tài sản bảo đảm gặp tranh chấp về pháp lý nhƣ : tranh chấp về giao dịch bảo
đảm, thiếu cơ sở pháp lý cho việc xử lý tài sản bảo đảm.

1.2.2.4. Hậu quả của rủi ro tín dụng
Khi rủi ro tín du ̣ng xảy ra sẽ làm ảnh hƣởng xấu đến rất nhiều chủ .thể
Đầu tiên là
bản thân các ngân hàng và khách hàng đi vay, sau đó là tác động đến cả nền kinh tế.
Thứ nhẩt, Hậu quả của rủi ro tín dụng đối với ngân hàng
- Việc không thu hồi đƣợc nợ (gốc, lãi và các khoản phí) làm cho nguồn vốn
của các NHTM bị thất thoát, trong khi đó, các ngân hàng này vẫn phải chi trả tiền
lãi cho nguồn vốn hoạt động, làm cho lợi nhuận bị giảm sút. Nếu lợi nhuận không
đủ thì ngân hàng còn phải dùng chính vốn tự có của mình để bù đắp thiệt hại. Điều
này có thể làm ảnh hƣởng đến quy mô hoạt động của các NHTM.
- Tỷ lệ nợ quá hạn cao làm cho uy tín, niềm tin vào tiềm lực tài chính của ngân
hàng bị suy giảm, dẫn đến làm giảm khả năng huy động vốn của ngân hàng, nghiêm
trọng hơn nó có thể dẫn đến rủi ro thanh khoản, đẩy ngân hàng đến bờ vực phá sản
và đe dọa sự ổn định của toàn bộ hệ thống ngân hàng.
Thứ hai, Hậu quả của rủi ro tín dụng đối với khách hàng
- Nếu khách hàng không có khả năng thanh toán gốc(lãi) cho ngân hàng thì họ gần
nhƣ không có cơ hội tiếp cận vốn ở các tất cả các tổ chức tín dụng do đã bị mất uy tín.
- Cơ hội tiếp cận vốn vay của các chủ thể khác cũng bị hạn chế hơn do ngân
hàng thắt chặt tín dụng.
- Chủ thể gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng có nguy cơ không thu hồi đƣợc
khoản tiền gửi và lãi nếu nhƣ ngân hàng lâm vào tình trạng phá sản.
Thứ ba: Hậu quả của rủi ro tín dụng đối với nền kinh tế:
13


- Hệ thống ngân hàng có mối quan hệ chặt chẽ với nền kinh tế, là kênh thu hút
và cung cấp tiền cho các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong nền kinh tế. Do đó,
rủi ro tín dụng có ảnh hƣởng trực tiếp đến nền kinh tế
- Rủi ro tín dụng khi ến cơ hội tiếp cận vốn mở rộng hoạt động sản xuất kinh
doanh hoặc tiêu dùng của các khách hàng bị hạn chế, ảnh hƣởng xấu đến khả năng

tăng trƣởng của nền kinh tế
- Khi có một ngân hàng lâm vào tình trạng khó khăn dẫn đến phá sản, thì hiệu
ứng dây chuyền rất dễ xảy ra trong toàn bộ hệ thống ngân hàng, gây nên khủng
hoảng đối với toàn bộ nền kinh tế, ảnh hƣởng tiêu cực đến đời sống xã hội và sự
phát triển của đất nƣớc.
 Kinh nghiệm quản trị tín dụng của ngân hàng Citibank
Một trong những tập đoàn tài chính có hiệu quả kinh doanh đƣợc đánh giá cao
trên thế giới là Citigroup. Trong môi trƣờng hoạt động ngân hàng, Citibank đã xây
dựng một khung quản trị rủi ro, trong đó bao gồm các chính sách tín dụng đƣợc
tuyên bố một cách rõ ràng, quy trình quản lý rủi ro. Mô hình tín dụng thƣơng mại
đƣợc tiêu chuẩn hóa và phải trải qua 3 giai đoạn của quá trình xét duyệt: gặp gỡ
khách hàng, thẩm định, thực hiện giao dịch. Ba giai đoạn trong chính sách tín dụng
chủ chốt của Citibank bao gồm: hình thành chiến lƣợc và kế hoạch cho vay; tiến
hành cho vay khách hàng; đánh giá và báo cáo thực thi. Trong các giai đoạn này
trách nhiệm của các bộ phận tham gia đƣợc thể hiện một cách rất cụ thể, rõ ràng
nhƣ sau:
Uỷ ban quản lý (Management Committee) thực hiện các nhiệm vụ: thiết lập
mục tiêu hoạt động và tiêu chuẩn danh mục đầu tƣ đối với ngân hàng; đặt hạn mức
tín dụng đối với Uỷ ban chính sách tín dụng.
Uỷ ban chính sách tín dụng (Credit Policy Committee) thực hiện các nhiệm
vụ sau: đặt ra hạn mức tín dụng cùng với Uỷ ban quản lý; xây dựng chính sách tín
dụng; quản lý và đánh giá danh mục đầu tƣ và quản trị rủi ro.
Bộ phận quản trị rủi ro (Line Management) thực thi các nhiệm vụ: lập ra
chiến lƣợc kinh doanh; nhận định thị trƣờng mục tiêu và mức chấp nhận rủi ro; gặp
14


gỡ khách hàng và đánh giá rủi ro, xét duyệt dƣ nợ rủi ro; theo dõi việc hoàn trả và
các hồ sơ tín dụng, theo dõi và duy trì giao dịch, giải ngân cho nhà đầu tƣ: theo dõi
các vấn đề phát sinh trong quá trình tín dụng; xúc tiến tiến độ khoản vay.

Mục tiêu của quy trình tín dụng hiệu quả là đảm bảo ngân hàng hoạt động
đạt hiệu quả cao, rủi ro đƣợc giảm thiểu một cách thấp nhất với lợi nhuận mục tiêu
 Kinh nghiệm quản trị tín dụng của tập đoàn ngân hàng ING
Hoạt động quản trị tín dụng ở từng ngân hàng có những đặc điểm cơ bản
giống nhau, tuy nhiên không hoàn toàn giống nhau vì nó tùy thuộc vào một loạt các
yếu tố nhƣ trình độ phát triển, tính chất hoạt động, các hình thức sở hữu, quan niệm
của lãnh đạo ngân hàng... Để hƣớng tới một hoạt động chuẩn hóa có hiệu quả ta có
thể nghiên cứu xem xét kinh nghiệm quản trị tín dụng của tập đoàn ING, đây là tập
đoàn lớn hoạt động trên toàn cầu về lĩnh vực bảo hiểm, ngân hàng, hiện đang đƣợc
coi là đơn vị hàng
đầu của Châu Âu về hiệu quả quản trị rủi ro nói chung, trong đó có quản trị tín dụng
với một số đặc điểm nhƣ sau:
- Bộ máy độc lập, quản lý chung.
- Rạch ròi về thẩm quyền quyết định tín dụng.
- Xây dựng hạn mức tín dụng nội bộ và cho khách hàng.
- Lƣợng hóa rủi ro tín dụng, chủ động đối phó
1.3 Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM
1.3.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng
Quản trị rủi ro tín dụng là việc các ngân hàng thƣơng mại áp dụng các
nguyên lý, các phƣơng pháp và kinh nghiệm quản trị ngân hàng vào hoạt động kinh
doanh của ngân hàng mình để giám sát phòng ngừa, hạn chế và giảm thiểu rủi ro
trong hoạt động tín dụng đầu tƣ và các hoạt động kinh doanh khác để ngăn chặn tổn
thất thiệt hại cho ngân hàng, đồng thời không ngừng nâng cao sức mạnh của ngân
hàng trên thƣờng trƣờng. Quản trị rủi ro tín dụng là bộ phận quan trọng trong chiến
lƣợc kinh doanh của mỗi NHTM.

15