ĐỀ TÀI ĐỊNH HƯỚNG GIÁ TRỊ HÔN NHÂN CỦA THANH NIÊN THEO ĐẠO THIÊN CHÚA Ở HÀ NỘI HIỆN NAY (Nghiên cứu tại nhà thờ Thái Hà và nhà thờ Thạch Bích)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------

BÙI PHƢƠNG THANH

ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ HÔN NHÂN CỦA THANH
NIÊN THEO ĐẠO THIÊN CHÚA Ở HÀ NỘI HIỆN NAY
(Nghiên cứu tại nhà thờ Thái Hà và nhà thờ Thạch Bích)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH XÃ HỘI HỌC

Hà Nội – 2013


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------

BÙI PHƢƠNG THANH

ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ HÔN NHÂN CỦA THANH
NIÊN THEO ĐẠO THIÊN CHÚA Ở HÀ NỘI HIỆN NAY
(Nghiên cứu tại nhà thờ Thái Hà và nhà thờ Thạch Bích)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH XÃ HỘI HỌC
MÃ SỐ: 60 31 30

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Hoàng Thu Hƣơng

Hà Nội – 2013


MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................... 1
2. Ý nghĩa nghiên cứu ..................................................................................... 2
2.1. Ý nghĩa lý luận ....................................................................................... 2
2.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................... 3
3. Tổng quan nghiên cứu ................................................................................ 3
3.1. Những nghiên cứu về định hướng giá trị của thanh niên nói chung .... 3
3.2. Những nghiên cứu về định hướng giá trị hôn nhân ............................... 6
3.3. Những nghiên cứu về gia đình Thiên chúa giáo .................................. 10
4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu............................................................... 11
4.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................ 11
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 11
5. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu............................................. 11
5.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 11

5.2. Khách thể nghiên cứu .......................................................................... 11
5.3. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................. 12
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 13
6.1. Phương pháp luận ................................................................................ 13
6.2. Phương pháp nghiên cứu xã hội học ................................................... 14
6.2.1. Phân tích tài liệu ........................................................................... 14
6.2.2. Phỏng vấn sâu ............................................................................... 14
6.2.3. Phương pháp trưng cầu ý kiến...................................................... 14
7. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu ........................................ 16
7.1. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................. 16
7.2. Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................... 16


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

NỘI DUNG CHÍNH ...................................................................................... 18
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI........... 18
1. 1.Khái niệm công cụ .................................................................................. 18
1.1.1. Khái niệm giá trị ............................................................................... 18
1.1.2. Khái niệm định hướng giá trị............................................................ 18
1.1.3. Khái niệm hôn nhân .......................................................................... 20
1.1.4. Định hướng giá trị hôn nhân ............................................................ 21
1.1.5. Thanh niên......................................................................................... 21
1.1.6. Thiên chúa giáo................................................................................. 21

1.2. Lý thuyết áp dụng .................................................................................. 22
1.2.1. Lý thuyết sự lựa chọn hợp lý ............................................................ 22
1.2.2. Lý thuyết hành động xã hội ............................................................... 23
1.2.3. Lý thuyết xã hội hóa .......................................................................... 24
1.3. Sơ lƣợc về địa bàn nghiên cứu .............................................................. 26
1.3.1. Giáo xứ Thạch Bích .......................................................................... 26
1.3.2. Giáo xứ Thái Hà ............................................................................... 27
CHƢƠNG 2: ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ VỀ TÌNH YÊU CỦA THANH
NIÊN THEO ĐẠO THIÊN CHÚA TẠI GIÁO XỨ THÁI HÀ VÀ
THẠCH BÍCH ............................................................................................... 28
2.1. Quan niệm về tình yêu ........................................................................... 28
2.1.1. Quan niệm tình yêu nam nữ nói chung trong xã hội hiện đại .......... 28
2.1.2. Quan niệm về tình yêu nam, nữ theo Thiên chúa giáo ..................... 35
2.2. Quan niệm về mối quan hệ giữa tình yêu và tình dục ........................ 38
2.2.1. Nhận thức về quan điểm của đạo Thiên chúa đối với vấn đề tình dục
trước hôn nhân ............................................................................................ 38
2.2.2. Quan niệm của về tình dục trước hôn nhân ...................................... 40
2.3. Quan niệm về hôn nhân......................................................................... 44


2.3.1. Tầm quan trọng của hôn nhân .......................................................... 44
2.3.2. Mối quan hệ giữa tình yêu, hôn nhân và sự nghiệp.......................... 46
CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ KHI KẾT HÔN CỦA THANH
NIÊN THEO ĐẠO THIÊN CHÚA TẠI GIÁO XỨ THÁI HÀ VÀ
THẠCH BÍCH ............................................................................................... 53
3.1. Định hƣớng lựa chọn bạn đời ............................................................... 53
3.1.1.Về trình độ học vấn của người bạn đời ............................................. 54
3.1.2. Về nghế nghiệp của người bạn đời ................................................... 58
3.1.3. Về phẩm chất, đạo đức của người bạn đời ....................................... 60
3.1.4. Về tôn giáo của người bạn đời.......................................................... 63

3.2. Một số đặc điểm về đời sống gia đình của nhóm thanh niên theo đạo
Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích đã kết hôn ...................... 67
3.3.1. Phân công lao động trong gia đình .................................................. 67
3.3.2. Sử dụng các biện pháp tránh thai ..................................................... 72
3.3.3. Dự định về con cái ............................................................................ 75
3.3. Vai trò của Thiên chúa giáo đối với định hƣớng giá trị hôn nhân của
thanh niên theo đạo Thiên chúa tại nhà thờ Thái Hà và Thạch Bích...... 78
KẾT LUẬN .................................................................................................... 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1: Cơ cấu mẫu

15

Bảng 2.1: Định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa về
tình yêu nam, nữ nói chung trong xã hội hiện đại

30

Bảng 2.2: Tương quan địa bàn nhà thờ với những quan niệm về tình
yêu nam nữ nói chung trong xã hội hiện đại của thanh niên theo đạo
Thiên chúa

33

Bảng 2.3: Tương quan giữa giới và quan niệm về tình yêu nói chung
của thanh niên theo đạo Thiên chúa giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích

34

Bảng 2.4: Định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa về
tình yêu nam, nữ của Thiên chúa giáo

35

Bảng 2.5: Định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại
giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích về mối quan hệ giữa tình yêu và tình
dục trước hôn nhân

41

Bảng 2.6: Tương quan giới tính và quan niệm của thanh niên theo đạo
Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích về mối quan hệ giữa
tình yêu và tình dục trước hôn nhân

43

Bảng 2.7: Đánh giá về mức độ ưu tiên giữa tình yêu – hôn nhân và sự

nghiệp của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và
Thạch Bích (Tỷ lệ %)

47

Bảng 2.8: Tương quan giữa giới tính và mục đích chính của hôn nhân
theo theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích (Tỷ lệ %)

51

Bảng 3.1: Định hướng giá trị về trình độ học vấn của người bạn đời
của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích
(Tỷ lệ %)
Bảng 3.2: Tương quan giới và định hướng giá trị về trình độ học vấn

55


người bạn đời tương lai của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ
Thái Hà và Thạch Bích (Tỷ lệ %)

56

Bảng 3.3: Tương quan giữa địa bàn khảo sát với định hướng giá trị về
trình độ học vấn người bạn đời của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại
giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích (Tỷ lệ %)

57

Bảng 3.4: Tương quan giữa giới tính với định hướng giá trị về nghề

nghiệp người bạn đời của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ
Thái Hà và Thạch Bích (Tỷ lệ %)

60

Bảng 3.5: Dự định kết hôn của những thanh niên có người yêu không
theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích (Tỷ lệ %)

64

Bảng 3.6: Một số khó khăn của thanh niên theo đạo Thiên chúa khi có
vợ hoặc chồng không theo đạo Thiên chúa (Tỷ lệ %)

65

Bảng 3.7:Trách nhiệm chính về những công việc trong gia đình của
người vợ và chồng trong những gia đình thanh niên theo đạo Thiên
chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích đã kết hôn(Tỷ lệ %)

70

Bảng 3.8: Việc lựa chọn các biện pháp tránh thai của thanh niên theo
đạo Thiên chúa đã kết hôn tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích(Tỷ lệ %)

73

Bảng 3.9: Mức độ sử dụng các biện pháp tránh thai của phụ nữ có
chồng đang trong độ tuổi sinh đẻ (Tỷ lệ %)

74

Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

DANH MỤC CÁC BIỂU
Trang
Biểu 2.1: Đạo Thiên chúa và vấn đề quan hệ tình dục trước hôn nhân

39

Biểu 2.2: Thanh niên theo đạo Thiên chúa đánh giá trị về tầm quan
trọng của hôn nhân

45

Biểu 2.3: Thanh niên theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và
Thạch Bích quan niệm về mục đích chính của hôn nhân

50

Biểu 3.1: Định hướng giá trị về nghiệp của người bạn đời của thanh
niên theo đạo Thiên chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích

59

Biểu 3.2: Định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa tại
giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích về phẩm chất của người bạn đời

61

Biểu 3.3: Dự định về số con trong gia đình thanh niên theo đạo Thiên
chúa tại giáo xứ Thái Hà và Thạch Bích

77


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thiên chúa giáo được truyền vào Việt Nam một cách chính thức và có
hệ thống từ đầu thế kỷ XVII. Hiện nay, Việt Nam có tỷ lệ Công giáo tương
đối cao so với khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Thiên chúa giáo đã có vai
trò rất lớn và có ảnh hưởng không nhỏ đối với đời sống xã hội của những
người theo đạo Thiên chúa trong đó phải kể đến vấn đề hôn nhân.
Với mỗi con người, hôn nhân là một việc trọng đại đánh dấu một bước
ngoặt quan trọng về sự trưởng thành không chỉ trong tâm sinh lý mà cả trong
nhận thức và trách nhiệm xã hội. Hôn nhân và gia đình là một trong những thể
chế cổ xưa nhất của loài người. Hôn nhân không phải chỉ là một định chế
thuần tuý của con người, mà trước hết còn nằm trong chương trình của Thiên
Chúa, khi Ngài dựng nên con người có nam có nữ, và mời gọi họ: “Hãy sinh
sôi nảy nở cho nhiều, đầy mặt đất, và thống trị nó”. Thanh niên nói chung và
thanh niên theo đạo Thiên chúa nói riêng, khi bước vào độ tuổi kết hôn đều
định hướng cho mình những giá trị hôn nhân nhất định. Định hướng về hôn
nhân có tác động sâu sắc đến nhận thức, hành vi của mỗi cá nhân, có ảnh
hưởng rất lớn đến việc quyết định sẽ lập gia đình và duy trì đời sống gia đình

đó như thế nào.
Có thể thấy, trong những năm gần đây sự xáo trộn trong định hướng giá
trị của thanh niên có sự tác động của nhiều yếu tố. Cải cách toàn diện và hội
nhập quốc tế mạnh mẽ khiến xã hội Việt Nam chứng kiến những biến đổi sâu
sắc về kinh tế, văn hóa và xã hội. Sự biến đổi xã hội dẫn đến những thay đổi về
chuẩn mực, giá trị, quan niệm sống của con người. Quá trình xã hội hóa thanh
niên diễn ra khá phức tạp như hiện nay, sự xuất hiện của những quan niệm về

1


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

tình bạn, tình yêu, hôn nhân và hạnh phúc gia đình khá mới mẻ so với những
thế hệ đi trước.
Định hướng giá trị của thanh niên là chủ đề thu hút được sự quan tâm
của rất nhiều nhà nghiên cứu. Tuy nhiên về nhóm đối tượng thanh niên theo
đạo Thiên chúa, đây còn là lĩnh vực ít được đề cập đến nhiều.
Trong bối cảnh hiện nay, quá trình hội nhập và sự giao thoa văn hóa có
tác động đến những định hướng giá trị của thanh niên Công giáo trong hôn
nhân ra sao? Những định hướng giá trị của họ có sự khác biệt gì so với thanh
niên nói chung? Và qua nghiên cứu định hướng giá trị trong hôn nhân và gia
đình ở lứa tuổi thanh niên nhằm làm rõ những thay đổi trong nhận thức, quan
niệm về hôn nhân và gia đình để đi tới phát hiện những giá trị mới xuất hiện

và những giá trị đã bị phai nhạt trong nền kinh tế thị trường.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu “Định
hướng giá trị hôn nhân của thanh niên theo đạo Thiên chúa ở Hà Nội hiện
nay”.
2. Ý nghĩa nghiên cứu
2.1. Ý nghĩa lý luận
Nghiên cứu này trên cơ sở vận dụng một số khái niệm, lý thuyết xã hội
học như khái niệm giá trị, định hướng giá trị, hôn nhân, lý thuyết hành động
xã hội, lý thuyết xã hội hóa, lý thuyết sự lựa chọn hợp lý, , … để tìm hiểu và
giải thích những quan niệm, định hướng lựa chọn giá trị hôn nhân của thanh
niên theo Thiên chúa giáo như: định hướng giá trị về tình yêu, định hướng giá
trị về ý nghĩa của hôn nhân, về vai trò giới trong gia đình, về lựa chọn bạn
đời trong tương lai. Đồng thời đề tài được coi như là một luận chứng góp
phần làm sáng tỏ hơn cho những lý thuyết đó.

2


2.2. Ý nghĩa thực tiễn
Nghiên cứu được thực hiện nhằm góp phần phác họa những định hướng
giá trị về hôn nhân của thanh niên theo Thiên chúa giáo. Những kết quả nghiên
cứu của đề tài có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho các cá nhân, tổ
chức quan tâm khi nghiên cứu về hôn nhân của thanh niên Công giáo.
3. Tổng quan nghiên cứu
3.1. Những nghiên cứu về định hướng giá trị của thanh niên nói chung
Định hướng giá trị của thanh niên là lĩnh vực nghiên cứu được rất nhiều
người quan tâm ở Việt Nam. Những năm gần đây, nhiều công trình nghiên
cứu về định hướng giá trị của thanh niên đã xuất hiện với nhiều chiều hướng
nghiên cứu và cách tiếp cận khác nhau.
Từ những năm 1991- 1995 tác giả Nguyễn Quang Uẩn đã tập trung

nghiên cứu những đặc trưng cơ bản trong nhân cách con người Việt Nam hiện
nay trên 3 mặt là định hướng giá trị nhân cách: tiềm năng, khả năng của nhân
cách, phẩm chất, hành vi, nếp sống, thói quen của nhân cách. Đặc biệt đề cập
đến vấn đề giá trị, định hướng giá trị của con người Việt Nam trong điều kiện
chuyển sang nền kinh tế thị trường, đổi mới, mở cửa và thực hiện quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các nghiên cứu đã chỉ ra sự chuyển
đổi mạnh mẽ về định hướng giá trị xã hội, đặc biệt đối tượng thanh niên trong
giai đoạn xã hội chuyển sang nền kinh tế thị trường. Từ kết quả nghiên cứu
này tác giả Phạm Minh Hạc đã nhấn mạnh để phục vụ cho sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa chuẩn bị cho những chủ nhân tương lai của đất nước
đi vào thế kỷ XXI, chúng ta cần giáo dục cho thế hệ trẻ những định hướng giá
trị dưới đây: có niềm tin vững chắc và quyết tâm thực hiện sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, có bản chất nhân văn, nhân đạo, nhân ái trong quan
hệ giữa người với người, có năng lực khoa học, có trình độ công nghệ cao, có

3


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

thể lực cường tráng, có thức công dân, có cá tính và bản sắc riêng.
Tác giả Đặng Cảnh Khanh trong cuốn: “Xã hội học thanh niên”, Nhà
xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2006 coi xã hội học thanh niên là một
mảng nghiên cứu chuyên biệt của xã hội học. Trong đó, tác giả nêu lên đối

tượng của xã hội học thanh niên nhằm hướng tới những vấn đề có liên quan
đến vị trí, vai trò của thanh niên, mối quan hệ giữa sự vận động và phát triển
của vấn đề thanh niên so với sự vận động phát triển chung của xã hội cũng
như nội hàm của những vấn đề thanh niên trong dạng thức tương đối độc lập
với nó. Tác giả đề cập đến các vấn đề như: Những nghiên cứu cơ bản, nghiên
cứu ứng dụng và khung lý thuyết cho xã hội học thanh niên; Gia đình cộng
đồng và xã hội học thanh niên; Văn hóa thanh niên; Định hướng giá trị và
chuẩn mực xã hội trong thanh niên; Phong trào thanh niên va công tác thanh
niên. Trong đó,vấn đề định hướng giá trị được tác giả phân tích trong mối
quan hệ ba chiều giữa giá trị, chuẩn mực, và hành vi. Giá trị được coi là cơ sở
quan trọng để tạo ra mục đích động cơ cho hành vi. Những hành vi này biểu
hiện các cấp độ, có thể là cấp độ hành vi cá nhân, cấp độ hành động nhóm xã
hội. Chuẩn mực là những phương thức tổ chức và kiểm soát của xã hội đối
với các hành vi nói trên. Ba yếu tố này thể hiện sự thống nhất.
Trong cuốn “Định hướng giá trị của thanh niên, sinh viên trong giai
đoạn hiện nay”, của tác giả Cao Xuân Thạo (2008) [31] đã đề cập đến những
vấn đề: Những giá trị quan trọng đối với cuộc sống của thanh niên, sinh viên
trong giai đoạn hiện nay, định hướng giá trị trong học tập, trong khoa học.
Bên cạnh đó, định hướng giá trị trong các mối quan hệ giao tiếp của thanh
niên, sinh viên cũng được đề cập trong nghiên cứu.
Luận án Tiến sĩ chuyên ngành xã hội học của tác giả Phạm Tất Thắng
với đề tài: “Định hướng giá trị của sinh viên” (Qua nghiên cứu trường hợp

4


sinh viên của 11 đơn vị đào tạo trên địa bàn Hà Nội từ 1998 đến nay) (2009)
[30] với mục đích nhằm tìm hiểu định hướng giá trị của sinh viên hiện nay
trong lĩnh vực nghề nghiệp, việc làm, giá trị chính trị, tình bạn, tình yêu, hôn
nhân, lý giải các yếu tố xã hội chi phối những định hướng giá trị của sinh viên

hiện nay.
“Định hướng giá trị văn hóa của thanh niên nông thôn giai đoạn hiện
nay”, Dương Kiều Hương, Viện Nghiên cứu Thanh niên, 2012 [28]: Ban chủ
nhiệm đề tài đã tập trung nghiên cứu, tìm hiểu cơ sở lý luận liên quan đến định
hướng giá trị văn hoá của Thanh niên nông thôn, những chủ trương, chính sách
của Đảng và Nhà nước về xây phát triển nông nghiệp, nông thôn, xây dựng
nông thôn mới; chủ trương của Đoàn thanh niên đối với công tác định hướng
giá trị văn hoá cho Thanh niên nông thôn, những tác động tích cực trong quá
trình triển khai các hoạt động của Đoàn trên địa bàn nông thôn đối với công tác
định hướng các giá trị văn hoá cho thanh niên. Những định hướng giá trị của
thanh niên nông thôn được đề cập đến bao gồm những định hướng giá trị trong
học tập, nghề nghiêp việc làm, tình yêu và hôn nhân gia đình, mối quan hệ ứng
xử của thanh niên trong gia đình, ngoài xã hội và sự tham gia của tniên đối với
các hoạt động văn hoá cộng đồng. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, nhóm tác giả
của đề tài đề xuất các nhóm giải pháp của Đoàn trong việc định hướng, giáo
dục cho thanh niên hướng tới các giá trị chuẩn mực văn hoá phù hợp với bối
cảnh đất nước trong thời kỳ hội nhập và phát triển.
Nhìn chung, vấn đề về định hướng giá trị đã có nhiều các công trình
nghiên cứu trên nhóm đối tượng thanh niên, sinh viên. Trên đây là một số công
trình nghiên cứu về định hướng giá trị nói chung của thanh niên. Những nghiên
cứu được tác giả tập trung bàn rất nhiều về định hướng giá trị của thanh niên
như: định hướng giá trị trong học tập, trong khoa học, lĩnh vực nghề nghiệp,
việc làm, giá trị chính trị, tình bạn, tình yêu, hôn nhân. Bên cạnh đó, định

5


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai

tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

hướng giá trị văn hóa của thanh niên, trong các mối quan hệ giao tiếp trong
gia đình, trong xã hội cũng được nói đến. Đây là nguồn tài liệu giúp tác giả có
thể tiếp thu, kế thừa khi xây dựng cơ sở lý luận và quá trình thực tiễn nghiên
cứu để hoàn thiện luận văn của mình.
3.2. Những nghiên cứu về định hướng giá trị hôn nhân
“Một vài ý kiến về thực trạng hôn nhân và gia đình ở Hà Nội”, PGS
Nguyễn Như An trong cuốn “Gia đình Việt Nam hiện nay” [25]: Tác giả đã
tiến hành điều tra 200 người ở 200 gia đình tại 2 phường Ngô Thì Nhậm và
Yên Phụ đồng thời tham khảo số liệu chung của cả nước theo số liệu Tổng
cục Thống kê. Tác giả cũng đi đến một số kết luận:
- Mặc dù ngày nay thanh niên thường hướng đến việc nâng cao trình độ
văn hóa, ổn định công việc, có một vị trí nhất định trong xã hội cũng như địa
vị kinh tế nhưng những lý do đó cũng không ảnh hưởng đến tuổi kết hôn của
nam một cách mạnh mẽ.
- Sự nố lực cố gắng thành đạt trong cuộc sống đã khiến cho một số phụ nữ
tạm gác việc xây dựng gia đình để có thời gian học tập và nghiên cứu khoa học.
- Hiện tượng tuổi kết hôn ở nữ giới cho thấy phụ nữ cũng đã có một
bước tiến bộ đáng kể trong việc làm chủ hôn nhân của mình.
- Sự tuân thủ độ tuổi kết hôn theo quy định của “Luật Hôn nhân và gia
đình” có thể bắt nguồn từ một phần sự nâng cao dân trí do quá trình tiếp xúc
và giao lưu văn hóa mạnh hơn, trình độ nhận thức xã hội ít bị hạn chế.
Kết quả nghiên cứu đã phản ánh thực trạng về hôn nhân trên những khía
cạnh: tình trạng hôn nhân, tuổi kết hôn, thành phần và quy mô gia đình, mối
quan hệ trong gia đình, những định hướng giá trị của hôn nhân và gia đình.
“Trở lại với quan niệm về hôn nhân và gia đình qua một số chỉ báo xã

6


hội học”, Nguyễn Phương Thảo trong cuốn “Gia đình Việt Nam hiện nay”
[14] đã đề cập tới một số nội dung trong quan niệm về hôn nhân và gia đình
như: độ tuổi thích hợp cho hôn nhân, tiêu chuẩn lựa chọn bạn đời, vai trò của
cha mẹ trong hôn nhân của con cái và quan niệm về số con trong mỗi gia
đình, về gia đình hạnh phúc.
- Về độ tuổi thích hợp cho hôn nhân: Quan niệm về độ tuổi thích hợp
cho hôn nhân phụ thuộc rất nhiều vào môi trường sinh sống, trình độ văn hóa,
nghề nghiệp, lứa tuổi người được hỏi.
- Về tiêu chuẩn lựa chọn bạn đời: Một chỉ báo quan trọng nhằm phản
ánh quan niệm về hôn nhân là mức độ quan tâm đến những phẩm chất cần có
đối với người bạn đời. Những phẩm chất này có thể thay đổi theo từng giai
đoạn lịch sử và từng hoàn cảnh kinh tế - xã hội. Có thể nhận thấy những phẩm
chất, tiêu chuẩn, giá trị về kinh tế hay nói chung là các định hướng giá trị
“thực tế” được cả nam và nữ rất chú trọng trong quan niệm lựa chọn bạn đời.
Trong “Báo cáo kết quả điều tra gia đình ở Việt Nam , 2006” [33]
cũng có một phần nội dung đề cập đến vấn đề hôn nhân và tiêu chuẩn lựa
chọn bạn đời. Đây là cuộc điều tra đầu tiên được tiến hành trên phạm vi toàn
quốc về một số vấn đề của gia đình là kết quả phối hợp giữa Ủy ban Dân số,
Gia đình và Trẻ em Việt Nam trước đây (VCPFC), Bộ Văn hóa, Thể thao và
Du lịch, Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới, Tổng cục Thống kê với sự giúp
đỡ kỹ thuật của các chuyên gia Viện Nghiên cứu Gia đình Úc và Bộ gia đình
nhà ở, Dịch vụ Cộng đồng và các vấn đề về người dân bản địa, chính phủ Úc.
Một phần kết quả thu được nói về vấn đề hôn nhân và tiêu chuẩn lựa chọn bạn
đời. Về vấn đề hôn nhân: Tuổi kết hôn lần đầu thường cao hơn (những người
ở thành phố so với những người ở vùng nông thôn, dân tộc thiểu số, những
người có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao so với nhóm thu nhập thấp hoặc

7


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

trình độ học vấn thấp). Về vấn đề lựa chọn bạn đời: Ba tiêu chuẩn chính trong
việc lựa chọn bạn đời là biết cách cư xử, có sức khỏe tốt và biết cách làm ăn
vẫn còn phổ biến. Mặc dù một số tiêu chuẩn mới như có thu nhập ổn định và
có trình độ học vấn đã xuất hiện nhưng chủ yếu nằm trong nhóm làm công và
hưởng mức lương cao ở thành thị.
“Tìm hiểu tiêu chuẩn lựa chọn bạn đời của thế hệ trẻ Việt Nam ở thành
phố và nông thôn hiện nay”, Lê Thi, Tạp chí Nghiên cứu Con người [26].
Nghiên cứu đã chỉ ra những quan điểm về tiêu chuẩn chọn vợ, chọn chồng
của thế hệ trẻ và xem xét những khác biệt trong quan điểm của thanh niên ở
thành phố và nông thôn cũng như những thay đổi so với thế hệ trước đây. Qua
nghiên cứu, tác giả cho rằng có sự hợp lý và đúng mức trong các tiêu chuẩn
lựa chọn bạn đời của thế hệ trẻ ở thành phố và nông thôn. Những tiêu chuẩn
đó thể hiện những điều mà họ mong muốn còn trên thực tế không phải ai cũng
lựa chọn được những tiêu chuẩn mà họ đề ra.
“Định hướng giá trị trong việc lựa chọn bạn đời của sinh viên”, ThS
Nguyễn Văn Lượt, Nguyễn Đỗ Hồng Nhung, bài đăng Tạp chí Tâm lý học,
[24]: Đề tài đề cập đến quan niệm về hôn nhân dựa trên các phương diện:
quan niệm của sinh viên về bản chất hôn nhân, thời điểm kết hôn, người quyết

định chính trong cuộc hôn nhân. Nghiên cứu cho thấy rằng, những quan niệm
về hôn nhân của sinh viên vẫn đề cao những giá trị truyền thống. Sự định
hướng trong hôn nhân của sinh viên được bàn đến qua: sự định hướng về
những tiêu chuẩn lựa chọn bạn đời (bao gồm: học vấn, nghề nghiệp, phẩm
chất đạo đức, ngoại hình của bạn đời tương lai).
“Định hướng giá trị về gia đình hạnh phúc của sinh viên đã tốt nghiệp
ra trường”, luận văn thạc sĩ tâm lý học, Đào Thị Lan Hương, [27]: Qua điều
tra khảo sát, phỏng vấn sâu, đề tài đã chỉ ra sinh viên đã tốt nghiệp ra trường

8


có những định hướng giá trị rất đa dạng về vấn đề gia đình hạnh phúc. Gia
đình hạnh phúc đòi hỏi phải có sự kết hợp của nhiều yếu tố song quan trọng
nhất là nền tảng yêu thương, sự chung thủy được ưu tiên số một. Về vấn đề
mô hình gia đình: thanh niên thích mô hình gia đình truyền thống hơn gia
đình hạt nhân. Đề tài cũng đề cập đến những phẩm chất của người vợ và
người chồng được thanh niên lựa chọn trong mẫu hình gia đình của mình.
“Định hướng giá trị trong việc lựa chọn bạn đời của sinh viên đại học
hiện nay” khảo sát tại Học viện báo chí và tuyên truyền, khóa luận tốt
nghiệp đại học, Tao Thị Hải Hậu [29]: Tác giả tập trung làm sáng tỏ nhận
thức của sinh viên về vấn đề tình yêu và hôn nhân, quan niệm của sinh viên
về quan hệ tình dục trước hôn nhân, quan niệm của sinh viên về sống thử, về
sống độc thân. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng tìm hiểu về những định hướng
giá trị trong việc lựa chọn bạn đời của sinh viên như: về trình độ học vấn của
người bạn đời, về nghề nghiệp của người bạn đời, về những giá trị tiêu
chuẩn đạo đức, về ngoại hình, sức khỏe của người bạn đời, định hướng giá
trị về gia đình của người bạn đời. Sau những phân tích, chứng minh và kết
luận, tác giả khẳng định: Định hướng giá trị trong việc lựa chọn bạn đời của
sinh viên đại học đã có nhiều thay đổi so với trước đây. Cụ thể là những giá

trị vật chất chiếm ưu thế hơn. Tình yêu là giá trị hàng đầu trong việc lựa
chọn nhưng những giá trị khác cũng chiếm nhiều ưu thế như học vấn, đạo
đức, nghề nghiệp,….
Các đề tài nghiên cứu trên đã phần nào mô tả bức tranh tương đối hoàn
chỉnh liên quan đến vấn đề “hôn nhân” nói chung và chủ yếu tập trung nghiên
cứu thời điểm kết hôn, các quan niệm, tiêu chí về lựa chọn bạn đời của thanh
niên. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới dừng lại ở nhóm thanh niên nói chung,
chưa có đề tài nào tập trung nghiên cứu quan niệm hôn nhân của nhóm đối
tượng thanh niên theo đạo Thiên chúa nói riêng.

9


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

3.3. Những nghiên cứu về gia đình Thiên chúa giáo
Hôn nhân gia đình của người Công giáo là mảng đề tài rất rộng và nhận
được sự quan tâm của những nhà nghiên cứu, đánh giá ở những góc độ khác
nhau. Nghiên cứu về hôn nhân của gia đình Công giáo bao gồm từ phía Giáo
hội, các chức sắc Công giáo và các nhà nghiên cứu trong và ngoài Công giáo.
Dưới cách nhìn nhận của Giáo hội và các chức sắc Công giáo, hôn nhân
được coi như một bí tích, khi đôi nam nữ trở thành vợ chồng, cả hai không
còn là hình ảnh dưới trần nữa mà là hình ảnh của Thiên Chúa trên trời. Quan
niệm này có thể tìm thấy qua một số tác phẩm như: Hôn nhân Kito giáo) tác

giả Phao-lô Nguyễn Bình Tĩnh [15], Linh mục Xuân Bích, Giáo lý hôn nhân
và gia đình (2004) của Hội đồng Giám mục Việt Nam [35], Tìm hiểu giáo luật
về hôn nhân và gia đình của Nguyễn Công Vinh [17],…
Từ phía các nhà nghiên cứu trong và ngoài Công giáo thì vấn đề hôn
nhân được coi là việc hệ trọng, được nhìn nhận từ góc độ văn hóa, đạo đức,
tâm sinh lý,….qua các tác phẩm: Nghi lễ và lối sống Công giáo trong văn hóa
Việt Nam (2001) của tác giả Nguyễn Hồng Dương [2], Tìm hiểu nét đẹp văn
hóa Thiên chúa giáo (2002) của Hà Huy Tú [16],…Ngoài ra còn một số công
trình nghiên cứu như: Những đóng góp của Công giáo vào nền văn hóa Việt
Nam của Nguyễn Văn Kiệm (Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo số 1, 2001) [23],
Hội nhập văn hóa trong hôn nhân và gia đình Việt Nam của Nguyễn Văn Dụ,
Tôn giáo và biến đổi mức sinh (Từ trường hợp Thiên chúa giáo xứ đạo Bùi
Chu – Nam Định), tác giả Phạm Văn Quyết [13], ….
Nhìn chung, những nghiên cứu về hôn nhân của gia đình Công giáo
được đề cập ở mức độ nhất định. Nhiều vấn đề liên quan đến hôn nhân, gia
đình của nhóm đối tượng thanh niên Công giáo còn bỏ ngỏ. Chính vì thế, việc
nghiên cứu đề tài: “Định hướng giá trị hôn nhân của thanh niên theo đạo

10


Thiên chúa ở Hà Nội hiện nay” là rất cần thiết.
4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu với mục đích làm sáng rõ định hướng giá trị hôn
nhân của thanh niên theo đạo Thiên chúa hiện nay. Đặc biệt là tìm hiểu rõ hơn
định hướng giá trị về tình yêu, định hướng giá trị trong việc lựa chọn bạn đời
tương lai, ý nghĩa của hôn nhân, hình dung về vai trò giới trong hôn nhân,
của nhóm đối tượng này.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tìm hiểu định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa về
tình yêu: quan niệm về tình yêu, quan niệm về mối quan hệ giữa tình yêu và
tình dục, quan niệm về hôn nhân
- Tìm hiểu định hướng giá trị khi kết hôn của thanh niên theo đạo Thiên
chúa về: định hướng lựa chọn bạn đời, thời gian tìm hiểu trước khi kết hôn,
một số đặc điểm về đời sống gia đình của nhóm thanh niên theo đạo Thiên
chúa đã kết hôn.
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến định hướng giá trị hôn nhân của
thanh niên theo đạo Thiên chúa: đặc điểm cá nhân, gia đình, giáo lý hôn nhân
của đạo Thiên chúa.
5. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu
5.1. Đối tượng nghiên cứu
- Định hướng giá trị hôn nhân của thanh niên theo đạo Thiên chúa ở Hà
Nội hiện nay.
5.2. Khách thể nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu là những thanh niên theo đạo Thiên chúa đang

11


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

đi lễ tại nhà thờ Thái Hà và Thạch Bích.
Đối tượng khảo sát: Thanh niên theo đạo Thiên chúa trong độ tuổi từ

18 đến 30. Đây là nhóm tuổi có tỷ lệ kết hôn cao. Vì vậy, tác giả tập trung
nghiên cứu nhóm đối tượng này nhằm làm rõ những định hướng giá trị của
thanh niên theo đạo Thiên chúa về tình yêu, hôn nhân hiện nay như thế nào.
Thanh niên theo đạo Thiên chúa khác với nhóm thanh niên nói chung bởi họ
bị kiểm soát bởi những giáo lý, giáo luật của đạo Thiên chúa cũng như truyền
thống của những gia đình theo đạo.
5.3. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian nghiên cứu: Thanh niên theo đạo Thiên chúa trên địa bàn
Hà Nội tại giáo xứ: Thái Hà và Thạch Bích. Đây là hai nhà thờ lớn, có nhiều
hoạt động tập trung được nhiều giáo dân trong đó có các bạn thanh niên cũng
như Hội sinh viên Công giáo.
- Thời gian: Từ tháng 1/ 2013 – 5/2013
- Nội dung nghiên cứu: Hôn nhân là một khái niệm rất rộng bao gồm
nhiều vấn đề, khía cạnh khác nhau như tuổi kết hôn, phạm vi kết hôn, tiêu
chuẩn lựa chọn hôn nhân, lý do kết hôn, mô hình quyết định hôn nhân, nghi
thức hôn nhân, mô hình nơi ở của các cặp vợ chồng sau khi kết hôn, các hình
thức hôn nhân, độ bền vững của hôn nhân, ly hôn, quan hệ tiền hôn nhân, vấn
đề sinh con ngoài hôn nhân,.... Tuy nhiên, trong khuôn khổ nghiên cứu này,
tác giả chỉ tập trung định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa
vào các nội dung sau: định hướng giá trị của thanh niên theo đạo Thiên chúa
về tình yêu, việc lựa chọn bạn đời, ý nghĩa của hôn nhân, vai trò giới trong
hôn nhân.

12


6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp luận
Đề tài sử dụng quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử làm kim chỉ nam trong suốt quá trình nghiên cứu, từ các

luận điểm nghiên cứu, phân tích cho đến chứng minh các khía cạnh khác nhau
của đề tài.
Phương pháp này yêu cầu nghiên cứu xã hội học cần hướng đến những
hiện tượng, những qui luật xã hội thực, bản chất và quan trọng là đối tượng
của xã hội học, để có thể chỉ ra được vị trí và sự thể hiện của các qui luật của
hiện thực xã hội. Như vậy, nghiên cứu xã hội học cần chỉ ra vị trí thực tế và
vai trò của các hiện tượng xã hội tương ứng, cũng như việc chỉ ra vị trí vai trò
của các lĩnh vực chủ yếu của đời sống xã hội và mối quan hệ giữa chúng.
Trong các nghiên cứu xã hội học, phương pháp luận triết học Macxit
yêu cầu không được xem xét các hiện tượng xã hội một cách siêu hình, mà
phải xem xét chúng một cách biện chứng. Điều đó có nghĩa rằng, các hiện
tượng xã hội không thể được xem xét một cách tách biệt, không có mối liên
hệ với nhau mà cần được xem xét trong các mối quan hệ có tính qui luật,
trong sự phụ thuộc, sự quyết định lẫn nhau.
Do đó, trong đề tài nghiên cứu này, không đặt “định hướng giá trị hôn
nhân của thanh niên” như một yếu tố cô lập, mà luôn đặt nó trong mối quan
hệ biện chứng với các yếu tố xã hội khác. Các yếu tố đó bao gồm cả các yếu
tố chủ quan và khách quan, trực tiếp và gián tiếp như các đặc điểm nhân khẩu
xã hội, các môi trường xã hội hóa và tình hình kinh tế - văn hóa – xã hội trong
bối cảnh nghiên cứu.
Trong đề tài nghiên cứu này, không chỉ đi tìm hiểu xem định hướng
giá trị hôn nhân của thanh niên theo đạo Thiên chúa mà còn xem xét đến các

13


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu

lieu mien
mien phi
phi

yếu tố ảnh hưởng đến định hướng giá trị của thanh niên. Trong đó, đặc biệt
chú trọng đến tác động của yếu tố gia đình và giáo lý hôn nhân của đạo
Thiên chúa.
6.2. Phương pháp nghiên cứu xã hội học
6.2.1. Phân tích tài liệu
Phương pháp này được sử dụng để tìm hiểu khái quát những vấn đề
liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài thông qua các nghiên cứu về
định hướng giá trị nói chung, định hướng giá trị về hôn nhân, gia đình, về hôn
nhân trong gia đình theo đạo Thiên chúa. Đồng thời, qua đó có được sự so
sánh, đối chiếu làm phong phú nội dung đang tiến hành tìm hiểu.
6.2.2. Phỏng vấn sâu
Mục đích của phương pháp này nhằm thu thập thông tin định tính bổ
trợ và minh họa cho kết quả nghiên cứu định lượng. Phương pháp này giúp
cho có những lý giải sâu hơn về vấn đề nghiên cứu. Trong đề tài này sử dụng
8 phỏng vấn sâu. Trong đó có: 4 phỏng vấn sâu cho thanh niên theo lễ nhà thờ
Thái Hà, 4 phỏng vấn sâu cho thanh niên theo lễ nhà thờ Thạch Bích.
6.2.3. Phương pháp trưng cầu ý kiến
Là phương pháp định lượng, chúng tôi sử dụng một bảng hỏi đã được
chuẩn hoá bao gồm 18 câu hỏi và các câu thu thập thông tin từ người trả lời.
Trong cuộc phỏng vấn này, chúng tôi phát ra 250 bảng, hỏi thu về được 200
bảng hỏi hợp lệ và được xử lý qua chương trình SPSS 16.0.
250 mẫu nghiên cứu được lựa chọn theo quy trình chọn mẫu ngẫu
nhiên thuận tiện. Do đặc thù của đối tượng nghiên cứu nên việc chọn mẫu sẽ
lựa chọn ngẫu nhiên thuận tiện tại các nhà thờ khi thanh niên tham gia đi lễ.
Những người được lựa chọn trả lời không nhất thiết là những người dân Hà
Nội mà xét theo xu hướng thường xuyên tham gia đi lễ tại hai nhà thờ Thái

14


Hà và Thạch Bích. Đây là cách chọn mẫu phù hợp với dạng nghiên cứu
trường hợp, thuận tiện cho người nghiên cứu về mặt thời gian, chi phí và công
tác phát bảng hỏi cũng được diễn ra dễ dàng hơn nhưng vẫn đảm bảo được
tính đại diện của mẫu. Thu thập thông tin qua các buổi lễ đi nhà thờ và đến tại
gia đình.
200 phiếu hợp lệ có cơ cấu theo các biến số như sau:
Bảng 1: Cơ cấu mẫu
Tiêu chí

Số lƣợng

Tỷ lệ %

Nam

113

56,5

Nữ

87

43,5

Tình trạng

Đã kết hôn

90

45,0

hôn nhân

Chưa kết hôn

110

55,0

Địa điểm

Thạch Bích

100

50,0

khảo sát

Thái Hà

100

50,0

STT

Giới tính

1

2

3

Phân tích số liệu:
Để đo định hướng giá trị , nghiên cứu sử dụng thang Likert 5 điểm ứng
với các mức như sau: (1) Hoàn toàn không đồng ý; (2) Không đồng ý; (3)
Đồng ý một phần; (4) Đồng ý; (5) Hoàn toàn đồng ý. Thang 5 điểm sẽ có mức
trung bình ( X ) nằm trong khoảng : 1 ≤

X

≤ 5. Người trả lời sẽ lựa chọn mức

điểm cho từng câu hỏi. Tiêu chí đánh giá :
- Nếu

X

> 3 (điểm trung bình của thang đo) – Xu hướng hoàn toàn

đồng ý

15


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

- Nếu

X

< 3 (điểm trung bình của thang đo) – Xu hướng không đồng ý

7. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
7.1. Câu hỏi nghiên cứu
Quan niệm về tình yêu của thanh niên theo đạo Thiên chúa hiện nay
như thế nào?
Định hướng giá trị khi kết hôn của thanh niên theo đạo Thiên chúa về
lựa chọn bạn đời, thời gian tìm hiểu trước khi kết hôn, về đời sống gia đình
khi kết hôn ra sao?
7.2. Giả thuyết nghiên cứu
1. Phần lớn, quan niệm về tình yêu của thanh niên theo đạo Thiên chúa
vẫn chịu ảnh hưởng từ những quan niệm truyền thống.
2. Định hướng lựa chọn bạn đời của thanh niên theo đạo Thiên chúa
bao gồm nhiều tiêu chí như: trình độ học vấn, nghề nghiệp, tôn giáo, phẩm
chất đạo đức trong đó, tôn giáo của người bạn đời là một tiêu chí đặc biệt

quan trọng đối với nhóm thanh niên này.
3. Có sự khác biệt trong quan niệm về mối quan hệ tình yêu và tình dục
giữa nam thanh niên theo đạo Thiên chúa so với nữ thanh niên theo đạo Thiên
chúa.

16


8. Khung lý thuyết
Chính sách của Đảng, Nhà nƣớc

Định hướng giá trị về
tình yêu của thanh niên
theo đạo Thiên chúa:

Đặc điểm cá
nhân

- Quan niệm về tình yêu
- Quan niệm về mối
quan hệ giữa tình yêu và
tình dục

Đặc điểm gia
đình

Giáo lý hôn
nhân của
đạo Thiên
chúa

Định hƣớng
giá trị hôn
nhân của
thanh niên
theo đạo

- Quan niệm về hôn
nhân

Thiên chúa

Định hướng giá trị khi
kết hôn của thanh niên
theo đạo Thiên chúa:
- Định hướng lựa chọn
bạn đời
- Thời gian tìm hiểu
trước khi kết hôn
- Một số đặc điểm về đời
sống gia đình
- Vai trò của Thiên chúa
giáo với định hướng giá
trị hôn nhân

Môi trƣờng kinh tế - xã hội

17