Đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải nguy hại trên địa bàn tỉnh bắc giang

L IC M
Tr

N

c tiên, tôi xin bày t lòng bi t n đ n Ban giám hi u tr

Th y L i, Khoa Môi tr

ng

ih c

ng đã giúp đ , t o m i đi u ki n cho tôi h c t p, nghiên

c u và hoàn thành lu n v n này.
c bi t, tôi xin bày t s bi t n sâu s c đ n PGS.TS Bùi Qu c L p, ng
th y đã tr c ti p t n tình h

i

ng d n và giúp đ tôi hoàn thành lu n v n này.

Xin chân thành c m n lãnh đ o và cán b tr
Giang, S Tài nguyên và Môi tr

ng

i h c Nông - Lâm B c

ng B c Giang, Chi c c b o v môi tr

ng B c

Giang đã giúp đ t o đi u ki n cung c p nh ng thông tin c n thi t đ tôi hoàn thành
lu n v n này.
Qua đây, tôi xin c m n b n bè, đ ng nghi p và gia đình đã đ ng viên, khích
l , giúp đ tôi trong quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này.
M c dù b n thân đã r t c g ng hoàn thi n lu n v n b ng t t c s nhi t
huy t và n ng l c c a mình, song v i ki n th c còn nhi u h n ch và trong gi i h n
th i gian quy đ nh, lu n v n này ch c ch n còn nhi u thi u sót. Tác gi r t mong
nh n đ

c nh ng đóng góp quý báu c a quý th y cô, đ ng nghi p và các chuyên

gia đ nghiên c u m t cách sâu h n, toàn di n h n trong th i gian t i.
Xin trân tr ng c m n!
Tác gi lu n v n

PH M TH TH M


L I CAM OAN
Tên tôi là: PH M TH TH M

Mã s h c viên: 138440301007

L p: 21KHMT11
Chuyên ngành: Khoa h c môi tr

ng

Mã s : 60.85.02

Khóa h c: 2013 - 2015
Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ

c chính tôi th c hi n d

is h

ng

d n c a PGS.TS Bùi Qu c L p v i đ tài nghiên c u trong lu n v n “ ánh giá
th c tr ng và đ xu t các gi i pháp qu n lý ch t th i nguy h i trên đ a bàn
t nh B c Giang”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào
tr

c đây, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n

v nđ

c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s

d ng trong lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i nôi dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m theo quy đ nh.

NG

I VI T CAM OAN

PH M TH TH M


M CL C
M

U .................................................................................................................... 1

CH

NG 1: T NG QUAN V CH T TH I NGUY H I VÀ QU N LÝ

CH T TH I NGUY H I .........................................................................................4
1.1 CH T TH I NGUY H I VÀ CÁC

C TR NG C A CH T TH I

NGUY H I ................................................................................................................4
1.1.1 M t s khái ni m ................................................................................................4
1.1.2 Phân lo i ch t th i nguy h i ...............................................................................7
1.1.3 nh h

ng c a ch t th i nguy h i ...................................................................12

1.2 QU N LÝ CH T TH I NGUY H I ............................................................. 17
1.2.1 Khái ni m qu n lý ch t th i nguy h i ..............................................................17

1.2.2 Quy trình qu n lý ch t th i nguy h i ................................................................18
1.3 T NG QUAN V QU N LÝ CH T TH I NGUY H I TRÊN TH GI I
VÀ

VI T NAM ................................................................................................... 19

1.3.1 T ng quan v qu n lý ch t th i nguy h i trên th gi i .....................................19
1.3.2 T ng quan v qu n lý ch t th i nguy h i

Vi t Nam .....................................21

CH

NG 2. HI N TR NG PHÁT SINH VÀ QU N LÝ CH T TH I NGUY

H I

T NH B C GIANG .................................................................................... 31

2.1 I U KI N T

NHIÊN, KINH T , XÃ H I T NH B C GIANG ........... 31

2.1.1 V trí đ a lý và đi u ki n t nhiên ....................................................................31
2.1.2 i u ki n kinh t - xã h i ................................................................................. 33
2.2 . TH C TR NG PHÁT SINH CH T TH I NGUY H I HI N NAY TRÊN
A BÀN T NH B C GIANG. .............................................................................. 37
2.2.1 Ch t th i nguy h i phát sinh hi n nay t ngành công nghi p, ti u th công
nghi p ........................................................................................................................37
2.2.2 Ch t th i nguy h i phát sinh t ngành y t .......................................................48

2.2.3 Ch t th i nguy h i phát sinh t các ho t đ ng sinh ho t.................................50
2.2.4 Ch t th i nguy h i phát sinh t các làng ngh truy n th ng. ...........................51
2.2.5 Ch t th i nguy h i phát sinh t ngành s n xu t nông nghi p ..........................52
2.3 D

BÁO KH I L

NG CH T THÁI NGUY H I PHÁT SINH TRÊN

A BÀN T NH B C GIANG

N N M 2025 ..................................................55


2.3.1 D báo kh i l

ng CTNH công nghi p, ti u th công nghi p đ n n m 2025. ....... 55

2.3.2 D báo kh i l

ng CTNH y t phát sinh trên đ a bàn t nh B c Giang đ n n m

2025 ...........................................................................................................................58
2.3.3 D báo kh i l

ng ch t th i nguy h i phát sinh t ho t đ ng sinh ho t .........59

2.3.4 D báo kh i l

ng ch t th i nguy h i nông nghi p phát sinh trên đ a bàn t nh

B c Giang đ n n m 2025 ..........................................................................................60
2.3.5 D báo kh i l

ng ch t th i nguy h i làng ngh phát sinh trên đ a bàn t nh

B c Giang đ n n m 2025 ..........................................................................................61
2.4 TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ CH T TH I NGUY H I TRÊN
A BÀN T NH B C GIANG ...............................................................................62
2.4.1 Hiên tr ng công tác thu gom, v n chuy n và x lý CTNH trên đ a bàn t nh
B c Giang ..................................................................................................................62
2.4.2 Tình hình chung v công tác qu n lý hành chính ch t th i nguy h i ............... 67
2.5 CÁC T N T I VÀ THÁCH TH C TRONG QU N LÝ CH T TH I
NGUY H I ..............................................................................................................74
CH

NG 3.

XU T CÁC GI I PHÁP QU N LÝ CH T TH I NGUY

H I

T NH B C GIANG ....................................................................................75

3.1 M C TIÊU QU N LÝ CH T TH I NGUY H I PHÁT SINH TRÊN

A

BÀN T NH B C GIANG ....................................................................................... 75
3.1.1 M c tiêu môi tr

ng ........................................................................................75

3.1.2 M c tiêu xã h i.................................................................................................75
3.2

XU T CÁC BI N PHÁP QU N LÝ CH T TH I NGUY H I PHÁT

SINH TRÊN

A BÀN T NH B C GIANG ........................................................76

3.2.1Công tác t ch c qu n lý nhà n

c ................................................................... 76

3.2.2 Công tác qu n lý thu gom, v n chuy n và x lý ch t th i nguy h i. ...............87
3.2.3. Công tác qu n lý CTNH t i c s .................................................................107
K T LU N VÀ KI N NGH .............................................................................. 110
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................... 112


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1 Phân lo i CTNH theo đ c tính c a ch t th i ...............................................7
B ng 1.2 B ng phân lo i CTNH theo m c đ đ c h i [9] ........................................10
B ng 1.3 Các lo i ch t th i nguy h i ........................................................................10
B ng 1.4 L

ng CTNH và cách th c x lý c a m t s n

B ng 1.6 T ng h p l

c trên th gi i [18] ......20

ng ch t th i r n nông nghi p phát sinh n m 2008, 2010 .....24

B ng 2.1 Th ng kê dân s t nh B c Giang giai đo n 2008-2012 .............................36
B ng 2.2 M t s doanh nghi p phát sinh ch t th i nguy h i trên đ a bàn t nh B c
Giang .........................................................................................................................40
B ng 2.3 L

ng ch t th i r n nguy h i phát sinh t i m t s c s s n xu t trên đ a

bàn t nh B c Giang [1] ..............................................................................................42
B ng 2.4 H s phát th i c a m t s ngành ngh công nghi p [6] ...........................44
B ng 2.5 Giá tr s n l

ng công nghi p c a m t s ngành công nghi p đi n hình

t nh B c Giang (t n) ..................................................................................................45
B ng 2.6 K t qu tính toán,

cl

ng kh i l

ng CTNH công nghi p phát sinh

hi n nay (t n/n m).....................................................................................................46
B ng 2.7 – H s phát sinh ch t th i y t nguy h i ...................................................48

B ng 2.8 T ng l

ng CTNH phát sinh t i các b nh vi n trên đ a bàn t nh B c Giang

...................................................................................................................................49
B ng 2.9
B ng 2.10 L

cl

ng ch t th i nguy h i trong sinh ho t ...........................................51

ng và lo i CTNH

các làng ngh trên đ a bàn t nh B c Giang .......52

B ng 2.11 T l m c đích s d ng đ t c a t nh B c Giang ......................................53
B ng 2.12 B ng t ng l

ng CTNH hi n nay trên đ a bàn toàn t nh B c Giang......54

B ng 2.13 K t qu d báo s n l

ng c a các ngành công nghi p đ n n m 2025

(t n/n m) ...................................................................................................................56
B ng 2.14 D báo kh i l

ng CTNH công nghi p c a các ngành đ n n m 2025

(t n/n m) ...................................................................................................................57
B ng 2.15 D báo l

ng ch t th i y t nguy h i phát sinh trên đ a bàn t nh B c

Giang đ n n m 2025 .................................................................................................58
B ng 2.16 K t qu d báo dân s t nh B c Giang đ n n m 2025(ng

i) ................59


B ng 2.17 D báo l

ng CTNH sinh ho t phát sinh trên đ a bàn t nh B c Giang đ n

n m 2025 ...................................................................................................................60
B ng 2.18 B ng t ng l

ng CTNH phát sinh trên đ a bàn toàn t nh B c Giang n m

2025 ...........................................................................................................................61
B ng 2.19 Chi phí x lý CTNH t i B c Giang (n m 2011)......................................66
B ng 2.20 Danh sách m t s các công ngh x lý CTNH hi n có trên đ a bàn t nh
B c Giang ..................................................................................................................67
B ng 2.21 Danh sách m t s đ n v đ

c c p s ch ngu n th i ch t th i nguy h i

n m 2012 ...................................................................................................................71
B ng 3.1 Các tiêu chí đ xây d ng Nhà máy x lý CTNH [15] ...............................84

B ng 3.2 Các t m trung chuy n đ xu t trên đ a bàn t nh B c Giang ......................95
B ng 3.3 L trình v n chuy n CTNH t Tr m trung chuy n đ n khu x lý ............98


DANH M C HÌNH V
Hình 2.1 B n đ hành chính t nh B c Giang ............................................................31
Hình 2.2 C c u kinh t t nh B c Giang n m 2013 ..................................................34
Hình 2.3 B n đ phân b dân c t nh B c Giang......................................................36
Hình 2.4 Bi u đ l

ng CTNH công nghi p t n m 2002 – 2012 ...........................47

Hình 2.5 Bi u đ t ng l

ng CTNH c a các ngành CN t 2002 - 2012 ..................47

Hình 2.6 T l ph n tr m các ngu n phát sinh CTNH trên đ a bàn t nh B c Giang ........54
Hình 2.7 Bi u đ d báo kh i l
Hình 2.8 D báo kh i l

ng CTNH đ n n m 2025 .....................................58

ng CTNH phát sinh n m 2025 .........................................62

Hình 2.9 Th hi n ngu n, l

ng CTNH phát sinh và các hình th c thu gom, v n

chuy n, x lý hi n t i đã áp d ng trên đ a bàn t nh B c Giang (n m 2012).............65
Hình 3.1 Mô hình c ng đ ng tham gia qu n lý CTNH.............................................79

Hình 3.2 S đ h th ng thu, n p và s d ng phí ch t th i nguy h i .......................81
Hình 3.3 S đ t ch c và c ch ph i h p th c hi n thu phí hành chính qu n lý CTNH ... 82
Hình 3.4 V trí đ t nhà máy x lý ch t th i nguy h i t i xã Nham S n – huy n Yên D ng.. 86
Hình 3.5 Mô hình đ xu t qu n lý ch t th i nguy h i phát sinh trên đ a bàn t nh
B c Giang ......................................................................................................... 87
Hình 3.6 Kho l u tr ch t th i nguy h i ...................................................................93
Hình 3.7 Mô hình kho ch a ch t th i c a tr m trung chuy n ...................................94
Hình 3.8 Các lo i xe chuyên ch CTNH ..................................................................97
Hình 3.9 L trình v n chuy n CTNH t tr m trung chuy n v khu x lý liên h p .99
Hình 3.10 Lò đ t CTNH .........................................................................................103
Hình 3.11 H th ng lò nung xi m ng và b ph n n p CTNH d ng l ng................103
Hình 3.12. H m chôn l p ch t th i nguy h i ...........................................................104
Hình 3.13 Máy tr n bê tông và máy ép g ch block đ hoá r n CTNH ..................105
Hình 3.14. H th ng ch ng d u đ n gi n ...............................................................106
Hình 3.15 Dây chuy n nghi n b n m ch đi n t (trái) và bàn phá d đ n gi n (ph i)........ 107


DANH M C CH

VI T T T

BVTV

B o v th c v t

BQL

Ban qu n lý

CTNH

Ch t th i nguy h i

CCN

C m công nghi p

CTCN

Ch t th i công nghi p

CTRCN

Ch t th i r n công nghi p

CCBVMT

Chi c c b o v môi tr

CTR

Ch t th i r n

KCN

Khu công nghi p

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

TN&MT

Tài nguyên và môi tr

WHO

T ch c Y t th gi i

ng

ng


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Môi tr
con ng

ng là m t trong nh ng y u t vô cùng quan tr ng và c n thi t v i m i

i và m i qu c gia. Hi n nay v i s bùng n dân s trên toàn c u và t c đ

công nghi p hóa và đô th hóa đã gây ra nh ng t n th t to l n cho môi tr

ng.

Nh ng t n th t này đang là m i đe d a cho toàn nhân lo i. Chính vì v y m t trong
nh ng v n đ mang tính toàn c u hi n nay là nh ng bi n pháp b o v hi u qu nh t
cho môi tr
v môi tr

ng c a trái đ t. Vi t Nam c ng không tránh kh i nh ng v n đ nan gi i
ng.

T i Vi t Nam, v n đ CTNH c ng đã đ
môi tr

c Chính ph và các nhà nghiên c u

ng r t quan tâm trong th i gian g n đây. Trong đó B c Giang có nhi u th

m nh đ phát tri n kinh t nh xây d ng các khu công nghi p và phát tri n các lo i
cây nông nghi p, thu hút đ

c nhi u nhà đ u t , đa d ng hoá ngành ngh s n xu t

đ c bi t là các ngành đi n, đi n t , c khí, may m c... Toàn t nh có n m khu công
nghi p và 27 c m công nghi p nh ng h u h t các khu, c m công nghi p ch a th c
hi n đúng và đ y đ các n i dung c a báo cáo đánh giá tác đ ng môi tr
đ

c phê duy t và c ng ch a có h th ng quan tr c môi tr

công nghi p

tr

ình Trám).

c Lu t B o v môi tr

ng đã

ng t đ ng (tr khu

i v i 33 làng ngh trên đ a bàn do đ

c hình thành

ng nên h u h t các h s n xu t, kinh doanh trong các

làng ngh ch a có cam k t b o v môi tr

ng và không có h th ng x lý n

c th i.

Qua k t qu kh o sát, đánh giá g n đây c a c quan chuyên môn cho th y: N
th i c a làng ngh n u r

c

u Vân Hà và làng ngh gi t m trâu bò Phúc Lâm (huy n

Vi t Yên) có m c đ ô nhi m c a m t s ch tiêu cao h n tiêu chu n cho phép t

5,8 - 15 l n; m c đ ô nhi m n
l n; môi tr

c ng m cao h n tiêu chu n cho phép t 1,2 - 40

ng không khí t i làng ngh nung vôi H

ô nhi m n ng, m t s ch tiêu đo đ

ng V (huy n Yên Th ) đã b

c trong không khí cao h n tiêu chu n cho phép

t 1,7 - 12,7 l n [17].
Do đó, CTNH đã đ

c nghiên c u qua các đ tài nh : Tác gi Nguy n Hoài

S n v i đ tài: “Nghiên c u, đánh giá hi n tr ng ch t th i r n công nghi p t i khu


2
công nghi p Quang Châu”. Trong nghiên c u này tác gi đã thu th p s li u t các
công ty, c s s n xu t t i khu công nghi p (KCN) Quang Châu. Qua đó cho th y
hi n tr ng ch t th i r n công nghi p (CTRCN), hi n tr ng qu n lý CTRCN và đ a
ra các bi n pháp nâng cao n ng l c qu n lý CTRCN t i KCN Quang Châu; Tác gi
Hoàng Tú Qu nh v i đ tài: “Nghiên c u, đánh giá th c tr ng ch t th i r n.
xu t các gi i pháp qu n lý phù h p v i quy ho ch phát tri n kinh t - xã h i t nh
B c Giang đ n n m 2020”. Trong nghiên c u này tác gi đã thu th p s li u th c t
v ch t th i r n trên đ a bàn t nh cho th y rõ hi n tr ng CTR, hi n tr ng qu n lý,

thu gom, v n chuy n, x lý CTR. Và đã đ a ra các bi n pháp qu n lý phù h p v i
t nh B c Giang; Tác gi Ngô V n Quang v i đ tài “Nghiên c u l p k ho ch qu n
lý ch t th i nguy h i t i các khu công nghi p t nh B c Giang”. Trong đ tài này tác
gi đã thu th p s li u th c t cho th y hi n tr ng qu n lý và x lý CTCNNH. Tìm
hi u nghiên c u các công ngh x lý CTRCNNH t nhi u ngu n và đã đ a ra mô
hình thu gom x lý CTRCNNH phù h p v i đi u ki n c a t ng khu công nhi p.
Các nghiên c u trên góp ph n giúp cho ta th y đ

c hi n tr ng ch t th i r n

trên đ a bàn t nh ho c ch t th i nguy h i c a m t khu v c nào đó và các ph
pháp qu n lý thích h p đ c i thi n v n đ ô nhi m môi tr
h i gây ra. Tuy nhiên, các đ tài trên ch a cho ta th y đ

ng

ng do ch t th i nguy

c cái nhìn t ng quan v

hi n tr ng CTNH trên đ a bàn c a t nh, vi c qu n lý và x lý ch t th i nguy h i v n
còn nhi u h n ch và ch a đ t đ

c k t qu t t và hi n nay v n đ ô nhi m do

CTNH gây ra v n đang di n ra, gây ra nhi u khó kh n cho các nhà qu n lý.
Xu t phát t th c t đó tôi đã ch n “ ánh giá th c tr ng và đ xu t các gi i
pháp qu n lý ch t th i nguy h i trên đ a bàn t nh B c Giang” làm đ tài nghiên
c u trong lu n v n th c s c a mình.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài

-

ánh giá th c tr ng qu n lý và d báo l

ng CTNH phát sinh trên đ a bàn

t nh B c Giang
-

xu t các gi i pháp qu n lý CTNH phù h p v i đi u ki n c a t nh B c Giang.

3.

it

ng và ph m vi nghiên c u


3
Lu n v n t p trung nghiên c u ch t th i nguy h i phát sinh trên đ a bàn t nh
B c Giang.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

ng pháp đi u tra, kh o sát th c đ a: T ch c đi th c đ a kh o sát hi n

- Ph

tr ng khu v c nghiên c u, làm vi c v i các c quan ph i h p nghiên c u và các c

quan h u quan t i đ a ph

ng pháp so sánh: So sánh các ph

- Ph
ph

ng. Thu th p s li u, tài li u, các nghiên c u khoa h c.
c

ng pháp t i u nh t phù h p v i đi u ki n c a t nh B c Giang và so sánh v i các

khu v c đã nghiên c u khác có nh ng đ c đi m t
vào các k t qu nghiên c u tr
đ ng môi tr

ng đ ng v quy mô, tính ch t…. D a

c đó c a khu v c giúp cho vi c đánh giá, d báo các tác

ng do ch t th i nguy h i và xây d ng các gi i pháp b o v môi tr

ng.

ng pháp t ng h p và k th a: T các s li u, tài li u và các thông tin

- Ph
có đ

ng pháp xác đ nh đ l a ch n đ

c, t ng h p và phân tích đ a ra các đánh giá v

nh h

ng c a ch t th i nguy

h i, trong quá trình nghiên c u có k th a các k t qu nghiên c u tr

c đây.

5. N i dung c a lu n v n
Bài lu n v n g m nh ng n i dung sau:
M đ u
Ch

ng 1: T ng quan v ch t th i nguy h i và qu n lý ch t th i nguy h i

Ch

ng 2: Hi n tr ng phát sinh và tình hình qu n lý ch t th i nguy h

t nh

B c Giang
Ch

ng 3:

xu t các gi i pháp qu n lý ch t th i nguy h i

K t lu n và ki n ngh

t nh B c Giang


4

CH

NG 1: T NG QUAN V CH T TH I NGUY H I VÀ
QU N LÝ CH T TH I NGUY H I

1.1 CH T TH I NGUY H I VÀ CÁC

C TR NG C A CH T TH I

NGUY H I
1.1.1 M t s khái ni m
Khái ni m v thu t ng “Ch t th i nguy h i” (Hazardous Waste) l n đ u tiên
xu t hi n vào th p niên 70 c a th k tr

c t i các n

c Âu – M , sau đó m r ng

ra nhi u qu c gia khác. Sau m t th i gian nghiên c u phát tri n, tùy thu c vào s
phát tri n khoa h c k thu t và xã h i c ng nh quan đi m c a m i n
trên th gi i mà CTNH đ
các v n b n d

Theo ch

c hi n nay

c đ nh ngh a khác nhau theo nhi u cách trong lu t và

i lu t v môi tr

ng. Ch ng h n nh :

ng trình môi tr

ng c a Liên H p Qu c (UNEP - The United

Nations Environmet Programme)
Ch t th i đ c h i là nh ng ch t th i (không k ch t th i phóng x ) có ho t tính
hóa h c ho c có tính đ c h i, cháy n , n mòn gây nguy hi m ho c có th gây nguy
hi m đ n s c kh e ho c môi tr

ng khi hình thành ho c ti p xúc v i các ch t th i

khác [14]. Ch t th i không bao g m trong đ nh ngh a trên:
- Ch t th i phóng x đ

c xem là ch t th i đ c h i nh ng không bao g m

trong đ nh ngh a này b i vì h u h t các qu c gia qu n lý và ki m soát ch t phóng x
theo quy

c, đi u kho n, quy đ nh riêng.

- Ch t th i r n sinh ho t có th gây ô nhi m môi tr
th i nguy h i tuy nhiên nó đ

ng do ch a m t ít ch t

c qu n lý theo h th ng ch t th i riêng.

m ts

qu c gia đã s d ng thu gom tách riêng ch t th i nguy h i trong rác sinh ho t.
Theo Lu t khôi ph c và b o v

tài nguyên c a M

RCRA (Resource

Conservation & Recovery Act):
CTNH là ch t r n ho c h n h p ch t r n có kh i l

ng, n ng đ , ho c các tính

ch t v t lý, hóa h c, lây nhi m mà khi x lý, v n chuy n, th i b , ho c b ng nh ng
cách qu n lý khác nó có th : Gây ra nguy hi m ho c ti p t c t ng nguy hi m ho c


5
làm t ng đáng k s t vong, ho c làm m t kh n ng h i ph c s c kh e c a ng
b nh. Làm phát sinh hi m h a l n cho con ng
t

i ho c môi tr

ng

i

hi n t i ho c

ng lai [7].
Theo C quan b o v môi tr
Ch t th i đ

ng M (US –EPA):

c cho là nguy h i theo quy đ nh c a pháp lu t n u có m t ho c

m t s tính ch t sau [4]:
+

Th hi n đ c tính d b t l a, n mòn, ph n ng, và/ho c đ c h i.

+

Là ch t th i xu t phát t

chung t

ngu n không đ c tr ng (ch t th i nói

qui trình công ngh ).

+

Là ch t th i xu t phát t ngu n đ c tr ng (t các nghành công nghi p đ c h i).

+

Là các hóa ch t th

+

Là h n h p có ch a m t ch t th i nguy h i đã đ

+

Là m t ch t đ

+

Ph

nguy h i tr

ng ph m đ c h i ho c s n ph m trung gian
c li t kê.

c qui đ nh trong RCRA.
lý CTNH c ng đ

ph m c a quá trình x
khi chúng đ

c coi là ch t th i

c lo i b h t tính nguy h i.

Theo đ nh ngh a c a Philipine
CTNH là các lo i v t li u có kh n ng gây nguy hi m cho con ng
v t, có kh n ng gây đ c, n mòn, d

i, đ ng

ng, nh y c m cao, gây cháy n [4].

Nhìn chung, đ nh ngh a CTNH

các n

c tuy khác nhau v cách di n đ t,

nh ng b n ch t đ u nh n m nh đ n tính ch t đ c h i c a lo i ch t th i này đ n môi
tr

ng và s c kh e con ng

i

Theo Quy ch qu n lý c a Vi t Nam:
L n đ u tiên khái ni m CTNH đ

c đ c p đ n m t cách chính th c t i quy

ch qu n lý CTNH ban hành kèm theo Q
Chính ph , T i Kho n 2

s 155/1999/Q -TTg c a Th t

ng

i u 3 Quy ch quy đ nh: “ Ch t th i nguy h i (CTNH) là

ch t th i có ch a các ch t ho c h p ch t có m t trong các đ c tính gây nguy h i tr c
ti p (d cháy, d n , làm ng đ c, d
nguy h i khác), ho c t
đ i v i môi tr

n mòn, d lây nhi m và các đ c tính gây

ng tác v i các ch t khác và gây nên các tác đ ng nguy h i

ng và s c kho con ng

i.


6
Tuy nhiên, quy ch này ch a nêu rõ v các đ c tính, cách th c xác đ nh CTNH
nên trong Lu t B o v môi tr
29/11/2005 CTNH đ

ng n

c CHXHCN Vi t Nam thông qua ngày

c đ nh ngh a: “Ch t th i nguy h i là ch t th i ch a y u t

đ c h i, phóng x , d cháy, d n , d

n mòn, d lây nhi m, gây ng đ c ho c có

các đ c tính nguy h i khác”
- Ch t có kh n ng gây cháy (Ignitability): Ch t có nhi t đ b t cháy < 600C,
ch t có th cháy do ma sát, t thay đ i v hoá h c. Nh ng ch t gây cháy th

ng g p

là x ng, d u, nhiên li u, ngoài ra còn có cadmium, các h p ch t h u c nh benzen,
etylbenzen, toluen, h p ch t h u c có ch a Clo…
- Ch t có tính n mòn (Corossivity): Là nh ng ch t trong n
pH <3 hay pH >12.5; ch t có th

n mòn thép. D ng th

c t o môi tr

ng

ng g p là nh ng ch t có

tính axít ho c baz …
- Ch t có ho t tính hoá h c cao (Reactivity): Các ch t d dàng chuy n hoá hóa
h c; ph n ng mãnh li t khi ti p xúc v i n
n v in

c; sinh các khí đ c khi tr n v i n

khí đ c khi ti p xúc v i môi tr

c; t o h n h p n hay có ti m n ng gây
c; các h p ch t xyanua hay sunfit sinh

ng axít, d n hay t o ph n ng n khi có áp su t và

gia nhi t, d n hay tiêu hu hay ph n ng

đi u ki n chu n; các ch t n b c m.

- Ch t có tính đ c h i (Toxicity): Nh ng ch t th i mà b n thân nó có tính đ c
đ c thù đ

c xác đ nh qua các b

c ki m tra. Ch t th i đ

c phân tích thành ph n

trong các pha h i, r n và l ng. Khi có thành ph n hoá h c nào l n h n tiêu chu n
cho phép thì ch t th i đó đ

c x p vàp lo i ch t th i đ c h i. Ch t đ c h i g m; các

kim lo i n ng nh thu ngân, cadmium, asenic, chì và các mu i c a chúng; dung
môi h u c nh toluen, benzen, axeton, cloroform…; các ch t có ho t tính sinh h c
(thu c sát trùng, tr sâu, hoá ch t nông d

c…); các ch t h u c r t b n trong đi u

ki n t nhiên n u tích lu trong mô m đ n m t n ng đ nh t đ nh thì s gây b nh
(PCBs: Poly Chlorinated Biphenyls).
- Ch t có kh n ng gây ung th (Carcinogenicity) và đ t bi n gen: Dioxin
(PCDD), asen, cadmium, benzen, các h p ch t h u c ch a Clo…


7
So sánh các đ nh ngh a nêu trên, đ nh ngh a v CTNH c a Vi t Nam v i đ nh
ngh a c a các qu c gia khác cho th y đ nh ngh a c a n

c ta có nhi u đi m t

ng

đ ng v i d nh ngh a c a UNEP và c a M . Qua đó, đã nh n m nh đ n tính ch t
nguy h i c a m t s lo i ch t th i, cho dù đ
CTNH c ng có kh n ng gây nh h

c th i ra v i kh i l

ng đ n môi tr

ng nh thì

ng và s c kh e con ng

i

1.1.2 Phân lo i ch t th i nguy h i
Trên th gi i hi n nay có r t nhi u cách phân lo i ch t th i nguy h i: Theo
tính ch t, cách qu n lý, m c đ c … Tuy nhiên đ áp d ng cách phân lo i nào thì
còn ph thu c vào các qu c gia khác nhau do các y u t xã h i – kinh t , môi
tr

ng và s c kh e c ng đ ng.
Có m t s cách phân lo i CTNH nh sau:
*Phân lo i theo TCVN
H th ng này phân lo i theo các đ c tính c a ch t th i.
Theo TCVN 6706: 2000 chia CTNH thành 7 nhóm sau:
B ng 1.1 Phân lo i CTNH theo đ c tính c a ch t th i
STT

Lo i ch t th i
Ch t th i l ng
d cháy
Ch t th i d
cháy

Mã s

1.1

Ch t th i l ng có nhi t đ b t
cháy d

i 60 đ .

Ch t th i không là ch t l ng,
1.2

b c cháy khi b ma sát ho c
đi u ki n áp su t khí quy n

1. Ch t th i

Ch t th i có kh n ng t b c

d b tl a
d cháy

Mô t tính nguy h i

TCVN 6706-2000

cháy do t nóng lên trong
Ch t th i có th
t cháy

1.3

đi u ki n v n chuy n bình
th

ng, ho c t nóng lên do

ti p xúc v i không khí và có
kh n ng b c cháy
Ch t th i t o ra

1.4

Ch t th i khi g p n

c, t o ra


8

Lo i ch t th i

STT

Mã s

Mô t tính nguy h i

TCVN 6706-2000

khí d cháy

ph n ng gi i phóng khí d
cháy ho c t cháy.

Ch t th i có tính
2. Ch t th i
gây n mòn

axit
Ch t th i có tính
n mòn

2.1

Ch t th i l ng có pH b ng
h c nh h n 2
Ch t th i l ng có th

2.2

n mòn

thép v i t c đ >
6,35mm/n m

55o C

Là ch t th i r n ho c l ng ho c
3. ch t th i
d n

h n h p r n l ng t ph n ng
Ch t th i d n

3

hoá h c t o ra nhi u khí, nhi t
đ và áp su t thích h p có th
gây n .

Ch t th i ch a
các tác nhân oxy
4. Ch t th i

4.1

hoá vô c

d b ôxi

Ch t th i có ch a clorat,
pecmanganat, peoxit vô c …
Ch t th i h u c ch a c u

Ch t th i ch a

hoá

peoxyt h u c

4.2

trúc phân t -0-0- không b n

v i nhi t nên có th b phân
hu và t o nhi t nhanh
Ch t th i có ch a ch t đ c có

Ch t th i gây
5. Ch t th i

đ c c p tính

5.1

Gây đ c
cho ng

th gây t vong ho c t n
th

ng tr m tr ng khi ti p

xúc.
i

và sinh v t

Ch t th i có ch a các ch t
Ch t th i gây
đ c mãn tính

5.2

gây nh h

ng ch m ho c

mãn tính, ho c gây ung th
do ti p xúc qua đ

ng tiêu


9

STT

Lo i ch t th i

Mã s

Mô t tính nguy h i

TCVN 6706-2000

hóa, hô h p ho c da.
Ch t th i ch a các thành
Ch t th i sinh ra
khí đ c

5.3

ph n mà khi ti p xúc v i

không khí ho c n

c thì gi i

phóng ra khí đ c
Ch t th i có ch a các thành
ph n có th gây ra các tác
6. Ch t đ c

Ch t đ c cho h

cho HST

sinh thái

6

đ ng có h i đ i v i môi
tr

ng thông qua tích lu

sinh h c ho c gây nh h

ng

cho h sinh thái.
7.Ch t th i

Ch t th i lây

lây nhi m

nhi m b nh

Ch t th i có ch a các vi sinh
7

v t s ng ho c đ c t c a
chúng có ch a các m m b nh
(Ngu n: TCVN 6706:2000)

* Phân lo i theo ngu n phát sinh
Ngu n ch t th i t s n xu t công nghi p: Các ngành công nghi p phát sinh
ch t th i nguy h i:
+ Ch bi n g
+ Ch bi n cao su
+ Công nghi p c khí
+ S n xu t xà phòng và b t gi t
+ Khai thác m
+ Công nghi p s n xu t gi y
+ S n xu t xà phòng và b t gi t
+ Kim lo i đen
+ Công nghi p s n xu t gi y
+L cd u


10
+ S n xu t thép
+ Nh a và v t li u t ng h p

+ S n xu t s n và m c in
+ Hóa ch t BVTV
* Phân lo i theo m c đ đ c h i
D a vào giá tr li u gây ch t 50% s đ ng v t th c nghi m (LD50). T ch c Y
t th gi i phân lo i theo b ng d

i đây:

B ng 1.2 B ng phân lo i CTNH theo m c đ đ c h i [9]
C pđ c
1A (r t đ c )
I B (đ c cao)
II(đ ctrung bình)
III (ít đ c )

LD50 đ i v i chu t lang (mg/kg cân n ng)
Qua mi ng
Qua da
D ng r n
D ng l ng
Dang r n
D ng l ng
<40
<10
<20
<5
40-400
10-100
20-200
5-20

400-4000
100-1000
200-2000
50-500
>4000
>1000
>2000
>500
(Ngu n: T ch c Y t th gi i)

*H th ng phân lo i k thu t

Phân lo i theo h th ng này đ n gi n nh ng có hi u qu đ i v i các m c đích
k thu t. B ng 1.3 trình bày các lo i ch t th i c b n c a h th ng. H th ng này
th

ng đ

c s d ng trong nhi u tr

ng h p nghiên c u đ xác đ nh các ph

ng

ti n x lý, tiêu hu phù h p. H th ng này có th m r ng.
B ng 1.3 Các lo i ch t th i nguy h i
Các lo i chính
N

c th i ch a ch t vô

c

N
c

c th i ch a ch t h u

c tính

Ví d

Thành ph n chính là

Axit sunphuric th i t m kim

n

lo i. Dung d ch amoniac trong

c nh ng có ch a

ki m/axit và các ch t

s n xu t linh ki n đi n t .

vô c đ c h i

N

c b m kim lo i.

N

c r a t các chai l thu c

N

c th i ch a dung

d ch
các ch t h u c nguy

tr sâu.


11
h i.
Ch t h u c l ng

Ch t th i ch a thành

C n d u t quá trình xúc r a

ph n là d u

tàu d u ho c b n ch a d u.
Bùn x lý n

Bùn, b i,ch t r n và các

Bùn, ch t th i vô c

ch t th i r n ch a ch t
vô

c th i có ch a

kim lo i n ng. B i t quá trình
x lý khí th i c a nhà máy s n
xu t s t thép và n u ch y kim
lo i. Bùn th i t lò nung vôi

c nguy h i.

B i t b ph n đ t trong công
ngh ch t o KL.
Bùn t khâu s n

Bùn,ch t r n và các
Ch t r n/bùn h u c

ch t
h u c không

d ng

l ng

H c ín t SX thu c nhu m
H c ín trong tháp h p th

phenol
Ch t r n trong quá trình hút
ch t th i nguy h i đ tràn.
CR ch a nh t

ng d ng d u.

(Ngu n: Hazaduos Waste Management, Michael D.LaGrega)
* H th ng phân lo i theo danh sách
US-EPA đã li t kê theo danh m c h n 450 ch t th i đ
nguy h i. Trong các danh m c này, m i ch t th i đ

c xem là ch t th i

c n đ nh b i m t kí hi u nguy

h i c a US-EPA bao g m m t ch cái và ba ch s đi kèm. Các ch t th i đ

c chia

theo b n danh m c: F,K, P,U.
Danh m c đ

c phân chia nh sau:

Danh m c F- Ch t th i nguy h i thu c các ngu n không đ c tr ng.
ch t đ

ó là các

c t o ra t s n xu t và các qui trình công ngh . Ví d halogen t các quá

trình t y nh n và bùn t quá trình x lý n

c th i c a nghành m đi n.


12
Danh m c K- ch t th i t ngu n đ c tr ng. ó là ch t th i t các nghành công
nghi p t o ra s n ph m đ c h i nh : S n xu t hoá ch t b o v th c v t, ch bi n g ,
s n xu t hoá ch t. Có h n 100 ch t đ

c li t kê trong danh sách này. Ví d c n t

đáy tháp ch ng c t aniliene, dung d ch ngâm thép t nhà máy s n xu t thép, b i
l ng trong tháp x lý khí th i, bùn t nhà máy x lý n

c th i…

Danh m c P và U: Ch t th i và các hoá ch t th ng ph m nguy h i. Nhóm này
bao g m các hoá ch t nh clo, các lo i axit, baz , các lo i hoá ch t b o v th c v t…
1.1.3 nh h
1.1.3.1 nh h

ng c a ch t th i nguy h i
ng c a CTNH đ i v i môi tr

ng

Vi c chôn l p, x lý CTNH không đúng quy cách đã gây ra nh ng tác đ ng vô

cùng nghiêm tr ng đ i v i môi tr

ng, c th là nh h

ng đ n n

c ng m, n

c

m t, đ t và không khí.
c đi m đ a lý c a Vi t Nam v i ph n l n di n tích đ i, núi, ph n còn l i là
đ ng b ng v i m ng l

i sông ngòi dày đ c.

thiên nhiên đ i v i con ng

ây đ

c xem nh m t u đãi c a

i Vi t Nam, b i chúng ta có th s d ng m ng l

sông ngòi này vào sinh ho t và s n xu t. Tuy nhiên, m ng l
b đe d a tr m tr ng b i chúng đang đ

i sông ngòi này đang

c s d ng nh ngu n ch a n

chính ho t đ ng s n xu t và sinh ho t c a ng

i dân, đ c bi t

i

c th i t

nh ng khu đô th và

khu công nghi p... T i nh ng thành ph l n nh : Hà N i, H i Phòng, Thành ph
H Chí Minh… ch a có h th ng x lý ch t th i công nghi p và sinh ho t. Do đó,
m ng l

i kênh r ch trong thành ph đ

c coi là n i ch a ch t th i chính, gi i

quy t v n đ nh c nh i do ch t th i m t cách t m th i. T c đ t ng tr
càng cao thì v n đ ô nhi m ngu n n
vi n l n đ u không có h th ng x lý n
th i l

ng n

c càng

ng kinh t

m c báo đ ng. H u h t các b nh

c th i, ho c có nh ng không ho t đ ng đã

c này tr c ti p vào sông ngòi lân c n mà không qua x lý, ho c x lý

không đ m b o v sinh. Hàng lo t nh ng con sông
nh ng con sông ch t khi ngu n n

c

các thành ph đang tr thành

đây có màu đen s m và b c mùi hôi n ng

n c vào không khí. Ngoài ra, nhi u s c tràn d u x y ra trong th i gian g n đây


13
c ng c nh báo kh n ng gây ô nhi m đ n ngu n n

c m t và c n có nh ng bi n

pháp phòng ng a k p th i.
nông thôn, tình tr ng s d ng thu c BVTV tràn lan và nh ng v bao thu c
này không đ
h

c đ a vào đúng n i quy đ nh đ x lý c ng gây nên nh ng nh

ng không nh đ i v i môi tr

ng.

a s ng

bao thu c BVTV (trong đó v n còn m t l
sông, h , làm ngu n n

c

i dân sau khi s d ng đã v t v

ng nh thu c t n l i) lên m t ru ng, m t

nh ng n i này b ô nhi m n ng n . Ví d ,

Hòa Bình,

trong t ng s 1.700 h s d ng thu c BVTV thì có đ n 120 h (chi m kho ng 7%)
v t v bao thu c tr sâu b a bãi
CTNH đ
l

ng, g n ao, h …

c chôn l p vào lòng đ t ho c chôn l p t i nh ng bãi rác kém ch t

ng đã d n đ n hi n t

Nhi u tr

ven đ

ng n

ng h p, CTNH đ

c rác ng m tr c ti p vào ngu n n

c xung quanh.

c l u gi lâu dài ho c chôn l p ngay t i ch mà không

qua m t khâu x lý nào, ho c x lý không đúng quy trình k thu t. Vi c rò r kim
lo i n ng t các x kim lo i hay hi n t
l u gi CTNH đã gây ra nh ng nh h
Ngoài nh ng nh h

ng khuy ch tán s i ami ng trong quá trình
ng nghiêm tr ng đ i v i ngu n n

ng đ n ngu n n

doanh, c s y t , t sinh ho t th

c, CTNH t các c s s n xu t kinh

ng ngày c a ng

n ng n lên tài nguyên đ t do d l

c ng m.

i dân đã là m t s c ép th c s

ng đ c t c a CTNH đ l i trong đ t quá cao.

Không ch phá v l p màu m c a đ t, CTNH còn có kh n ng gây nhi m đ c cho
đ t, đem l i khó kh n cho quá trình s n xu t nông – lâm – ng nghi p.
vi c s d ng thu c BVTV

các vùng nông thôn (bao g m c tr

c bi t,

ng h p s d ng

thu c BVTV mà th gi i đã h n ch ho c c m do t l đ c t cao) c ng là nguyên
nhân chính gây thoái hóa và ô nhi m đ t, m n hóa ho c chua phèn, phá h y c u trúc
đ t… M t khác, ngu n ô nhi m đ t còn có th đ

c t o ra b i các ch t th i phóng

x c a các trung tâm khai thác phóng x , các nhà máy đi n nguyên t … Các ch t
th i phóng x này gây ra nh h
h u c , làm m t dinh d

ng l n đ n h vi sinh v t trong đ t, phân gi i ch t

ng đ t.

CTNH phát sinh t ho t đ ng giao thông v n t i, sinh ho t, tiêu dùng và đ c
bi t là ho t đ ng công nghi p đã làm cho m c đ ô nhi m không khí ngày càng gia


14
t ng. K t qu đo l

ng th c hi n trên th c t cho th y kho ng 70% l

ng b i trong

không khí đô th do giao thông v n t i và xây d ng. Tình tr ng thi u thi t b x lý
khí th i đ c h i

ph n l n c s công nghi p (g n 100% doanh nghi p phát th i

khí không có thi t b x lý CTNH), tình tr ng gia t ng s l
thông đ
ng

ng ph

ng ti n giao

ng b , vi c đun n u b ng than, d u h a trong sinh ho t th

ng ngày c a

i dân là nguyên nhân đáng k làm nh h

CTNH đ

ng đ n b u khí quy n. Nhi u lo i

c th i b b ng cách cho bay h i chính là nguyên nhân làm cho nhi u đ c

t lan t a vào không khí.
1.1.3.2 nh h
T nt id

ng c a CTNH đ n s c kh e con ng

i

i các d ng ch y u nh : r n, l ng, khí… nên CTNH d dàng xâm

nh p vào c th con ng

i b ng nhi u cách th c khác nhau.

c bi t khi

d ng

l ng, s xâm nh p và phá h y c a nó càng nhanh chóng và khó ki m soát. Tính
ch y dòng c a ch t l ng làm chúng d dàng di chuy n nên khó có th khoanh vùng
l i. H n n a, các ch t l ng d dàng hòa tan các ch t khác và có th chuy n thành
d ng h i và khí. Khi con ng

nh h

i ti p xúc v i CTNH

ng đ n s c kh e nh : viêm da, viêm đ

N u ti p xúc

n ng đ l n, con ng

th gây t vong nh : nhuy n x

n ng đ nh s có kh n ng

ng hô h p, viêm đ

i s có kh n ng m c các b nh hi m nghèo, có

ng, đ t bi n gen, b nh Itai do nhi m đ c Cadimi…

Hi n nay, cùng v i s gia t ng c v quy mô và s l
ch t th i y t đ

ng tiêu hóa…

ng các b nh vi n, l

ng

c th i ra ngày càng nhi u. Theo WHO, trong các lo i ch t th i y t ,

có kho ng h n 85% ch t th i y t không lây nhi m, 10% lây nhi m và 5% r t đ c
h i. Bao g m: Kim tiêm, chai thu c, hoá ch t, b ph n c th ng
kh n ng truy n b nh r t cao.

i b c t b … có

c bi t các lo i ch t th i này khi k t h p v i đi u

ki n khí h u nhi t đ i m gió mùa

n

c ta. N

c th i b nh vi n ch a r t nhi u

lo i vi trùng, virus và các m m b nh sinh h c khác trong máu m , d ch… c a ng
b nh. Theo k t qu phân tích c a c quan ch c n ng, lo i n
v m t h u c và vi sinh. Hàm l

c này ô nhi m n ng

ng vi sinh cao g p 100 – 1.000 tiêu chu n cho

phép, v i nh ng lo i vi khu n Salmonella, t c u, virus đ
sinh trùng, amip… hàm l

i

ng tiêu hóa, các lo i ký

ng ch t r n l l ng cao g p 2 – 3 l n tiêu chu n cho


15
phép. Dù ch a đ ng nhi u đ c t nh v y, nh ng h u h t t i các b nh vi n l n
Trung

ng n

c th i ch qua b ph t r i đ th ng ra c ng.

huy n thì ngay c b ph t c ng không có, mà đ
b nh trong n

c th i khi đ

b nh vi n tuy n

c th i luôn ra ngoài. Nh ng m m

c th i ra ngoài đã xâm nh p vào c th các lo i th y

s n, v t nuôi, cây tr ng và d dàng tr l i v i con ng

i.

ây chính là m t trong

nh ng nguyên nhân c b n làm gia t ng các b nh hi m nghèo cho ng

i dân.

Thu c BVTV là ngu n gây ô nhi m n ng n không ch đ i v i môi tr
còn đ i v i s c kh e con ng

i. Trên th c t , đã có nhi u s c không nh do thu c

BVTV gây ra. M t m t, do ý th c b o qu n thu c c a ng
m t ph n d l

ng thu c đã phát tán vào môi tr

i dân không cao nên

ng. M t khác, do ng

nhi u n i l m d ng thu c BVTV đ i v i rau qu đã khi n d l
trong s n ph m, ngay c khi chúng đ n tay ng
con đ

ng khác nhau, m t l

ng mà

i dân

ng thu c quá cao

i tiêu dùng. Nh v y, b ng nhi u

ng l n thu c BVTV đã quay tr l i c th con ng

i,

gây nên nh ng tai n n đáng ti c.


Ch t th i nguy h i c ng là m t trong nh ng nguyên nhân chính gây ra

nh ng s c môi tr

ng nghiêm tr ng:

+ B nh minamata

Nh t B n: C n b nh gây ra khi n m t l

ng l n cá và

sò trong vùng bi n b ô nhi m n ng vì methyl th y ngân th i ra v nh Minamata. L n
đ u tiên c n b nh này đ

c phát hi n t i Minamata thu c t nh Kumamoto và n m

1956, và n m 1968, chính ph Nh t b n đã chính th c tuyên b , c n b nh này cho
công ty Chisso (M t công ty s n xu t hóa ch t) gây ra vì đã làm ô nhi m môi
tr

ng. Nh ng b nh nhân đ u tiên

Minamata đã b điên, b t t nh và ch t m t

tháng sau khi b m c b nh. Ch a m t gi i pháp nào có hi u qu đ ch a c n b nh
Minamata, nh ng các bác s đã c g ng làm gi m b t nh ng tri u ch ng trên b ng
nh ng bi n pháp t p luy n, tr li u. Cho đ n ngày 30/4/1997, s ng

i trong hai t nh

Kumamoto và Kagoshima ch ng nh n là đã m c b nh Minamata lên t i 17 ngàn
ng
đ

i. Trong đó có 2.265 (trong đó 1.484 ng
c chính ph công nh n. 10.625 ng

i đã qua đ i cho đ n 31/1/2003) đã

i sau khi đ

c ch ng nh n là b nh nhân


16
Minamata đã đ

c Chính ph b i th

t ng c ng 12.890 ng

ng. Nh v y, theo Chính ph Nh t thì có

i đã m c b nh cho đ n nay.

+ S c nhà máy đi n h t nhân Chernobyl: V tai n n ngày 26/4/1986 t i
nhà máy đi n Chernobyl đã gây ra th m ho h t nhân t i t nh t trong l ch s th
gi i. Sai l m trong thi t k và đi u khi n t o thành v n m nh đ n m c th i bay c
ph n nóc n ng nghìn t n c a lò ph n ng s 4, phát tán vô s ch t phóng x vào
môi tr

ng s ng.

c tính 4.000 ng

i khác có th c ng ch t sau đó do nhi m

phóng x . Tuy nhiên, t ch c Hoà bình Xanh cho r ng, con s này cao h n nhi u và
lên đ n 93.000 ng

i. M t kh i bê tông c t thép kh ng l đ

lò ph n ng b n . Nh ng tr
Ukraina sang n

c khi nó đ

c xây lên đ l p chi c

c xây ch t phóng x đã k p lan t

c láng gi ng Belarus và nhi u n i khác

châu Âu.

+ S c Bhopal: Th m h a Bhopal là m t th m h a công nghi p x y ra t i
nhà máy s n xu t thu c tr sâu s h u và đi u hành b i Union Carbide (UCIL)
n

Bhopal, Madhya Pradesh,

ngày 3 tháng 12 n m 1984. Kho ng 12 gi tr a,

nhà máy rò r ra khí Methyl isocyanate (MIC) và các khí đ c khác, gây ra ph i
nhi m trên 500,000 ng
th ng nh t.

i. Nh ng đánh giá v s l

ánh giá chính th c ban đ u v s ng

ng ng

i ch t có s không

i ch t là 2,259, phía chính

quy n bang Madhya Pradesh đã xác nh n t ng s 3737 cái ch t liên quan đ n v rò
r khí ga này. Các c quan chính quy n khác

c tính kho ng 15,000 ng

M t s t ch c đ a ra con s kho ng 8000 đ n 10,000 ng
và 25,000 ng

i ch t.

i ch t trong 72 gi đ u

i ch t vì các c n b nh liên quan đ n khí ga rò r .

+ Th m h a d u m t i Kuwait n m 1991: Trong chi n tranh vùng v nh
n m 1991, khi quân đ i Iraq rút kh i Kuwait, h đã m t t c các van c a gi ng d u
và phá v các đ
qu là m t l

ng ng d n d u nh m ng n c n b

c ti n c a quân đ i M .K t

ng d u l n nh t trong l ch s đã ph lên V nh Ba t .

c tính, s d u

loang t

ng đ

ng 240 - 336 tri u gallonn d u thô. Di n tích d u loang có kích

th

ng đ

ng đ o Hawai. Tuy nhiên, m i c g ng ph c h i đ u ph i đ i chi n

ct

tranh k t thúc.

b ov n

c kh i b nhi m b n, h đã ph i huy đ ng kho ng 40


17
km thanh hút d u n i trên m t n
lo t xe hút d u, h đã thu l i đ

c và 21 máy tách d u kh i n

c. Cùng v i hàng

c 58,8 tri u gallon d u.

1.2 QU N LÝ CH T TH I NGUY H I
1.2.1 Khái ni m qu n lý ch t th i nguy h i
T i Kho n 3 i u 3 quy ch qu n lý CTNH ban hành kèm theo Quy t đ nh s
155/1999/Q

- Tgg ngày 16/07/1999 c a Th t

ng Chính ph quy đ nh: Qu n lý

CTNH là các ho t đ ng ki m soát CTNH trong su t quá trình t phát sinh đ n thu
gom, v n chuy n, quá c nh, l u gi , x lý và tiêu h y CTNH.
Theo thông t s 12/2006/TT-BTNMT ngày 26/12/2006 quy đ nh t i m c 2.1:
Qu n lý CTNH g m các ho t đ ng liên quan đ n vi c phòng ng a, gi m thi u, phân
lo i, thu gom, v n chuy n, l u gi , x lý (k c tái ch , thu h i), tiêu h y CTNH.
Theo thông t s 12/2011/TT-BTNMT ngày 14/04/2011 quy đ nh t i

i u 3:

Qu n lý CTNH là các ho t đ ng liên quan đ n vi c phòng ng a, gi m thi u, phân
đ nh, phân lo i, tái s d ng tr c ti p, l u gi t m th i, v n chuy n và x lý CTNH.
Nh v y, khái ni m qu n lý CTNH l n đ u tiên đ
qu n lý CTNH, sau đó khái ni m này đã đ
BTNMT ngày 26/12/2006 và đã đ

c quy đ nh t i quy ch

c ch nh s a t i Thông t 12/2006/TT-

c ti p t c ch nh s a t i Thông t 12/2011/TT-

BTNMT ngày 14/04/2011. T i thông t này, khái ni m qu n lý CTNH đ

c di n t

m t cách c th , rõ ràng, có n i hàm r ng h n và đ y đ h n so v i quy đ nh Kho n

3

i u 3 c a quy ch và quy đ nh

m c 2.1 theo thông t s 12/2006/TT-BTNMT

ngày 26/12/2006. Các nhà làm lu t đã li t kê hàng lo t ho t đ ng c a vi c qu n lý
CTNH theo m t quy trình ch t ch h n, bao g m c nh ng ho t đ ng liên quan đ n
vi c phòng ng a, gi m thi u, phân đ nh, phân lo i, tái s d ng tr c ti p, l u gi t m
th i, v n chuy n và x lý CTNH. Nh v y, trách nhi m qu n lý ch t th i c a c
quan Nhà n

c và các t ch c, cá nhân có liên quan đ n vi c qu n lý CTNH không

ch có t khi ch t th i đó phát sinh, mà các ch th trên còn có trách nhi m trong
vi c phòng ng a, gi m thi u b ng vi c áp d ng m i bi n pháp k thu t hi n đ i,
công ngh tiên ti n…nh m h n ch l

ng CTNH phát sinh trên th c t .

Theo quy đ nh trên, qu n lý CTNH có nh ng đ c đi m sau: