Nghiên cứu nhân giống đinh đũa (Stereospermum colais (dillw) mabberl) bằng phương pháp giâm hom

Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng

NGHIÊN C U NHÂN GI NG INH
A (Stereospermum Colais (Dillw)
Mabberl) B NG PH
NG PHÁP GIÂM HOM
Hoàng V Th

TS. Tr

ng

i h c Lâm nghi p

TÓM T T
K t qu nghiên c u nhân gi ng b ng ph ng pháp giâm hom cho th y, giâm hom inh đ a v i hom thu t cây
m tu i 5, s d ng IBA n ng đ 1500ppm cho t l ra r đ t 71,11%, s r trung bình trên hom là 4,15, chi u
dài r trung bình trên hom là 2,7cm và ch s ra r đ t cao nh t 14,82. Tr ng h p hom thu t cây m tu i 15,
giâm s d ng IBA n ng đ 1500ppm cho t l ra r trung bình đ t 44,44%, s r trung bình trên hom là 2,70,
chi u dài r trung bình trên hom là 3,05cm và ch s ra r ch đ t 8,22. Nhân gi ng inh đ a b ng k thu t
giâm hom, s d ng hom thu t cây m tu i 5 v a cho t l ra r cao, ch t l ng b r và ch t l ng cây hom
t t h n so v i hom l y t cây m tu i 15 trong cùng đi u ki n thí nghi m. Thành công c a nghiên c u này góp
ph n quan tr ng cho các nghiên c u c i thi n gi ng inh đ a ti p theo, nh t là kh o nghi m dòng vô tính t
các cây tr i đã ch n l c.
T khóa: inh đ a, giâm hom, IBA, nhân gi ng, t l ra r .

I.

TV N

inh đ a (Stereospermum colais) là loài cây

b n đ a, ph sinh thái r ng, sinh tr ng khá, đa
tác d ng, ngoài cung c p g t t, các b ph n
khác c a cây nh lá, v , r có th làm nguyên
li u trong các bài thu c y h c c truy n hi u
qu . G có giá tr cao là m t trong nh ng đ ng
l c làm gia t ng khai thác tr m ráo ri t, làm
cho loài cây này ngày càng tr nên khan hi m,
c n ki t trong các khu r ng t nhiên. Tr ng
r ng t p trung loài cây này h u nh ch a xu t
hi n, ngo i tr tr ng cây phân tán t o c nh
quan trong các khuôn viên c quan, công s .
Vi c gây tr ng và phát tri n g p không ít khó
kh n do ít thông tin, hi u bi t v loài cây này
còn r t h n ch . Ngoài ra, nh ng nghiên c u
g n đây cho th y, kh n ng tái sinh t nhiên c a
inh đ a r t khó kh n, do rào c n b i chính
nh ng đ c đi m sinh h c c a loài [1], [2], [5].
Trong t nhiên, inh đ a là loài cây th ng
th ph n chéo, nên các h t trong m t qu có
th do nhi u cây b khác nhau cùng tham gia
th ph n, chính đi u này đã t o nên s phân
hóa m nh m v di truy n. Vì v y, t o cây con
b ng h t thu hái t m t cây tr i trong t nhiên
đ gây tr ng v i mong mu n gi nguyên đ c
ph m ch t di truy n nh
cây m là hoàn toàn
khó kh n [1], [2]. Tuy nhiên, n u t o cây con
10

b ng ph ng pháp giâm hom, m t ph

pháp nhân gi ng vô tính d a trên c s
phân bào nguyên nhi m, ch c ch n v n
nguyên đ c ph m ch t di truy n quí giá
cây m [2], [3], [4].

ng
c a
gi
c a

Do đó, khi đã ch n l c đ c các cây tr i
inh đ a có ph m ch t t t t qu n th t nhiên,
r ng tr ng hay cây tr ng phân tán, thì vi c t o
cây con b ng giâm hom cho kh o nghi m và
tr ng r ng là h t s c c n thi t, có ý ngh a khoa
h c và th c ti n cao. Bài vi t này gi i thi u m t
s k t qu nghiên c u đ t đ c v nhân gi ng
inh đ a b ng k thu t giâm hom.
II. V T LI U VÀ PH

NG PHÁP

1. V t li u
Cành hom inh đ a đ c c t t các cây tr i
theo m c tiêu l y g , trong đó hom c t t cây
m tu i 5, ký hi u là L1, và hom c t t cành
c a cây m tu i 15, ký hi u là L2, các cây m
đ c ch n l c t r ng tr ng th c nghi m t i
tr ng
i h c Lâm nghi p. Quá trình v n

chuy n cành hom đ c b o qu n trong đi u
ki n tránh n ng và gi mát. Các hom sau khi
x lý đ c ti n hành giâm k p th i t i v n
m c a tr ng i h c Lâm nghi p.
2. Ph

ng pháp nghiên c u

Các hormone đ c s d ng là IBA (Indole
butyric acid) v i các n ng đ khác nhau đ dò

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
tìm n ng đ thích h p kích thích ra r trong
quá trình giâm hom inh đ a. Các hormone
đ c s d ng trong nghiên c u này v i n ng
đ cao, x lý b ng ph ng pháp nhúng nhanh
cho t ng s 8 nghi m th c:
CT1, CT2 và CT3 s d ng IBA v i n ng đ
t ng ng: 500, 1000 và 1500 ppm cho hom
L1; CT4, CT5 và CT6 s d ng IBA v i n ng
đ t ng ng: 500, 1000 và 1500 ppm cho hom
L2; và 2 công th c đ i ch ng (không s d ng
thu c): C1 v i hom L1; C2 v i hom L2.
Các nghi m th c và đ i ch ng đ c b trí
theo kh i ng u nhiên đ y đ , 3 l n l p, s

m u cho m i nghi m th c và đ i ch ng là 90
hom. Sau khi c y hom đ c che n ng và gi
m th ng xuyên theo quy trình k thu t
thông th ng.
Các hom s d ng trong thí nghi m đ c l y
t nh ng ch i v t, có đ ng n, dài 8- 10cm,
v i 3- 4 lá đã c t m t ph n.
ng a m m
b nh trong quá trình giâm hom, giá th và hom
giâm đ c kh trùng b ng thu c Benlate theo
ph ng pháp thông th ng.
S li u thu th p đ c x lý riêng t ng
nghi m th c theo ph ng pháp th ng kê dùng
trong lâm nghi p trên ph n m m ng d ng
Excel 5.0 và SPSS.
T l ra r đ c tính theo công th c (1); S
l ng r trung bình trên m i hom và chi u dài
trung bình r dài nh t trên m i hom đ c tính
theo công th c (2);
H s bi n đ ng đ c tính theo công th c
(3); Ki m tra th ng kê nh h ng c a n ng đ
IBA đ n t l ra r theo tiêu chu n n2 và
đ c tính theo công th c (4);

so hom ra re
x 100%
Tong so hom

Ty le ra re 
X 

1 n
 X i (2);
n i 1
n2



=

V% 

f

t



f

f



(1);

S
x 100 (3);
X

2

l

(4).

l

S l ng r là đ i l ng không liên t c,
dùng tiêu chu n U c a phân b chu n tiêu
chu n đ ki m tra t ng th hai s trung bình
m u, tìm công th c có nh h ng l n nh t theo
công th c (5) n u gi a hai nghi m th c có s
sai khác rõ r t.
Chi u dài r là đ i l ng liên t c, dùng
ph ng pháp phân tích ph ng sai 2 nhân t
đ ki m tra so sánh gi a hai công th c có s
trung bình m u l n nh t đ tìm nghi m th c t t
h n theo tiêu chu n t c a Student theo công
th c (6) và (7) n u gi a các công th c thí
nghi m có s sai khác rõ r t.
XX

U
Sn

2

1

2

s s
n n
1

Trong đó:

(5) ;

2

s



X
sn

i



1

X (6) ;
j



1

n n
1

2

n

t

2

Vn
na

(7).

III. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N
3.1. nh h ng c a n ng đ IBA đ n kh
n ng ra r v i hom L1
3.1.1. T l ( %) ra r trung bình c a hom L1
K t qu nghiên c u nh h ng các lo i
n ng đ ch t đi u hòa sinh tr ng IBA đ n
kh n ng ra r v i lo i hom L1 đ c t ng h p
trong b ng 1.

B ng 1. K t qu ra r c a hom L1 khi s d ng IBA v i các n ng đ khác nhau
Nghi m
th c

CT1
CT2
CT3
C1

S r /hom

X

V%

2,7
3,4
4,1
1,9

43,5
7,5
7,8
7,9

F = 45,18

Chi u dài r (cm)
TB
Max
V%
V%
X
X

2,6
31,5
5,3
18,6
3,5
1,7
6,1
9,0
3,6
1,6
7,3
20,2
2,0
7,5
3,6
11,1
F = 129,92

T l ra r (%)

X

V%

57,8
58,9
71,1
37,8

18,6

6,5
2,7
5,0

 2n = 8,43

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

Ch s ra r
7,0
11,9
14,8
3,8
F = 93,23

2-2015

11


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
S li u b ng 1 và bi u đ hình 1 cho th y,
s d ng n ng đ IBA khác nhau, thu đ c k t
qu khác nhau. Nhìn chung s d ng IBA trong
giâm hom inh đ a t l hom ra r đ u cao
h n công th c đ i ch ng. Trong nghiên c u
này, s d ng IBA n ng đ 500; 1000 và 1500
ppm, thu đ c t l hom ra r đ t 57,8; 58,9;
và 71,1% t ng ng. Nh v y, s d ng IBA
n ng đ 1500ppm (CT3) có t l hom ra r

v t so v i s d ng IBA n ng đ 1000 và
500ppm là 1,20 và 1,23 l n t ng ng, và v t
so v i C 1 là 1,88 l n trong cùng đi u ki n
thí nghi m. Rõ ràng, s d ng IBA đã xúc ti n
và t ng t l ra r trong quá trình giâm hom
inh đ a.

l hom ra r b ng tiêu chu n  n cho th y,  n
2

2

2
(8,43) >  05
( k ) (5,99, k = 2). Rõ ràng, s d ng

IBA các n ng đ khác nhau có nh h ng
khác nhau đ n t l hom ra r c a hom inh
đ a. Ngoài ra, s d ng tiêu chu n U c a phân
b chu n tiêu chu n đ ki m tra và xác đ nh
n ng đ t t nh t gi a hai công th c (CT2 và
CT3) có t l ra r cao trong quá trình giâm
hom inh đ a.
Ki m tra th ng kê gi a hai công th c có s
hom ra r l n nh t v i hom L1 cho th y,
=1,73 < 1,96, nên gi thuy t H0 đ c ch p
nh n. Ngh a là s d ng IBA hai lo i n ng đ
1000 và 1500ppm đ u cho t l hom ra r t t
nh t. Nói cách khác, ch a có s khác bi t l n,
hay ch a ch n tìm đ c n ng đ t t h n gi a

hai công th c n ng đ khác nhau cho t l ra r
cao h n. Tuy nhiên, h s bi n đ ng (V%)
gi m d n t 18,6; 6,5 xu ng 2,7% khi t ng
n ng đ IBA t 500 lên 1000 và 1500ppm cho
phép ngh r ng, s d ng IBA n ng đ
1500ppm thu đ c k t qu t t h n so v i các
n ng đ khác trong cùng đi u ki n v i lo i
hom L1.

M t khác, bi u đ hình 1 c ng cho th y, xu
h ng ra r c a hom t ng theo chi u t ng n ng
đ IBA. Tuy nhiên, đây m i là k t qu b c
đ u, c n có các nghiên c u ti p theo v i ch ng
lo i hormone và d i n ng đ cao h n đ thu
đ c k t qu chính xác h n, c ng nh ng ng
gi i h n trên khi s d ng IBA trong quá trình
giâm hom inh đ a. K t qu ki m tra th ng kê
nh h ng c a ch t đi u hòa sinh tr ng IBA
các n ng đ : 500, 1000 và 1500ppm đ n t
T l (%)
100,0
90,0

y = 34,072e 0,1915x
R2 = 0,8579

80,0

71,1

70,0
57,8

60,0

58,9

50,0
40,0

37,8

30,0
20,0
10,0
0,0
C

500

1.000

1.500

IBA (ppm)

Hình 1. T l ra r TB/hom (hom L1) khi s d ng IBA v i các các n ng đ khác nhau

3.1.2. S r trung bình c a hom L1
S li u b ng 1 và bi u đ hình 2 cho th y,

công th c x lý IBA n ng đ 1500ppm, hom
có s l ng r trung bình/hom là cao nh t (4,1
r /hom) cao h n so v i hom đ c x lý b ng
IBA các n ng đ còn l i (500 và 1000ppm).
T ng t , công th c x lý b ng IBA n ng đ
1000ppm có s r trung bình/hom là 3,4
r /hom. Tuy nhiên, s d ng IBA n ng đ th p
12

h n (500ppm) thu đ c k t qu
bình/hom c ng th p h n (2,7
ng. S l ng r trên hom th
th c C1 v i tr s thu đ
r /hom.

v i s r trung
r /hom) t ng
p nh t là công
c ch đ t 1,9

Ngoài ra, bi u đ hình 2 c ng cho th y, s
l ng r trung bình trên hom t ng d n theo
chi u t ng c a n ng đ IBA t 500 lên
1500ppm. V n đ đ t ra là li u ti p t c t ng

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
n ng đ IBA lên, li u s l ng r trung bình
trên hom có t ng n a không và gi i h n
ng ng n ng đ IBA s d ng tr s nào? Tr
l i th a mãn v n đ này s ph thu c vào các
nghiên c u ti p theo v i n ng đ IBA đ c s
d ng theo các thang n ng đ t ng d n t i
ng ng gi i h n trên.

K t qu ki m tra th ng kê nh h ng c a
n ng đ IBA đ n s l ng r trên hom (v i lo i
hom L1) b ng ph ng pháp phân tích ph ng
sai m t nhân t cho th y, Ftính (45,18) > F05
=(5,14). Nh v y, các n ng đ khác nhau c a
IBA có nh h ng rõ r t đ n s l ng r
TB/hom trong cùng đi u ki n thí nghi m.

4,5

4,1

4,0
3,5
3,0

2,7

2,5
2,0

3,4 3,6cm

y = 0,0083x2 + 0,6883x + 1,2417
R2 = 0,9998

1,9

2,0cm

3,5cm

2,6cm

1,5
1,0
0,5
0,0
C

500

s r

1.000

1.500

IBA (ppm )

dài r

Hình 2. S r TB/hom (hom L1) khi s d ng IBA v i các các n ng đ khác nhau

Trong tr ng h p này, có th xác đ nh công
th c t t nh t b ng tiêu chu n t c a Studen. K t
qu cho th y, hom giâm
hai công th c
1500ppm và 1000ppm là có s l ng r l n
nh t. K t qu ki m tra th ng kê b ng tiêu
chu n t c a Studen gi a hai công th c CT2
(IBA n ng đ 1000ppm) và CT3 (IBA n ng đ
1500ppm) nh m xác đ nh công th c t t nh t
(3,42) > t05 (2,78). Nh v y, s
cho th y,
d ng IBA n ng đ 1500ppm có nh h ng t t
h n đ n s l ng r /hom trong thí nghi m
giâm hom v i hom L1 cho loài inh đ a.
3.1.3. Chi u dài r c a hom L1
S li u b ng 1 và hình 3 cho th y, đ i v i

Hình 3. nh h

lo i hom L1 khi giâm hom s d ng IBA
n ng đ 1500ppm có chi u dài r là l n nh t
(3,6cm), các n ng đ 1000; 500ppm và đ i
ch ng ( C1) chi u dài r trung bình đ t tr s
là 3,5; 2,6 và 2,0cm t ng ng trong cùng thí
nghi m. Rõ ràng s d ng hormone trong giâm
hom inh đ a v a cho t l ra r cao, s r
TB/hm và chi u dài r TB/hom đ u v t đ i

ch ng. T ng t , k t qu ki m tra th ng kê
cho th y, F (129,92) > F05 (5,14). Nh v y,
n ng đ khác nhau c a IBA có nh h ng rõ
r t đ n chi u dài r TB/hom (hom L1) trong
quá trình giâm hom inh đ a, hay s d ng
IBA là có ý ngh a và giá tr th c ti n.

ng c a n ng đ IBA đ n kh n ng ra r v i hom L1

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

13


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
3.1.4. Ch s ra r c a hom
Ch s ra r c a hom là ch tiêu t ng h p
ph n ánh ch t l ng b r c a hom giâm,
thông qua ch tiêu s l ng r TB/hom và
chi u dài r TB/hom. Ch s ra r càng cao có
ngh a là ch t l ng b r càng t t và ng c l i.
S li u b ng 1 cho th y, ch s ra r khi s
d ng IBA n ng đ 1500ppm là cao nh t (14,8),
các n ng đ 1000 và 500 ppm có ch s ra r
đ t 11,9 và 7,0 t ng ng. Riêng v i công th c
C1 (không s d ng hormone) ch s ra r ch
đ t 3,8, th p nh t trong cùng đi u ki n thí
nghi m. K t qu ki m tra th ng kê nh h ng

c a n ng đ ch t đi u hòa sinh tr ng IBA đ n
ch s ra r cho th y, Ft (93,3) > F05 (5,14).
Nh v y, n ng đ IBA có nh h ng rõ r t đ n
ch s ra r c a hom L1. T ng t ki m tra

th ng kê b ng tiêu chu n t c a Studen, nh m
xác đ nh công th c t t nh t gi a hai công th c
(CT2 và CT3) cho th y,
(3,63) > t05(2,78).
Nh v y, CT3 (IBA n ng đ 1500 ppm), có nh
h ng t t nh t đ n ch s ra r c a hom L1.
Tóm l i, t các k t qu nghiên c u và phân
tích trên cho th y, v i hom L1, s d ng IBA
v i các n ng đ khác nhau đ u có nh h ng
khác nhau đ n kh n ng ra r khi giâm hom
inh đ a. Trong đó, s d ng IBA n ng đ
1500ppm cho k t qu giâm hom t t h n.
3.2. nh h ng c a n ng đ IBA đ n kh
n ng ra r v i hom L2
K t qu nghiên c u nh h ng n ng đ IBA
đ n kh n ng ra r hom L2 c a loài inh đ a
đ c t ng h p trong b ng 2.

B ng 2. K t qu ra r c a hom L2 khi s d ng IBA v i các n ng đ khác nhau
Nghi m
th c
CT4
CT5
CT6
C2

S r /hom

X
1,8
2,2
2,7
1,6

V%
6,3
2,6
3,7
1,2

F = 65,65

X
2,1
2,3
3,0
1,6

Chi u dài r (cm)
TB
Max
V%
V%
X
8,2

3,8
4,0
2,5
3,9
6,8
5,0
5,2
4,8
9,4
2,7
6,4

F = 87,37

3.2.1. T l (%) ra r c a hom L2
S li u b ng 2 và bi u đ hình 4 cho th y,
đ i v i hom L2 s d ng IBA v i các n ng đ
khác nhau đ u cho t l hom ra r khác nhau
và có t l ra r cao h n công th c C2. Theo
đó, khi s d ng IBA v i n ng đ 500; 1000 và
1500ppm thu đ c tr s ra r t ng ng l n
l t là 31,1; 37,8 và 44,4%, trong khi
C2
ch đ t 26,7%. Nh v y, ch ng t t l ra r
c a hom ph thu c vào n ng đ IBA trong quá
trình giâm. Vi c t ng d n n ng đ IBA trong
thí nghi m này đ ng ngh a v i thu đ c t l
hom ra r cao t ng ng. Tuy nhiên, trong
công th c đ i ch ng không s d ng IBA khi
giâm hom v n thu đ c k t qu đáng k v i s

hom ra r đ t tr s không quá th p (26,7%).
14

T l ra r (%)

X
31,1
37,8
44,4
26,7

Ch s ra r

V%
6,1
5,0
4,4
12,6

 2n = 3,4

3,8
5,1
8,1
2,6
F = 140,5

Rõ ràng trong đi u ki n vùng nông thôn
mi n núi xa xôi, khó ti p c n các ch t đi u hòa
sinh tr ng, ch ng h n nh IBA, thì v n có th

giâm hom inh đ a, song c n ph i t ng s
l ng hom so v i s d ng ch t kích thích ra r
đ có th thu đ c cây hom cho tr ng r ng
theo d ki n.
3.2.2. S r trung bình c a hom L2
T ng t nh trên, t s li u b ng 2 và
bi u đ hình 4 cho th y, các công th c CT4;
CT5 và CT6 có s r TB/hom là 1,8; 2,2 và 2,7
t ng ng. Rõ ràng s l ng r trung
bình/hom t ng d n theo chi u t ng c a n ng đ
IBA. S d ng n ng đ 1500ppm có tr s v s
r v t so v i s d ng IBA các n ng đ
1000; 500 và C2 là 1,2; 1,5 và 1,7 l n t ng

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
ng. Rõ ràng IBA đã xúc ti n hình thành r
trong quá trình giâm hom, s d ng hormone
trong quá trình giâm hom v i loài inh đ a là
có ý ngh a và giá tr th c ti n.

h ng rõ r t đ n s l ng r trên hom L2,
trong đó n ng đ 1500ppm là nh h ng rõ
r t nh t. T ng t , k t qu ki m tra b ng tiêu

K t qu ki m tra th ng kê nh h ng c a

n ng đ IBA đ n s r trên hom L2 cho th y,
F t (65,65) > F05 (5,14). Nh v y, s d ng
IBA v i các n ng đ khác nhau có nh

(8,79) > t05(2,78). Nh v y, công th c CT6
(IBA n ng đ 1500ppm) có nh h ng rõ r t
h n đ n s l ng r /hom L2 trong cùng đi u
ki n thí nghi m.

chu n t c a Studen đ ki m tra cho th y,

3,5
3,0cm
3,0

2,7
2,3cm

2,5
2,0

2,1cm

2,2

1,8
1,6

1,6cm

1,5
1,0
0,5
0,0
500

1.000

S r

Hình 4.

nh h

C

1.500

N ng đ (ppm )

Dài r

ng c a n ng đ IBA t i s r /hom và chi u dài r /hom v i hom L2

3.2.3. Chi u dài r trung bình c a hom L2
C ng t s li u b ng 2 và hình 5 cho th y,
s d ng IBA n ng đ 1500ppm (CT6) có
chi u dài r là l n nh t (3,05cm), chi u dài r
gi m xu ng 2,32cm (CT5) và chi u dài r ch
đ t 1,9cm (CT4). Ch ng t , IBA không nh ng

Hình 5. nh h

xúc ti n hom ra r , s l ng r trên hom mà
còn xúc ti n làm t ng chi u dài r trên m i
hom giâm. Công th c đ i ch ng ( C2) không
s d ng IBA tuy v n ra r , s l ng r trên
hom ít và chi u dài r có tr s th p nh t
(1,55cm).

ng c a n ng đ IBA đ n kh n ng ra r khi giâm hom L2

Nh v y, giâm hom inh đ a nên s d ng
thu c kích thích ra r , v a thu đ c t l ra r
cao, s r nhi u và chi u dài r c ng đ c c i
thi n. Tuy nhiên, nh đã phân tích trên, đi u
ki n không cho phép trong quá trình giâm hom
inh đ a v n có th thu đ c k t qu khi
không s d ng IBA. Ki m tra th ng kê nh

h ng c a n ng đ IBA đ n chi u dài r /hom
L2 cho th y, Ft (87,37) > Ft (5,14). Nh v y,
n ng đ khác nhau c a IBA có nh h ng
khác nhau đ n chi u dài r c a hom L2, trong
đó n ng đ 1500ppm nh h ng rõ r t h n.
M t khác, t s li u b ng 2 và bi u đ hình
6 cho th y, s d ng IBA n ng đ 1000 và

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

15


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
1500ppm trong giâm hom L2 cho ch s ra r
l n l t là 5,1 và 8,1 t ng ng. K t qu ki m
tra th ng kê v i tiêu chu n t c a Studen cho
th y,

s CT6 (d ng IBA n ng đ 1500ppm) có nh
h ng rõ r t h n. Nói cách khác, s d ng IBA
n ng đ 1500ppm cho chi u dài r l n h n các
nghi m th c khác trong cùng đi u ki n thí nghi m.

(9,79) > t05(2,78). Ngh a là công th c
50,0

44,4(%)

45,0
37,8(%)

40,0
31,1(%)

35,0
30,0

26,7(%)

25,0
20,0
15,0
8,1

10,0

5,1

3,8

2,6

5,0
0,0
C

500

1.000

T l ra r

1.500

IBA(ppm)

Ch s ra r

Hình 6. T l ra r TB/hom và ch s ra r c a hom L2 theo các nghi m th c khác nhau

v i n ng đ 1500ppm v a có t l ra r cao,
v a có b r ch t l ng t t nh t trong cùng
đi u ki n thí nghi m.

Ki m tra th ng kê nh h ng c a n ng đ
IBA t i ch s ra r c a hom L2 cho th y,
Ft(140,5) > F05 (5,14). Nh v y, s d ng IBA
các n ng đ khác nhau có nh h ng rõ r t đ n
ch s ra r c a hom L2. K t qu ki m tra
th ng kê nh m tìm công th c t t nh t t CT5
và CT6 b ng tiêu chu n t c a Studen cho th y,
(9,55) > t05 (2,78). Nh
CT6 có nh h
c a hom L2.

Trong nghiên c u nhân gi ng cây r ng b ng
ph ng pháp giâm hom, vi c l a ch n đúng
lo i ch t đi u hòa sinh tr ng và n ng đ c a
nó là r t quan tr ng, có tính quy t đ nh s
thành công. Trong nghiên c u này, l a ch n
n ng đ IBA thích h p cho giâm hom inh
đ a đ c th c hi n d a trên k t qu thu đ c
c a thí nghi m.
có cái nhìn t ng quát v
kh n ng ra r c a c hai lo i hom L1 và L2
(hình 7).

v y, công th c

ng rõ r t h n t i ch s ra r

Tóm l i, t các k t qu và phân tích ph n
trên cho th y, s d ng IBA v i các lo i n ng
đ khác nhau đ u có nh h ng đ n kh n ng
ra r c a hom L2. Trong đó, s d ng IBA n ng
đ 1500ppm trong giâm hom inh đ a có t l
ra r (44,4%), chi u dài r trung bình trên hom
(3,0cm) và ch s ra r cao nh t (8,1). Nói cách
khác, hom thu t cây m tu i 15, s d ng IBA

Qua bi u đ hình 7 cho th y, v i c hai lo i
hom là L1 và L2, s d ng IBA n ng đ 500;
1000 và 1500ppm có t l hom ra r trung bình
c a c hai lo i hom là 44,4; 48,4 và 57,8%
t ng ng trong cùng đi u ki n thí nghi m.

70,0
y = 43,575x0,2263
R2 = 0,8806

60,0

57,8(%)

48,4(%)
50,0

44,4 (%)

40,0
30,0
20,0
10,0

5,0(cm)

4,6(cm)

6,3(cm)

0,0
500

1000

R Max

Hình 7. nh h

16

1500

IBA (ppm )

T l ra r

ng c a n ng đ IBA đ n kh n ng ra r c a hom inh đ a

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng
Nh v y, khi t ng n ng đ IBA t 500 lên
1000ppm, t l ra r t ng lên t 1,09 đ n 1,30
l n và chi u dài r trung bình c a r dài nh t
(max) c ng t ng t 1,08 đ n 1,36 l n t ng
ng. Rõ ràng IBA đã xúc ti n hành thành r và
t ng chi u dài r trong quá trình giâm hom v i
c hai lo i hom L1 và L2 trong cùng thí

nghi m. Tuy nhiên, xét riêng r t ng lo i hom
(hình 8) cho th y, cùng lo i hormone và cùng
n ng đ , hom thu t cây m tu i 5 cho k t qu
cao. Tuy nhiên, s li u và hình nh cho th y,
c hai lo i hom (L1 và L2 ) đ u có xu h ng
t ng t l ra r khi t ng n ng đ IBA t 500;
1000 lên 1500ppm.

T l (%)
80,0
71,1
70,0
58,9

57,8

60,0

44,4

50,0
37,8

40,0

37,8
31,1

26,7

30,0
20,0
10,0
0,0

C

500

1.000

Lo i 1

Lo i 2

Hình 8. Kh n ng ra r c a hom L1 và hom L2 v i IBA

M t khác, chi u dài trung bình c a r dài
nh t (max) c ng có xu h ng t ng t ng t (t
5,3 lên 7,3 v i hom L1; và t 3,8 lên 5,2 v i
Dài r

các n ng đ khác nhau

hom L2) khi t ng n ng đ
1500ppm (hình 9).

IBA t

500 lên

(cm)

8,0

7,3

7,0
6,0

IBA (ppm)

1.500

6,1
5,3

5,2

5,0
4,0

3,9

3,8

3,6
2,7

3,0
2,0
1,0
0,0
500

1.000

Hình 9. nh h

IBA(ppm )

Lo i 2

ng n ng đ IBA t i sinh tr

Tr s trên bi u đ hình 9 và hình 10 c ng
cho th y, chi u dài r trung bình trên hom
các công th c không có s khác bi t l n, song
chi u dài r trung bình r dài nh t (max) l i có
s khác bi t gi a công th c CT2 và CT3 v i
hom L1, c ng nh CT5 và CT6 v i hom L2.
Ngh a là khi t ng n ng đ IBA t 1000 lên
1500ppm, chi u dài r trung bình r dài nh t
t ng t 1,19 l n (hom L1) và 1,33 l n (hom
L2). Nh v y, s d ng IBA n ng đ cao xúc
ti n m nh m hom L1 (thu t cây m 5 tu i) và
đ t tr s trung bình l n nh t (7,3cm), trong khi
t c đ gia t ng nhanh chi u dài r dài nh t l i

C

1.500

Lo i 1

ng chi u dài r (max) v i 2 lo i hom

thu đ

c

hom L2 (hom c a cây m tu i 15).

Ki m tra th ng kê nh h ng c a lo i hom

đ n chi u dài r trên hom khi s d ng ch t kích
thích sinh tr ng IBA b ng ph ng pháp phân
tích ph ng sai m t nhân t cho th y, Ft
(132,81) > Ft (4,07). Nh v y, lo i hom có nh
h ng khác nhau đ n chi u dài r trên hom,
trong đó n ng đ 1500 ppm nh h ng rõ r t
h n (hom L1) v chi u dài r , trong khi hom L2
v t c đ dài r trên hom. Ngoài ra, s d ng
IBA n ng đ 1500ppm cho ch s ra r cao
nh t, theo đó tr s thu đ c là 14,7 và 8,2 v i
hom L1 là L2 t ng ng trong cùng thí nghi m.

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

17


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng

Hình 10. Kh n ng ra r c a lo i hom L1 (trái) và hom L2 (ph i)

Nh v y, t k t qu
các ph n trên có th
cho phép nh n xét s b r ng, v i c hai lo i
hom s d ng IBA n ng đ 1500ppm đ u thu
đ c t l ra r , chi u dài r , s r và ch s ra
r cao nh t. Trong đi u ki n có th s d ng
hom thu t cây m 5 tu i (L1) cho t l ra r ,

s r và chi u dài r trung bình trên hom cao
nh t và ch s ra r l n nh t hay ch t l ng b
r t t nh t và cây hom c ng sinh tr ng nhanh
h n, ch t l ng cây con t t h n so v i hom thu
t cây m tu i 15 (L2).
IV. K T LU N
T k t qu cho phép s b rút ra m t s k t
lu n sau:
1. Giâm hom inh đ a v i hom thu t cây
m tu i 5, s d ng IBA n ng đ 1500ppm cho
t l ra r đ t 71,11%, s r trung bình trên
hom là 4,15 r , chi u dài r trung bình trên
hom là 2,7cm và ch s ra r đ t đ t cao nh t
14,82;
2. Tr ng h p hom thu t cây m tu i 15,
giâm s d ng IBA n ng đ 1500ppm cho t l
ra r trung bình đ t 44,44%, s r trung bình
trên hom là 2,70, chi u dài r trung bình trên

18

hom là 3,05cm và ch s ra r ch đ t 8,22;
3. Nhân gi ng inh đ a b ng k thu t giâm
hom, s d ng hom thu t cây m tu i 5 v a
cho t l ra r cao, ch t l ng b r và ch t
l ng cây hom t t h n so v i hom l y t cây
m tu i 15 trong cùng đi u ki n thí nghi m.
TÀI LI U THAM KH O
1. Hoàng V Th , Tr n Bình à (2014), nh h ng
c a m t s nhân t đ n kh n ng tái sinh c a inh đ a

d i tán r ng tr ng, T p chí Khoa h c và công ngh
Lâm nghi p ( HLN), (3), tr.36 - 46.
2. Hoàng V Th (2012), Nghiên c u đ c đi m phân
b , sinh tr ng và nh ng khác bi t v hình thái c a
inh đ a liên quan đ n sinh tr ng đ ti p t c ch n
gi ng theo m c tiêu l y g , T p chí Nông nghi p và
phát tri n nông thôn (2), tr.185- 192.
3. Ph m
c Tu n, Hoàng V Th (2008), “Nghiên
c u kh n ng ra r c a Tràm cajuputi (Melaleuca
cajuputi Powell) b ng ph ng pháp giâm hom”, T p chí
Nông nghi p và phát tri n nông thôn (6), tr. 82- 86.
4. Ph m V n Tu n (1997), “Nhân gi ng cây r ng
b ng hom, thành t u và kh n ng ng d ng
Vi t
Nam”, T ng lu n chuyên kh o, B Nông nghi p và phát
tri n nông thôn, Hà N i.
5. yu ye qiu (
)(1998), Stereospermum colais
(Buchanan-Hamilton ex Dillwyn) Mabberley, Taxon
27:553.1978. Flora of China 18:217- 218,
www.eFloras.org.

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Công ngh sinh h c & Gi ng cây tr ng

RESEARCH ON CUTTINGS PROPAGATION OF YELLOW SNAKE TREE
(Stereospermum Colais (Dillw) Mabberl)
Hoang Vu Tho
SUMMARY
Findings based propagating the yellow snake tree by cutting method suggest that, the cuttings collected from
mother tree aged 5, using IBA 1500 ppm concentration, resulted in rooting ratio of 71.11%, average number
of roots per cutting being 4.15, average root length reaching 2,7cm, and rooting index as 14.82 at the highest.
In the casa of mother tree aged 15, using the same IBA 1500 ppm concentration, then the above results were
44.44%, 2.70, 3, 05cm and 8.22 respectively. Breeding the yellow snake tree by cutting technique for the tree 5
years gives better results in rooting percentage quality of root system and sapling quality as well in comparision
with the tree 15 years old under the same experimental. The success contributes an important part for further
studies on genetic improvement of the yellow snake tree, eapecially on testing clone from selected dominant.
Keywords: Cuttings, IBA, propagation, rooting ratio, yellow snake tree.

Ng i ph n bi n
Ngày nh n bài
Ngày ph n bi n
Ngày quy t đ nh đ ng

: PGS.TS. Ph m Xuân Hoàn
: 25/3/2015
: 21/5/2015
: 09/6/2015

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

19