Phương pháp xác định giá cả được sử dụng trong việc cổ phần hóa trong việc cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (7.94 MB, 223 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
TRẦN ĐÌNH PHỤNG
PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH GIÁ CẢ ĐƯỢC
SỬ DỤNG TRONG VIỆC CỔ PHẦN HÓA
CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Kinh tế quản lý và kế hoạch hóa kinh tế quốc dân
Mã số: 5.02.05
NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. Lê Bảo Lâm
TS. Phạm Hảo Hớn
TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2012
MUCLUC
.
.
Trang
Trang phlJ bia
Ldi cam doan
MQC IQC
Danh IDlJC cac chii' vi~t t~t
Danh IDlJC cac bang, biiu va sd' d6
?
~
MdDAU............................................................................................................
1
CHUdNG 1: T6NG QUAN VE GIA TRJ, GIA CAvA CAC PHUONG
PHAP XAC DlNH GIA DN ..................................................... .
1.1- cA.c KHAI Nif,M
co sd .......................................................................
1.1.1- Doanh nghi~p Nha nude va
6
6
c6 ph~n hoa cac DNNN ...................... ~ .. .
6
. ' tq. d oanh ng h'Hfp
~ Nh'a mfdc
' co:t p h"an 11oa
' ...................................... .
1. 1 .2 - G 1a
7
1.1.3- Gia d. ph~n v6n Nha nude tC;ti doanh nghi~p
c6 ph~n hoa ................ ..
12
, d'nh
. , d oanh ng h'~
, d'nh
. , ca? .................................. ..
1 g1a
lyp va' xac
1 g1a
1. 1.4 - X ac
12
,{
,
,
?
1.2- DOl TUQ'NG XAC DlNH GIA CA ......................................................... .
14
1.3- CAC PHUONG PHAP XAC DlNH GIA DOANH NGHitP ............... .
14
1.3 .1- Phudng phap so sanh trl;{c ti~p ............................................................ .
15
1.3.2- Phudng phap chi phi. .......................................................................... .
17
1.3 .3- M6 hinh tai san .. ·................................................................................. .
19
1.3 .4- Phudng phap chi~t kh~u dong ti~n ..................................................... .
23
1.3.5- Phudng phap so sanh tudng quan.........................................................
49
1.3.6- Phudng phap xac dinh gia quy~n Iva chQn..........................................
51
.
. :....~
.. ;......
'
'
-· - .
,...
,
,
?
,...
,{
,
1.4- KINH NGHI~M XAC DJNH GIA DN CPH 0 MQT SO NU'dc
,
"
. ri
TREN
THE" Glvl
............................................................................................. .
1.4.1- Kinh nghi~m TNH, CPH
6 m¢t s6 nude tren th~ gidio .. ooooooooo .. ooooo .... oo
1.4.2- M¢t s6 bai h9c kinh nghi~m trong vi~c xac dinh gia DN CPH
CHUONG 2: THl/C TR~NG XAC DJNH GIA DN CPH
57
58
72
0 VItT NAM
75
TRONG GIAI DO~N HitN NAY ......................................... .
v.E NHU cAu xA.c DJNH GIA DN oVN .....................
75
2.1.1- Xac dinh gia DN trong cd ch~ k~ ho<;tch hoa t~p trungoooooooooooooooooooooooo
75
2.1- KHAI QUAT
20102- Xac dinh gia DN trong di~u ki~n n~n kinh t~ v~n hanh theo co ch~
thi trudng.ooooooooooooooooooooooooooo··············oo•••oooo .. o.oo•o•·o···o·o····o•o···o····oo·····oo··o····o·o··oooooo
(!}JriNH HiNH xAc DJNH ciA DN n!E CPH 0 vr~:T NAM..................
76.
s2
2.2.1- Xac dinh gia DN CPH trong giai do<;tn thi diim ... 000. 00o. 00. 0000.... 00. 000. 00000 82
2.2.2- Xac dinh gia DN CPH trong giai do<;tn thl;ic
hi~n
ND 28/CP ooooooooooooo
87
2.2.3- Xac dinh gia DN CPH theo Nghi dinh 4411998/ND-CPo.oooooo···o•oo .. oooo
92
?
,
'
'
,
,
2.3- KHAO SAT TINH HINH XAC DJNH GIA
T~I
,...
2 DOANH
NGHI~P
TREN D!A BAN THANH PHO HO CHI MINH...........................................
105
2.3.1- Cong ty Van hoa t6ng h<;>p Qu~n ll.. .. o.o····o··oooooooo .... o.. o.. o.oooooo.ooooooooooo
105
2.3.2- Cong ty khach s<;tn du lich Thanh Binh. 00···0000··· .o.ooooo ........ o.. oooo 000 000 0.0 ..
105
2.4- KHO KHAN-TON
T~I TRONG QUA TRINH XAC DJNH
GIA DN
CPH ....................................................................................................................
124
2.4.1- Kho khan. 0. 0.0 0000 0. 00. 0. 0. 000.. 00000000.. 0. 000000000000000. 00000000000000. 00. o. 000000. 00. 00. 0.. 00000
125
2.4.2- T6n t<;tiooooooooooooOooooOOooooooo .. oooooooooooooooooooOOoooooOoooooooo ... ooooooo .... o.. ooooooooo ...... ooo
128
2.4.3- Nguyen nhano .... oo ........ o.. oo .... o... o.oo .. oooooooooo·o·o· .. o.. o... o.. o..... ooooooooOooooo .. oooo
129
_
.. _ _ /
CHUdNG 3: PHUONG PHAP XAC DJNH GIA CA DU<;JC SUDl)NG
1!J-
TRONG TIEN TRINH CPH CAC DNNN................................
132
TAc xAc DJNH ciA c,L..............................
132
3.1.1- M1;1c tieu..............................................................................................
132
3.1.2- Nguyen tic..........................................................................................
133
MVC nEu, NGUYEN
3.2- NH~N DJNH VE CAC PHUONG PHAP XAC DJNH GIA HitN
HANH.................................................................................................................
135
3.2.1- Phuong phap chinh th6ng do Nha nude quy dinh...............................
135
3.2.2- Cac phuong phap da du<;jc d~ nght......................................................
135
3.3- PHUONG PHAP XAC DJNH GIA CA DO LU~N AN DE NGHJ......
146
3.3.1- Mo hinh t6ng quat..............................................................................
146
3.3.2- Xac dinh cac y~u t6 cua mo hinh
151
3.3.3- Quy trinh thl;fc
hi~n
162
3.3.4- Tinh thti gia ban ph~n v6n Nha mtdc t9.i DN......................................
162
3.3.5- Di~u ki~n v~n d1;1ng phlfong phap.......................................................
169
3.3.6- Vu di~m va kho khan khi ap d\mg phuong phap...............................
169
3.4- CAC PHUONG THUC THljC HitN GIA.............................................
170
3 .4.1- Nhan t6 anh hudng d~n gia ca DN CPH...... ... .. . ... . ....... .. .. .. ...... . ....... .
170
3 .4.2-
V~n
hi~n
giL.........................................
173
KIEN NGHf ...................................................... :................................................
182
KET LU~N........................................................................................................
184
d\mg cac phuong thti:c th\fc
"
"
?
,
?
DANH Ml)C CONG TRINH CUA TAC GIA ............................................. ..
'
DANH Ml)C T AI
"
LI~U
?
THAM KHAO ....................................................... .
PHl) Ll)C ......................................................................................................... .
. ·--/
DANH MUC
. CAC CHUVIET TAT
CPH
c6 ph~n hoa
DN
Doanh
nghi~p
DNNN
Doanh
nghi~p
GDP
T 6ng slm ph~m qu6e n(>i
HDQT
H(>i d6ng quan tri
IMP
Quy tien t~ qu6e t~
KSDL
Khaeh
TNH
Tu nhan hoa
TSCD
Tai san e6 dinh
TSNN
Tai san Nha nude
TW
Trung uong
UBND
Uy ban nhan dan
XHCN
Xa h(>i ehu nghia
XNQD
Xi nghi~p qu6e doanh
s~n
Nha nude
du lieh
?
,
~
?
~
'
DANH Ml)C CAC BANG, BIEU VA SO DO
Trang
Bang 1.1
Bang tinh dong ti~n tt:( do d6i vdi v6n cua chu sci hvu ........
32
Bang 1.2
?
. , tq. von
,{ ch u? so? h11'nh g1a
u'u ........................................ .
B ang
34
Bang 1.3
Bang tinh dong ti~n tt:( do d6i vdi doanh nghi~p ................ .
35
Bang 1.4
. , tq. von
,{ c h?u so h-u'u ........................................ .
? 11'nh g1a
B ang
38
Bang 1.5
Quy~n chQn mua ................................................................ .
52
Bang 1.6
Quy~n chQn ban .................................................................. .
52
Bang 2.1
Danh sach DNNN da hoim thanh CPH d~n cu6i 1996 ....... .
87
Bang 2.2
Co dlu DNNN du<;Jc co phan hoa ...................................... ..
Bang 2.3
Cd c~u v6n di~u 1~ binh quan dm cac DNNN du<;Jc
?
,
?
'
92
c6 ph~n
hoa theo Nghi dinh 28/CP....................................................
92
Bang 2.4
s6 DNNN chuyin d6i Sd hvu d~n cu6i nam 2000 .............. .
101
Bang 2.5
S6 DNNN du'<;)c
c6 phfrn hoa phan theo nganh ngh~ ........ ..
101
Bang 2.6
S6 DNNN du'<;Jc
c6 phfrn hoa phan theo c~p quan ly .......... .
102
Bang 2.7
S6 DNNN dtr<;)c
c6 phfrn hoa pharr theo quy m6 v6n ........ ..
103
Bang 2.8
, cd so? h'A
lynco, ................................................................. .
C ac
107
Bang 2.9
M9t s6 chi tih1 t6ng h<;Jp 3 nam li~n k~ trudc khi CPH ..... ..
108
Bang 2.10
Tinh hlnh tai chinh 3 nam sau khi chuyin sang CTCP ...... ..
108
Bang 2.11
, cd so? h'A
lynco' ................................................................. .
Cac
117
Bang 2.12
M9t s6 chi tieu t6ng h<;Jp 3 nam li~n k~ trudc khi CPH ...... ..
118
Bang 2.13
Tinh hlnh tai chinh 3 nam sau khi chuyin sang CTCP ....... .
118
Bang 3.1
M9t s6 chi tieu t6ng h<;5p 3 nam li~n k~ trucic khi CPH ...... ..
163
Bang 3.2
Tinh hinh tai chinh 3 nam sau khi chuy~n sang CTCP ....... .
167
Bang 3.3
Dl;f bao dong ti~n W do d6i vcii v6n cua chu s6 hilu ( 1999-·
2000-2001)...........................................................................
Bang 3.4
167
Dl;f bao dong ti~n tl;f do d6i vcii v6n cua chu Sd hilu (2002-
2003-2004) .......... ............ ............. .......... ............ ........... .....
168
Bang 3.5
?
. ' tq. von
,{ chu? so? hB ang
t1'nh gm
uu ........................................ .
168
Bi~u d6 2.1
Co cftu v6n di~u 1~ trong cac DNNN CPH giai doc;tn thi
,A?
d1em .................................................................................... .
87
Bl.e~u do). 2.2
Co cau
:. von
:. d.).
A ............................................ .
1eu lAb'
y m h quan
91
Bi~u d6 2.3
Co cfru hinh thuc chuy~n d6i s6 hltu cac DN d~n cu6i nam
2000 ................................................................................
101
Bi~u d6 2.4
Co cfru DNNN chuy~n d6i s6 hfru phan theo nganh ngh~ .. .
102
Bi~u d6 2.5
Co cftu DNNN chuy~n d6i s6 hfru phan theo cfrp qmin ly
102
Bi~u d6 2.6
Co cftu DNNN chuy~n d6i s6 huu phan theo gia tri doanh
' .............................................. .
nghiyp thu9c von N h'a nlloc
103
So d6 1.1
Mo hinh tang tru6ng 3 giai doc;tn ...................................... ..
29
So d6 1.2
Mo hinh dinh gia quy~n l1Ja ch9n ...................................... .
53
So d6 2.1
Quy trinh xac dinh gia doanh nghi~p ................................ ..
84
So d6 3.1
Quy trinh l~p dl;f toan trong doanh nghi~p san xuftt
.1'\
1\
:.
155
1
?
'
MdDAU
1- Tinh cip thiit c1Ia
di tai
Nude ta dang trong qua trinh chuy~n n~n kinh t~ sang v~n d()ng theo cd
che thi tnidng, s~p x~p va t6 chuc l~i khu vl;ic kinh t~ qu6c doanh, thvc hien
chinh sach kinh t~ nhi~u thanh ph~n nh~m khai thac m9i ti~m nang s{m xuftt
.
'
xa h()i, nang cao hieu qua toan b9 n~n kinh t~ qu6c dan. Trong b6i canh fty, c6
ph~n hoa (CPH) va da d~ng hoa hinh thuc sd hiiu
etta
m()t s6 doanh nghiep
nha nude (DNNN) d~ dem l~i hieu qua cao cho cac doanh nghiep (DN) nay la
m{)t chu trudng ldn thu hut Va phat huy cac ngu6n ll;ic dong gop Cling vdi Sl;i
tham gia quan ly cua dong dao nhan dan vao phat tri~n kinh t~.
Tuy v~y "CPH cac DNNN khong d dau, khong bao gid lad~ dang bdi
vi, CPH DNNN khong phai chi la phlidng phap nghiep Vl;l ky thu~t, quan ly
thu~n ttiy rna no lien quan va rfit nh~y cam vdi chinh tri. Khi quan di~m nh~n
thuc chua th6ng nhftt, ki~n thuc thi~u, kinh nghiem chua co, thi viec CPH ~t
phii g~p kho khan, trd ng~i." [52, tr.l6]
Trong do vftn d~ xac dinh gia ban ph~n v6n Nha nude t~i doanh nghiep
CPH, k~ tu khi co chu trlidng thi di~m cua Nha nude d~n nay da g~n 8 nam,
nhling v[n con nhi~u y ki~n khac nhau, th~m chi trai ngli<;)c nhau ca v~ m~t ly
lu~n, quan di~m ciing nhu t6 chuc thl;ic hien. Day la m9t vftn d~ mftu ch6t lam
ch~m ti~n d9 CPH.
Vftn d~ d~t ra la: lam th~ nao xac djnh du<;>c gia ban doanh nghiep CPH
m()t each h<;Jp ly; vua d~t du<;>c m1;~c tieu CPH, vua dam bao ti~n d¢ theo yeu
2
c&u, vU:a dam bao du<:Jc l<:Ji ich cua Nha nude, ngudi lao d()ng va cac c6 dong,
vtia phil h<:Jp vdi hoan canh kinh t~ d~t nude trong giai do~n hi~n nay? Day la
illQt V~n d~ CO
y nghla
quan trQng ca V~ m~t ly lu~n Va thLjC ti~n mang tinh
thdi sv c~p bach trong ti~n trinh CPH noi rieng va cai each cac DNNN noi
chung d nude ta hi~n nay.
Trude tinh hinh tren, d~ gop ph&n nho cong stic ctla minh vao cong
cu()c cai each DNNN d nude ta trong giai do~n hi~n nay. Tac gia m~nh d~n
ch9n d~ tai: "Phudng phap xac dinh gia ca du<:Jc sli dl;lng trong vi~c CPH cac
DN Nha nude", lam d~ tai lu~n an ti~n sl khoa h9c kinh t~ cua minh.
2- Tinh hinh nghien CUll
ai tai
CPH va da d~ng hoa cac DNNN d nude ta la vi~c lam khong co ti~n I~.
Xac dinh gia ban DN du<:Jc CPH la v~n d~ mdi me; nh~t la vi~c nghien cull
m()t each dfi.y du cac phudng phap xac dinh gia du<:JC stl' dl;lrii trong qua trinh
CPH cac DNNN ca v~ m~t ly lu~n va thl;{c ti~n phil h<:Jp vdi b6i canh kinh t~
nude ta hi~n nay. Trong thdi gian qua da co m()t s6 cu6n sach, cong trinh, bai
vi~t xu~t hi~n tren cac bao, t~p chi, sach, .. Song vi~c nghien ctiu va cong b6
vdi kh6i lu<:Jng chua nhi~u, chua co h~ th6ng va con nhi~u
y ki~n khacnhau.
Do do, theo tac gia, d~ tai du<:Jc ch9n d~ nghien cuu v[n la m()t v~n d~ thdi slf
va cfi.n thi~t, rna vi~c thanh cong trong nghien ctiu la di~u khong d~ dang.
3- MIJC dich
va nhifJn VIJ cua lwJn tin
Ml;lC dich cua lu~n an la lam ro cd sd ly lu~n va thvc ti~n v~ vi~c xac
dinh gia tri DN d~ tti do d~ xu~t phudng phap xac dinh gia ca du<:Jc stl' dl;[ng
trong qua trinh CPH cac DNNN 6 nude ta trong giai doc_!n hi~n nay.
3
HU:dng tdi ffilJC dich tren,
lu~n
an co nhilng nhi~m
VlJ
sau:
• Trinh bay, phan tich m¢t each co h~ th6ng nhilng v~n d~ lien quan d~n gia
tri, gia ca DN va cac phlidng phap xac dinh gia DN trong kinh t~ thi
trudng. Qua do lam ro cac khai ni~m gia tri, gia ca; cac nhan t6 anh hudng
d~n gia tri, gia ca DN cling nhu quan diim ll;{a ch9n phudng phap xac dinh
gia ca DN du<;c sti dvng trong qua trinh CPH cac DNNN d nude ta trong
giai
do~n hi~n
nay.
• Phan tich danh gia tinh hinh CPH cac DNNN noi chung va cac phudng
phap xac dinh gia ca DN dang du:<;c sti dvng.
• D~ xu~t phudng phap xac dinh gia ca du<;c sti dvng trong vi~c CPH cac
DNNN.
4-IJtfi lfl.dng v:i phtJm vi nghien ctlu
D6i tu<;ng nghien cU:u cua lu~n an la phudng phap xac dinh gia ca du<;c
sti dvng trong vi~c CPH cac DNNN.
v~ khong gian, lu~n an nghien cU:u tren dia ban ca nude.
V~ thdi gian, gidi h~n nghien cU:u tu khi co chu trudng thi diim CPH
mXac dinh gia DN noi chung va xac dinh gia ban phftn v6n Nha nude t~i
DN noi rieng la v~n d~ r9ng ldn, lu~n an gidi h~n n9i dung nghien
CUll
trong
ph~m vi hyp-nghien cuu phlidng phap xac dinh gia ca du<;c sli d\mg trong qua
trinh CPH cac DNNN. Tren phudng di~n kinh t~ quan ly, lu~n an chi d~ c~p
nhilng v~n d~ cd ban, co tinh quy lu~t, nhung mo hinh va nhilng giai phap chtl
y~u co lien quan d~n mo hinh xac dinh gia ca DN du<;c CPH.
4
5- Co~ Sd if Jui}n VB pbuo'ilg pbap IJgbieJJ CUlt
D~ dam bao tinh khach quan, khoa h<;>c trong qua tlinh nghien cuu
htiong toi mlJC dfch CUa lu~
an, tac gia dl;fa vim nhifng nguyen ly cua chu
ngh!a Mac- Le nin, nhifng quy lu~t co ban cua kinh t~
thi
tniong, quan di~m
d6i mdi cua Dang,. nhifng chu tntong cua Nha nude lien quan d~n d6i ttt
an lfiy phuong phap phan tich-t6ng h
nghien CUu. Lu~
nhifng vfin d~ ClJ th~ CUa lu~n an, tac gia se
Stf d\}ng m(}t s6 phUong phap rieng
nhu: cac phuong phap du
6- Dong gop mo'i ciia lui}n an
• Trinh bay m()t each co h~ th6ng cac phuong phap xac djnh gia DN trong
co ch~ thi tmong.
• Nh~n di~n va lam ro nhilng nhan t6 clnh hu6ng d~n gia tri va gia ban cac
DNNN dti
phap xac dinh gia DN dang dU
nam ti~p theo.
• D~ xuM phttong phap xac dinh gia ca DN du
7- Kit ciu lui}n an
5
Ngoai phful md dftu, k~t lu~, danh ffilJC tai li~u tham khao va phlJ 11,Jc;
n(li dung cua lu~
an g6m 3 chudng:
• Chudng 1: T Jng quan v~ gia tri, gia ca va cac phuong phap xac dinh gia
doanh nghi~p.
• Chuong 2: Thljc tr~g xac dinh gia doanh nghi~p ccS phful hoa 6 Vi~t nam
trong giai doCJn hi~n nay.
• Chtfdng 3: Phudng phap xac dinh gia ca du~c sti d1Jng trong ti~n trlnh ccS
phfin hoa cac doanh nghi~p
nha nude.
Ngu6n s6 li~u trong lu~n an qua nien giam th6ng ke va qua di~u tra tll;tC
•"
?
,
• ?
ttep
cua
tac
g1a.
6
Chuong 1
~
TONGQUAN
..,
'
,
,
VE GIA TRJ, GIA CAVA CAC PHU<1NG PHAP
XAC DINH
. GIA DOANH NGHIEP
.
,
,
~
,
,
"
?
1.1. CAC KHAI NI~M CO SO
1.1.1. Doanh nghi~p Nha nude va
cB ph§n boa cac DNNN
Doanh nghi~p Nha nude la t6 ehtie kinh t~ do Nha nude d~u tu v6n,
thanh l~p va t6 ehtie qulm ly, hol;lt d()ng kinh doanh ho~e hol;lt d()ng eong ich
nh~m thlJ'c hi~n m\lc tieu kinh t~-xa h()i do Nha nude giao. DN Nha nude c6
cac d~c di€m sau:
• DNNN do cd quan Nha nude c6 thffm quy~n trlJ'c ti~p ra quy~t dinh thimh
l~p nh~m thlJ'c hi~n cac ffi\le tieu kinh t~-xa h9i do Nha nude quy dinh.
• Tai san cua DNNN thu()c sd huu Nha nude, Nha nude la chit sd huu tai san
cua DN va thl;{c hi~n quy~n cua chu sd hiiu d6i vdi DN. Sl;! tach bi~t giua
chu sd huu DN va chu th€ kinh doanh la d~c di€m cd b{m etta DNNN.
• DNNN do Nha nude thanh l~p, t6 chtic qm\n ly do d6 DNNN la d6i tu<;5ng
chiu sl;{ quan ly trl;ic ti~p cua Nha nude. Nha nude t6 chtic b9 may qu{m ly
DN, b6 nhi~m can b9 ehtl ch6t Clla DN, phe duy~t ehi~n lu<;5c, quy hOI;!Ch
ph at tri€n, ...
• DNNN co tu each phap nhan, co cac quy~n va ngh1a
V\1
dan st)" tl;{ chiu
J
7
tnich nhi~m v~ toan b¢ ho"-t d(>ng kinh doanh tren cd sd s6 v6n di~u l~ dm
DN.
c6 ph§.n hoa DNNN la chuy~n m(>t s6 DNNN thanh cong ty c6 ph§.n;
chuy€n quy~n sd huu tai slm va linh VljC ho~t d(>ng cua Nha nude cho cac c6
dong thu(>c cac thanh phdn kinh t€ khac nhau. Noi each khac c6 ph§.n hoa cac
DNNN la da d~g hoa quy~n sd huu DN. ThlJc ch~t do la vi~c ban m(>t phdn
ho~c toan b¢ gia tri v6n Nha nude t~i nhilng DN rna Nha nude khong cAn n~m
giu 100% v6n. Vi v~y, khi c6 phftn hoa DNNN cftn phai xac dinh gia tri phAn
v6n Nha nude t~i DN.
1.1.2. Ghi tr! doanh nghi~p nha nti&c eli ph§n hoa
1.1.2.1.
Doanh nghifp
va gia trf doanh nghifp
Doanh nghi~p vua la m(>t tai san vua la m(>t hang hoa co d~c di~m la: no
t"-o ra cua eM ho~c cung c~p dich vq; no co di~u l~ ho~t d¢ng mang tinh phap
ly va no c~u thanh m(>t dia di€m uu dai cho vi~c cq th~ hoa cac quan h~ kinh
t€-xa h9i. V~ m~t tai chinh, doanh nghi~p du<;5c xem la m9t v~t trao d6i giua
ngudi mua va ngudi b:in tren thi trudng chti"ng khoan, trong do gia ca ph\}
thUQC vao kha nang sinh ldi Clla doanh nghi~p trong tlidng lai.
Danh gia DN co th~ du<;5c thljc hi~n t"-i nhi~u thdi di€m khac nhau trong
ddi s6ng etta DN, nhu: thinh l~p, tach, nh~p, cho thue, ban, ... va thanh ly, giai
th€. Thong thudng vi~c danh gia DN xay ra khi co slj chuy€n quyen sd huu
DN dang ho"-t d(>ng. Nghi'a la DN da co m9t qua khti" du<;5c cq th~ hoa b~ng sl;i
sd huu tai san va cling bao dam dti<Jc m(>t tlldng lai.
8
Ghi
ca va ghi tr!
Theo khoa kinh t~ h9c c6 di~n, gia ti~n cua m()t DN la m()t thl!c t[.ti. No
la k~t qua CUa Vi~c chuy~n dich dtiQC th\!C hi~n khi CO S\f d6i chi~U giila cung
va cdu. No h()i ttJ t~t ca cac dtn nh~c khach quan va chu quando ben mua va
ben ban dua ra trong qua trinh thlidng luQng. No th~ hi~n m()t S\! trao d6i thl!c
S\!.
Gia tri DN hi~n huu ngay d. khi khong co vi~c chuy~n nhliQng. No dt!a
tren m(}t Slf danh gia thudn tuy, din CU vao cac khai ni~m V~ tinh hiiu ich va
SUC mua ban do nha ddu tli ho~c th~m dinh vien th\!C hi~n d\!a vao cac CUa cai
s~n co cua no. Vi~c chuy~n d6i tu gia tri sang gia ti~n doi hoi phai co stj d6i
chi~U giila cung va cdu th\!C S\{.
Trong m()t cu()c chuy~n nhliQng, nglidi ta thudng ddn gicln hoa chi~n
thu~t thUdng hiQng b~ng each chf ra r~ng: n~u m()t trong hai ben mua, ban tim
each nang cao gia
tri DN trong tlidng lai thi ben con
l[,ti se chf ra nhilng y~u
kern cua DN trong qua khu. Nhli v~y, gia ti~n la k~t qua cua slf thlidng lliQng
giila gia tri tai san (thanh qua cua DN trong qua khu) va gia tri th~ hi~n lQi
nhu~n ky VQng thu dtiQC trong tlidng lai (gia tri theo cac dong ti~n t~).
V oi tli each Clla ffiQt nglidi trung gian, th~m dinh Vien phai bi~n minh
dliQc m()t gia tri da chfnh binh giila
nhincaivao tai san ctla DN qua s6 sach k~
toan va cai nhin vao DN g~n li~n vdi ho'}t d()ng va nang su~t cua no. Do v~y,
khi danh gia DN cAn phai danh gia theo cac khai ni~m gia tri ki~m ke, gia tri
tai chinh va gia tri kinh t~.
Ghi trj kiim kc
9
Gia tri ki~m ke la gia tri toan b9 tai slm cua DN sau khi da lo~i tnl' cac
khmin n<;5. Gia tr! kiem ke du<;5c xac dinh thong qua vi~c ki~m ke, danh gia l~i
t~t ca cac thanh ph~n cua tai san, k~ ca tai slm c6 dinh va tai san luu d9ng.
Khi thanh ly DN, gia tri ki~m ke phai dl}"a tren co sd nhung gia tri bi
phan tan. Do la each duy nh~t c6 th~ thl}"c hi~n d~ pht;tc V\1 cho vi~c phat mai
tai san va thanh toan n<;5. Trong trlidng h<;5p d~c bi~t, gia tri c6 th~ bi giam bdt
vi DN vdi tu each 1a m9t c~u true da bi phi va, gia tri cac tai san phan tan se
1~ thu9c vao vi~c ban d~u gia.
Ddi vdi DN con ti~p tvc ho~t d9ng, gia tri kiem ke hi~n huu nhu la m<)t
b9 ph~n cua gia tri t6ng th{ Do la gia tr! tai san thu~n da du<;5c danh gia l~i.
Ghi trj hli chinh
Gia tri ki~m kechi phan anh gia tri tai san thu~n da du<;5c danh gia l~i cua
DN t~i m9t thdi di~m nh~t dinh. Gia tri nay khong phan anh kha nang sinh ldi
ho~c rui ro 'thua 16 cua DN trong tuong 1ai. Nhung ngudi mua ti~n hanh mua
DN vdi hy v<;mg ki~m du<;5c l<;5i nhu~n ng~n h~n dudi d~ng c6 tile va l<;5i nhu~n
trung, diti h~n dudi d~ng gia tri sieu ng~ch khi ban l~i DN. Do v~y tren quan
di~m cua nglidi mua DN, gia tri DN la gia tr! tai chinh. Gia tri nay du<;5c xac
dinh dt;ea vao cac tai li~u tham khao, d~c bi~t 1a tai li~u ctia cac nha quan ly
chling khoan, tren sl}" dinh gia ctia thi trudng chilng khoan. Vi~c mua hay ban
m9t chung khoan dt;ea tren slf phan tich tai chinh DN ng~m chua vi~c d~u co
tren c6 tuc va gia ban l~i. Theo do, nha d~u tli ti~n hanh CUQC mua ban tren co
sd d6i chi~u vdi cac chung khoan khac hi~n co ho~c cac DN ho~c Clla vi~c b6
v6n thu~n tuy tai chinh. Gia tri tai chinh thudng b~t ngu6n tu cai nhin ben
10
ngoai DN va cac chuy~n dich chung khoan dticJc th~c hi~n, hQ khong co y d6
lam thay d6i ho~c ki~m soat DN. Day chinh la quan di~m cua cac nha d~u tti
qua thi trlidng chung khmin.
Gia tr! kinh t~
Gia tri tai chinh co h~n ch~ la no xem dftu tu vao DN chi thu~n tuy la
vi~c "cho vay Hly lai" va gia tri ducJc xac dinh tren cd sd phan tich thong tin
tren cac bao cao tai chinh khong phai hie nao cling du d~ thoa man nhu c~u
hi~u bi~t v~ cac nhan t6 phat tri~n DN cling nhli tri~n vqng Clla no. D~ danh
gia t6t hdn cac kha nang phat tri~n trong tlidng lai Clla DN, c~n phai co Slf
hi~u bi~t ben trong DN hay cftu true ct1a DN.
Tu do xuftt hi~n m(jt quan ni~m
khac v~ gia tri do la gia tri kinh t~ cua DN. Gia tri kinh t~ cua DN ducJc xac
dinh tren cd sd gia thi~t dta m(jt cu(jc ch~n doan t6ng th~ DN v~ cac y~u t6
th~ng dti ho~c thi~u hvt tai san; lticJng hoa cac y~u t6 rui ro ho~c thanh cong, ...
la nhilng y~u t6 cftn phai tinh tdi trong cac dlf toan cling nhli v6n hoa cac k~t
qua. No nhin DN nhli m(jt dlf an kinh t~ d do gia trj phe chuftn m(jt slf phan
quy~t v~ vi~c di~u hanh kinh doanh va sl;i thich hcJp trong vi~c llfa chqn chi~n
hicJc phat tri~n qua cac k~t qua tai chinh.
LQ'i th@ thtfo"ng m~i
Khi gia tri cu6i cling hay gia ti~n khac vdi gia tri ki~m ke thi chinh la vi
con phai k~ d~n gia tri cua cac y~u t6 vo hinh, nhli: nhan hi~u thlidng m~i,
khach hang, chM lucJng quan ly, b~ng phat minh sang ch~, ... la m¢t t6ng th~
phuc t~p cua cac y~u t6 gop phftn vao vi~c t~o nen Slf thanh cong Clla DN. Cac
y~u t6 vo hinh nay thlidng t~v trung lSti thanh khai ni~m "lcJi th~ thu:dng nwi".
11
L
d6i ca phlidng phap d!nh gia.
Gia tr! cac y~u t6 vo hinh khong th€ ti~n hanh ki€m ke va danh gia tung
y~u t6, cho nen thlidng dli
cac y~u t6 vo hinh la hi~u s6 cua gia tr! ki€m ke va gia tr! tai chinh ho~c kinh
t~; thu hai la v6n hoa m¢t ph~n l<;5i nhu~n.
Tom l~i, gia tr! DN la m<)t gia tr! phuc h
Tu slj phan tich tren, gia tri DN
du~c
khcii quat thea phliong trinh sau:
Gii tri DN = K x Gii tri kitlm ke + (1-K)x Gii tri thea c:ic dOng titn
t~J
Trang do, K la m()t thua s6 mang m9i gia tr! giila 0 va 1. Thua s6 K bi€u
hi~n quy~n trQng tai cua thdm dinh vien, mang l~i slj quan binh giila de
phuong phap khac nhau, la slj phan chia l
1.1.2.2.
GiJi tri doanh nghi~p nha ntlrJc crfphin ho:i
Trang b6i canh c6 ph~n hoa, gia tri DNNN la toan b¢ gia tr! tai slm huu
hinh, vo hinh hi~n co cua DN t~i th<5i di€m c6 ph~n hoa. Trang do, cac y~u t6
huu hinh phai dli
12
sd huu va n<;5 phai tra cho nen khi c6 phan hmi Nha nude chi ban phan v6n
thu()c sCi huu cua rninh tSli DN.
1.1.3. Gia ca phftn vfin Nha nude t~i doanh nghi~p CPH
Theo ly thuy~t danh gia: Gia ca la rn()t thu~t ngu chi s6 lu<;jng ti~n t~
II
chao ban, tra rnua hay du<;5c thanh toan cho rn()t hang hoa ho~c dich VlJ. Do la
rn()t thljc t~ lich sti, du di~u do d~
19 ra cong khai hay giu bi
rn~t cho ca nhan.
Do cac kha nang tai chinh, d()ng co hay cac l<;5i ich d~c bi~t cua rn()t nguoi
rnua hay rn()t nguoi ban nao do, gia ca tra cho cac hang hoa hay dich Vl} CO th~
co hay khong co b~t ky slj lien quan nao d~n gia tri, rna gia tri do co th~ du<;jc
quy cho cac hang hoa ho~c dich VlJ do bdi nhling nguoi khac. Tuy nhien, gia
ca noi chung la d~u hi~u th~ hi~n' cua rn()t gia tri tliong ling g~n cho nhung
hang hoa ho~C dich Vl} bdi ben rnua Va ben ban C\1 th~, trong nhung hoan canh
cq th~." [64, tr. 160]
Theo dinh nghia tren, gia ca co th~ du<;5c hi~u:
•
La rn()t s6 ti~n rna rn()t nguoi ClJ th~ da tra cho rn()t tai slm;
•
La s6 ti~n thoa thu~n giua nguoi rnua va nguoi ban.
Tu do ta th~y gia ca phan v6n Nha nude tSli DN la gia ban phan v6n Nha
nude tSli DN c6 ph~n hoa; gia nay co th~ thfip hon, cao hon ho~c b~ng gia tri
thttc t~ phan v6n Nha nude t~i DN. Gia nay du<;5c hinh thanh tren co sd d6i
chi~u giua cung va c~u, la slj h()i tt~ toan b() cac can nh~c khach quan, chtl
quan do ben rnua va ben ban dua ra trong qua trinh thuong lu<;5ng.
1.1.4. Xac djnh gia doanh nghi~p va xac djnh gia ca
13
Xac dinh gia, hi~u m<)t each ddn gian, la Sl;J' u:dc tinh gia tri ti~n t~ Clla
m<)t tai san nh~m m<)t mqc tieu C\l th{ Theo Giao sU: Lim Lan Yuan, trudng
xay dl;ing va b~t d<)ng slm, d1:,1i hQc qu6c gia Singapore: "Xac dinh gia la m<)t
ngh~ thu~t hay khoa hQc v~ u:dc tinh gia tri cho m<)t mqc dich cq th~
ella m<)t
tai slm cq th€ t1;li m<)t thdi di€m, co din nh~c d~n tftt ca nhilng d~c di€m cua tai
san cling nhu xem xet t~t ca cac y~u t6 kinh t~ can ban cua thi trUdng, bao
g6m cac lo1:,li dftu tu: ll;ia chQn". [64, tr. 12]
Xac d!nh gia tai san noi chung va DN noi rieng nh~m nhi~u mqc dich
khac nhau nhu:: xac dinh gia d€ th~ ch~p. b6i thudng tai san; xac dinh gia d~
h<;Jp nh~t, chia tach, giai th€ DN; xac dinh gia d~ bao hi€m, danh thu~ tai san;
xac dinh gia d€ CPH cling nhu ban, khoan, cho thue cac DNNN, ...
V di mqc dich c6 phftn hoa, xac dinh gia DN la sl;i udc tinh gia tri DN t1;1i
thC5i di€m c6 phan hoa lam cd sb cho vi~c hinh thanh gia ban phftn v6n Nha
nude t1;1i DN.
Xac dinh gia ca la vi~c nghien CUll, tinh toan b~ng nhilng phU:dng phap
nh~t dinh nh~m du:a ra m<)t muc gia thich h<;Jp d6i vdi phftn v6n ct1a chtt sd
hilu tc:ti DN lam cd sd d~ nguC5i mua va ngu:C5i ban thudng luc;;ng muc gia cu6i
cling. Khi xac dinh gia ca, ngoai vi~c xac dinh gia tri ti~n t~ ella tai san, DN,
ngU:di xac dinh gia con phai din nh~c tfit ca cac y~u t6 khac co lien quan nhU:
kha nang tai chinh, d<)ng cd hay cac lc;;i ich d~c bi~t cua ngU:di mua, ngU:di ban.
Nhu: v~y, trong khuon kh6 c6 phan hoa cac DNNN thi xac dinh gia DN
va xac dinh gia ca la hai ho~t d<)ng co cling m<)t mqc dich: xac d!nh gia ban
phftn v6n Nha nude t1;1i DN.
I
14
1.2. DOl TUONG
. XAC DINH
. GIA CA
GQi: - P hl gia ban m()t c6 ph~n cua DN;
-v la gia ban toan b9 ph~n v6n Nha nude t~i DN;
- Q la s6 lu<;5ng c6 ph~n ctia DN.
p
Taco:
v
=-
Q
N~u Q = 1, thi P = V. Trang trudng h<;5p nay d6i tu
DN la to an bN~u Q> 1, thi d6i tu
nude t~i DN ho~c ttl'ng c6 ph~n. Trong trudng h
V, gia ban m6i c6 ph~n la V/Q. Trudng h
Nhu v~y, d6i tu
gia tuy thu()c vito tung trudng h
ClJ
the. Vi dlJ, n~u ban DN cho m()t ngudi
mua, thi d6i tu
gia nen la ttl'ng c6 ph~n.
1.3. CAC PHU!lONG PHAP XAC DJNH GIA DN
Tuy thu()c vao
illlJC
dich
Cl!a
vi~c xac d!nh gia va nhilng dieu ki~n cho
phep, vi~c xac dinh gia tri DN co the du
J
15
khac nhau, nhli: Phlidng phap so sanh, Phlidng phap chi phi, Phlidng phap tai
san, Phlidng phap chiet kh~u dong ti~n va cac phlidng phap khac.
1.3~ 1. Phlfo"ng phap so sanh trlfc ti~p
Co hai phlidng phap so sanh duc;c sU: dlJng trong vi~c xac dinh gia DN la
so sanh trl;ic ti~p va so sanh tudng quan. Trang ph~n nay se d~ c~p phlidng
phap so sanh trl;ic ti~p.
1.3.1.1.
Cd sif If lu#n cua plui'o'ilg phap
Phlidng phap so sanh trl;ic ti~p dl;ia tren Cd Sd cho ding gia tri thi tru'dng
CUa ffiQt tai san CO quan h~ m~t thiet vdi gia trj CUa CclC tai slm da du'QC mua
ban tren thi trlidng. Ml;lC tieu ella phlidng phap nay la tim kiem cac tai san
da
du'<;jc giao dich tren thi trlidng hi~n hanh gi6ng vdi d6i tli<;}ng xac dinh gia va
tien hanh di~u chinh nhung slj khac bi~t gil1a chting m9t each thich h<,Jp.
Phudng phap nay tuan thu hai nguyen t~c:
• Nguyen t~c thay the, r&ng: ;'M9t nha dftu tli co ly tri se kh6ng tra gia cho
m<)t tai san nhi~u hdn chi phi d~ mua m9t tai slm khac co l<;Ji ich tu'dng tv".
• Nguyen t~c "Dong gop": "Qua trinh di~u chfnh co udc tinh sv tham gia
dong gop cua cac nhan t6, bQ ph~n Clla tai san d6i vdi ttSng sd gia trj thi
trlidng". [64, tr. 65]
1. 3.1. 2.
Ciin
cu dlso si11h
D~ tien hanh so sanh nglidi ta phai dl;ia vao nhung di~m tudng tv nhu:
Cac d~c di~m cua tai san, dia di€m Clla tai san, thdi di~m ban tai slm, cac cti~u
16
ki~n va cac di~u khoan giao dich.
1.3.1.3. NQi dung va trinh ttf tiln hanh
Xac dinh gia tai san theo phtidng phap so sanh tr\(c ti~p dti<;5c th\(c hi~n
theo b6n btidc sau:
•!• Tim ki~m nhung tai san du<;5c ban trong thdi gian g~n nhftt rna co th~ so
sanh dti<;5c vdi d6i tti<;5ng xac dinh gia ve chung loc:ti, di~u ki~n, vi tri, ..
•!• Ti~n hanh khao sat d6i tU:<;5ng xac dinh gia va tai slm dU:<;5c dt1ng de so sanh
nh~m xac dinh nhung diem ttidng t\( lam cd sd cho vi~c so sanh.
•!• Phan tich gia ban va dieu chfnh nhung s\( khac bi~t giua t~li san da ban vdi
d6i tti<;5ng xac d!nh gia.
•!• Ude lti<;jng gia tri CUa d6i tti<;jng tren Cd Sd di~U chfnh gia ban Clla tai san
dU:<;5c 1\(a chQn de so sanh.
1.3.1.4.
• Vu
lfu, nhtlf/C dilm Va Stf V#n dlfng
diem: Phtidng phap nay co uu diem Ia khong gay kho khan ve m~t ky
thu~t; dti~c th\(c hi~n tren cd sd gia tri trtidng.
•
Hc:tn ch~: H~n ch~ cua phtidng phap nay Ia d ch6 c~n phai co nhung thong
tin thi trtidng dang tin c~y ve nhU.ng giao dich ttidng t\(. Nhting thong tin
thi trtidng mang tinh lich sti nen d() chinh xac se khong cao va d~c bi~t la
vi~c xac d!nh gia dti<;5c th\(c hi~n trong dieu ki~n thi trtidng co nhieu bi~n
d()ng, thi gia tri tinh dti<;5c se khong phan anh dung gia th! trtidng t~i thdi
diem xac dinh gia.
• S\f v~n dl}ng: Phtidng phap so sanh dti<;5c
v~n
d\mg trong vi~c xac dinh gia
. __j
17
cac tai san co tinh d6ng nh~t nhu: cac din h9 chung cu, cac day nha cling
m()t ki€u thi~t k~, cac din nha rieng bi~t, cac nha kho, phan xudng ducjc
xay dlJ"ng tren cling m~t b~ng, van phong, cU:a hi~u, d~t tr6ng, .. Day la
phudng phap thuC!ng duc)c sli dvng trong vi~c xac dinh gia d€ mua, ban, th€
ch~p, danh thu~ tai san, cho thue tai slm vi no con ducjc dung nhu la m()t
can cu de ki€m tra cac phudng phap khac.
Khi danh gia DN dt! c6 phAn hoa, phudng phap nay duc)c sli dvng d€ xac
dinh gia tri ki€m ke cua m()t s6 y~u t6 hiiu hinh ctia tai san nhu: BAt d()ng slm,
phudng ti~n v~n tai, may moe thi~t bi, ...
1.3.2. Phlid'ng phap chi phi
La phudng phap sli dvng cac khai ni~m chi phi thay th~ va chi phi kh6i
phlJC.
1.3.2.1.
Cd sil If lu#n
Phtidng phap chi phi dung trong xac dinh gia dlJ"a tren l~p lu~n cho dng
m()t nguC!i mua ti~m nang co dAy du thong tin hc)p ly thi kh6ng bao giC! tra gia
cho m()t tai san ldn hdn so vdi chi phi bo ra d€ mua dfit vi xay dlJ"ng c6ng
trinh co ich lcji tudng t\J".
Phudng phap nay ducjc thlJ"c hi~n dlJ"a tren nguyen t~c thay th~ vdi gicl
dinh r~ng, gia tri cua tai slm hi~n co co th€ ducjc do ludng b~ng chi phi lam ra
m()t tai san tudng t\J" nhu m()t v~t thay th~.
1.3.2.2.
Can ctl xtic dfnh giti
-----------,
Phudng phap chi phi xac dinh gia tai san dlJ"a tren nhung can cu:
TRU'O'NG Df\1 l1DG IZlNH
'CE,
n1.~Nil ni6' 1-iC) cHI .!i'tl~ni
l ~' u\ii[r~-sr~u
...
t)f:\iii(j__ cl
. ____.
18
•
Gia thi tn.idng cua mi~ng d~t tren do co cong trinh xay dl;{ng dang dliQC xac
dinh gia;
•
Chi phi xay dl;{ng hi~n t1:_ti de tai t1:_tO m()t tai slm tlidng tv;
•
Gia tri con l1:_ti cua d6i tu<;5ng xac dinh gia.
1.3.2.3. NQi dung va trinh ttj tiin hanh
Phudng phap chi phi du<;5c thvc
•
hi~n
theo nhung budc chinh sau day:
Xac dinh gia mi~ng d~t theo gia thi tru6ng vdi gia dinh do la mi~ng d~t
tr6ng Va S\J' Stl dijng hi~n t1:_ti la t6i UU.
•
Tinh toan chi phi hi~n t1:_ti de tii t1:_tO nhiing tai san hi~n co tren mi~ng d~t.
•
Xac dinh gia tri con l1:_ti cua cong trinh xay dl;{ng tren mi~ng d~t, qua do xac
dinh gia tri hao mon cua nhung tai slm nay.
• vde lu<;jng gia tri cua d6i tli<;jng xac dinh gia theo mo hinh sau:
.,
KHOANMUC
,
so TIEN
'
Gia tri thi tntdng cua d~t
+ Chi phi xay dung cac cong trinh theo gia hien hanh
= T 6ng g{a tri rndi cua tai san
- Gia tri hao rnon cua tai san
= Gia tri thi tn.tdng cua tai san
1.3.2.4.
lfu, nhdf/C dilm VB Stj v:Jn d1Jng
Uu diim: u:u diem chinh cua phudng phap nay Ia ddn gian, d~ thvc hi~n.
H~n ch@: tuy ddn giltn nhung phudng phap nay co nhung h~n ch~ sau:
•
Chi phi khong b~ng gia tri va chi phi khong t1:_to ra gia tri. Do do gia tri etta
tai slm dli<;jc xac dinh theo phlidng phap nay khong sat vdi gia tri thi trlidng
