Các tội phạm về tin học theo Luật Hình sự Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu
trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu,
ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực.
Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính
theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.Vậy tôi viết Lời cam đoan
này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn.Tôi xin chân thành
cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

Đoàn ThịThu Hằng


MỤC LỤC
TrangTrang phụbìaLời cam đoanMục lụcDanh mục các từviết tắt
MƠĐÂU..........................................................................................................1
Chƣơng 1:MỘT SỐVẤN ĐỀCHUNG VỀCÁC TỘI PHẠM TIN HỌCTRONG
LUẬT HÌNH SỰVIỆT NAM.................................8
1.1.Tại sao quy định các tội phạm tin học trong luật hình sựViệt Nam và một
sốthuật ngữchuyên ngành liên quan đến tội phạm tin học theo luật hình sựViệt
Nam........................................8
1.1.1.Sựcần thiết của việc quy định các tội phạm tin học trong luật hình
sựViệt Nam.................................................................................8
1.1.2.Một sốthuật ngữchuyên ngành liên quan đến tội phạm vềtin họctheo luật
hình sựViệt Nam..........................................................12
1.2.Khái quát lịch sửhình thành và phát triển các quy định vềtội phạm tin học theo
pháp luật Việt NamError! Bookmark not defined.
1.2.1.Giai đoạn từnăm 1945 đến năm 1999Error! Bookmark not defined.
1.2.2.Giai đoạn từ1999 đến nay.................Error! Bookmark not defined.

1.3.Khái niệm và đặc điểmtội phạm vềtin học theo luật hình sựViệt
Nam............................................Error! Bookmark not defined.
1.3.1.Khái niệm tội phạm vềtin học theo luật hình sựViệt NamError! Bookmark
not defined.
1.3.2.ĐặcđiểmtộiphạmvềtinhọctheoluậthìnhsựViệtNamError! Bookmark not
defined.
Chƣơng 2:TỘI PHẠM VỀTIN HỌC THEO QUY ĐỊNH CỦABỘLUẬT HÌNH
SỰVIỆT NAM VÀ LUẬT HÌNH SỰCỦA MỘT SỐNƢỚC TRÊN
THẾGIỚIError! Bookmark not defined.
2.1. Các tội phạm vềtin học theo luật hình sựViệt NamError! Bookmark not
defined
.2.1.1. Các dấu hiệu pháp lý của tội phạm vềtin học theo luật hình sựViệt
Nam............................................Error! Bookmark not defined.


2.1.2. Quy định pháp luật hình sựvềcác tội phạm tin học theo Bộluật hình sựhiện
hành...............................Error! Bookmark not defined.
2.2. Phân biệt các tội phạm vềtin học với các tội phạm khácError! Bookmark not
defined.
2.2.1. Phân biệt tội sửdụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet
hoặc thiết bịsốthực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (Điều 226b) với tội lừa đảo
chiếm đoạt tài sản (Điều 139)Error! Bookmark not defined.
2.2.2.Phân biệt tội đưa hoặc sửdụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng
viễn thông, mạng Internet (Điều 226) với tội tuyên truyền chống nhà nước cộng
hòa xã hội chủnghĩa Việt Nam (Điều 88)....................................Error! Bookmark
not defined.
2.3. Quy đinh pháp luật và kinh nghiệm đấu tranh xửlý tội phạm tin học ởmột
sốnƣớc trên thếgiớiError! Bookmark not defined.
2.3.1. Quy định pháp luật vềtội phạm tin học của một sốnước trên
thếgiới................................................Error! Bookmark not defined.

2.3.2. Kinh nghiệm xây dựng và áp dụng pháp luật tin học của một sốnước trên
thếgiới...............................Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3:THỰC TIỄN XÉT XỬTỘI PHẠM VỀTIN HỌC TẠI VIỆT NAM VÀ
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN, NÂNG CAO HIỆU QUẢÁP DỤNG BỘLUẬT
HÌNH SỰVIỆT NAM ĐỐI VỚI CÁC TỘI PHẠM VỀTIN HỌCError! Bookmark
not defined.
3.1. Thực tiễn xửlý tội phạm vềtin học tại Việt namError! Bookmark not defined.
3.1.1. Thực tiễn xửlý các tội phạm vềtin học tại Việt NamError! Bookmark not
defined.
3.1.2. Nguyên nhân hạn chếtrong xửlý tội phạm tin học tại Việt NamError!
Bookmark not defined.
3.2. Hoàn thiện các quy định pháp luật hình sựvềtội phạm vềtin
học................................................Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Quyđịnh của Bộluật hình sự2015 vềcác tội phạm tin họcError! Bookmark
not defined.


3.2.2. Một sốđềxuất, khuyến nghịsửa đổi Bộluật Hình sự2015Error! Bookmark not
defined.
3.3. Một sốgiải pháp khác nâng cao hiệu quảáp dụng những quy định của Bộluật
hình sựViệt Nam vềtội phạm tin học và phối hợp đấu tranh phòng chống các tội
phạm vềtin họcError! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN....................................................Error! Bookmark not defined.
DANHMUCTAILIÊUTHAMKHAO.....................................................14


1
MƠĐÂU
1.TínhcấpthiếtcủađềtàiTrongvaithâpniêngânđâysưphattriênmanhmecuatinhocđađe
mlạicholoàingườimộtkỉnguyênmớivớinhữngsángtạomangtínhvượtbậcđagiupđơrâtl

ơnchoconngươitrongcuôcsônghiêntai.
Thêgiơiđangchuyênminhtưnênvănminhcôngnghiêpsangnênvănminhthôngtin.
Côngnghêthôngtinvatruyênthôngmanglainhưngthayđôisâusăctrongcáchsống,
cáchsuynghĩ, cáchlàmviệccuaconngươi.
Sưdungcôngnghêthôngtincaccuôcgăpnhautrưctiêpsegiamđinhưngmoingươivâncoth
êtiênhanhcachoatđôngvơinhaumôtcachhiêuqua, tiêtkiêmthơigian, chi phí.
Sưphattriêncuatinhoclàmthayđổinhậnthứcvàcáchtổchứcvậnhànhcáchoạtđộngxãhộic
ủaconngườigiúpcắtgiảmcáckhâutrunggianvàchiphíquảnlý.
Tinhocvamaytinhđanggopphânthucđâysưphattriêncủahầuhếtcáclĩnhvựckhoahọccôn
gnghệcũngnhưkhoahọcxãhội.Sưpháttriểncủacácmạngmáytính,
đăcbiêtlainternetlamchoviêcưngdungtinhocngaycangphôbiên.
Tinhocđađươcưngdungtrongmoilinhvưccủađờisốngxãhội.Tuy nhiên,
đisongsongcungvơinhưngthanhtưutolơncuatinhọcthinhưngrăcrôinođemlaicungkhô
nghênho.
Cùngvớisựrađờivàpháttriểncủatinhọcthìcũngkéotheosựrađờicủamộtloạitộiphạmmới
–tôiphamvềtinhoc.
Tôiphamnaylamôtloaitôiphamhêtsưcnguyhiêmvihâuquacủanócóthếảnhhưởngtớitoà
ncầuvàviệckhắcphúccựckìkhókhăn, cùngvơiđolaviêcphathiên,
xưlyloaitôiphamnaycungrâtnangian.
Tôiphamnàymặcdùmớirađờinhưngcósựgiatăngnhanhchóng,
diênbiênphưctapvàgâynhiềuhậuquảnghiêmtrọng.Nghiêncưulichsưlâpphaphinhsưcu
aViêtNamtư1945 đếnnàycho
2thâytôiphạmtronglĩnhvựctinhọcđượcquyđịnhlầnđầutiêntrongBộluậthìnhsự1999
vàcósựbổsunghoànthiệnqualầnsửađổimớinhất,
điêunaygópphầnkhôngnhỏtrongviệcpháthiệnvàxửlýhànhviphạmtộitrongthực
têquađógopphânvaocuôcđâutranhphongchôngtôipham, khôngbolotngươiphamtôi.
Tuy nhiên, cùngvớiquátrìnhpháttriểntoàndiệncủađấtnươc,
sưphattriênnhưvubaocuanganhcôngnghêthôngtinvaquathựctiễnapdung,
măcdutôiphamnayđađươcsưađôi, bôsungtheoluâtsô37/2009/QH12 ngày19/6/2009

vàcóhiệulực1/1/2010 vânconmôtsôbâtcâpvahanchê(như:
cácquyđịnhcủaBộluậtcònquáchungchung, mang tínhnguyêntăc,
saukhoangthơigiandaimơicovănbanhươngdân,
vânconnhiêuhanhvichưađươcBôluâtquyđinhlatôipham,..)Môtsôtôntạinêutrêngâyran
hưngvươngmăc,lúngtúngvàcókhôngittrươnghơpapdungconchưathốngnhâtcacquyđi
nhcuaBôluât. Đồngthời, đâylaloaitôiphammơirađơi, hànhviphạmtộicựckìtinhvi,
cácdấuvếtđượcthuthậpthườngthểhiệnlàcácchứngcứđiệntửnênviệcđanhgiachưngcưđ
ểchứngminhtộiphạmhếtsứckhókhăn.
Thưctiênxetxưchothâynhưngvuanvêtôinayđươcđưaraxetxưrâtit. Chínhvìvậy,
cócáinhìnbaoquát,
toàndiệnvàthốngnhấtvềloạitộiphạmnàycóýnghĩacưckiquantrong.Tôiphamvềtinhocl
amôtloaitôiphamnguyhiêmnhưngnomơirađơinênitđươcquantâmnghiêncưudươigoc
đôphaply.
Córấtítcáccôngtrìnhnghiêncứuvềloạitộiphạmnàytrongkhoahọcluậthìnhsư.
Nhiêuquôcgiatrênthêgiơiconchưacoluâtchôngtôiphamvềtin học. Vìvậy,
tìnhtrạngphạmtội,
xâmphambâthơpphaptơitưdocanhânvanghiêmtronghơnlasưhoatđôngônđinhtrênmoi
linhvưcxahôivẫndiễnra.
Yêucâubưcthiêtphòngchốngtộiphạmđượcđặtranhưngkhoahọcpháplýnghiêncứuvềlo
ạitôiphamnayconơmưcđôthâp.
3Vìvậy,
viêctiêptucnghiêncưucacquyđinhcuaphapluâthinhsưViêtNamhiênhanhvêloaitôipha
mvềtinhocvatinhhinh,
thưctrangcualoạitộiphạmnàytrongthựctiễnđểlàmsángtỏvềmặtkhoahọcvàđưaranhưn
ggiaiphaphoanthiên,
nângcaohiêuquacuaviêcapdungnhưngquyđinhđokhôngchicoynghialyluân,
thưctiênvaphaplyquantrongmaconlàlýdoluậnchứngchosựcầnthiếtđểtôiquyếtđịnhlựa
chọnđềtài“CáctộiphạmvềtinhoctheoLuâthinhsưViêtNam”lamđêtailuânvănthacsiluât
họccủamình.2.TìnhhìnhnghiêncứuđềtàiTôiphamvềtin

họcmơirađơinhưnghâuquacuanolairâtnguyhiêm.
Vìvậycácnướccónềnkhoahoccôngnghêphattriênđaconhưngcôngtrinhnghiêncưuơnh
ữngmứcđộnhấtđịnh, nhưngkhiacanhvaphươngdiênkhacnhauvêloaitôiphamnay,
đăcbiêtơLiênminhChâuÂuvaMy. Song,
vânconhiêuquôcgiachưaquyđinhvêloaitôiphamnay.ỞViệtNam,
tôiphamvềtinhocđươcquyđinhtrongbôluâthinhsưnăm 1999 vơi3 điêu(điêu224. 225.
226) tạichươngXIX–Cáctộixâmphạmtrậttựcôngcộng, antoancôngcông.
Qualânsưađôi, bôsungBLHSnăm 2009, tôiphamvềtin


họcđađươcbôsungthêmhaitôimơiđươcquyđinhtaiđiêu226ava226b. Hiện nay, có
dựthảo Bộluật Hình sự2015, tội phạm vềtin học bao gồm 10 tội quy định từđiều
285 đến điều
294.Khoahocluâthinhsưlamôttrongnhưngnganhkhoahocphaplypháttriểnnhâtsovơica
cnganhkhoahocphaplykhac, tuy nhiên nghiên
cưuvêtôiphamtronglinhvưctinhocvânconnhiêumơimenênitđươcquantâmnghiêncưu.
Hiênnay,
vêcâpđôluâtvănthacsichicoluânvănthạcsĩLuậtcủatácgiảTrầnThịHồngLêđược hướng
dẫn bởi GS.TSKH Lê Cảm với đềtài
CáctộiphạmvềtinhọctheoluậthìnhsựViệtNam, 2009tại Khoa Luật –Đại học Quốc
gia Hà Nộ

Bêncanhđo,
vêsachchuyênkhaococôngtrinhđangchuynhâtlacủaTSPhạmVănLợi(chủbiên)
(2007), Tôiphamtronglinhvưccôngnghêthông tin, NxbTưphap.
Vêgiaotrinhcocaccôngtrinhsau: GiáotrìnhluậthìnhsựViệtNamphầnriêng,
NxbĐaihocQuôcGia,HàNội-2003, TSKH.LêCam(chủbiên),
GiáotrìnhluậthìnhsựphầnriêngĐạihọcLuậtHàNội,
hoăcđươcđêcâpđêntrongmôtsôbaoviêtchuyênnganhnhư: TrịnhTiếnViệt.
“Tìnhhìnhtộiphạmtinhọctrênthếgiới, kinhnghiêmđâutranh

phòngchốngvàvấnđềtiếpthuvàoViệtNam”, tạpchíTòaánnhândân, sô7, năm 2006,
ĐinhTiênDung.
“Nhânthưcvêtôiphamcôngnghêcaovamôtsôgiaiphapnângcaohiêuquaphongngưa,
ngănchănloaitôiphạmnày”. TạpchidânchuvaPhapluât, sôchuyênđêsưađôi,
bôsungBLHS năm 1999. Năm 2008, GS.TSNguyênXuânYêm,
“Phongchôngtôiphạmsửdụngcôngnghệcaotrongthờikìhộpnhậpquốctế”, BáoAnninh,
sôrangay16/5/2007,v.v..3.Mụcđích, nhiêmvu,
phạmvinghiêncứucủaluậnvăn3.1.MụcđíchnghiêncứuMụcđíchcủaluậnvănlànghiênc
ứucácquyđịnhcủaphápluậtvềcáctôiphamvềtinhocdươikhiacanhluâtphaphinhsưvathự
c tiễnapdung,
tưđoluânvănđưaranhưnggiaiphapnhămhoanthiêncacquyđinhvêcactôiphạmvềtinhoct
rongluâthinhsưViêtNam, cũngnhưđềxuấtnhữnggiảiphápnângcaohiệuquảáp
dụngquyđinhloaitôiphamnaytrongthưctiên.3.2.NhiệmvụnghiêncứuTưmucđichnghiê


ncưutrên, luânvănconhưngnhiêmvuchuyêusau:Tưcơsơkêtquatônghơpcacquanđiêmcuacactacgiatrongvangoàinướcvềloạitộiphạmvề
tinhoc,
luânvănnghiêncưulamsangtomôtsôvânđêchungvêloaitôiphamvềtinhoc:Sưrađơicuat
ôiphamvềtin học, kháiniệm, đăcđiêm,
dâuhiêuphaplycualoaitôiphamnaynhămphânbiêttôiphamnayvơitôiphamtruyênthông
;
5Kháiquátsựpháttriểncủaloạitộiphạmnàytronglịchsửphápluậthìnhsựcủanướctatừnăm
1945 đếnnayđềrútranhữngnhậnxét, đanhgia;NghiêncưunhưngquyđinhcuthêvêcactôiphamvềtinhoctheoBôluâthinhsưViêtNamhiê
nhanh, tưđorutranhưngtôntai,
hạnchếcủacácquyđịnhvềcácquyđịnhtộiphạmnàytrongluậtthựcđịnhViệtNamcânkhăc
phục;-Nghiêncưu,
đanhgiathưctiênxưlytôiphamtronglinhvưctinhọc,đôngthơiphântichnhưngtôntai,
hạnchếxungquanhviệcxửlývànhưngnguyênnhâncuano;Nghiêncưuphapluâtcacnươctrênthêgiơiquyđinhvêcactôiphamvềtinhoctưđorutranhư
ngđiêmtiênbôcothêhoctâp;Cuôicungđêxuâtnhưngđinhhươngvagiaiphaphoanthiênquyđinhvêcactôiphamvềtinh
octrongBôluâthinhsưViêtNamhiênhanhvanângcaohiêuquaxưlytôiphamnaytrongthư

ctiên.3.3.PhạmvinghiêncứuLuânvănnghiêncưuvagiaiquyêtnhưngvânđêxungquanhl
oaitôiphạmvềtinhocđươcquyđinhtrongluâthinhsưViêtNam,
kêthơpvơiviêcnghiêncưuđanhgiatinhhinhxưlytôiphamnaytrongthưctiênxetxưvanhư
ngnguyênnhâncuanhưngtôntaiđêkiênnghinhưnggiaiphaphoanthiênluâtthưcđinhvanâ
ngcaohiêuquaapdungquyđinhđêxưlytôiphamnàytrongthựctiễn.Luânvăncungcotham
khaonhưngbaihockinhnghiêmlâpphapmôtsônươckhinghiêncưuloaitôiphamnay.Vêt
hơigian: Luânvănnghiêncưuthưctiênxưlyloaitôiphamtronglĩnhvựctinhọctrong5 năm
(20102014)4.PhƣơngphapluânvacacphƣơngphapnghiêncƣuĐêtaiđươcthưchiêntrêncơsơ
phươngphapluânchunghiaduyvât
6lịchsửvàchủnghĩabiệnchứngmác-xít, TưtươngHôChiMinhvàcácquanđiểm của
ĐảngtavêNhanươcvaphapluât, vềđấu tranh phòng chống tội phạm.
Trongquatrinhnghiêncưuđêtai,tácgiảluậnvănđãsửdụngcácphươngphapcuthêvađăcth
ucuakhoahocluâthinhsưnhư: phươngphapphântichvatônghơp, phươngphapsosanh,
phươngphapdiêndich, quynap, phươngphapthôngkê...Luận
văncungsửdụngnhưngthanhtưucuakhoahọcLuậthìnhsự, khoahocLuâttôtunghinhsư,


xãhộihọcphápluật... trong
cáccôngtrìnhcủacácnhàkhoahọcluậtởtrongvàngoàinước.Ngoàira,
viêcnghiêncưuđêtaicondưavaocactrangthôngtintrênmạng,
cáctạpchíchuyênngànhđểtổnghợpcáctrithứckhoahọcvàluận
chưngcacvânđêtươngưngđươcnghiêncưutrongluânvăn.5.Nhƣngđiêmmơivađonggo
ptrongluânvănKêtquanghiêncưucủaluânvăncoynghiaquantrongvêphươngdiênlyluân
vathưctiên,
vìđâylàcôngtrìnhnghiêncứuthứhaiởcấpđộmôtluânvănthacsiluâthocvêtôiphamvềtinh
ocnhưngnghiêncưuđâutiênkhiBôluâthinhsưViêtNamđươcsưađôi, bôsungnăm2009,
màtrongđogiaiquyêtnhiêuvânđêquantrongvêlyluânvathưctiênliênquantơiloaitôipha
mnaytrongluâthinhsưViêtNam. Nhưngđiêmmơicơbancualuânvănla:Nghiêncưuchirađăcđiêmchuyêucuaquatrinhhinhthanhvaphattriêncuacacquyđinhvêl
oaitôiphamvềtinhoctrongphapluâthinhsưViêtNamtư1945 đếnnay;NghiêncưucacquyđinhcuthêcuatôiphamnaytrongluâthinhsưViêtNamhiênhanhđêthâ
yđươcsưhoanthiêncuaphapluâtvêloaitôiphamvềtinhoc;-Nghiêncưu,

đanhgialamsangtỏbưctranhtinhhinhtôiphamtinhoctinhoctrongthưctiên;
7-Nghiêncưu,
sosanhphápluậtViệtNamvớiphápluậtcácnướcvềquyđinhloaitôiphamvềtinhoc,
tưđorutrabaihockinhnghiêm;-Trêncơsơnghiêncưulyluânvathưctiên,
luânvănđêxuâtđinhhươngvagiaiphaphoanthiênphapluâtthưcđinh.Bêncanhđo,
luânvănselatailiêuthamkhaobôichdanhchokhôngchỉcácnhàlậpphápmàcònchocácnhà
nghiêncứu, cáccánbộgiảngdạyphápluật, cácnghiêncứusinh,
họcviêncaohọcvàsinhviênthuộc chuyên ngànhTưpháphìnhsựtạicáccơsởđàotạoluật.
Kêtquanghiêncưuluânvăncònphụcvụchoviệctrangbịnhữngkiếnthứcchuyênsâuchocá
ccánbộthưctiênđangcôngtactaicacCơquanđiêutra, Viênkiêmsat,
TòaánvàcơquanThihanhantrongquatrinhgiaiquyêtvuanđươckhachquan,
cócăncứvàđúngphápluật.6.KêtcâuluânvănNgoàiphầnMởđầu,
KêtluânvaDanhmuctailiêuthamkhao, nôidungcualuânvăngôm3 chương:Chương 1:
Một sốvấn đềchung vềcác tội phạm tin học trong luật hình sựViệt NamChương 2:
Tội phạm vềtin học theo quy định của Bộluật hình sựViệt Nam và luật hình sựcủa
một sốnước trên thếgiới.Chương 3: Thực tiễn xét xửtội phạm vềtin học tại Việt
Nam và giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quảáp dụng những quy định
của Bộluật hình sựViệt Nam vềtội phạm tin học.
8Chương 1MỘT SỐVẤN ĐỀCHUNG VỀCÁC TỘI PHẠM TIN HỌCTRONG
LUẬT HÌNH SỰVIỆT NAM1.1.Tại saoquy định các tội phạm tin học trong luật
hình sựViệt Nam và một sốthuật ngữchuyên ngành liên quan đến tội phạm tin học


theo luật hình sựViệt Nam1.1.1.Sựcần thiết của việc quy định các tội phạm tin học
trong luật hình sựViệt NamNgày nay, chúng ta đang chứng kiến và hưởng
thụnhững thành tựu to lớn của cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật mới -cuộc cách
mạng công nghệthông tin hay nói cách khác là cuộc cách mạng tin học. Cuộc cách
mạng này mới chỉkhởi đầu từcuối thếkỉXX, bắt nguồn bằng việc phát minh ra
chiếc máy tính điện tửvà thực sựbùng phát khi mạng thông tin toàn cầu (Internet)
được sửdụng rộng rãi.Từkhi ra đời chiếc máy tính điện tửsốđầu tiên (ENIAC –

Electronic Numerical Integrator And Computer) do Giáo sư Mauchly và học trò
Eckert tại Đại học Pennsylvania đã thiếtkếtừnăm 1943 và cho ra mắt vào năm 1946
là một chiếc máy tính khổng lồvới thểtích dài 20 mét, cao 2,8 mét và rộng vài mét,
có khảnăng thực hiện 5.000 phép toán cộng trong một giây. Sau vài năm, máy tính
đã được phổbiến tại các trường đại học, các cơquan chính phủ, ngân hàng và các
công ty bảo hiểm[55].Những chiếc máy tính đã dần trởnên không thểthiếu
đượctrong đời sống nhân loại. Vào cuối những năm 70 của thếkỉXX, một sốcông ty
ởChâu Âuvà Mỹbắt đầu bước vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh máy tính.Chính
cuộc cách mạng này đã đưa con người đến với một nền công nghệvượt trội.
Sựphát triển của ngành tin học đã đem đến những đổi thay kì


iệu trong đời sống xã hội. Tuy mới chỉhình thành và phát triển vài chục năm nhưng
cuộc cách mạng mới này đã khiến cho nhiều ngành kinh tế, xã hội và văn hoá hoàn
toàn phụthuộc vào các công nghệmới của nó, trong đó đặc biệt phải kểđến vai trò
của máy tính điện tửvà Internet.Internet là một phương pháp ghép nối các mạng
máy tính hiện hành, phát triển một cách rộng rãi tầm hoạt động của từng
hệthống thành viên. Mạng internet cho phép mọi hệthống đều có thểliên kết với
nhau thông qua một cổng điện tử.Internet là một xã hội thu nhỏ, nơi cuộc đời thực
sẽchuyển dần lên mạng bởi ngày càng nhiều người thểhiệnquan điểm sống, giải
trí...Tin học cũng hình thành một thếhệcon người mới (thếhệ8X, 9X), khác xa
thếhệcách họchỉvài chục năm ởchỗhọphụthuộc vào tin học và coi máy tính,
Internet, E-mail, điện thoại di động, máy ảnh số, máy nghe nhạc số... là những
thứkhông thểthiếu trong cuộc sống.Nhưng cũng như bất kỳmột thành tựu khoa
học nào của nhân loại, khi càng được ứng dụng rộng rãi trong đời sống xã hội
sẽcàng dễbịlợi dụng, sửdụng hoặc là mục tiêu của bọn tội phạm. Các thành tựu
do công nghệthôngtin đem lại cũng không nằm ngoài quy luật đó, nên đã hình
thành một khái niệm mới vềloại tội phạm, đó là tội phạm công nghệcaohay tội
phạm vềtin học.Hàng ngày, máy tính nối mạng luôn phải đối mặt với mọi hiểm
hoạđến từvirus, phần mềm gián điệp, quảng cáo. Hiện nay việc phát triển vượt bậc

của công nghệmạng và Internet cùng với các Website thông tin trực tuyến trong
các lĩnh vực của cuộc sống đã làm cho nhu cầu triển khai các hệthống ứng dụng
trong lĩnh vực mạng máy tính và truyền thông tăng lên nhanh chóng. Tuy nhiên,
tình hình mất an ninh mạng đang diễn biến phức tạp và xuất hiện nhiều nguy cơ
đe dọa đến việc phát triển kinh tếxã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh. Đặc biệt
sốvụtấn công, xâm nhập hệthống


10thông tin đang gia tăng ởmức báo động vềsốlượng, đa dạng vềhình thức, tinh vi
vềcông nghệ. Theo một báo cáo của bộphận bảo mật McAfee của Intel được
công bốvào tháng 6/2014, ước tính thiệt hại hàng năm do giới tội phạm mạng máy
tính gây ra ởmức 445 tỷUSD mỗi năm. Thiệt hại ởmức khiêm tốn nhất cũng lên
tới 375 tỷUSD, trong khi mức tối đa sẽrơi vào khoảng 575 tỷUSD [49].Sựphát
triển của ngành tin học đã đem đến những đổi thay kỳdiệu trong đời sống xã hội.
Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độphát triển cao nhất thếgiới trong
lĩnh vực này với hàng chục triệu người sửdụng máy tính thường xuyên.Khi mới
xuất hiện tại Việt Nam, Internet được coi là công nghệmới. Nhưng chỉvào năm sau,
đó là nơi kinh doanh đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Còn hiện nay, Internet
nói riêng và công nghệthông tinnói chung là cơ sởhạtầng thúc đẩy mọi mặt kinh
tếxã hội.Được xác định là một trong những động lực quan trọng đểthúc đẩy
phát triển kinh tếcủa Việt Nam trong thời gian tới, việc phát triển internet tại Việt
Nam đang là mối quan tâm chung của cảcộng đồng. Theo Đềán “Đưa Việt Nam
sớm trởthành nước mạnh vềcông nghệthông tin và truyền thông” đã được
Thủtướng Chính phủphê duyệt từtháng 9/2010, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm
2015: cơ bản hoàn thành mạng băng rộng đến các xã, phường trên cảnước, kết nối
internet đến tất cảcác trường học; phủsóng thông tin di động băng rộng đến 85%
dân cư; Việt Nam nằm trong số65 nước trong bảng xếp hạng của Liên minh Viễn
thông quốc tế(ITU). Đến năm 2020: hoàn thiện mạng băng rộng đến hầu
hếtsốthôn, bản; phủsóng thông tin di động băng rộng đến 95% dân cư; Việt Nam
thuộc nhóm 1/3 nước dẫn đầu trong số55 nước trong bảng xếp hạng của ITU.

Vềphổcập thông tin, Đềán cũng đặt mục tiêu đến năm 2015: 20 –30% sốhộgia đình
trên cảnước có máy tính và truy cập internet băng rộng; đến năm 2020: hầu hết
các hộgia đình trên cả
11nước sửdụng các dịch vụsố; 50 –60% sốhộgia đình trên cảnước có máy tính và
truy cập internet băng rộng, trong đó 25-30% truy nhập băng rộng sửdụng cáp
quang.[58]Kết quảkhảo sát, nghiên cứu tại 30 nước (trong đó có Việt Nam), Báo
cáo “Tác động của Internet đối với các quốc gia đang lên”, chỉra rằng: Tại Việt
Nam, nhờvào internet, các doanh nghiệp vừa và nhỏđã tăng 19% hiệu quảkinh
doanh; Internet có đóng góp 0,9% trong GDP đối với nền kinh tếViệt Nam và
đóng góp 1,6% trong tổng số14,4% mức tăng trưởng GDP của Việt Nam.Sựphát
triển bùng nổcủa lĩnh vực viễn thông và tin học của Việt Nam trong vài năm trởlại
đây đang là một hướng đi mới, đầy triển vọng tạo nên sựđột phá trong phát triển
nền kinh tếnước ta; trong những năm qua, Internet đã có bước phát triển nhanh
chóng tại Việt Nam, Internet là một động lực quan trọng đểthúc đẩy nền kinh
tếphát triển.ỞViệt Nam, các tội phạm tin học là một loại tội phạm mới,diễn biến


phức tạp, phạm vi hoạt động rộng và ngày càng nguy hiểm cảvềthủđoạn hoạt
động và hậu quảtác hại, khảnăng che giấu hành vi phạm tội cũng ngày càng tinh vi.
Các đối tượng phạm tội đang triệt đểlợi dụng tin học làm phương tiện thực hiện
tội phạm, như: Lợi dụng mạng internet đểphát tán các tài liệu phản động từnước
ngoài vào hoặc chuyển các thông tin phản động, bôi xấu chếđộ, bôi xấu thành
quảxây dựng Tổquốc của nhân dân ta... ra nước ngoài nhằm mục đích vụlợi
chính trị; những vụchuyển cuộc gọi trái phép qua môi trường internet, gian lận
hay trộm cắp cước viễn thông quốc tế; những vụtổchức đánh bạc và cá độqua
mạng; kinh doanh trái phép thẻtín dụng, hoặc những vụtrộm tiền ngân hàng bằng
việc sửdụng những thẻtín dụng trái phép; lừa đảo qua mạng thông qua các giao
dịch thương mại điện tửtrong lĩnh vực tài chính và ngân hàng, thịtrường chứng
khoán... Năm 2006,
12có tới 235 trang web.vn của Việt Nam bịhacker ngoại tấn công; đầu năm

2007, tình trạng này còn nóng bỏng hơn, chỉtrong tháng 01năm 2007 có tới 20
website bịhacker tấn công. Năm 2006, có tới 880 vi-rut mới xuất hiện, bình
quân mỗi ngày có 2,4 vi-rut gấp 4 lần so với năm 2005, có tới 16 triệu lượt máy
tính bịnhiễm vi-rut; năm 2007, mới đầu năm đã có 314 vi-rut mới xuất hiện, trung
bình mỗi ngày có 10 vi-rut mới, có tới 376.000 máy tính bịnhiễm spywave và
adwave. Từkhi vi-rut flash xuất hiện đã có tới 1,1 triệu máy tính bịnhiễm qua USB
và còn rất nhiều vi-rut lây qua Yahoo! Messenger. Theo Trung tâm ứng cứu khẩn
cấp máy tính Việt Nam (VNCERT) chỉriêng tuần đầu tháng 9 năm 2006 đã có
1,4 triệu máy tính ởViệt Nam bịnhiễm vi-rut phát tán qua Yahoo! Messenger,
nếu mỗi máy tính cần khoảng 2 USD đểkhắc phục hậu quảnhiễm vi-rut, thì với
1,4 triệu máy bịnhiễm vi-rut trong vòng một tuần ởViệt Nam sẽthiệt hại khoảng
2,8 triệu USD... Đặc biệt, ngày 27/7/2008, ba tên miền quan trọng của Công ty
đăng ký tên miền Việt Nam và quốc tếcó trụsởchính tại thành phốHồChí Minh
(pavietnam.net, pavietnam.com, dotvndns.com) đã bịhacker chiếmquyền kiểm
soát, khiến khoảng 8.000 website khách hàng của công ty này bịtê liệt và rối loạn
[43].1.1.2.Một sốthuật ngữchuyên ngành liên quan đến tội phạm vềtin họctheo luật
hình sựViệt NamTội phạm vềtin học –Đây là một khái niệm mới không chỉđối
vớiViệt Nam mà còn đối với nhiều nước trên thếgiới. Đểđưa ra được định nghĩa
thếnào là tội phạm vềtin học buộc các nhà nghiên cứu phải hiểu được một sốthuật
ngữchuyên môn vềlĩnh vực tin học có liên quan:-Công nghệthông tin (Information
technology): là tập hợp các phương pháp khoa học, công nghệvà công cụkỹthuật
hiện đại đểsản xuất, truyền đưa, thu thập, xửlý, lưu trữvà trao đổi thông tin số[23,
tr.6]-Tin học (Information): là một ngànhkhoa họcchuyên nghiên cứu


13quá trình tựđộng hóa việc tổchức, lưu trữvà xửlýthông tin của một hệthống
máy tính cụthểhoặc trừu tượng (ảo). Với cách hiểu hiện nay, tin học bao hàm tất
cảcác nghiên cứu và kỹthuật có liên quan đến việc mô phỏng, biến đổi và tái tạo
thông tin. Trong nghĩa thông dụng, tin học còn có thểbao hàm cảnhững gì liên
quan đến các thiết bịmáy tính hay các ứng dụng tin học văn phòng.-Internet: là một

hệthống thông tin toàn cầu có thểđược truy nhập công cộng gồm các mạng máy
tính được liên kết với nhau. Hệthống này truyền thông tin theo kiểu nối chuyển
gói dữliệu (packet switching) dựa trên một giao thức liên mạng đã được chuẩn hóa
(giao thức IP). Hệthống này bao gồm hàng ngàn mạng máy tính nhỏhơn của các
doanh nghiệp, của các viện nghiên cứu và các trường đại học, của người dùng cá
nhân và các chính phủtrên toàn cầu.[1]-Máy vi tính (Computers): Mọi ứng dụng
của ngành CNTT tập trung trên một thiết bịgọi là máy vi tính.Máy vi tinh là công
cụcho phép xửlý thông tin một cách tựđộng theo những chương trình đã được lập
sẵn từtrước. Mục đích làm việc củamáy tính làxửlý thông tin, trong đó chương
trình đã được lập sẵn quy địnhmáy tínhsẽtiến hành xửlý thông tin như thếnào.Chương trình tin học có tínhnăng gây hại là chương trình tựđộng hóa xửlý thông
tin, gây ra hoạt động không bình thường cho thiết bịsốhoặc sao chép, sửa đổi, xóa
bỏthông tin lưu trữtrong thiết bịsố.[23]-Mạng máy tính là tập hợp nhiều máy tính
kết nối với nhau, có thểchia sẻdữliệu cho nhau.-Vi rút máy tính là chương trình
máy tính có khảnăng lây lan, gây ra hoạt động không bình thường cho thiết
bịsốhoặc sao chép, sửa đổi, xóa bỏthông tin lưu trữtrong thiết bịsố[23, tr.8]Năm
1983, tại Đại Học miền Nam California, tại Hoa Kỳ, Fred Cohen
14DANHMUCTAILIÊUTHAMKHAOI. Tài liệu tiếng Việt1.Bantưđiên(1997),
Tưđiênđiêntư-tinhoc-truyênthôngAnh-Viêt, Nxb Khoa hoc & kýthuật.2.BộChính
trịBan Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2014), Nghịquyết
số36-NQ/TW ngày 01/7/2014 vềđẩy mạnh ứng dụng, phát triển công nghệthông tin
đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, Hà Nội.3.BôcônganBôquôcphong-Bôtưphap-Bôthôngtinvatruyênthông-ViênkiêmsatnhândântôicaoTòaánnhândântốicao(2012), Thông tưliêntichsô10/2012/ TTTL-BCA-BQPBTT&TT-VKSNDTC-TANDTC ngày10/9
hươngdânapdungquyđinhcuaBôluâthinhsưvêmôtsôtôiphạmtronglĩnhvựccôngnghệt
hôngtinvàviễnthông, Hà Nội.4.Bônôivu(1997), Quyêtđinhsô848/1997/QĐBNV(AH) ngày23/10 quy đinhvêbiênphapvatrangthiêtbikiêmtra,
kiêmsoatđambaoanninhquôcgiatronghoạtđộnginternetởViệtNam, Hà
Nội.5.Bôtaichinh(2010), Thông tư 189/2010/TT-BTCngay24/11 quyđinhvêphí,
lêphitênmiênquyđinhmưcthu, chêđôthu, nôp,
quảnlýsửdụngphí,lêphitênmiênquôcgiavađiachiinternetơViêtNam, Hà


Nội.6.Bộthông tin và truyền thông (2015), Thông tư số24/2015/TT-BTTTT ngày

18/08/2015quy định vềquản lý và sửdụng tài nguyên Internet, Hà
Nội.7.LêCam(chủbiên)(1999),
HoànthiệnphápluậthìnhsựViệtNamtronggiaiđoanxâydưngnhanươcphapquyên, Nxb
Công an nhân dân, Hà Nội.8.LêCam(chủbiên) (2001),
Giáotrìnhluâthinhsưphânchung, NxbĐaihọcQuốcgiaHà Nội, HàNội


Chínhphủ(2013), Nghịđịnhsố72/2013/NĐ-CPngay15 tháng7 năm 2013 vêquảnlý,
cungcâp, sưdungdichvuinternetvathôngtintrênmạng, Hà
Nội.10.Chínhphủ(2013),Nghịđịnhsố174/2013/NĐ-CPngày13/11/2013quy định
xửphạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính viễn thông, công nghệthông
tin và tần sốvô tuyến điện, Hà Nội.11.Chính phủ (2015), Nghị quyết số 26/NQ-CP
ngày 15/04/2015 về việc ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực


hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 01/7/2014 của Bộ Chính trị Ban Chấp hành
Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội.12.VũNgọcCừ,
Virutmaytinh(2007), Bảnchấthiệntượng, phòngnhiễmvàtiêudiệt,NxbKhoahoc&
kỹthuật.13.CụcThốngkêtộiphạmViệnKiểmsátnhândântốicao(2008),BanhànhtheoQuyếtđịnhsố758ngày03/12/2008số
liệuthốngkêcôngtácthựchànhquyềncôngtốkiểmsátxétxửsơthẩmcácvụánhìnhsựtừ01/
12/2009đến30/11/2014,Biểusố4A-KSXXST.14.ĐinhTiênDung(2008),
“Nhânthưcvêtôiphamcôngnghêcaovamôtsôgiaiphapnângcaohiêuquaphongngưa,
ngănchănloaitôiphamnày”,TạpchídânchủvàPhápluật,(Chuyênđêsưađôi,
bôsungBLHSnăm 1999).15.Hội đồng châu Âu (2001), Công ước Vềtội phạm mạng
(Budapest ngày 23/11/2001).16.Đinh ThếHưng -Trần Văn Biên (chủbiên) (2013),
Bình luận khoa học Bộluật Hình sự, Nxb Lao động.17.NguyênHưuHung(1998),
“Internet”, Tạpchíthôngtinkhoahọc công nghê, (1).18.ĐỗThanhHương(2004),
“Hackermuđen”nhưngtôiphamaotrênmanhìnhvitính, Anninhthêgiơi,
(rangay15/4/2004).
1619.PhạmVănLợi (chủbiên) (2007), Tôiphamtronglinhvưccôngnghêthông

tinNxbTưphap.20.HoàngMai(2008), “CacwebsiteViêt–Nguycơbitintăctâncông”,
Báocôngannhândânđiêntư, (ngày30/6/2008), nguôn:
NguyênNgocKhanh(2000),
“Tôiphamvitính”. Tạpchítòaánnhândân, (5), tr.20-23.22.Quốc hội (2004),
Luâtkhoahocvacôngnghê, Hà Nội.23.Nhà xuất bản Hồng Đức(2012), Tìm hiểu
luật công nghệthôngtin và văn bản hướng dẫn thi hành, Hà Nội.24.Quốc hội
(2009), BôluâthinhsưcuanươcCônghoaxahôichunghiaViêtNamnăm1999 sưađôi,
bôsungnăm 2009, Hà Nội.25.Quốc hội (2015),Luật an toàn thông tin, Hà
Nội.26.SôchuyênđêvêLuâthìnhsựcủamộtsốnướctrênthếgiới(1998),
Tạpchídânchủvàphápluật, HàNội.27.Mai Anh Thông, Cao Anh Đức và Nguyễn
Việt Dũng (2010), Một sốlý luận, thực tiễn và giải pháp đấu tranh phòng, chống tội
phạm liên quan đến sửdụng công nghệcao, Hội đồng khoa học Viện Kiểm sát nhân
dân tối cao, (Chuyên đề).28.ThảoThu(2003), “Tuyênchiênvơitôiphammaytinh”,
BáoEchip, (50).29.NguyênVănThuyêt(2002),
“ĐâutranhvơicactôiphamcoliênquanđếnsửdụngmáytínhtạiAutralia”,
Tạpchíkiểmsát, (8).30.Nguyễn Mạnh Toàn (2002), “Đặc điểm và các hành vi cơ
bản của tội phạm tin học”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, (3), tr.1316.31.Tòaánnhândân(2014),Nghiêncứutrựctiếp156bảnánhìnhsựsơthẩmxétxửtộiphạ
msửdụngcôngnghệcaotừnăm2010–2014.32.Tôngcucbưuđiên, Bônôivu,
Bôvănhoathôngtin(1997), Thông tư liêntichsô8-TTLTngay24/5
hươngdâncâppheoviêckêtnôi, cung câpvasưdunginternetơViêtNam,Hà Nội.


1733.Trung tâm internetViêtNam(2013), Quyêtđinhsô264/2013/QĐVNNICngay5/9
quyđinhhươngdânviêcđăngkivaquanlysưdungđiachỉIP/sôhiêumangtaiViêtNam.34.
NôngXuânTrương(2001),
“TôiphamtinhocvacacbiênphapđâutranhchôngtôiphamtinhocơHanQuôc”,
Tạpchíkiểmsát, (10).35.Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (2014), Báo cáo vềtình
hình tội phạm sửdụng công nghệcao diễn ra tại địa phương giai đoạn 2005 đến
2014, của 63 Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, thành phố, theo Công văn
số2176/VKSTC-V1 ngày 11/7/2014, Hà Nội.36.TrịnhTiếnViệt(2006),

“Tinhhinhtôiphamtinhoctrênthêgiơi, kinh
nghiêmđâutranhphongchôngvavânđêtiêpthuvaoViêtNam”, TạpchíTòaánnhândân,
(7).37.NguyênNhưÝ(chủbiên) (2008), ĐaitưđiênTiêngViêt,
NxbĐaihocQuôcgiaTPHồChíMinh.38.NguyênXuânYêm(2001),
TôiphamhocViêtNamhiênđaivaphongngưatôipham, Nxb Công an nhân dân, Hà
Nội.39.NguyênXuânYêm(2007),
“Phongchôngtôiphạmsửdụngcôngnghệcaotrongthơikihôpnhâpquôctê”, BáoAnninh,
(rangay16/5/2007).II. Tài liệu tiếng Anh40.Catherine H.Conly and J. Thomas
McEwen (1990), Computer Crime.NỊReports.41.Mohamed Chawki -A Critical
look at the regulation ofCybercrime.42.UNODC (2013), Comprehensive study
on cybercrime,website: />Nakane, (2002), The Penal Code of Japan, Printed by Heibunsha Printing Co
18III. Tài liệu Website44.Thành Chung –Sựphát triển Internet tại Việt Nam,
nguồn: Minh
Đức –VKSND,trước những khó khăn, thách thức của các tội phạm vềcông
nghệthông tin, nguồn: />Hoa,Vì sao tội phạm máy tính ngày càng nguy hiểm, nguồn:
Quang Lộc -Nguyên Thẩm
phán TAND tối cao,Một sốý kiến đối với quy định vềcác tội phạm mới trong
Dựthảo Bộluật hình sự(sửa
đổi),nguồn: />p_page_id=1&p_cateid=1751909&item_id=122281810&article_details=1.48.Lực
lượng đặc nhiệm Cyber Force của Cảnh sát Nhật bản, báo Công an nhân dân điện
tử, ngày 23/7/2008, nguồn: –
Tin tặc “ngốn” của thếgiới hơn 400 tỷUSD mỗi năm, nguồn:


Trung Hà –VụPLQT -Khái niệm
và các đặc điểm của tội phạm công nghệthông tin. Sựkhác biệt giữa tội phạm công
nghệthông tin và tội phạm thông thường, nguồn:
/>%ADn_Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn:Hoangtuchanthanh.
1953.BT -Việt Nam dựHội nghịan ninh mạng RSA lần thứ4, nguồn:
Tú –Chính phủAnh lập Website cảnh báo Virus,

Báo thanh niên
onlinengày26/2/2005,nguồn: />tno.55. />


Trần Đoàn Hạnh, Hoàn thiện khung khổpháp lý xửphạt tội phạm công nghệthông
tin, mạng viễn thông, nguồn: />