Nghiên cứu phương pháp xác định tổng mức đầu tư có tính yếu tố rủi ro về mặt tài chính khi thực hiện dự án thủy điện sông lũy

B

GIÁO D C VÀ

ÀO T O

TR

NG

B

I H C TH Y L I

LÊ QUANG T

NGHIÊN C U PH
T NG M C
RO V

UT

NÔNG NGHI P VÀ PTNN

NG

NG PHÁP XÁC

NH

CÓ TÍNH Y U T

R I

M T TÀI CHÍNH KHI TH C HI N
D

ÁN TH Y

I N SÔNG L Y

LU N V N TH C S

TP.H Chí Minh - 2014


B

GIÁO D C VÀ

ÀO T O

TR

B

NG

I H C TH Y L I

LÊ QUANG T

NGHIÊN C U PH
T NG M C
RO V

UT

NÔNG NGHI P VÀ PTNN

NG

NG PHÁP XÁC
CÓ TÍNH Y U T

NH
R I

M T TÀI CHÍNH KHI TH C HI N
D

ÁN TH Y

I N SÔNG L Y

CHUYÊN NGÀNH: QU N LÝ XÂY D NG
MÃ S

: 60.58.03.02

LU N V N TH C S

NG

IH

NG D N KHOA H C: GS.TS. V

TP.H Chí Minh - 2014

TR NG H NG


n

n

L IC M

n

N

Tôi xin trân tr ng bày t lòng bi t n sâu s c đ n Ban giám hi u tr

ng

i

h c Th y L i, cùng Quý Th y, Cô đã t n tình gi ng d y, truy n đ t cho Tôi nh ng
ki n th c và kinh nghi m th c ti n trong quá trình h c t p t i tr

ng.

V i t t c lòng kính tr ng, Tôi xin chân thành bày t lòng bi t n c a mình đ i
v i Th y Giáo s , Ti n s V Tr ng H ng, s h

ng d n t n tình chu đáo c a Th y

là ngu n đ ng viên và khích l r t l n cho tôi v

t qua nh ng khó kh n trong quá

trình th c hi n lu n v n.
Ngoài ra Tôi xin g i l i c m n đ n Công ty Trách Nhi m H u H n Xây
D ng Th y M c, Công ty Trách Nhi m H u H n M t Thành Viên Khai Thác Công
Trình Th y L i Bình Thu n, Công ty Xây D ng Tr
MêKong, S Công Th

ng An, Công ty Xây D ng

ng Bình Thu n, S Xây D ng Bình Thu n, Chi C c Th y

L i Bình Thu n vv... đã giúp đ và h tr Tôi trong quá trình th c hi n lu n v n.
Tôi xin chân thành c m n gia đình, b n bè đã luôn bên Tôi trong quá trình
th c hi n lu n v n t t nghi p này.
Tôi đã th c hi n lu n v n v i t t c tâm huy t và n ng l c c a mình, nh ng
không th tránh nh ng thi u sót. Vì v y, Tôi r t mong nh n đ

c s góp ý, ch b o

c a Quý Th y, Cô, đ ng nghi p nh m giúp Tôi hoàn thi n h n trong các nghiên c u

sau này.
M t l n n a xin trân tr ng c m n.
Tác gi

n

n

n

p

-CS2


n

n

n

L I CAM K T
Tôi xin cam đoan lu n v n này hoàn toàn do Tôi th c hi n. Các đo n trích d n và s
li u trong lu n v n đ u đ

c d n ngu n có đ chính xác cao nh t trong ph m vi hi u

bi t c a Tôi.
Tp.H Chí Minh, tháng 12 n m 2014
H c viên

Lê Quang T

n

n

n

ng

p

-CS2


n

n

n

DANH M C HÌNH V
Hình 4.1. Kinh nghi m làm vi c c a đ i t
Hình 4.2.

n v công tác c a đ i t

Hình 4.3. Ch c v c a đ i t

ng kh o sát

ng kh o sát

ng kh o sát

Hình 4.4. Lo i d án c a đ i t

ng kh o sát

Hình 4.5. Bi u đ

nh h

ng c a T ng v n đ u t đ n NPV, IRR

Hình 4.6. Bi u đ

nh h

ng c a giá bán đi n đ n NPV, IRR

Hình 4.7. Bi u đ

nh h

ng s n l

Hình 4.8. Bi u đ

nh h

ng c a lãi su t vay đ n NPV, IRR

Hình 4.9. Bi u đ

nh h

ng c a chi phí O&M đ n NPV, IRR

ng đi n đ n NPV, IRR

Hình 4.10. Quy lu t phân b xác su t c a bi n TM T
Hình 4.11. Quy lu t phân b xác su t c a bi n s n l

ng đi n

Hình 4.12. Quy lu t phân b xác su t c a bi n giá bán đi n
Hình 4.13. Quy lu t phân b xác su t c a bi n lãi su t vay n i t
Hình 4.14. Quy lu t phân b xác su t c a bi n chi phí O&M
Hình 4.15. Phân b xác su t NPV
Hình 4.16. Phân b xác su t IRR
Hình 4.17. Phân b xác su t B/C

n

n

n

p

-CS2


n

n

n

DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. Th ng kê s n l

ng đi n s n xu t và mua c a T p đoàn đi n l c Vi t Nam

t n m 2009 đ n n m 2013
B ng 2.1. M u b ng t ng h p các h ng m c chi phí trong chi phí xây d ng
B ng 2.2. M u b ng tính chi phí xây d ng sau thu GTGT
B ng 2.3. M u b ng tính chi phí thi t b sau thu GTGT
B ng 2.4. M u b ng tính chi phí b i th
B ng 2.5.

ng, h tr và tái đ nh c

nh m c (t l %) chi phí qu n lý d án (trích Q 957/Q -BXD)

B ng 2.6. M u b ng tính chi phí qu n lý d án và chi phí t v n đ u t xây d ng
B ng 2.7. M u b ng k ho ch phân b v n
B ng 2.8. M u b ng tính chi phí lãi vay trong chi phí khác

B ng 2.9. M u b ng tính chi phí khác
B ng 2.10. Xác đ nh ch s tr

t giá xây d ng bình quân hàng n m

B ng 2.11. M u b ng tính chi phí d phòng do tr

t giá

B ng 2.12. M u b ng tính chi phí d phòng
B ng 2.13. M u b ng tính t ng m c đ u t d án
B ng 3.1. T ng h p các y u t r i ro
B ng 4.1. T ng m c đ u t d án Th y đi n Sông L y
B ng 4.2. Danh sách các đ n v g i b ng kh o sát
B ng 4.3. X p h ng m c đ xu t hi n c a các y u t r i ro
B ng 4.4. X p h ng m c đ tác đ ng c a các y u t r i ro
B ng 4.5. Giá bán đi n d ki n
B ng 4.6. C u trúc ngu n v n d án và k ho ch phân b , khi xét r i ro.
B ng 4.7. T ng h p lãi su t vay n i t trung bình t 1/2010 đ n 3/2014
B ng 4.8. S li u phân tích tài chính
B ng4.9. K t qu phân tích khi t ng m c đ u t thay đ i t ng t 10% đ n 26%
B ng4.10. K t qu phân tích khi giá bán đi n thay đ i t 0,03USD/kwh đ n
0,046USD/kwh
B ng 4.11. K t qu phân tích khi s n l

ng đi n thay đ i t -20% đ n +20%

B ng 4.12. K t qu phân tích khi lãi su t vay thay đ i t 8%/n m đ n 16%/n m

n

n

n

p

-CS2


n

n

n

B ng 4.13. K t qu phân tích khi chi phí O&M thay đ i t 1,5% đ n 5,5%
B ng 4.14. K t qu NPV khi TM T và s n l

ng thay đ i

B ng 4.15. K t qu NPV khi TM T và giá bán đi n thay đ i
B ng 4.16. K t qu NPV khi TM T và lãi su t vay thay đ i
B ng 4.17. K t qu NPV khi TM T và chi phí O&M thay đ i
B ng 4.18. K t qu phân tích tình hu ng theo Scenario(k ch b n)
B ng 4.19. B ng t ng h p các gi i pháp qu n lý r i ro đ i v i các d án th y đi n

n

n

n

p

-CS2


n

n

DANH SÁCH CH

n

VI T T T VÀ THU T NG

BOT: Xây d ng –V n hành – Chuy n giao (Built-Operation-Tranfer)
BOO: Xây d ng – S h u – Kinh doanh (Built-Own-Operation)
DAT : D án th y đi n
QLDA: Qu n lý d án
NLTT: N ng l

ng tái t o

TM T: T ng m c đ u t
Chi phí O&M: Chi phí v n hành và bão d

ng

NPV: Giá tr hi n t i ròng (Net Present Value)
IRR: Su t thu l i n i t i (Internal Rate of Return)
B/C: T s l i ích trên chi phí (Benefit/ Cost)

n

n

n

p

-CS2


n

n

n

M CL C
M

U.......................................................................................................................1

1. Tính c p thi t c a đ tài .............................................................................................1
2. M c đích c a đ tài ....................................................................................................2
3. Cách ti p c n và ph

4.

it

4.1.

ng pháp nghiên c u ................................................................2

ng và ph m vi nghiên c u .............................................................................3

it

ng nghiên c u ..............................................................................................3

4.2.Ph m vi nghiên c u .................................................................................................3
5. K t qu d ki n đ t đ
CH

c ...........................................................................................3

NG 1:T NG QUAN V

CÁC D

ÁN TH Y I N

CÔNG TÁC QU N LÝ

XÂY D NG

VI T NAM TRONG NH NG N M G N ÂY......4

1.1. Ý ngh a phát tri n ngu n n ng l
1.2.

U T

ng th y đi n

Vi t Nam .................................4

c đi m v đ u t xây d ng các d án th y đi n(DAT ) ...................................5

1.3.Nh ng bài h c v thu n l i và khó kh n trong đ u t m t s d án th y đi n .......7
1.3.1. Nh ng bài h c thu n l i ......................................................................................7
1.3.2. Nh ng bài h c khó kh n ......................................................................................8
1.4. Nh ng r i ro th

ng g p trong các d án th y đi n...............................................9

1.5. Phân tích và nh n xét .........................................................................................10
1.5.1. Phân tích ............................................................................................................10
1.5.2. Nh n xét .............................................................................................................10
1.6. K t lu n ch
CH

ng 1 .................................................................................................11

NG 2: PH

NG PHÁP XÁC

NH T NG M C

UT

C AD

ÁN

KHI CH A X T R I RO V T I CH NH................................................................. 13
2.1. Nh ng h ng m c chi phí trong T ng m c đ u t (TM T) ...................................13
2.1.1. Chi phí xây d ng ................................................................................................13
2.1.2. Chi phí thi t b ....................................................................................................13
2.1.3. Chi phí b i th

ng, h tr và tái đ nh c ............................................................13

2.1.4. Chi phí qu n lý d án..........................................................................................14
2.1.5. Chi phí t v n đ u t xây d ng...........................................................................15
2.1.6. Chi phí khác........................................................................................................15

n

n

n

p

-CS2


n

n

n

2.1.7. Chi phí d phòng ................................................................................................16
2.2. Ph

ng pháp xác đ nh các chi phí .........................................................................17

2.2.1. Ph

ng pháp xác đ nh TM T theo thi t k c s ..............................................17

2.2.2.Ph

ng pháp tính theo di n tích ho c công su t s n xu t, n ng l c ph c v c a

công trình và giá xây d ng t ng h p, su t v n đ u t xây d ng công trình ...............21
2.2.3. Ph

ng pháp xác đ nh theo s li u c a d án có các công trình xây d ng có ch

tiêu kinh t - k thu t t
2.2.4. Ph

ng t đã th c hi n ................................................................22

ng pháp k t h p đ xác đ nh t ng m c đ u t ..........................................23

2.3. ánh giá s bi n đ ng c a các chi phí...................................................................24
2.4. Ph

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t khi ch a xét r i ro ..................................24

2.4.1. Chi phí xây d ng c a d án (GXD) :....................................................................24
2.4.2. Chi phí thi t b c a d án (GTB) : ........................................................................26
2.4.3. Chi phí b i th

ng, h tr và tái đ nh c c a d án (GBT, T C) ...........................27

2.4.4. Chi phí t v n đ u t xây d ng và chi phí qu n lý d án (GTV , GQLDA) .............28
2.4.5. Chi phí khác (GK) ...............................................................................................30
2.4.6. Chi phí d phòng (GDP) ......................................................................................32
2.5. Phân tích và nh n xét .............................................................................................34
2.5.1. Phân tích .............................................................................................................34
2.5.2. Nh n xét .............................................................................................................35
2.6. K t lu n ch
CH
T

ng 2 .................................................................................................35

NG 3: PHÂN T CH CÁC H NG M C CHI PH TRONG T NG M C

U

D G P R I RO......................................................................................... ...........36

3.1. Ph

ng pháp thu th p s li u th c t v quá trình th c hi n d án đ u t xây d ng

th y đi n. ......................................................................................................................37
3.2. Nh n d ng r i ro ....................................................................................................37
3.2.1. Khái ni m v r i ro .............................................................................................37
3.2.2. Nh n d ng và phân tích các y u t r i ro th

ng g p trong đ u t d án th y

đi n...............................................................................................................................38
3.3. ánh giá m c đ r i ro ..........................................................................................40
3.3.1. Gi i thi u các ch tiêu hi u qu tài chính c n xét r i ro[1] ...............................40

n

n

n

p

-CS2


n

n

3.3.2. Các ph
3.3.3.

n

ng pháp phân tích r i ro [4] ................................................................45

ng d ng ph n m m Crystal Ball trong mô ph ng r i ro .................................47

3.4. Phân tích m c đ r i ro v tài chính .....................................................................51
3.5. Ph

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t khi xét đ n r i ro tài chính....................51

3.6. Kh n ng qu n lý r i ro ........................................................................................52
3.6.1. Ph

ng pháp lu n v qu n lý r i ro [8] .............................................................52

3.6.2. Các ph

ng pháp qu n lý r i ro[7] ....................................................................52

3.7.1. Nh n xét .............................................................................................................54
3.7.2. ánh giá .............................................................................................................54
3.8. K t lu n ch
CH

ng 3 .................................................................................................54

NG 4: ÁP D N G CÁC PH

NG PHÁP XÁC

NH T NG M C

KHI C X T R I RO V T I CH NH V O L A CH N PH

NG ÁN

UT
UT

CHO TH Y I N SÔNG L Y ................................................................................ 55
4.1. Gi i thi u d án th y đi n Sông L y ...................................................................55
4.1.1. T ng Quan .........................................................................................................55
4.1.2. T ng m c đ u t c a d án th y đi n Sông L y...............................................56
4.2. Nh ng h ng m c chi phí d g p r i ro............................................................... 57
4.2.1.Th ng kê xác đ nh các nhân t gây bi n đ ng chi phí .......................................57
4.2.2.Th ng kê thông tin đ i t
4.3. Ph

ng kh o sát ...............................................................60

ng pháp xác đ nh chi phí khi g p r i ro ........................................................62

4.3.1. Giá bán đi n .......................................................................................................62

4.3.2. Doanh thu bán đi n ............................................................................................63
4.3.3. Kh u hao tài s n c đ nh ....................................................................................63
4.3.4. Thu tài nguyên .................................................................................................63
4.3.5. Thu thu nh p doanh nghi p..............................................................................63
4.3.6. Chi phí v n hành và b o d

ng (O&M) ............................................................64

4.3.7. Thu giá tr gia t ng (VAT) ...............................................................................64
4.3.8. C u trúc ngu n v n và k ho ch phân b . .........................................................64
4.3.9. Lãi su t vay n i t ..............................................................................................65
4.4. Ph

n

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t khi ch a có r i ro và khi có r i ro ........66

n

n

p

-CS2


n

n

n

4.4.1. Ph

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t khi ch a có r i ro ...............................66

4.4.2. Ph

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t khi có r i ro...................................... 67

4.5. Ph

ng pháp l a ch n t ng m c đ u t có tính kh thi cao ................................80

4.6. Nghiên c u nh ng gi i pháp đ qu n lý r i ro .....................................................81
4.7. Phân tích và nh n xét ............................................................................................83
4.7.1. Phân tích ............................................................................................................83
4.7.2. Nh n xét .............................................................................................................83
4.8. K t lu n ch

ng 4 .................................................................................................83

K T LU N V K I N NGH .................................................................................... 84
T I LI U THAM KH O.......................................................................................... 88
PH L

n

C................................................................................................................... 90

n

n

p

-CS2


1

n

M

n

n

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
N ng l

ng là m t nhân t c c k quan tr ng đ i v i m i qu c gia. Vi t Nam

đang trên con đ
đ

ng phát tri n đ tr thành m t n

c công nghi p hi n đ i, đ đ t

c k t qu đó chúng ta c n có m t c s h t ng k thu t phát tri n nh giao thông,

đi n, th y l i, h t ng đô th .
Hi n nay t l th y đi n và nhi t đi n chi m t tr ng l n, song d n d n ngu n
n ng l

ng s ch khác nh n ng l

ng m t tr i, n ng l

đi n h t nhân. Tuy nhiên, Vi t Nam là m t n
nh ng n

ng gió s phát tri n, k c

c v a thoát nghèo, b

c có thu nh p trung bình th p, do v y ngu n v n c a nhà n

c vào nhóm
c không đ

đáp ng cho yêu c u phát tri n trên.
Chính vì v y, vi c phát tri n th y đi n v n đ

c u tiên phát tri n hàng đ u vì

ngu n th y n ng r t d i dào và hình th c huy đ ng v n theo ph
đ u t có s h tr c a nhà n
cá nhân trong c n

c đã đ

cs h

trên th gi i có th làm đ
Công Th

ng ng m nh m c a nhi u t ch c

c. Ch trong th i gian kho ng hai th p k chi n l

th y đi n c b n đã th c hi n thành công
liên doanh đ

ng th c xã h i hóa

Vi t Nam.

ây là thành t u mà ít n

c

c. C th nh nh ng hình th c đ u t nh BOT, BOO,

c áp d ng r ng rãi trong xây d ng th y đi n. Theo s li u c a B

ng tính đ n nay c n

c đã có 216 d án th y đi n v a và nh đ ng ký

đ u t v i t ng công su t 4.067MW, ch a k các d án đ ng ký
d

c phát tri n

i hình th c BOO. N m 2011, theo th ng kê s n l

các đ a ph

ng đi n s n xu t toàn h th ng

Vi t Nam c a T p đoàn đi n l c Vi t Nam công b n m 2012, s n l

ng đi n phát

ra t các nhà máy th y đi n v a và nh đ t m c 7,845 t Kwh, chi m 19% t ng l
đi n phát ra t ngu n th y đi n, chi m trên 7% s n l

ng

ng

ng đi n toàn h th ng và đ t

45% tr n ng kinh t c a th y đi n v a và nh . Tuy v y, sau m t th i gian tri n khai
th c hi n, nh ng d án th y đi n v a và nh đã b c l nhi u khó kh n, h n ch t

phía các ch đ u t mà nguyên nhân ch y u là do tình tr ng thi u v n cho các d án.
S tr c tr trên cho th y là các nhà đ u t ch a l

ng h t nh ng r i ro khi th c hi n

d án. Bi u hi n rõ nh t là hi n có khá nhi u d án th y đi n v a và nh ch m ti n

n

n

n

p

-CS2


2

n

đ so v i d ki n ban đ u, đ c bi t m t s l

n

n

ng các d án th y đi n v a và nh b

lo i kh i quy ho ch trong th i gian qua.
Vì v y tác gi lu n v n ch n đ tài“ Nghiên c u ph

ng pháp xác đ nh t ng

m c đ u t có tính y u t r i ro v m t tài chính khi th c hi n d án th y đi n
Sông L y” nh m giúp các ch đ u t nh n di n các y u t r i ro và ph

ng pháp gi i

quy t v n đ trên.
tài h th ng hóa c s lý thuy t tài chính, lý thuy t r i ro, các công c toán
h c, các ph n m m đ xây d ng ph

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t xây d ng

công trình khi có xét r i ro.
tài đ a ra ph

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t xây d ng công trình th y

đi n khi có xét r i ro, giúp các nhà đ u t đ a ra các quy t đ nh, cách th c, quy mô
đ u t , và nh ng ki n ngh đ i v i nhà n

c khi tham gia vào các d án th y đi n.

2. M c đích c a đ tài
Xác đ nh đ



c các y u t r i ro v tài chính ch y u khi th c hi n d án th y

đi n v a và nh
Xây d ng đ



c ph

ng pháp l p t ng m c đ u t khi xét đ n các y u t r i ro

v m t tài chính
Áp d ng ph



ng pháp l p t ng m c đ u t khi xét đ n các y u t r i ro v m t

tài chính vào d án th y đi n Sông L y
3. Cách ti p c n và ph
Các ph

ng pháp nghiên c u

ng pháp đ

c s d ng trong lu n v n này là d a trên vi c nghiên c u

các v n b n pháp lu t c a nhà n

c v qu n lý chi phí đ u t xây d ng công trình,

các lý thuy t v r i ro, lý thuy t v tài chính. Sau đó l y m u quan sát và s d ng
công c toán h c đ phân tích. D a trên s li u đ

c thu th p và x lý theo tiêu

chu n chuyên ngành, áp d ng mô hình lý thuy t, ti p thu ý ki n c a chuyên gia, s
d ng các ph n m m phù h p đ phân tích, đánh giá k t qu và đ i chi u v i m c tiêu
đ ra, t đó đ xu t bi n pháp c i thi n và nâng cao đ chính xác c a ph

ng pháp

xác đ nh t ng m c đ u t c a d án.

n

n

n

p

-CS2


3

n

4.

it

4.1.

it

Ph

n

n

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u

ng pháp xác đ nh t ng m c đ u t xây d ng công trình có tính đ n y u t r i ro

4.2.Ph m vi nghiên c u
tài t p trung vào các v n đ r i ro v m t tài chính c a các d án th y đi n v a và
nh khi th c hi n đ u t .
5. K t qu d ki n đ t đ

c

Nh n d ng, đánh giá, phân tích đ

c các y u t r i ro v tài chính th

ra đ i v i các d án th y đi n v a và nh . T đó đ a ra các gi i pháp t ng c

ng x y
ng kh

n ng qu n lý r i ro.
Ph

ng pháp l p t ng m c đ u t có tính đ n y u t r i ro v m t tài chính khi

th c hi n các d án th y đi n v a và nh .
Xác đ nh đ

c t ng m c đ u t c a d án th y đi n Sông L y khi xét đ n các

y u t r i ro v tài chính, k t qu c a đ tài là c s đ ch đ u t l p k ho ch và
qu n lý v n khi th c hi n đ u t xây d ng công trình.

n

n

n

p

-CS2

4

n

CH

n

NG 1:T NG QUAN V CÔNG TÁC QU N LÝ

CÁC D

ÁN TH Y I N

UT

ng th y đi n

Vi t Nam

c ta n m trong vùng nhi t đ i gió mùa, có l

ng m a trung bình n m

kho ng 1.800 - 2.000mm và h th ng sông, su i khá phong phú, đ
đ i đ u trên đ a bàn c n

XÂY D NG

VI T NAM TRONG NH NG N M G N ÂY

1.1. Ý ngh a phát tri n ngu n n ng l
N

n

c phân b t

ng

c. Do đ c đi m đ a hình, các sông, su i thu c khu v c

mi n núi phía B c, Trung Trung B và Tây Nguyên là ngu n th y n ng d i dào và
đây là đi u ki n thu n l i đ phát tri n th y đi n. M t s h ch a th y đi n ngoài
m c đích cung c p ngu n th y n ng cho nhà máy th y đi n (NMT ) còn tham gia
ch ng l (các h ch a th y đi n S n La, Hòa Bình, Tuyên Quang, Thác Bà...) ho c
c t đ nh l , làm gi m l u l

ng l v h du (các h ch a th y đi n A V

ng Nai 3...) trong mùa m a và cung c p n
tính toán tr n ng kinh t

ng, B n V ,

c cho vùng h du vào mùa khô. Theo

c đ t 80 - 100 t kWh/n m.

Trong nh ng n m qua, các ngu n th y đi n nói chung gi m t vai trò quan

tr ng trong h th ng đi n.

i n n ng s n xu t t các ngu n th y đi n n m 2009

chi m 34,4% t ng đi n n ng s n xu t c a toàn h th ng, n m 2010 là 27,5%, n m
2011 là 38%, n m 2012 là 38,8% và n m 2013 là 44,5%. V i l i th r t l n v giá
thành khá th p (so v i các ngu n cung c p đi n khác nh nhi t đi n, phong đi n, đi n
sinh kh i...), các ngu n th y đi n v n ti p t c đóng góp r t l n cho ngành đi n c a
Vi t nam .
B ng 1.1. Th ng kê s n l ng đi n s n xu t và mua c a T p đoàn đi n l c Vi t
Nam t n m 2009 đ n n m 2013
nv
T ng đi n l
toàn h th ng
Th y đi n

ng s n xu t

N m 2009

N m 2010

N m 2011

N m 2012

N m 2013

T kWh

87,019

100,071

108,725

117,8

127,84

T kWh

29,977

27,550

40,924

45,7

56,943

34,4

27,5

38,0

38,8

44,5

,

p đoàn đ n l

Chi m t l

(N

n

%

n â mđ

đ

Ngày 21/72101 Th t

n đ n

V

Nm )

ng Chính ph đã ký Quy t đ nh s 1208/Q -TTg phê

duy t Quy ho ch phát tri n đi n l c qu c gia giai đo n 2011-2020 có xét đ n n m

n

n

n

p

-CS2


5

n

n

n

2030 (Quy ho ch đi n VII), d báo nhu c u đi n n m 2015 kho ng 194- 210 t kWh,
n m 2020 kho ng 330-362 t kWh, n m 2030 kho ng 695-834 t kWh.
Theo Quy ho ch đi n VII c c u ngu n đi n n m 2020: T ng công su t các
nhà máy đi n kho n 75.000MW trong đó: Th y đi n chi m 23,1%, th y đi n tích
n ng 2,4%, nhi t đi n than chi m 48,0%, nhi t đi n khí đ t 16,5%, ngu n đi n s
d ng n ng l
h

ng tái t o 5,6%, đi n h t nhân 1,3% và nh p kh u đi n 3,1%.

nh

ng đ n n m 2030: T ng công su t các nhà máy đi n kho n 146.800MW trong đó:

Th y đi n chi m 11,8%, th y đi n tích n ng 3,9%, nhi t đi n than chi m 41,6%,
nhi t đi n khí đ t 11,8%, ngu n đi n s d ng n ng l

ng tái t o 9,4%, đi n h t nhân

6,6% và nh p kh u đi n 4,9%.
1.2.

c đi m v đ u t

xây d ng các d án th y đi n(DAT )

Vi t Nam có di n tích 330.991 km2, trong đó đ i núi và cao nguyên chi m 4/5
di n tích. N

c Vi t Nam hình ch S ch y dài 1630 km t c c b c đ n c c nam,

chi u r ng l n nh t

mi n B c là 600 km,

mi n Trung t i t nh Qu ng Bình (th xã
Ngoài ra Vi t Nam n m
L

mi n Nam là 370 km, ch h p nh t

ng H i) là 50 km.

vùng nhi t đ i gió mùa, m a nhi u, nóng và m.

ng m a trung bình hàng n m kho ng 2000 mm. L

ng m a r i nhi u nh t đ t t i

4000 - 5000 mm, n i m a th p nh t c ng đ t trên 1000 mm. Mùa m a trong n m
th

ng t 3 - 5 tháng.

mi n B c, mi n Nam và Tây Nguyên, mùa m a th

đ u t tháng 5, 6 và k t thúc vào tháng 10, 11.

khu v c ông Tr

ng b t

ng S n và vùng

duyên h i mi n Trung mùa m a b t đ u ch m h n 2, 3 tháng và vùng khu 4 c (t
Quy Nh n - Ngh T nh), mùa m a b t đ u ch m h n 1, 2 tháng. L
trung vào 3 tháng có m a nhi u nh t, chi m kho ng 70 - 80% t ng l

ng m a t p
ng m a trong

n m. H th ng sông ngòi Vi t Nam có m t đ cao, t ng s các con sông có chi u dài
l n h n 10 km là 2400. H u h t sông ngòi Vi t Nam đ u đ ra bi n ông. Hàng n m,
m ng l

i sông su i Vi t Nam v n chuy n ra bi n l

ng v i l u l

ng n

c 870 km3/n m, t

ng

ng bình quân kho ng 37.500 m3/s, r t thu n l i cho vi c phát tri n các

nhà máy th y đi n.
Vi c đ u t xây d ng các DAT
b o đ m an ninh n ng l

n

n

đã và đang góp ph n quan tr ng trong vi c

ng nh m thúc đ y phát tri n kinh t -xã h i c a c n

n

p

c theo

-CS2


6

n

h

n

n

ng công nghi p hóa-hi n đ i hóa. Các h th y đi n v i t ng dung tích hàng ch c

t m3 đã đóng vai trò quan tr ng trong vi c ch đ ng tích tr đ b sung l u l

ng,

c pn

ng

c v mùa khô và c t gi m l ph c v sinh ho t, s n xu t, b o v môi tr

cho h du.

M c dù v y, vi c đ u t xây d ng các DAT

c ng đã gây nh h

ng khá l n

đ n dân c khu v c d án, chi m d ng khá nhi u đ t s n xu t nông nghi p, đ t r ng,
ph n nào làm thu h p không gian s ng c a ng
đ nh đ n môi tr

i dân b n đ a, tác đ ng tiêu c c nh t

ng- xã h i.

i v i các d án th y đi n nh , ch y u n m trên các sông, su i nhánh v i đ
d c l n, lòng d n h p nên ch y u khai thác l u l
xây d ng đ

c đ p cao và h ch a l n nên ít tác đ ng đ n môi tr

là ngu n n ng l
l

ng và chênh l ch đ a hình, không

ng s ch. Vì th đ

ch

ng, đây đ

c xem

ng các u đãi t khung chính sách v n ng

ng tái t o, các u đãi khi tham gia vào d án CDM(C ch phát tri n s ch) và khi

đ tđ

c ch ng ch gi m phát th i nhà kính, các d án này có th bán ch ng ch cho

các công ty c a nh ng qu c gia tham gia công
Ngoài ra, vi c kh o sát đ a ch t, th y v n t

c khí h u (Ngh đ nh th Kyoto).

ng đ i d dàng ít t n kém.

kh o sát

m t công trình th y đi n v a và nh t n kho ng m t t đ ng trong kho n th i gian t
6 tháng đ n 1 n m.

ây là kho n ti n và th i gian mà nhi u doanh nghi p tham gia

đ u t ch p nh n đ

c. M t khác, đ u t vào th y đi n, công tác gi i phóng m t b ng

đ n gi n không ph c t p nh đ u t vào xây d ng khu công nghi p, xây d ng đ a c.

Do đó, đ u t vào th y đi n v a và nh phù h p v i kh n ng và trình đ c a nhi u
doanh nghi p, có t su t l i nhu n trên su t đ u t cao. Tuy nhiên, m t s ch đ u t
c a các d án th y đi n v a và nh không có kinh nghi m trong l nh v c đi n, không
có n ng l c qu n lý d án nên khi tri n khai th c hi n d án g p r t nhi u khó kh n
trong vi c gi i phóng m t b ng, ch n đ n v thi t k , t v n giám sát, đ n vi thi công
có n ng l c, kinh nghi m thi công nhà máy th y đi n. M t s ch đ u t đ ti t ki n
chi phí đã không thuê đ n vi t v n, giám sát mà t b n thân đ n v mình giám sát
nên đã x y ra nhi u s c đáng ti c nh v đ p, thi t bi h h ng do l p đ t sai. Ngoài
ra m t s ch đ u t không đ n ng l c tài chính không d báo đ

c r i ro nên d án

kéo dài, không th tri n khai ti p t c. Bên c nh đó, m t s d án th y đi n v a và

n

n

n

p

-CS2


7

n

nh khi l p d án không tính đ n ph

không th phát đi n.

n

n

ng án truy n t i nên khi nhà máy hoàn thành

đ u t h th ng truy n t i các d án th y đi n nh không đ

n ng l c tài chính và khi đ u t thì d án không còn hi u qu n a. Và v i kho ng
h n 1.000 nhà máy n m r i rác kh p các t nh mi n núi trên c n
l ,đ đ ut l

c, công su t r t nh

i truy n t i gom t t c l i không ph i đ n gi n. Hi n nay T p đoàn

i n l c Vi t nam (EVN) đang thi u v n. Các công ty đi n l c c ng thi u v n nên
không th đ u t h th ng truy n t i cho các d án v a và nh .

a s các nhà máy

th y đi n v a và nh do l a ch n công ngh , thi t b r ti n ch y u t Trung qu c
nên khi đi vào ho t đ ng g p r t nhi u s c , ch đ b o hành không t t làm cho các
ch đ u t các d án này g p r t nhi u khó kh n đ x lý s c . Các d án th y đi n
v a và nh đa s ch có nhi m v phát đi n, m t s ít có kh n ng k t h p c p n
t

i, đi u ti t b sung l u l

c

ng v mùa ki t. Các d án này c ng ch y u xây d ng

trên đ a bàn có đi u ki n kinh t -xã h i khó kh n ho c đ c bi t khó kh n nên d li u
c b n thi u nhi u, d n đ n ch t l

ng quy ho ch th y đi n nh b c l khá nhi u h n

ch , không ít d án ph i đi u ch nh quy ho ch ho c b lo i b . Nh v y, đ i v i
DAT

nh tuy ngu n v n đ u t do các thành ph n ngoài nhà n

đ ng v n có s h tr c a nhà n
ch y u v

c nên không nh h

c t đ ng ra huy

ng ngu n v n đ u t , song

ng m c v m t k thu t và ph n nào v môi tr

ng, xã h i.

1.3.Nh ng bài h c v thu n l i và khó kh n trong đ u t m t s d án th y đi n
1.3.1. Nh ng bài h c thu n l i

(1). T n m 1990 đ n n m 2013, v c b n, quy ho ch th y đi n trên c n
đã đ

c

c l p và duy t, làm c s cho vi c tri n khai th c hi n các d án đ u t . Theo

quy ho ch đã đ

c Th t

ng chính ph , B Công Th

duy t theo th m quy n, trên c

n

c có 1239 d

Nlm=26.012,8 MW và t ng dung tích phòng l th

ng và UBND các t nh phê
án v i công su t l p máy

ng xuyên cho h l u Wpl=10,51 t

m3. S d án th y đi n v a và l n v i Nlm>30MW có t ng Nlm= 19.233,6MW, t ng
Wpl= 10 t m3. S d án th y đi n nh v i Nlm<30MW có t ng Nlm=6.779,2MW,
t ng Wpl=0,5 t m3.
(2). Nhà n

DAT

n

nh : N

n

c đã ban hành m t s chính sách h tr cho vi c phát tri n các
s 23/2006/N -CP ngày 3/03/2006 cho phép chuy n m c đích s

n

p

-CS2


8

n

n

n

d ng đ t r ng sang m c đích khác, song ph i đ m b o đ u t tr ng r ng m i thay
th ; N

s 99/2010/N -CP ngày 24/9/2010, các nhà máy th y đi n ph i th c hi n

chính sách chi tr d ch v môi tr
đi n th

ng ph m; Th t

ng r ng (DVMTR), v i m c chi tr 20đ/1kWh

ng chính ph đã ban hành c ch chính sách đ c thù cho

m t s DAT có qui mô di dân, tái đ nh c l n (Tuyên Quang, S n La, Lai Châu...).
(3). Nhà n

c có c ch cho vay tín d ng cho các DAT , chính sách này đã

thu hút nhi u thành ph n kinh t ngoài qu c doanh tham gia trong vi c đ u t xây
d ng các DAT nh . ây là đi m m i c a Vi t Nam khi trong th i gian m t th p k
h u nh đã phát tri n các DAT trên kh p c n

c, đem l i ngu n n ng l

đáp ng nhu c u phát tri n kinh t -xã h i c a đ t n

c.

Nh ng thu n l i trên đã t o cho vi c th c hi n các DAT
đ

ng to l n,

trên toàn qu c đ t

c t c đ nhanh.

1.3.2. Nh ng bài h c khó kh n
(1). Vi c đ a vào quy ho ch nhi u DAT
đ y đ tác đ ng môi tr

nh ng ch a đ

c đánh giá đúng,

ng và hi u qu kinh t -xã h i d n đ n ph i lo i b kh i quy

ho ch 424 DAT

v a và nh (theo tài li u cung c p c a B Công Th

ngh ph bi n h

ng d n an toàn đ p th y đi n t ch c t i T nh Gia Lai, tháng 01

n m 2014), chi m g n 40% t ng s d án trong quy ho ch đã đ

ng t i H i

c duy t, t m d ng

có th i h n 136 d án, ti p t c đánh giá 158 DA.
(2). Công tác qu n lý ch t l

ng, b o đ m an toàn công trình th y đi n ch a

tuân th nghiêm ng t quy đ nh c a pháp lu t, còn ti m n nhi u r i ro, làm gi m hi u
qu đ u t . Riêng đ i v i các công trình th y đi n nh , còn nhi u đ p ch a đ

c

ki m đ nh. Hi u qu làm vi c c a h th ng quan tr c, giám sát thông tin c a nhi u
công trình th y đi n r t h n ch .
(3). Nhi m v đánh giá môi tr
sông
môi tr
h

ng chi n l

m t s công trình th y đi n ch a đ

c quy ho ch t ng h p l u v c

c tri n khai. Nhi m v đánh giá tác đ ng

ng đ i v i nhi u d án công trình th y đi n b xem nh , d n đ n nh ng nh

ng x u đ n vi c cung c p n

c cho h du. Ví d , nhu c u n

c cho Nông nghi p

và Th y đi n mâu thu n nhau gây s b t bình c a nông dân (Công trình th y đi n
Sông Tranh 2- T nh Qu ng Nam).

n

n

n

p

-CS2


9

n

n

n

(4). Nhi u ch đ p ch a đ ki n th c v n hành h ch a không ch p hành
nghiêm quy trình đi u ti t n

c cho h du, đ c bi t trong mùa ki t.

(5). T i m t s công trình, l i d ng vi c m công tr

ng đ khai thác r ng l n

h n so v i yêu c u.
(6). C ch chính sách b i th
ch a đ

ng, h tr , di dân, tái đ nh c , sau tái đ nh c ,

c ban hành k p th i, thi u đ ng b , hay thay đ i, gây khó kh n cho ch đ u

t d án th c hi n các chính sách trên.
Nh ng khó kh n trên đã d n đ n vi c ph i soát xét l i quy ho ch các DAT
và ph i lo i b , đi u ch nh nhi u d án, nh t là nh ng d án th y đi n nh .
1.4. Nh ng r i ro th

ng g p trong các d án th y đi n

T phân tích nh ng bài h c khó kh n trong đ u t d án th y đi n, ta có th
rút ra m t s r i ro th

ng g p trong các d án th y đi n nh sau:

Không làm t t công tác kh o sát, thi t k trong giai đo n quy ho ch nên g p



r i ro v đ a ch t đ a hình làm ch m ti n đ thi công, ngu n n
làm cho s n l

ng đi n th p nh h

Vi c qu n lý ch t l



ng đ n tính hi u qu c a d án.

ng xây d ng, b o đ m an toàn đ p ch a nghiêm ng t d n

đ n r i ro nh v đ p, đ p b rò r ph i d ng tích n
Ch m tri n khai đánh giá môi tr



n

c không đ

c dùng cho Nông nghi p và n

ng chi n l

c đ s a ch a.

c d n đ n r i ro mâu thu n gi a

c đ phát đi n.

Nh ng chính sách liên quan đ n vi c h tr di dân ban hành ch m, thi u đ ng



b d n đ n r i ro làm ch m ti n đ gi i phóng m t b ng.
Ngoài ra do kh ng ho ng tài chính, l m phát giá c c ng đã gây r i ro cho vi c



huy đ ng v n c a các ch đ u t , th m chí T ng m c đ u t ph i đi u ch nh
b sung m t s l n, làm đ o l n k ho ch gi i ngân, thanh toán d n đ n công
trình ch m đ a vào v n hành khai thác.
có tác d ng l n so v i nh ng DAT

i v i các DAT

nh thì r i ro này

l n, b i vì các ch đ u t DAT

nh

ph i t huy đ ng v n, vi c h tr b ng v n ngân sách không đáng k .

n

n

n

p

-CS2


10

n

n n

1.5. Phân tích và nh n xét
1.5.1. Phân tích
T ng h p nh ng r i ro trong m c 1.4, có th x p thành nh ng nhóm r i ro sau:
(1). Nhóm th nh t: R i ro v đi u ki n t nhiên bao g m nh ng y u t v
kh o sát, thi t k , thi công và trong v n hành đi u ti t ngu n n

c đ ch ng h n,

gi m l cho h du và an toàn đ p.
(2). Nhóm th hai: R i ro v ch đ , chính sách bao g m các chính sách b i
th

ng, h tr , tái đ nh c , sau tái đ nh c , chi tr d ch v môi tr

ng, tr ng r ng

vv....
(3). Nhóm th ba: R i ro v kinh t , tài chính bao g m các y u t v suy thoái
kinh t , v l m phát, v thay đ i t giá h i đoái, v thay đ i c ch tín d ng (t ng lãi
su t, rút ng n th i gian ph i tr vv...).
1.5.2. Nh n xét

gi m thi u r i ro, có nhi u gi i pháp đ

c áp d ng th hi n trên các m t k

thu t, kinh t , tài chính, chính sách vv....
(1). Nhóm gi i pháp k thu t
Có th nêu ra hai ví d đi n hình. Khi l p qui ho ch c a DAT
(Qu ng Nam) đã không đánh giá đ y đ tác đ ng môi tr
t

ng đ ng đ t liên t c trong quá trình tích n

ng chi n l

Sông Tranh 2
c d n đ n hi n

c, do h ch a n m trên đ t gãy đang

ho t đ ng. Khi thi t k th y đi n Tr An đã gi thuy t sai, coi n n đ p tràn Tr An là
đ ng nh t, nh ng khi m móng l i phát hi n có nh ng đ t gãy c c b vv...
gi m thi u nh ng r i ro này c n áp d ng nguyên t c v các ho t đ ng xây
d ng là ph i tuân th hoàn thành t ng b
h nb

c tr

c m t và b

c sau ph i kh o sát chi ti t

c. C th là, ph i hoàn thành qui ho ch xây d ng m i đ

ho ch, l p d án xây d ng, thi t k , thi công công trình. Kh i l
hình, đ a ch t, th y v n c ng đ

ng kh o sát đ a

c b sung thêm. Ví d , khi l p qui ho ch xây d ng

th y đi n trên sông ch kh o sát m t tuy n, chuy n sang b
ph i kh o sát t i ba tuy n vv....

cl pk

c l p d án xây d ng

i v i đ a ch t công trình khi sang b

c thi công

không ch đánh giá lo i đá mà ph i xét thêm các ch tiêu nh đ n t n , đ nhám gi a

n

n

n

p

-CS2


11

n

các khe n t vv...Riêng v hi n t
đã đ

c nhà n

n n

ng bi n đ i khi h u ph i tuân th quy trình ng phó

c công b .

(2). Nhóm gi i pháp v các chính sách, c ch
Nh ng r i ro thu c nhóm này liên quan chính sách b i th

ng, h tr , tái đ nh

c , di dân vv... và liên quan đ n c ch tín d ng, gi i ngân, thanh quy t toán vv...
V a qua nhi u DAT

nh ph i d ng thi công ho c không ti p t c xây d ng n a

chính là do s không đ ng b trong chính sách, c ch , h

ng d n không đ y đ , hay

thay đ i khi n các ch đ u t , nhà th u thi t k , thi công luôn b đ ng.
gi m thi u các r i ro này, ngoài s ch n ch nh c a nhà n

c trong vi c ban

hành các v n b n pháp quy v xây d ng thì b n thân các ch th trong xây d ng ph i
nâng cao trình đ tin h c, c p nh t k p th i s thay đ i trên và nâng cao trình đ đ i
ng k thu t, kinh t tài chính đ đ a ra đ

c nh ng gi i pháp ng phó k p th i, gi m

thi t h i do r i ro. C n s d ng k thu t d báo theo ph
gi m s b đ ng khi có s thay đ i môi tr

ng pháp chuyên gia, s

ng v mô trên.

(3). Nhóm gi i pháp v kinh t , tài chính
gi m thi u r i ro nh giá c nguyên v t li u t ng giá, nhân công t ng, các
thành ph n chi phí trong TM T b t ng lên do suy thoái kinh t ho c do bi n đ ng th
tr

ng th gi i đ

c th hi n

s thay đ i t giá h i đoái, lãi su t tín d ng t ng lên

vv..., thì khi l p d án th y đi n, ch đ u t ph i th c hi n đánh giá tính kh thi c a
d án v tài chính nh xác đ nh các ch tiêu giá tr hi n t i ròng (NPV) âm hay
d

ng, su t thu l i n i t i (IRR) đ t cao hay th p vv...Ngoài ra ki m tra các ch tiêu

trên đ có bi n pháp đ phòng, trong th c t xây d ng còn mang l i hi u qu n a là
vi c t ng t c đ thi công, đ c bi t trong thi công các DAT

nh d b t n th

ng vì

r i ro. Mu n t ng ti n đ thi công, ngoài các bi n pháp k thu t, t ch c, qu n lý thi
công còn c n ph i luôn d tr đ y đ các ngu n (v n, lao đ ng, v t t , thi t b ) đ
đáp ng đ y nhanh xây d ng công trình, đ a vào v n hành khai thác.
1.6. K t lu n ch

ng 1

i v i các d án th y đi n nh , m c đ r i ro l n h n nhi u so v i các
DAT

l n.

gi m thi u thi t h i do r i ro, đi u ki n tiên quy t là ph i đ y nhanh

ti n đ thi công, s m đ a công trình vào v n hành.

n

n

n

th c hi n m c tiêu trên, các

p

-CS2


12

n

n n

ch th trong xây d ng ph i nâng cao trình đ qu n lý xây d ng, thông qua các gi i
pháp nh đã nêu

m c phân tích và nh n xét. Trong các ch

ng sau s th hi n r i

ro trong t ng m c đ u t xây d ng m t cách c th đ i v i t ng h ng m c chi phí.

n

n

n

p

-CS2


13

n

CH

NG 2: PH

NG PHÁP XÁC

n n

NH T NG M C

UT

C AD

ÁN

KHI CH A X T R I RO V TÀI CH N H
2.1. Nh ng h ng m c chi phí trong T ng m c đ u t (TM T)
Theo Ngh đ nh 112/2009/N -CP ngày 14/12/2009 c a Chính ph thì T ng
m c đ u t c a d án là toàn b chi phí d tính đ đ u t xây d ng công trình và ghi
trong quy t đ nh đ u t và là c s đ ch đ u t l p k ho ch và qu n lý v n khi th c
hi n đ u t xây d ng công trình. T ng m c đ u t đ

c tính trong giai đo n l p d án

đ u t xây d ng công trình phù h p v i n i dung d án và thi t k c s .
tr

ng h p ch l p báo cáo kinh t k thu t, t ng m c đ u t đ

iv i

c xác đ nh phù h p

v i thi t k b n v thi công.
C ng theo ngh đ nh này t ng m c đ u t c a d án bao g m: chi phí xây d ng;
chi phí thi t b ; chi phí b i th

ng, h tr và tái đ nh c ; chi phí qu n lý d án; chi phí

t v n đ u t xây d ng; chi phí khác và chi phí d phòng.
2.1.1. Chi phí xây d ng


Chi phí xây d ng các công trình, h ng m c công trình



Chi phí phá và tháo d các v t ki n trúc c



Chi phí san l p m t b ng xây d ng



Chi phí xây d ng công trình t m, công trình ph tr ph c v thi công



Chi phí nhà t m t i hi n tr

ng đ

và đi u hành thi công

2.1.2. Chi phí thi t b
Chi phí mua s m thi t b công ngh ( k c thi t b công ngh phi tiêu chu n c n



s n xu t, gia công)


Chi phí đào t o và chuy n giao công ngh



Chi phí l p đ t thi t b và thí nghi m, hi u ch nh



Chi phí v n chuy n



B o hi m thi t b



Thu và các lo i phí có liên quan

2.1.3. Chi phí b i th
Chi phí b i th



n

n

ng, h tr và tái đ nh c
ng nhà c a, v t ki n trúc, cây tr ng trên đ t

n

p

-CS2