Các bài tập quấn dây rotor động cơ một chiều và động cơ vạn năng

Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

CÁC BÀI TẬP QUẤN DÂY ROTOR ĐỘNG CƠ MỘT
CHIỀU VÀ ĐỘNG CƠ VẠN NĂNG



I/ TÓM TẮT LÝ THUYẾT LIÊN QUAN :
1/ Định Nghóa Các Đại Lượng
* Phân loại dây quấn :
- Dây quấn xếp : Xếp đơn giản và xếp phức tạp .
- Dây quấn sóng : Sóng đơn giản và sóng phức tạp .
- Dây quấn hỗn hợp : Kết hợp giữa xếp đơn giản và sóng phức tạp
cùng nối lên 1 cổ góp .
* Phần tử ( bối dây ) :

* Rãnh thực – rãnh phần tử ( rãnh nguyên tố ) :
- Rãnh thực Z : là rãnh hiện hữu trên kết cấu của Rotor nhìn thấy
được .
- Rãnh phần tử Znt : là rãnh tưởng tượng chỉ chứa 1 cạnh tác dụng trên
và 1 cạnh tác dụng dưới của 2 bối dây khác nhau .
Một rãnh thực có thể chứa 1 rãnh hay nhiều rãnh nguyên tố .

* Các bước dây và bước phiến góp :
- Bước thứ nhất y1 : là khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng của bối dây .
- Bước thứ hai y2 : là khoảng cách giữa cạnh chứa đầu ra của bối
trước đến cạnh chứa đầu vào của bối kế tiếp .
- Bước tổng hợp y : là khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng cùng chứa
đầu vào hoặc đầu ra của 2 bối dây kế tiếp nhau .
- Bước phiến góp yG : là khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng của 1 phần
tử nối lên phiến góp .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 1


Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

2/ Công Thức Tính Toán Các Bước :
* Dây quấn xếp :

* m = 1,ta có dây quấn xếp đơn .
phải)
* m ≥ 2,ta có dây quấn xếp phức .

Dùng dấu (+) → quấn tiến (quấn
Dùng dấu (- ) → quấn lùi (quấn trái)

* Dây quấn sóng :

* m = 1,ta có dây quấn sóng đơn.
* m ≥ 2,ta có dây quấn sóng phức.

Dùng dấu (+) → quấn tiến (quấn phải)
Dùng dấu (- ) → quấn lùi ( quấn trái)

3/ Cách lập sơ đồ nối các phần tử :
∗ Gọi số thứ tự rãnh nguyên tố chứa cạnh tác dụng trên là lớp trên – cũng

là số thứ tự phiến góp nối với đầu dây yào lớp trên .
Gọi số thứ tự rãnh chứa cạnh tác dụng dưới là lớp dưới .
* Tổng quát ta có :
- Dây quấn xếp :

Nếu m = 2 (dây quấn xếp phức ) thì ta có 2 mạch kín .
- Dây quấn sóng :

Nếu m = 2 (dây quấn sóng phức ) thì ta có 2 mạch kín .
BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 2


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

 Chú ý :
 Nếu số thứ tự rãnh tìm được là số 0 , số âm hay số dương có giá trị lớn
hơn G ( rãnh nguyên tố ) thì ta quy đổi :
 Nếu số thứ tự có giá trị là 0 hay số âm thì : Số quy đổi = số hiện có + G
 Nếu số thứ tự có giá trị dương lớn hơn G thì : Số quy đổi = số hiện có –
G
4/ Cách xác định vị trí đầu dây của bối dây nối lên phiến góp :
* Động cơ 1 chiều :
- Dây quấn xếp :
 Chọn 1 cuộn dây bất kỳ làm chuẩn rồi tìm trục của nó.
 Chọn phiến góp sát bên trái trục nối với đầu đầu bối dây .
 Chọn phiến góp sát bên phải trục nối với đầu cuối bối dây ( nếu xếp

tiến ) .
 Các bối dây còn lại đấu tương tự như cuộn chuẩn .
 Nếu dây quấn xếp đôi thì đầu cuối cách đầu đầu 1 phiến góp ( Vd : Đầu
nối với phiến góp số 1 thì cuối nối phiến góp số 3 ) .
Vd : Động cơ Z = 12 , G = 12 , 2p = 2 , quấn xếp đơn giản , thực hiện các
bước như trên ta có sơ đồ sau :

Sơ đồ vẽ được như sau :

- Dây quấn sóng :
 Dựng trục của bối dây tự chọn ( cuộn chuẩn ) .
 Từ vị trí phiến góp trùng với trục, ta đếm về phía phải ( yG + 1 ) :2
phiến
tại góp ,tại đó ta nối đầu cuối bối dây.
 Tương tự, ta đếm về phía trái trục số lượng phiến góp như trên , tại
đó ta nối đầu đầu của bối dây .
BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 3


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Vd : yG = 13 thì từ trục bối dây ta đếm về phía phải 7 phiến góp , tại đó nối
đầu cuối bối dây ; cũng từ trục ta đếm về phía trái 7 phiến góp, tại đó ta nối
đầu đầu bối dây(xem sơ đồ dưới đây )

Sơ đồ dây quấn sóng đơn giản động cơ điện 1 chiều

Z = 12 , G = 12 , 2p =2 .
* Động cơ vạn năng :
 Z , Znt : rãnh thực, rãnh nguyên tố
- Để phân biệt với đ/c DC ta ký hiệu :  K : phiến góp .
 yC : bước phiến góp .
- Đầu dây vào động cơ vạn năng nối lên phiến góp sẽ là1 trong 3 vị trí :
hoặc lên thẳng , hoặc đá lệch phải , hoặc đá lệch trái tùy thuộc vào vị trí đặt
ổ chổi than .
- Lý thuyết : khi trục phân chia 2 nhóm dòng trên Rotor trùng với trung tính
hình học thì Rotor cho ngẫu lực quay cực đại .
- Nếu trục phân chia 2 nhóm dòng điện không trùng với trung tính hình
học , ta phải dời trục theo các bước như sau :
B1 : Dựng sơ đồ trải có đầu dây vào lên thẳng phiến góp rồi cho dòng địên
vào để xác định trục phân chia 2 nhóm dòng điện trên Rotor .
B2 : Xác định vị trí trục chổi than thực tế trên đ/cơ so với trung tính hình
học.
B3 : Biểu diễn các đường trục trên sơ đồ tròn để xác định hướng và số lượng
rãnh cần dời trục phân chia 2 nhóm dòng điện về trùng với trung tính hình
học theo quy tắc sau :
 Quy tắc : Muốn dời trục phân chia 2 nhóm dòng điện trên Rotor về hướng
trái thì đầu dây vào nối lên phiến góp phải đá lệch về phía phải; số rãnh
cần dời trục về hướng trái bằng số rãnh cần đá lệch phải cho đầu dây vào
nối lên phiến góp .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 4


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Tương tự cho hướng dời trục ngược lại .
 Ví dụ 1 :
Động cơ vạn naêng Z = 12 , K = 12 , 2p = 2 có trục chổi than lệch 60° so với
trung tính hình học, ta xác định được trục phân chia 2 nhóm dòng điện nằm
ở rãnh 6 và rãnh 12 nhờ vẽ sơ đồ trải dây lên thẳng va øcho dòng điện vào
(xem hình ) :

Sơ đồ xác định trục phân chia 2 nhóm dòng điện trên Rotor
* Vẽ sơ đồ biểu diễn các đường trục :

Lưu ý : Chiều đánh số thứ tự rãnh và số thứ tự phiến
góp ngược với chiều quay của Rotor .

Sơ đồ xác định vị trí đầu dây vào nối lên phiến góp

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 5


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Sơ đồ cho thấy hướng dời trục là hướng trái ;số lượng rãnh cần rời là 1 ⇒
Đầu dây vào lên phiến góp phải đá lệch về hướng phải, số lượng rãnh cần
đá là 1 rãnh .

Vẽ lại sơ đồ và cho dòng điện vào, thấy trục phân chia 2 nhóm dòng điện
nằm ở rãnh 5 và rãnh 11, trùng với trung tính hình học như mong muốn .

Sơ đồ khai triển dây quấn Rotor động cơ vạn năng
có đầu dây vào đá phải 1 raõnh Z = 12 , K = 12 , 2p = 2 .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 6


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

 Ví dụ 2 : Xác định đầu dây vào lên phiến góp cho động cơ vạn năng có
Z =12 , k =12, 2p = 2 có trục chổi than trùng trung tính hình học .
Giải: ∗ Cũng từ sơ đồ dây lên thẳng ta xác định được trục phân chia 2
nhóm dòng điện nằm ở rãnh 6 và 12 .
∗ Dựng sơ đồ biểu diễn các đường trục

Sơ đồ cho thấy muốn dời trục phân chia 2 nhóm dòng điện về trùng với
trung tính hình học ta phải đá phải 1 rãnh ⇒ Đầu dây vào lên phiến góp đá
lệch trái 1 rãnh .

Sơ đồ khai triển dây quấn Rotor động cơ vạn năng

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 7

Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

có đầu dây vào đá trái 1 rãnh Z = 12 , K = 12 , 2p = 2 .

ĐỊNH MỨC VẬT TƯ
( Tính cho 2 SV )
* ø Dây điện từ
• Dây có đường kính Φ = 0,50 mm dùng quấn động cơ DC :
Sử dụng 4 bộ dây/11 bài tập . Mỗi bộ 0.15kg
⇒ Mức tiêu tốn cho 11 bài tập là : 0,15kg x 4bộ = 0,6 kg .
• Dây có dường kính Φ = o,25mm dùng quấn dộng cơ vạn năng :Sử
dụng 5 bộ (1 bộ dây chỉ sử dụng 1 lần ) .
Mức tiêu tốn cho 5 bài tập là : 0.04kg x 5bộ = 0,2kg .
⇒ Tổng cộng lượng dây cần dùng là : 0,6kg + 0,2kg = 0,8kg .
* Các vật tư thứ yếu khác gồm có : giấy cách điện , chì hàn , dây dẫn điện
được kê ở bảng dưới đây:
STT
1
2
3
4
5
6
7

Tên vật tư

Dây điện từ
Dây điện từ
Giấy cách điện
Giấy cách điện
Chì hàn
Dây bọc cách điện
Sơn cách điện

Quy cách
φ50
φ20
0,25
0,10
φ1
2 x 32

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Số lượng
0,6
0,2
0,5
1
10
0,6
0,3

Đ/v tính
Kg
Kg

m2
m2
m
m
lít

Ghi chú
Quấn động cơ DC
Quấn động cơ vạn năng

Ruột có nhựa thông

Trang 8


Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Bài Tập 1 : QUẤN XẾP ĐƠN GIẢN

Z = 12 , G = 12 , 2p = 2 .
I/ Mục đích yêu cầu :
- Mục đích : ∗ Giúp HSSV nắm được các bước quấn dây ( phần Rotor )
để quấn hoàn thiện 1 động cơ dạng quấn xếp đơn giản có số rãnh bằng
số phiến góp và số cực từ 2p = 2 .
∗ Rèn luyện kỹ năng tay nghề quấn dây cho HSSV thông
qua hệ thống bài tập thực hành tại lớp .
∗ Học xong bài tập thực hành này , HSSV có khả năng
quấn mới hoàn chỉnh , đấu dây vận hành và sửa chữa các hư hỏng động

cơ loại này .
- Yêu cầu : ∗ HSSV phải xây dựng được sơ đồ trải dạng dây quấn xếp
đơn giản động cơ có số liệu như trên .
∗ HSSV phải thực hiện đầy đủ , nghiêm túc và đúng đắn
các bước quấn dây được giới thiệu dưới đây
∗ Đảm bảo an toàn mọi mặt trong học tập .
II/ Giới thiệu thiết bị vật tư và dụng cụ học tập :
Vật tư
Dụng cụ , thiết bị
∗ Dây quấn điện từ Φ50
* Giấy cách điện dày 0,25 ; 0,10
* Tre khô làm nêmvà dao tỉa .
* Dây dẫn bọc cách điện 2x32 .
* Chì hàn ( ruột có nhựa thông )
* Sơn cách điện ( verni ) .

* Động cơ Z=12,G=12,2p=2.
* Nguồn AC và DC .
* Kéo , búa ( nhựa + sắt ) .
* Đồng hồ VOM , MΩ .
* Cờ lê,kìm,tuốc vít .
* Tủ sấy .

III/ Thời gian :
- Hướng dẫn 45’ .
- Thực hành 185’.
IV/ Trình tự thực hành :
A/ Chuẩn bị :
1) Xây dựng sơ đồ trải :

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 9


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Hình 1 : Sơ đồ dây quấn xếp đơn giản động cơ điện 1 chiều
Z = 12 , G = 12 , 2p = 2 .
2)Vệ sinh mặt ngoài động cơ , đánh dấu các vị trí cần thiết để thuận tiện khi
ráp lại.
3)Tháo động cơ và xếp đặt các bộ phận theo trình tự để tiện khi ráp lại .
4)Làm vệ sinh rãnh .
5)Xếp đặt các dụng cụ vật tư cần thiết vào nơi làm việc sao cho gọn gàng ,
ngăn nắp và khoa học .
B/ Các bước thực hành :
BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 10


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Bước Quấn Dây

Hướng Dẫn Thực Hiện

B1 : Đo , cắt giấy lót cách điện rãnh Rotor .

* Đo , cắt theo hình bên :
D = L + 0.6mmx2 .
H = ab + bc + cd + ( 1 ÷ 2mm )
* Gấp mí tạo gờ : Gấp mỗi bên 3mm
( theo đường nét đứt ) để tạo gờ nhằm
cho miếng giấy khi đã lót vào rãnh sẽ
không chạy ra ngoài khi bị đẩy tới đẩy
lui.
* Nhét giấy vào rãnh :
Giấy lót đạt yêu cầu khi dùng tay đẩy tới
đẩy lui theo chiều dọc rãnh và đẩy từ đáy
rãnh lên miệng rãnh không bị tuột ra
ngoài .
* Dựa vào sơ đồ trải , lần lượt quấn 12
bối dây lên 12 rãnh :
• Bối dây1:đầu vào số 1 , đầu ra số 1’
quấn lên rãnh 1-6 .
• Bối dây 2 : đầu vào số 2 , đầu ra số 2’
quấn lên rãnh 2-7 .
• Các bối dây còn lại quấn tuần tự lên
các
rãnh 3-8 , 4-9 , 5-10 , 6-11 ,7-12 , 8-1 ,9-2,
10-3 , 11- 4 , 12-5 .
* Lưu ý: Các cạnh tác dụng cuả các bối
dây khác nhau nằm chung trong cùng 1
rãnh phải được lót cách điện nhau
* Dùng nêm tre nêm chặt miệng rãnh

lại .
Ghi chú :
- Dấu + : ký hiệu đầu dây vào .
- Dấu • : ký hiệu đầu dây ra .

B2 : Quấn các bối dây lên rãnh .
( Chọn phương pháp quấn theo sơ đồ trải )

B3: Nối các đầu dây lên phiến góp .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

∗ Phiến góp số 1 nằm trùng đường
trung trực của dây cung nối rãnh 1 với
rãnh 6
(Trùng đường kéo dài rãnh số 3 ).
* Nối các đầu dây ra lên phiến góp:
•Đầu 1’ nối với phiến góp số 2 .
•Đầu 2’ nối với phiến góp số 3 .
----• Các đầu còn lại nối theo quy luật như
hình bên.
* Lót cách điện lớp đầu dây ra với lớp
đầu dây vaøo.

Trang 11


Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

* Nối đầu dây vào lên phiến góp :
•Đầu dây1 nối lên phiến góp số 1

•Đầu dây2 nối lên phiến góp số 2 .
……
• Đầu dây12 nốivàophiếngópsố 12
( xem hình bên ) .
* Hàn chì các mối nối trên phiến góp.
Lưu ý : Tất cả các đầu dây nối lên phiến
góp đều phải được luồn trong ống cách
điện .
B4 : Lắp ráp động cơ , đấu dây vận hành thử .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

* Kiểm tra tổng thể trên Rotor :
•Kiểm tra độ cách điện giữa bộ dây
quấn với phần kim loại của Rotor : Dùng
MΩ. như hình vẽ bên
• Kiểm tra sự chắc chắn các nêm ở
miệng rãnh .
• Kiểm tra các mối hàn trên phiến góp
.
∗ Lắp ráp động cơ
* Kiểm tra trước khi đóng điện :
• Kiểm tra phần cơ : Dùng tay xoay trục
Rotor nếu thấy nhẹ là được .
• Kiểm tra cách điện bộ dây với vỏ
động cơ ( dùng MΩ ) .

• Kiểm tra thông mạch ( dùng VOM ) .
• Kiểm tra điện áp nguồn .
* Đóng điện cho động cơ chạy và đánh
giá các chỉ tiêu kỹ thuật .
• Rotor phải quay đúng chiều .
• Lực quay phải mạnh .
• Tia lửa điện trên phiến góp phải nhỏ .
* Đèn có tim thắp trong tủ được cấp điện
áp 70÷80% điện áp định mức .
* Tẩm sấy bộ dây bằng veni :
• Làm nóng bộ dây quaỏn 40ữ50C .
ã Taồm sụn caựch ủieọn boọ daõy quaỏn trên
Rotor khi còn nóng .
• Thời gian sấy khoảng 12h .
* Dùng MΩ
Ω 500V đo độ cách điện khi
còn nóng , giá trị phải đạt trên 1MΩ
Ω.

Trang 12


Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Bài Tập 2 : QUẤN XẾP ĐƠN GIẢN

Z = 12 , G = 24 , 2p = 2 .
I/ Mục đích yêu cầu :

- Mục đích : ∗ Giúp HSSV nắm được các bước quấn dây ( Rotor ) để
quấn hoàn thiện 1 động cơ dạng quấn xếp đơn giản có số phiến góp gấp đôi
số rãnh và có số cực từ 2p = 2 .
∗ Rèn luyện kỹ năng tay nghề quấn dây cho HSSV thông
qua hệ thống bài tập thực hành tại lớp .
∗ Học xong bài tập thực hành này , HSSV có khả năng
quấn
mới hoàn chỉnh , đấu dây vận hành và sửa chữa các hư hỏng động cơ loại
này
- Yêu cầu : ∗ HSSV phải xây dựng được sơ đồ trải dạng dây quấn xếp
đơn giản động cơ có số liệu như trên .
∗ HSSV phải thực hiện đầy đủ , nghiêm túc và đúng đắn các
bước quấn dây được giới thiệu dưới đây
∗ Đảm bảo an toàn mọi mặt trong học tập .
II/ Giới thiệu thiết bị vật tư và dụng cụ học tập :
Vật tư
Dụng cụ , thiết bị
∗ Dây quấn điện từ Φ50
* Giấy cách điện dày 0,25 ; 0,10
* Tre khô làm nêmvà dao tỉa .
* Dây dẫn bọc cách điện 2x32 .
* Chì hàn ( ruột có nhựa thông )
* Sơn cách điện ( verni ) .

* Động cơ Z=12,G=24 ,2p=2.
* Nguồn AC và DC .
* Kéo , búa ( nhựa + sắt ) .
* Đồng hồ VOM , MΩ .
* Cờ lê,kìm,tuốc vít .
* Tủ sấy .

III/ Thời gian :
- Hướng dẫn 45’ .
- Thực hành 185’.
IV/ Trình tự thực hành :
A/ Chuẩn bị :
1) Xây dựng sơ đồ trải :

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 13


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Hình 2 : Sơ đồ dây quấn xếp đơn giản động cơ điện 1 chiều
Z = 12 , G = 24 , 2p = 2 .
2)Vệ sinh mặt ngoài động cơ , đánh dấu các vị trí cần thiết để thuận tiện khi
ráp lại.
3)Tháo động cơ và xếp đặt các bộ phận theo trình tự để tiện khi ráp lại .
4)Làm vệ sinh rãnh .
5)Xếp đặt các dụng cụ vật tư cần thiết vào nơi làm việc sao cho gọn gàng ,
ngăn nắp và khoa học .
B/ Các bước thực hành :

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 14

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Bước Quấn Dây

Hướng Dẫn Thực Hiện

B1 : Đo , cắt giấy lót cách điện rãnh Rotor .

* Đo , cắt theo hình bên :
D = L + 0.6mmx2 .
H = ab + bc + cd + ( 1 ÷ 2mm )
* Gấp mí tạo gờ : Gấp mỗi bên 3mm
( theo đường nét đứt ) để tạo gờ nhằm cho
miếng giấy khi đã lót vào rãnh sẽ không
chạy ra ngoài khi bị đẩy tới đẩy lui.
* Nhét giấy vào rãnh :
Giấy lót đạt yêu cầu khi dùng tay đẩy tới
đẩy lui theo chiều dọc rãnh và đẩy từ đáy
rãnh lên miệng rãnh không bị tuột ra ngoài .

B2 : Quấn các bối dây lên rãnh .
( Chọn phương pháp quấn theo sơ đồ trải )

∗ Quấn tuần tự :
• Rãnh 1- 6 : quấn bối 1: Đầu 1→ 1’ .
• Rãnh 1- 7 : quấn bối 2 :Đầu 2 → 2’.

• Rãnh 2 -7 : quấn bối 3 : Đầu 3 → 3’ .
• Rãnh 2 - 8 : quấn bối 4: Đầu 4 → 4’
• Rãnh 3 - 8 : quấn bối 5: Đầu 5 → 5’
• Rãnh 3 - 9 : quấn bối 6: Đầu 6→ 6’
• Rãnh 4 - 9 : quấn bối 7: Đầu 7 → 7’
• Rãnh 4 - 10 :quấn bối 8: Đầu 8 → 8’
• Rãnh 5 - 10 : quấn bối 9 : Đầu 9 →9’
------• Rãnh 11- 4 : quấn bối 21:Đầu 21 →21’
• Rãnh 11-5 : quấn bối 22: Đầu 22 →22’
• Rãnh 12-5 : quấn bối 23 :Đầu 23 →23’
• Rãnh 12-6 : quấn bối 24: Đầu 24 →24’
* Lưu ý: Các cạnh tác dụng cuả các bối
dây khác nhau nằm chung trong cùng 1 rãnh
phải được lót cách điện nhau .
* Dùng nêm tre nêm chặt miệng rãnh .
Ghi chú :
- Dấu + : ký hiệu đầu dây vào .
- Dấu • : ký hiệu đầu dây ra .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIEÁN

Trang 15


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM
B3 : Nối các đầu dây lên phiến góp .

Khoa Điện
∗ Phiến góp số 1 nằm trên đường trung
trực của dây cung nối rãnh 1 với rãnh 6

(trùng đường kéo dài rãnh số 3 )
* Nối các đầu dây ra lên phiến góp :
• Đầu dây 1’ nối với phiến góp số 2 .
• Đầu dây 2’ nối với phiến góp số 3 .
…….
• Đầu dây 24’ nối với phiến góp số 1 .
* Lót cách điện lớp đầu dây ra với lớp đầu
dây vào.
* Nối các đầu dây vào lên phiến góp :
• Đầu dây 1 nối với phiến góp số 1.
• Đầu dây 2 nối với phiến góp số 2 .
…….
• Đầu dây 24 nối với phiến góp số 24
* Hàn chì các mối nối trên phiến góp .
Lưu ý : Tất cả các đầu dây nối lên phiến
góp đều phải được luồn trong ống cách điện
.

B4 : Lắp ráp động cơ đấu dây vận hành .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

∗ Kiểm tra tổng thể trên Rotor :
•Kiểm tra độ cách điện giữa bộ dây quấn
với phần kim loại của Rotor : Dùng MΩ như
hình vẽ bên .
• Kiểm tra sự chắc chắn các nêm ở miệng
rãnh .
• Kiểm tra các mối hàn trên phiến góp .
∗ Lắp ráp động cơ

∗ Kiểm tra trước khi đóng điện :
• Kiểm tra phần cơ : Dùng tay xoay trục
Rotor nếu thấy nhẹ là được .
• Kiểm tra cách điện bộ dây với vỏ động
cơ ( dùng MΩ ) .
• Kiểm tra thông mạch ( dùng VOM ) .
• Kiểm tra điện áp nguồn .
.∗
∗ Đóng điện cho động cơ chạy và đánh
giá các chỉ tiêu kỹ thuật .
• Rotor phải quay đúng chiều .
• Lực quay ph ải mạnh .
• Tia lửa điện trên phiến góp phải nhỏ

Trang 16


Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

* Đèn có tim thắp trong tủ được cấp điện áp
70÷80% điện áp định mức .
∗ Tẩm sấy bộ dây bằng veni :
• Làm nóng boọ daõy quaỏn 40ữ50C .
ã Taồm sụn caựch ủieọn boọ dây quấn trên
Rotor khi còn nóng .
• Thời gian sấy khoảng 12h .
∗ Dùng MΩ
Ω 500V đo độ cách điện khi còn

nóng , giá trị phải đạt trên 1MΩ
Ω.

Bài Tập 3 : QUẤN XẾP ĐƠN GIẢN

Z = 14 , G = 28 , 2p = 4 .
I/ Mục đích yêu cầu :
- Mục đích : ∗ Giúp HSSV nắm được các bước quấn dây ( Rotor ) để
quấn hoàn thiện 1 động cơ dạng xếp đơn giản có số phiến góp gấp đôi số
rãnh và có số cực từ là 2p = 4.
∗ Rèn luyện kỹ năng tay nghề quấn dây cho HSSV thông
qua hệ thống bài tập thực hành tại lớp .
∗ Học xong bài tập thực hành này , HSSV có khả năng
quấn
mới hoàn chỉnh , đấu dây vận hành và sửa chữa các hư hỏng động cơ loại
này
- Yêu cầu : ∗ HSSV phải xây dựng được sơ đồ trải dạng dây quấn xếp
đơn giản động cơ có số liệu như trên .
∗ HSSV phải thực hiện đầy đủ , nghiêm túc và đúng đắn
các
bước quấn dây được giới thiệu
∗ Đảm bảo an toàn mọi mặt trong học tập .
II/ Giới thiệu thiết bị vật tư và dụng cụ học tập :
Vật tư
Dụng cụ , thiết bị
∗ Dây quấn điện từ Φ50
* Giấy cách điện dày 0,25 ; 0,10
* Tre khô làm nêmvà dao tỉa .
* Dây dẫn bọc cách điện 2x32 .
* Chì hàn ( ruột có nhựa thông )

* Sơn cách điện ( verni ) .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

* Động cơ Z=14,G=28,2p=4.
* Nguồn AC và DC .
* Kéo , búa ( nhựa + sắt ) .
* Đồng hồ VOM , MΩ .
* Cờ lê,kìm,tuốc vít .
* Tủ sấy .

Trang 17


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

III/ Thời gian :
- Hướng dẫn 45’ .
- Thực hành 185’.
IV/ Trình tự thực hành :
A/ Chuẩn bị :
1) Xây dựng sơ đồ trải:

- Nối các phần tử :

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 18

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM

Khoa Điện

Hình 3 : Sơ đồ dây quấn xếp đơn giản động cơ điện 1 chiều
Z = 14 , G = 28 , 2p = 4 .
2)Vệ sinh mặt ngoài động cơ , đánh dấu các vị trí cần thiết để thuận tiện khi
ráp lại.
3)Tháo động cơ và xếp đặt các bộ phận theo trình tự để tiện khi ráp lại .
4)Làm vệ sinh rãnh .
5)Xếp đặt các dụng cụ vật tư cần thiết vào nơi làm việc sao cho gọn gàng ,
ngăn nắp và khoa học .
B/ Các bước thực hành :
Bước Quấn Dây

Hướng Dẫn Thực Hiện

B1 : Đo , cắt giấy lót cách điện rãnh Rotor .

* Đo , cắt theo hình bên :
D = L + 0.6mmx2 .
H = ab + bc + cd + ( 1 ÷ 2mm )
* Gấp mí tạo gờ : Gấp mỗi bên 3mm
( theo đường nét đứt ) để tạo gờ nhằm
cho miếng giấy khi đã lót vào rãnh sẽ
không chạy ra ngoài khi bị đẩy tới đẩy
lui.
* Nhét giấy vào rãnh :

Giấy lót đạt yêu cầu khi dùng tay đẩy
tới, đẩy lui theo chiều dọc rãnh và đẩy từ
đáy rãnh lên miệng rãnh không tuột ra
ngoài .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIẾN

Trang 19


Khoa Điện

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM
B2 : Quấn các bối dây lên rãnh .
( Chọn phương pháp quấn theo sơ đồ trải )

∗ Dựa vào sơ đồ trải , quấn tuần tự :
Bối 1: Đầu dây 1→1’ .
• Rãnh 1 - 4 :
Bối 2 : Đầu dây 2→2’.
Bối 3 : Đầu dây 3→3’.
• Rãnh 2 - 5 :
Bối 4 ; Đầu dây 4→4’.

………
* Lưu ý: Các cạnh tác dụng cuả các bối
dây khác nhau nằm chung trong cùng
rãnh phải được lót cách điện nhau
* Ghi chú :
- Dấu + : ký hiệu đầu dây vào .

- Dấu • : ký hiệu đầu dây ra
* Nêm chặt miệng rãnh bằng nêm tre .

B3 : Nối các đầu dây lên phiến góp .

∗ Phiến góp số 1 nằm trên đường
trung trực của dây cung nối rãnh 1 với
rãnh 4
(trùng đường kéo dài rãnh số 2 )
∗ Nối đầu dây ra lên phiến góp :
• Đầu dây 1’ nối với phiến góp số 2 .
• Đầu dây 2’ nối với phiến góp số 3 .
…….
• Đầu dây 28’ nối với phiến góp số 1
.
∗ Lót cách điện lớp đầu dây ra với lớp
đầu dây vào.

∗ Nối các đầu dây vào lên phiến góp :
• Đầu dây 1 nối với phiến góp số 1.
• Đầu dây 2 nối với phiến góp số 2 .
…….
• Đầu dây 28 nối với phiến góp số 28 .
* Hàn chì các mối nối trên phiến góp
Lưu ý : Tất cả các đầu dây nối lên phiến
góp đều phải được luồn trong ống cách
điện .

BIÊN SOẠN : ĐINH XUÂN CHIEÁN

Trang 20