KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT CỦA LUẬT SƯ

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Việt Nam đang trong quá trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế. Để quá
trình hội nhập được nhanh chóng và thuận lợi, Nhà nước cần có những chính sách
phù hợp nhằm thúc đẩy các hoạt động trong mọi lĩnh vực của đời sống, đặc biệt là
lĩnh vực dân sự. Tuy nhiên, sự phát triển ngày càng nhanh của xã hội cũng kéo
theo ngày càng nhiều những bất đồng, mâu thuẫn xảy ra trong mối quan hệ giữa
các chủ thể với nhau. Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân thì cần
có những cơ chế giải quyết tranh chấp công bằng, nhanh chóng và hiệu quả. Đáp
ứng yêu cầu này, một cơ chế được đánh giá có vai trò quan trọng là giải quyết
tranh chấp tại Tòa án. Tuy nhiên, hiện nay không phải tổ chức, cá nhân nào cũng
có đầy đủ những kiến thức pháp lý để bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của
mình. Để khắc phục hạn chế này, việc sử dụng luật sư thực sự là cần thiết. Tuy
nhiên, trên thực tế, không nhiều luật sư có đủ trình độ chuyên môn cũng như khả
năng kinh nghiệm cần thiết để tư vấn một cách đúng đắn và hiệu quả cho các chủ
thể. Để trở thành một người luật sư “có nghề”, đòi hỏi người luật sư phải có
những kỹ năng nhất định được trau dồi trong quá trình hành nghề thực tế cũng
như những kiến thức chuyên ngành, kiến thức xã hội trong quá trình nghiên cứu
về mặt lý luận.
Kim chỉ nam trong hoạt động nghề nghiệp của Luật sư là quyền lợi của
khách hàng. Bằng kiến thức pháp luật và kỹ năng nghề nghiệp, Luật sư sẽ thực
hiện những biện pháp tốt nhất có thể mà pháp luật cho phép để bảo vệ tối đa
quyền và lợi ích của khách hàng mình. Với mỗi một sự việc khách hàng đến gặp
Luật sư, Luật sư sẽ giải đáp những thắc mắc pháp lý và đưa ra những giải pháp tối
ưu dựa trên quy định pháp luật cho những yêu cầu của khách hàng. Vì vậy khi có
tranh chấp dân sự xảy ra và khách hàng muốn giải quyết tranh chấp đó thì vai trò
của người luật sư là rất quan trọng. Luật sư phải phân tích cho khách hàng của
mình nên hay không nên làm gì? Những lợi ích từ những việc làm đó, những rủi
ro mà khách hàng có thể gặp phải. Những điều mà khách hàng không thể lường
trước được do không có kiến thức pháp luật hệ thống như Luật sư,… Thật vậy, để
có thể thực hiện được xuất sắc những điều đó thì đòi hỏi Luật sư phải có kỹ năng

nghe và viết tốt. Có thể nói đây là hai kỹ năng quan trọng trong chỉnh thể các kỹ
năng hành nghề luật sư đồng thời cũng là những kỹ năng bước đầu để thực hiện
các kỹ năng tiếp theo để Luật sư có thể bảo vệ quyền lợi của khách hàng của
mình.
Vậy kỹ năng nghe và viết của Luật sư là gì mà lại có vai trò quan trọng đến
vậy? Thực trạng áp dụng kỹ năng nghe và viết của Luật sư trong giải quyết tranh
chấp dân sự ra sao và phải làm như thế nào để khắc phục những bất cập còn tồn
tại? Câu trả lời sẽ có trong bài nghiên cứu của nhóm qua những phân tích cụ thể
và kỹ lưỡng.
2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Trong những năm gần đây, chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào về
kỹ năng nghe và viết của luật sư mà chỉ có những công trình nghiên cứu về đề tài
luật sư nói chung. Song ở những bài nghiên cứu đó cũng phần nào thể hiện được
những vấn đề liên quan đến kỹ năng của luật sư nói chung và kỹ năng nghe và
viết nói riêng, cụ thể như: Hoàng Thị Anh Thư – Pháp luật về hành nghề luật sư ở
Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội;
PGS.TS Lê Hồng Hạnh – Đạo đức và kỹ năng của Luật sư trong nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa,…
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Đối tượng nghiên cứu là một số vấn đề lý luận về kỹ năng nghe và viết của
luật sư, thực trạng áp dụng kỹ năng nghe và viết của luật sư trong giải quyết vụ
việc dân sự và một số kiến nghị để nâng cao kỹ năng nghe và viết của luật sư.
4. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
Bài nghiên cứu được hoàn thành trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin, quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ
Chí Minh về Nhà nước và pháp luật; quan điểm của Đảng Cộng Sản Việt Nam về
cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Bên cạnh đó, bài nghiên cứu sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa

học như: phương pháp đối chiếu, so sánh và phương pháp phân tích.


5. BỐ CỤC BÀI NGHIÊN CỨU
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 3 chương:
 Chương 1: Một số vấn đề lý luận về kỹ năng nghe và viết của Luật sư
 Chương 2: Thực tiễn áp dụng kỹ năng nghe và viết của Luật sư trong giải
quyết vụ việc dân sự
 Chương 3: Một số kiến nghị để nâng cao kỹ năng nghe và viết của Luật sư


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT CỦA LUẬT SƯ

1.1. KHÁI NIỆM
1.1.1. Khái niệm về Luật sư
Trong pháp luật thực định của một số nước, tùy theo quan niệm của hệ
thống pháp luật thực định của mỗi nước theo trường phái luật án lệ hay luật thành
văn, cách hiểu về luật sư rất khác nhau. Ở một số nước trên thế giới hiện nay vẫn
còn phân ra hai loại: luật sư biện hộ và luật sư tư vấn. Điển hình là các nước như
Anh, Australia,... Hiệp hội luật sư (Law Society) là tổ chức nghề nghiệp của Luật
sư tư vấn còn Đoàn luật sư (Bar Association) là tổ chức nghề nghiệp của luật sư
biện hộ.
Pháp luật Việt Nam hiện hành dùng từ “luật sư” để chỉ những người hoạt
động tư vấn pháp luật và bào chữa trước Tòa án.
Trong từ điển Tiếng Việt, các tác giả của Trung tâm ngôn ngữ và văn học
Việt Nam thuộc Bộ giáo dục và Đào tạo giải nghĩa từ “luật sư” là “người có chức
trách dùng pháp luật bào chữa cho bị can trước tòa án”. Khái niệm này phần nào

còn chưa bao quát được hết lĩnh vực hoạt động của luật sư (bị can chỉ tồn tại trong
án hình sự), chưa làm nổi bật được điều kiện để trở thành một luật sư bào chữa.
Tại Điều 2, Luật luật sư số 65/2006/QH11, sửa đổi bổ sung năm 2012, Luật
sư được quy định là “người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định
của Luật này, thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của cá nhân cơ quan, tổ chức
(hay còn gọi là khách hàng)”. Giới hạn trong môn học, thì các dịch vụ pháp lý của
khách hàng giới hạn trong lĩnh vực dân sự
Cũng tại Điều 10, Luật luật sư số 65/2006/QH11, sửa đổi bổ sung năm
2012, tiêu chuẩn luật sư được quy định là “Công dân Việt Nam trung thành với Tổ
quốc, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt, có bằng cử nhân
Luật, đã được đào tạo nghề Luật sư, đã qua thời gian tập sự hành nghề luật sư, có
sức khỏe bảo đảm hành nghề luật sư thì có thể trở thành luật sư”
Tuy nhiên, để trở thành một luật sư giỏi thì không chỉ cần những tiêu chuẩn
trên, mà còn cần rất nhiều kinh nghiệm thực tế, kỹ năng nghe - hỏi - viết, kỹ năng


nắm bắt tâm lý người khác. Trong bài viết này, nhóm đi sâu nghiên cứu kỹ năng
nghe và kỹ năng viết của luật sư trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự.
1.1.2. Khái niệm về kỹ năng
Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về kỹ năng. Những định nghĩa này
thường bắt nguồn từ góc nhìn chuyên môn và quan niệm cá nhân của người viết.
Tuy nhiên hầu hết chúng ta đều thừa nhận rằng kỹ năng được hình thành khi
chúng ta áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Kỹ năng học được do quá trình lặp đi
lặp lại một hoặc một nhóm hành động nhất định nào đó. Kỹ năng luôn có chủ đích
và định hướng rõ ràng.
Vậy, Kỹ năng là năng lực hay khả năng của chủ thể thực hiện thuần thục
một hay một chuỗi hành động trên cơ sở hiểu biết (kiến thức hoặc kinh nghiệm)
nhằm tạo ra kết quả mong đợi.
Đối với luật sư, kỹ năng là năng lực, khả năng áp dụng kiến thức, sự hiểu
biết để tìm hiểu hồ sơ vụ việc, tư vấn hướng giải quyết cũng như bào chữa cho

thân chủ trước Tòa án. Để trở thành Luật sư giỏi, ngoài những kiến thức pháp lý
(luật nội dung - luật hình thức), Luật sư phải có kiến thức tương đối vững chắc về
kỹ năng nghề nghiệp của luật sư.
1.1.3. Khái niệm về kỹ năng nghe của Luật sư
Theo giáo sư Nguyễn Lân, Từ điển tù và ngữ Việt Nam, “nghe”, theo nghĩa
đen là nhận được tiếng bằng tai, là sự cảm nhận được ý người nói bằng tai. Nói
cách khác, nghe là hình thức tiếp nhận thông tin bằng thính giác.
Lắng nghe là hình thức tiếp nhận thông tin thông qua thính giác, có trạng
thái chú ý làm nền. Lắng nghe giúp người ta hiểu được nội dung thông tin, từ đó
mới có thể dẫn tới những hoạt động tiếp theo của quá trình giao tiếp.
Nếu như nghe thấy là quá trình sóng âm đập vào màng nhĩ và chuyển lên
não thì lắng nghe là quá trình nối tiếp ngay sau quá trình nghe thấy. Nó biến đổi
sóng âm thanh thành ngữ nghĩa. Quá trình này đòi hỏi sự tập trung và chú ý rất
cao. Như vậy lắng nghe là quá trình ngừng/nghỉ mọi việc để tập trung chú ý,
nhằm giải mã sóng âm thanh thành ngữ nghĩa.
Kỹ năng nghe là khả năng lắng nghe, thấu hiểu điều, khả năng chắt lọc
được thông tin từ những gì mình nghe được. Đối với luật sư, kỹ năng nghe thể


hiện ở việc luật sư nghe và hiểu được vụ việc cũng như nguyện vọng, yêu cầu của
khách hàng để từ đó tư vấn hướng giải quyết cho khách hàng.
1.1.4. Khái niệm về kỹ năng viết của Luật sư
Viết là tạo ra chữ, ký hiệu, con số,... bằng một phương tiện nào đó. Viết
chữ ghi ra nội dung trình bày đã được sắp xếp, tạo ra một đoạn văn bản có ý
nghĩa.
Kỹ năng viết là khả năng sử dụng ngôn ngữ, chữ nghĩa, trình bày bằng hình thức
văn bản. Đối với một luật sư, kỹ năng viết đặc biệt ở chỗ các văn bản thể hiện nội
dung pháp lý nhất định, nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng khi
luật sư cung cấp các dịch vụ pháp lý.
Nghề luật sư không tách rời với kỹ năng viết. Đây là phương tiện trực tiếp

kết xuất và chuyển tải trình độ, suy nghĩ, nhận thức, nhân cách, quan điểm,... đến
đối tác. Kỹ năng viết là công cụ, phương tiện hữu ích để cung cấp dịch vụ pháp
lý.
1.2. VAI TRÒ CỦA KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT ĐỐI VỚI LUẬT SƯ
1.2.1. Vai trò của kỹ năng nghe đối với Luật sư
Nghe là một trong những kỹ năng quan trọng trong hoạt động hành nghề
của Luật sư. Giao tiếp tốt không chỉ đơn giản là biết cách nói. Giao tiếp tốt còn
đòi hỏi rất nhiều kỹ năng khác cùng hỗ trợ nhau trong đó kỹ năng lắng nghe đóng
vai trò vô cùng hữu ích cho giao tiếp đặc biệt là trong giao tiếp trong nghề luật.
Vì vậy, dù bạn đóng vai trò là chức danh tư pháp nào thì hãy lắng nghe những
người giao tiếp với mình để đạt được hiệu quả công việc tốt nhất. Hơn nữa, biết
lắng nghe còn giúp chúng ta tạo mối quan hệ cá nhân bền lâu, hạnh phúc
Thứ nhất, kỹ năng nghe giúp Luật sư tạo mối quan hệ tốt đẹp, gây ấn
tượng tốt khi làm việc với khách hàng, khi trao đổi với đồng nghiệp hay khi làm
việc với các cá nhân, cơ quan nhà nước.
Với khả năng chuyên môn, kiến thức pháp luật và sự lắng nghe để hiểu vấn
đề thì ngay sau đó Luật sư có thể diễn đạt lại các yêu cầu của khách hàng đối với
mình. Tìm kiếm những cơ sở, học hỏi kinh nghiệm hay trợ giúp từ các đồng
nghiệp để giải quyết được những vấn đề gặp phải. Hay lắng nghe giúp lĩnh hội
được nhanh chóng các nhận định, phán xét của Tòa dưới góc độ pháp lý và giúp
khách hàng lựa chọn được các biện pháp giải quyết đơn giản và hiệu quả nhất.


Lắng nghe một cách tập trung, thể hiện tình cảm, thái độ phù hợp sẽ tạo
mối quan hệ tin cậy trong quá trình giao tiếp giữa luật sư với khách hàng. Tạo
niềm tin cho khách hàng với một tâm thế yên tâm khi hợp tác. Khi trao đổi một
vấn đề với đồng nghiệp, làm việc với các cơ quan nhà nước thì các Luật sư nên
tích cực, đón nhận lời khuyên một cách chân thành, dễ dàng chấp nhận những
quyết định xảy ra. Qua đó tạo ra tình cảm tốt đẹp, xây dựng mối quan hệ lâu dài,
điều này đặc biệt quan trọng đối với nghề luật sư.

Thứ hai, lắng nghe có thể giúp luật sư tư vấn thu nhận, đánh giá, phân tích
thông tin từ khách hàng: khi kết hợp tri giác với tư duy, kinh nghiệm, hành vi để
thu nhận, phân tích và đánh giá thông tin, hiểu bản chất pháp lý của vụ việc dân
sự.
Chỉ khi tập trung lắng nghe thì chúng ta mới tiếp nhận được thông tin, từ
đó phân tích các thông tin nghe được bằng cách chọn lọc, đánh giá thông tin để
tìm ra thông tin mình đang cần, những chứng cứ “đắt giá” là nút thắt để giải quyết
vụ việc được giao.
Thứ ba, kỹ năng nghe giúp Luật sư hiểu mong muốn và yêu cầu của khách
hàng; đánh giá tính chính xác, tính đầy đủ của thông tin, xác định thông tin nào là
quan trọng, thông tin nào là hỗ trợ. Để từ đó có phương hướng để giải quyết vấn
đề khúc mắc của khách hàng một cách có hiệu quả nhất.
Lắng nghe sẽ giúp Luật sư hiểu được vấn đề được nghe và hiểu đúng
hướng. Sau khi tiếp nhận, đánh giá thông tin từ việc lắng nghe, Luật sư sẽ xác
định được vấn đề mình nghe được và hiểu cặn kẽ vấn đề đó. Bởi khi nghe bạn chỉ
cần sử dụng đôi tai của mình để tiếp nhận những từ, lời của người nói nhưng khi
lắng nghe bạn cần phải đánh giá những gì nghe được bằng cảm giác và suy nghĩ
của bản thân mình.
Như vậy, tập trung lắng nghe giúp Luật sư hoàn thành tốt công việc của
mình., giúp luật sư bảo vệ được quyền lợi cho thân chủ của mình. Nó rất quan
trọng cho việc định hướng bảo vệ, bào chữa trong các giai đoạn tố tụng sau. Đây
là một kỹ năng rất quan trọng, là sợi dây vô hình gắn kết giữa Luật sư với khách
hàng.


1.2.2. Vai trò của kỹ năng viết đối với Luật sư
Như đã trình bày, kỹ năng nghe đóng vai trò vô cùng quan trọng. Bên cạnh
đó, không thể không kể đến tầm quan trọng của kỹ năng viết. Nếu như kỹ năng
nghe giúp luật sư hiểu được bản chất của vụ việc thì kỹ năng viết cụ thể nó dưới
hình thức văn bản để người đọc hiểu rõ được quan điểm, luận cứ, lập luận của luật

sự.
Thứ nhất, kỹ năng viết phản ánh khá tổng quát khả năng của Luật sư.
Ngoài sự bắt buộc phải soạn thảo, viết lách hàng ngày thì điểm nổi bật của Luật
sư là viết bản luận cứ để bảo vệ đương sự khi giải quyết những vụ việc dân sự.
Bài bào chữa, bài bảo vệ trước hết thể hiện kỹ năng viết của Luật sư.
Nhưng để viết được một tài liệu có tính chặt chẽ, ngắn gọn, đầy đủ nội dung, có
văn hóa, có trí tuệ, có căn cứ xác đáng và có tính thuyết phục cao như vậy, Luật
sư còn phải vận dụng những kỹ năng khác trong hoạt động nghề nghiệp của Luật
sư. Bài bảo vệ là một tài liệu quan trọng kết tinh công sức của Luật sư. Thể hiện
kết quả của một quá trình tích cự nghiên cứu, khai thác, đánh giá, phân tích hồ sơ
tài liệu của vụ án, để tìm ra những tình tiết, những chứng cứ quan trọng cần thiết
phục vụ cho việc bảo vệ quyền lợi của người bị hại là thân chủ của Luật sư trong
vụ án. Với nội dung và tính chất quan trọng như vậy Luật sư cần phải có sự đầu tư
đúng mức và chuẩn bị kỹ lưỡng cả về nội dung và hình thức cho bài bảo vệ.
Thứ hai, rèn luyện kỹ năng, khả năng viết của mình, tức là rèn luyện khả
năng tư duy, khả năng phân tích, tổng hợp nắm bắt sự việc, vụ việc mà khách
hàng đề cập. Khi gặp khách hàng, sẽ có những lúc vụ việc được kể nể dài dòng,
miên man thì công việc của Luật sư lúc này là viết lại, thâu tóm những ý chính,…
giúp vụ việc đơn giản, dễ hiểu, dễ nắm bắt để giải quyết dễ dàng hơn. Khi gặp
khách hàng, Luật sư cần nắm bắt được những thông tin cốt yếu, phân loại, xử lý
thông tin và ghi lại những thông tin quan trọng dưới hình thức tốc ký.
Thứ ba, viết là một công cụ tốt để giao tiếp có hiệu quả, muốn rèn luyện kỹ
năng viết tốt cần phải luyện tập. Kỹ năng viết giúp người Luật sư gửi thông tin có
thể xem xét tất cả các khía cạnh chi tiết của thông tin mà mình gửi dưới dạng văn
bản chính xác và trau chuốt. Viết làm người nhận thông tin có thể xem qua thông
tin sau đó nghiên cứu nó chi tiết hơn, lưu lại thông tin lâu dài. Viết là để truyền
tải thông tin. Kỹ năng viết tốt mở ra nhiều cơ hội cho chúng ta trong công việc và


thăng tiến (cơ hội cá nhân, cơ hội nhóm nơi bạn làm việc). Cụ thể khi gặp khách

hàng, Luật sư cần nắm bắt được những yêu cầu chính, những lời quan trọng mà
khách hàng nhấn mạnh, ghi chép lại để nhớ, để lưu trữ giúp giải quyết vụ việc
được nhanh chóng, chính xác và khách quan.
1.3. CÁC TRƯỜNG HỢP LUẬT SƯ DÙNG KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT
1.3.1. Các trường hợp luật sư dùng kỹ năng nghe
Thứ nhất, khi gặp khách hàng, kỹ năng nghe của Luật sư được vận dụng để
lắng nghe những thông tin, vụ việc yêu cầu cần giải quyết cũng như những yêu
cầu, mong muốn từ khách hàng.
Khi luật sư lắng nghe lời trình bày của các chủ thể, họ có thể khai thác rất
nhiều thông tin quan trọng, giảm áp lực cho quá trình tìm hiểu chứng cứ. Từ đó sẽ
có cơ sở để đưa ra hệ thống lý lẽ, lập luận chặt chẽ để bảo vệ hay bào chữa cho
thân chủ.
Giả sử khi thân chủ trình bày, luật sư không tập trung lắng nghe, họ sẽ bỏ sót
những tình tiết hữu dụng, dù có thể có được từ việc khai thác thông tin từ hướng
khác nhưng chắc chắn sẽ tốn nhiều thời gian, công sức hơn việc nghe và đi xác
nhận thông tin từ chính thân chủ cung cấp.
Thứ hai, lắng nghe Kiểm sát viên: tập trung lắng nghe giúp luật sư xem xét
những lời buộc tội của thân chủ có xác đáng không, để có thể đưa ra được những
lý lẽ phản bác kịp thời.
Thứ ba, lắng nghe lời khai của người làm chứng, người có quyền lợi nghĩa
vụ liên quan,…, chỉ có tập trung lắng nghe thì luật sư nếu thấy lời khai của họ bất
lợi cho thân chủ mình, mà có căn cứ để khẳng định lời khai đó là trái sự thật cần
bác bỏ ngay bằng những lý lẽ và chứng cứ cụ thể.
Thứ tư, lắng nghe lời tuyên án của thẩm phán: tập trung nghe thì luật sư sẽ
biết Hội đồng xét xử tuyên. Để từ đó xem xét có cần kháng cáo hay không? Điều
gì sẽ xảy ra, mọi người sẽ đánh giá tác phong làm việc, cố gắng suốt vụ án của
luật sư. Nếu luật sư vì sự thiếu sót của mình mà không lắng nghe lúc tòa tuyên án.
để xảy ra sai sót không đáng có, điều này sẽ ảnh hưởng lớn tới hình ảnh của luật
sư.
Luật sư cần chú ý theo dõi diễn biến của phiên tòa xem có bảo đảm các thủ

tục tố tụng mà Bộ luật TTDS quy định hay không. Khi thư ký phiên tòa báo cáo


danh sách những người được triệu tập, Luật sư cần ghi lại để biết những người
nào TA triệu tập đã có mặt, người nào vắng mặt. Nếu thấy sự vắng mặt của một
người tham gia tố tụng nào đó sẽ bất lợi cho thân chủ của mình thì Luật sư phải
chuẩn bị sẵn ý kiến để khi chủ tọa phiên tòa hỏi ý kiến về việc người tham gia tố
tụng vắng mặt thì trình bày được ngay ý kiến đã chuẩn bị để bảo đảm quyền lợi
cho người mà mình bảo vệ.
Luật sư cần theo sát diễn biến phiên tòa để giúp đỡ thân chủ của mình về
mặt pháp lý trong việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ tố tụng; bảo vệ thân chủ
của mình khỏi những trường hợp xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự của thân
chủ từ phía những người xét hỏi khác,…
Thứ năm, lắng nghe đồng nghiệp. Điều này vô cùng quan trọng khi các
luật sư cùng hợp tác để giải quyết một vụ việc, hay tranh luận những vấn đề pháp
lý. Lắng nghe những ý kiến, góp ý hay những phản hồi của những người cùng
ngành, từ đó học hỏi thêm kinh nghiệm, trau dồi kỹ năng. Nghe để biết mình thiếu
sót cái gì chứ không nên phớt lờ, mặc kệ hay chen ngắt vào những câu của đối
phương.
Thứ sáu, lắng nghe khi tiếp xúc các cơ quan Nhà nước. Là Luật sư thì việc
tiếp xúc với các cơ quan Nhà nước là việc rất thường xuyên: xin giấy tờ, xin dấu,
… rất nhiều công việc yêu cầu phải tiếp xúc với các cơ quan Hành chính. Trên
thực tế, cơ quan Nhà nước sẽ rất khó khăn trong giải quyết giấy tờ hay hợp tác
nếu chúng ta không biết lắng nghe. Nghe để biết trình tự, thủ tục cần thiết, không
nên nói nhiều tạo cảm giác không thoải mái với cơ quan Hành chính. Lắng nghe
giúp Luật sư nhanh chóng hoàn thiện các giấy tờ cần thiết, rút ngắn thời gian
chỉnh sửa, thiếu sót giấy tờ, nhằm giải quyết các vụ việc cho khách hàng một cách
thuận lợi nhất.
Trong khi lắng nghe thì Luật sư đều phải chú ý tới tư thế, cử chỉ của mình:
ngồi ngay ngắn, mắt hướng về đối tượng nói, không nên làm việc riêng hoặc mắt

nhìn ra chỗ khác…Như vậy, việc tập trung lắng nghe, biết cách nghe đã giúp Luật
sư hoàn thành tốt công việc của mình.


1.3.2. Các trường hợp luật sư dùng kỹ năng viết
Các trường hợp luật sư sử dụng kỹ năng viết thường liên quan đến việc
cung cấp các dịch vụ pháp lý. Cụ thể là:
-

Thư chào dịch vụ
Viết (soạn thảo) hợp đồng dịch vụ pháp lý
Viết văn bản tư vấn
Viết công văn, thư trao đổi, giấy tờ khác
Viết văn bản đề nghị, kiến nghị
Viết luận cứ bào chữa, bảo vệ
Viết văn bản đại diện trong tố tụng, nhoài tố tụng
Viết văn bản khác
Tuy nhiên, ở bất kỳ hình thức nào, để có được những văn bản có chất

lượng, luật sư đều phải chú ý đến trình tự viết hay còn gọi là kỹ năng viết.
Thứ nhất là giai đoạn chuẩn bị viết. Đây là giai đoạn luật sư tổng hợp các
điều kiện cần và đủ để hình thành nên bài viết nhằm truyền tải tối đa ý tưởng của
mình trên cơ sở các lập luận, căn cứ pháp luật cũng như các tài liệu liên quan
phục vụ cho việc chuyển tải đó. Ở giai đoạn này, các luật sư cần phải xây dựng ý
tưởng thật tốt. Bắt đầu bằng việc đánh giá ý nghĩa và tầm quan trọng của bài viết,
xác định rõ chủ đề và yêu cầu của chủ đề, từ đó thiết lập cấu trúc cơ bản của bài
viết. Trong quá trình đó không thể thiếu việc phân tích, lập luận, đặt câu hỏi, tự
phản biện và dự liệu các tình huống. Từ đó, xác định yêu cầu của khách hàng,
quan hệ pháp luật và quy phạm pháp luật điều chỉnh, phân tích được ưu, nhược
điểu để đưa ra giải pháp phù hợp đồng thời phải đánh giá tác động, hậu quả của

đối phương.
Thứ hai là giai đoạn tìm luật áp dụng. Đây là giai đoạn vô cùng quan trọng,
nó chỉ ra căn cứ cho các luận điểm, lập luận của luật sư. Để đạt được kết quả tốt,
luật sư cần phân hóa quan hệ pháp luật để định hướng, dẫn chiếu luật. Để dẫn
chiếu được luật định, người viết cần đi từ thực tiễn rồi đối chiếu luật thực định,
bám sát các nguyên tắc áp dụng luật chung và luật chuyên ngành
Thứ ba là việc tham khảo tài liệu - tư liệu. Các tài liệu phục vụ cho việc
tham khảo cần phải được tìm kiếm, sắp xếp, phân loại, đánh giá và chọn lọc trước
khi sử dụng. Tuy nhiên việc tha khảo các tài liệu cần tôn trọng quy định hình
thức mẫu.
Thứ tư là quá trình viết. Sau khi đã có đầy đủ tài liệu, luật sư bắt tay vào
viết. Trong quá trình viết, người viết cần tập trung cao độ, bám sát đối tượng


người đọc và kỷ luật đề cương, dàn bài đã lập cũng như kỷ luật về thời gian đặt
ra. Các tài liệu, hình ảnh, chứng cứ đính kèm cần được chọn l ọc, sắp xếp hợp lý,
logic. Luật sư cũng có thể viết nháp. Sau khi viết cần đọc lại, soát xét bài viết,
chỉnh sửa một cách hoàn chỉnh. Đây là giai đoạn cuối cùng để đưa ra một sản
phẩm bài viết.
1.4. YÊU CẦU CƠ BẢN ĐỐI VỚI KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT CỦA LUẬT SƯ

1.4.1. Yêu cầu cơ bản đối với kỹ năng nghe của Luật sư
Với thời lượng sử dụng kỹ năng lớn nhất trong số các kỹ năng của luật sư,
việc nghe có chất lượng là vô cùng quan trọng. Để đảm bảo được chất lượng
thông tin nghe được, luật sư cần năm được những nguyên tắc nghe cơ bản:
Cần tập trung lắng nghe: Có lẽ không chỉ nguyên kỹ năng nghe mà khi làm
bất kỳ một công việc nào dù dễ hay khó, để đạt được kết quả tốt nhất, chúng ta
cần tập trung tối đa vào sự vật sự việc đang tiếp xúc để có thể nắm được toàn bộ
thông tin, không bỏ xót những thông tin dù là nhỏ nhất.
Giữ liên hệ bằng ánh mắt, khích lệ người nói: Có thể nói đây chính là một

chiến thuật tâm lý của các luật sư. Việc giữ liên hệ bằng ánh mắt thể hiện cho
khách hàng thấy bạn đang tập trung, chú ý vào câu chuyện, vấn đề của họ, tạo
niềm tin cho khách hàng. Khách hàng, khi tìm đến luật sư là khi họ gặp phải
những rắc rối trong vấn đề pháp lý - lĩnh vực mà họ không hoặc ít hiểu biết. Đi
kèm với việc lắng nghe, luật sư cần biết cách khích lệ để người nói có thể trình
bày nhiều nhất thông tin có ích cho việc giải quyết vụ việc dân sự.
Kiểm soát cảm xúc của bản thân: Đứng trước bất ì tình huống nào, luật sư
luôn phải giữ được sự bình tĩnh của mình. Bình tĩnh để lắng nghe đầy đủ thông tin
khách hàng cung cấp, bình tĩnh để tạo bầu không khí thoải mái, bình tĩnh để đánh
giá vụ việc một cách khách quan nhất, từ đó đưa ra hướng giải quyết trên lập
trường khách quan, vô tư.
Ghi nhận thông tin: Mục đích của kỹ năng nghe là để thu thập thông tin,
sau đó, bằng hình thức tốc ký hoặc ghi nhớ, luật sư phải lưu lại các thông tin
nhanh, đầy đủ, chính xác nhất có thể. Đây chính là kết quả giá trị nhất của kỹ
năng nghe.
Hỏi khi chưa hiểu rõ, không ngắt lời khi không thật cần thiết, không vội
vàng tranh cãi, không tranh nói: Đứng ở vị thế của một luật sư, bạn phải đảm bảo


nắm được và hiểu rõ những thông tin, nhu cầu, nguyện vọng của khách hàng.
Chính vì vậy khi chưa hiểu rõ thì chúng ta cần hỏi lại hoặc đưa ra kiến giải của
mình xem đã phù hợp với ý kiến của khách hàng chưa. Đều quan trọng là phải
luôn giữ được phong thái bình tĩnh, lịch sự, chuyên nghiệp để tạo điều kiện để đối
phương trình bày tự nhiên.
Để có thể nghe tích cực, luật sư cần tránh việc nghe không đầy đủ, nghe
một chiều, nghe những gì mình muốn nghe, nghe với định kiến, nghe mà không
đánh giá được tầm quan trọng của những thông tin nghe được. Tất cả những điều
đó, nếu mắc phải sẽ ảnh hưởng đến việc luật sư tìm hiểu tính đúng đắn và hướng
giải quyết cho vụ việc, có thể dẫn tới hướng đi sai lệch, ảnh hưởng đến quyền,
lượi ích hợp pháp của người khác.

1.4.2. Yêu cầu cơ bản đối với kỹ năng viết của luật sư.
a. Yêu cầu về hình thức
Xuất phát từ những trường hợp luật sư phải sử dụng kỹ năng viết hầu hết là
các văn bản hành chính, yêu cầu về hình thức đối với kỹ năng viết đảm bảo theo
nguyên tắc: “Ngắn gọn tối thiểu, đầy đủ, chặt chẽ, chính xác tối đa”. Đảm bảo
nguyên tắc này, hành văn của luật sư cần ngắn gọn, xúc tích, chặt chẽ, logic, rõ
ràng, mạch lạc, sáng sủa, đủ chuyển tải nội dung cần trình bày, tránh tình trạng
câu văn dài dòng, kể lể hoặc viết thiếu nội dung.
Đặc biệt, trong trường hợp viết tốc ký, Luật sư cần phải kết hợp với kỹ năng nghe
để nắm bắt vấn đề cốt lõi để ghi chép lại phục vụ cho quá trình tìm hiểu, giải
quyết vụ việc sau này.
b. Yêu cầu về nội dung
Điều kiện tiên quyết đối với các văn bản mà luật sư viết là phải viết đúng.
Đúng cả về chính tả, ngữ pháp, đúng về thuật ngữ pháp lý đến đúng đường lối,
chính sách của Đảng, đúng theo quy định của pháp luật. Đặc biệt, một luật sư có
kỹ năng viết tốt còn phải biết viết theo hướng có lợi cho khách hàng.
Trong trường hợp ghi tốc ký, các yêu cầu về nội dung giảm đi khá nhiều, luật sư
chỉ cần ghi lại vấn đề cốt yếu, nắm bắt được tình tiết là được.
c. Các yêu cầu khác.
Ngoài các yêu cầu về hình thức và nội dung, để được coi là kỹ năng viết
tốt, luật sư còn cần lưu ý đến việc xác định đối tượng người đọc. Văn bản đó là


viết cho ai? Như cầu và khả năng đọc của người đó như thế nào? Mục đích viết
cần đạt được là gì? Bởi giữa các đối tượng là khách hàng và Tòa án, cơ quan thi
hành án,.. năng lực đọc hiểu các vấn đề pháp lý có sự chênh lệch lớn. Chính vì
vậy, một văn bản đạt tiêu chuẩn ngoài việc hành văn mạch lạc, rõ ràng, đúng
chính tả, đầy đủ nội dung thì cần phù hợp với người đọc.
1.5. MỐI LIÊN HỆ GIỮA KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT VỚI CÁC KỸ NĂNG
KHÁC TRONG QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT VỤ VIỆC DÂN SỰ

Để trở thành một luật sư giỏi, không chỉ đơn giản là có một tấm bằng cử
nhận luật, trải qua 12 tháng đào tạo tại học viện tư pháp và 12 tháng thực tập luật
sư. Một luật sư giỏi phải có kiến thức giỏi, am hiểu thực tế, thành thạo, kết hợp
nhuần nhuyễn các kỹ năng với nhau trong việc giải quyết vụ việc dân sự để bảo
đảm quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng. Đó là sự tích hợp nhiều loại kiến
thức ngôn ngữ và kỹ năng: kiến thức ngôn ngữ và kỹ năng sử dụng chuẩn xác
tiếng Việt, đặc biệt là thuật ngữ pháp lý, kỹ năng tư duy logic, suy luận và kết nối
thông tin, tổng hợp, khái quát vấn đề, kỹ năng suy nghĩ đa chiều, bao quát vấn đề,
kỹ năng xử lý tình huống linh hoạt, nhạy bén, sáng tạo, kỹ năng tranh luận, phản
biện,...
Trong quá trình tiếp xúc khách hàng, để đưa ra hướng giải quyết tốt cho vụ
án và bảo vệ được quyền và lợi ích của khách hàng, điều quan trọng nhất là luật
sư cần hiểu rõ, chính xác vụ việc. Để làm được điều này, ngay từ khi gặp khách
hàng, luật sư phải phát huy kỹ năng nghe của mình. Qua việc lắng nghe, luật sư
nắm được những thông tin cần thiết. Lời thuật lại của khách hàng rất quan trọng
trong việc đưa ra hướng giải quyết cho vụ việc. Đối với những thông tin chưa rõ
ràng hoặc cần làm rõ, luật sư phải sử dụng kỹ năng hỏi để hỏi lại khách hàng
nhằm làm rõ nguồn thông tin, có cái nhìn đúng về tình hình vụ việc, từ đó mới có
thể định hình cách giải quyết một cách chính xác. Sau đó, để tiến hành làm hồ sơ
vụ việc, luật sư sử dụng các kỹ năng thu thập chứng cứ nhằm tăng tính thuyết
phục cho luận điểm của mình. Các thông tin thu thập được sau khi tiếp xúc với
khách hàng, cần được sắp xếp theo một trình tự hợp lý, tạo thành một bản luận cứ,
để có thể căn cứ vào đó bảo vệ lợi ích cho khách hàng. Quá trình là lúc kỹ năng tư
duy áp dụng mạnh nhất. Ngoài ra, luật sư còn phải sử dụng khả năng ngôn ngữ,


chữa nghĩa, trình bày nội dung pháp lý nhất định, nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của khách hàng khi luật sư cung cấp các dịch vụ pháp lý.
Không chỉ trong quá trình tiếp xúc khách hàng, các kỹ năng của luật sư còn
phải được kết hợp nhuần nhuyễn tại phiên tòa. Với mục đích là bảo vệ quyền, lợi

ích của khách hàng, luật sư tham gia phiên tòa cần phải có óc quan sát, có kỹ năng
hỏi và lắng nghe câu trả lời, có kỹ năng tư duy logic, phân tích câu trả lời để dành
được lợi thế trên “mặt trận ngôn ngữ”. Việc kết hợp các kỹ năng với kiến thức là
điều vô cùng quan trọng. Nếu ở trong giải đoạn tiếp xúc khách hàng và hoàn thiện
hồ sơ, việc kết hợp các kỹ năng tạo điều kiện để tìm hiểu vụ việc, xác định hướng
giải quyết cho vụ việc để tư vấn cho khách hàng thì trong giai đoạn tranh tụng,
việc kết hợp các kỹ năng cho luật sư cơ hội trình bày quan điểm, luận cứ bảo vệ
thân chủ của mình, thậm chí lật ngược vấn đề từ lời khai của đối phương, giành
lại được lợi thế.
Có thể nói, trong bất kì giai đoạn nào trong qua trình giải quyết vụ việc, sự
kết hợp giữa các kỹ năng với nhau và với kiến thức là vô cùng quan trọng. Các kỹ
năng tuy khác biệt về cách thức áp dụng, vận hành nhưng lại mang tính bổ trợ,
tương hỗ lẫn nhau với mục đích chung nhất là tìm hiểu vụ việc và đưa cách giải
quyết, bảo vệ quyền, lợi ích của khách hàng.

CHƯƠNG 2
THỰC TIỄN ÁP DỤNG KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT CỦA LUẬT SƯ
TRONG GIẢI QUYẾT VỤ VIỆC DÂN SỰ


2.1. TỔNG QUAN MỘT SỐ THÀNH TỰU VÀ BẤT CẬP TRONG THỰC
TIỄN VẬN DỤNG KỸ NĂNG NGHE VÀ VIỆC CỦA LUẬT SƯ TRONG
GIẢI QUYẾT VỤ VIỆC DÂN SỰ
2.1.1. Thành tựu
Sau 10 năm thi hành Luật luật sư 2006 và 5 năm từ ngày Luật luật sư 2006,
sửa đổi bổ sung 2012 có hiệu lực, số lượng luật sư trong nước đã không ngừng gia
tăng. Công tác bồi dưỡng, đào tạo luật sư ngày càng được hoàn thiện đảm bảo cho
đội ngũ luật sư có chất lượng cao về chuyên môn nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị
vững vàng, trong sáng về đạo đức nghề nghiệp, không còn tồn tại nhiều yếu kém
trong việc vận dụng các kỹ năng của một luật sư trên thực tế để giải quyết các vụ

việc dân sự, từ đó bảo vệ được tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng
đồng thời đáp ứng được yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế.
Theo số liệu từ báo cáo tổng kết công tác tư pháp năm 2016 và phương
hướng, nhiệm vụ, công tác giải pháp năm 2017 của Bộ Tư pháp: Bộ Tư pháp đã
cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư cho 1.250 trường hợp (tăng 25% so với năm
2015), thu hồi 38 trường hợp; cấp và gia hạn Giấy phép hành nghề tại Việt Nam
cho 49 trường hợp luật sư nước ngoài. Cả nước hiện có tổng số 11.527 luật sư
(tăng 16,25% so với năm 2015) và 3.711 tổ chức hành nghề luật sư (tăng 191 tổ
chức so với năm 2015). Các luật sư đã tham gia 257.403 việc (tăng 21,9% so với
năm 2015), nộp thuế gần 168 tỷ đồng.
Từ số liệu trên có thể thấy chiến lược phát triển nghề luật sư đến năm 2020
của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 05/07/2011 đã và đang từng bước được
thực hiện. Theo những gì chiến lược đề ra cùng với thực tiễn thi hành những năm
vừa qua, đội ngũ luật sư đang ngày càng được đào tạo một cách bài bản, chuyên
nghiệp. Bên cạnh việc nâng cao kiến thức chuyên môn, những kỹ năng thiết yếu
cũng được xây dựng đảm bảo cho việc áp dụng pháp luật nhuần nhuyễn trên thực
tế, hạn chế sai phạm. Số lượng luật sư gia tăng, số việc tham gia cũng gia tăng đã
phần nào cho thấy được vị thế của luật sư trong xã hội hiện nay đồng thời khẳng
định trình độ của đội ngũ luật sư Việt Nam đang dần phát triển về chất.
Thời gian qua, Liên đoàn luật sư Việt Nam đã tổ chức bồi dưỡng thường
xuyên về kiến thức pháp luật, kỹ năng hành nghề và tổng kết, trao đổi kinh
nghiệm hành nghề luật sư trong cả nước. Cùng với đó Liên đoàn cũng đã thực


hiện tương đối tốt công tác giám sát, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật, tuân theo
Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư, Điều lệ Đoàn luật sư của luật sư,
tổ chức hành nghề luật sư; kịp thời nhắc nhở, uốn nắn và có biện pháp xử lý
nghiêm minh các trường hợp luật sư vi phạm. Các Đoàn luật sư tích cực tham gia
đóng góp ý kiến xây dựng pháp luật, tham gia tuyên truyền, phổ biến, giáo dục
pháp luật cho nhân dân, trợ giúp pháp lý, tư vấn miễn phí, bào chữa miễn phí. Qua

những hoạt động thiết thực này, kỹ năng nghe và viết của luật sư cũng ngày càng
được trau dồi và phát triển đáp ứng được những yêu cầu trong tổng thể các kỹ
năng chung cần có từ đó nâng cao hiệu quả các dịch vụ pháp lý, bảo vệ được
những lợi ích chính đáng của khách hàng.
Như vậy, kỹ năng của luật sư nói chung và kỹ năng nghe, viết của luật sư
nói riêng mà nhóm nghiên cứu tìm hiểu tuy không trực tiếp được nhắc đến và quy
định trong các văn bản pháp luật nhưng luôn được Nhà nước, Chính Phủ, Bộ Tư
pháp, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, các tổ chức hành nghề Luật sư,... quan tâm
qua việc không ngừng đổi mới và nâng cao việc hướng dẫn, áp dụng thực hành
trong các chương trình đào tạo, các khóa bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ
đồng thời thể hiện qua những chiến lược quốc gia về cải cách tư pháp và phát
triển nghề luật sư tại Việt Nam. Từ đó nâng hiệu quả trong giải quyết các vụ việc
dân sự, giảm thiểu vi phạm, tranh chấp, lượng án dân sự phúc thẩm, giám đốc
thẩm, tái thẩm giảm, tạo dựng được lòng tin của nhân dân vào nền tư pháp đất
nước.
2.1.2. Bất cập
Thứ nhất, số lượng luật sư tuy tăng nhưng vẫn chiếm tỉ lệ nhỏ trên tổng
dân số (tỉ lệ 1/8500 vào năm 2016). Con số này chưa đủ để đáp ứng nhu cầu về
dịch vụ pháp lý ngày càng tăng của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Đồng thời một bộ
phận năng lực chuyên môn hạn chế, kỹ năng hành nghề còn thiếu và yếu. Trong
đó kỹ năng nghe viết chưa được vận dụng một cách triệt để, phù hợp dẫn đến sai
sót trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự, quyền lợi khách hàng chưa được
đảm bảo thậm chí xuất hiện sai phạm.
Thứ hai, một số Đoàn luật sư chưa quan tâm đúng mức đến công tác giáo
dục chính trị tư tưởng, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp,


các kỹ năng hành nghề luật sư mà cụ thể là kỹ năng nghe viết; công tác giám sát,
quản lý người tập sự hành nghề luật sư còn mang tính hình thức từ đó dẫn đến nảy
sinh nhiều tiêu cực trong quá trình thực hiện dịch vụ pháp lý.

Thứ ba, bất cập đến từ hệ thống pháp luật. Một số quy định về tiêu chuẩn,
điều kiện trở thành luật sư chưa chặt chẽ, rõ ràng và có phần còn dễ dãi, ví dụ như
quy định về việc miễn đào tạo nghề, miễn, giảm thời gian tập sự, chế độ tập sự
hành nghề. Những quy định pháp luật lỏng lẻo dẫn đến việc tích lũy k ỹ năng và
kinh nghiệm trước khi chính thức trở thành luật sư trở nên mờ nhạt và chỉ mang
tính hình thức. Các kỹ năng cần có của luật sư trong đó là kỹ năng nghe, viết
không được chú trọng như là một điều kiện để hoàn thành khóa học luật sư hay
cấp chứng chỉ hành nghề, từ đó kéo theo hệ quả là một người nhanh chóng trở
thành luật sư trong khi chưa đáp ứng được những tiêu chuẩn thực sự, k ỹ năng
thực sự và hệ quả lớn lao hơn là sai phạm, yếu kém trong quá trình giải quyết các
vụ việc dân sự sau này.
Thứ tư, nhiều luật sư tuy đã được đào tạo bài bản về kỹ năng hành nghề
trong đó có kỹ năng nghe viết nhưng ít có cơ hội cọ xát, thực hành nghề nghiệp
nên khi đối mặt với một vụ việc thực tế thì lúng túng, thiếu chuyên nghiệp. Bên
cạnh đó, nhiều luật sư chưa chủ động, tích cực trong việc tự học tập, cập nhật
kiến thức pháp luật để nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, nâng cao kỹ năng nghe
viết, chưa có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc, chưa tận tụy nhiệt tình
với khách hàng nên không thực sự lắng nghe khách hàng, chỉ nghe một cách thụ
động hời hợt; khi viết hợp đồng, bản luận cứ, tư vấn pháp luật,... không tận tâm,
không đáp ứng đúng yêu cầu của khách hàng do chỉ quan tâm tới thù lao công
việc, nhiều trường hợp vi phạm đạo đức nghề nghiệp nghiêm trọng.

2.2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT CỦA LUẬT SƯ
TRONG MỘT SỐ DỊCH VỤ PHÁP LÝ CỤ THỂ
2.2.1. Trong hoạt động tư vấn pháp luật


Theo số liệu thống kê năm 2015, số việc thực hiện của luật sự trong nước là
204142 việc trong đó số việc tham gia tố tụng là 22605, số việc tư vấn pháp luật
là 124503, số việc dịch vụ pháp lý và trợ giúp pháp lý là 24858.

Tư vấn pháp luật là lĩnh vực hành nghề quan trọng của luật sư, đặc biệt
trong điều kiện nhu cầu về tư vấn pháp luật trong xã hội ngày càng tăng. Các luật
sư đã mở rộng và phát triển tư vấn trong các lĩnh vực kinh doanh, đầu tư, thương
mại. Trong lĩnh vực pháp luật dân sự thì tư vấn về đất đai, hôn nhân gia đình đang
là mảng tư vấn phổ biến và sôi động nhất. Với điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế,
toàn cầu hoá, các luật sư hoạt động trong lĩnh vực tư vấn pháp luật đang phát huy
vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ các doanh nghiệp đàm phán, ký kết hợp
đồng, giải quyết các tranh chấp phát sinh đặc biệt trong các lĩnh vực mới mẻ như
đầu tư nước ngoài, sở hữu trí tuệ, quan hệ thương mại hàng hoá có yếu tố nước
ngoài…
Qua hoạt động tư vấn pháp luật, kỹ năng nghe viết của luật sư được áp
dụng nhiều, khéo léo và linh hoạt. Đây cũng là k ỹ năng thiết yếu buộc luật sư phải
có sự rèn luyện và trau dồi qua hoạt động tư vấn pháp luật. Trong công tác hành
nghề luật sư những năm vừa qua, về cơ bản đội ngũ luật sư Việt Nam đã thực hiện
được tuyên đối nhuần nhuyễn kỹ năng này từ đó đưa ra được những hướng giải
quyết hiệu quả đồng thời quyền lợi khách hàng được bảo đảm. Những mặt tích
cực được thể hiện cụ thể như sau:
Thứ nhất, vận dụng kỹ năng nghe, viết thấu hiểu tính cách khách hàng.
Khách hàng của luật sư rất đa dạng, họ có thể là người Việt Nam hoặc người nước
ngoài, họ có thể làm việc, công tác ở rất nhiều các ngành nghề, lĩnh vực với đủ
các trình độ chuyên môn, nhận thức khác nhau. Với mỗi đối tượng khách hàng lại
mang những đặc điểm tâm lý cũng như trình độ hiểu biết pháp luật, yêu cầu tư
vấn hoàn toàn khác nhau. Xuất phát từ điều đó, đội ngũ luật sư đã và đang áp
dụng kĩ năng nghe linh hoạt với từng đối tượng đặc thù từ đó là tiền đề cho việc
tư vấn và lập luận thuyết phục khách hàng.


Nói về những tích cực trong việc vận dụng kỹ năng nghe khi trao đổi để
thấu hiểu khách hàng thì cơ bản bất cứ một luật sư nào cũng đã từng được đào tạo
hướng dẫn kỹ năng nghe và biết cách vận dụng linh hoạt nó trong giải quyết vụ

việc. Điều này thể hiện ở việc luật sư chú ý nghe khách hàng nói, tỉnh táo phân
tích để nắm được bản chất của vấn đề, khéo léo gợi mở đặt câu hỏi, nói chuyện để
lấy được nhiều thông tin chính xác nhất. Trong nhiều trường hợp khi khách hàng
luôn cho mình đúng, đại bộ phận đội ngũ Luật sư đã kiên nhẫn lắng nghe để hiểu
khách hàng, thuyết phục khách hàng, hướng dẫn họ trình bày vấn đề một cách
trung thực.
Có rất nhiều trường hợp khách hàng sẽ muốn luật sư tư vấn biến cái sai của
mình thành đúng để hưởng lợi thì đa phần luật sư đã thực hiện đúng đạo đức nghề
nghiệp của mình, không giúp khách hàng thực hiện những hành vi trái pháp luật.
Luật sư qua việc tập trung lắng nghe, giữ liên hệ với người nói bằng ánh mắt,
nghe đầy đủ đã thấu hiểu được tâm tư nguyện vọng yêu cầu của khách hàng từ đó
giúp họ giải toả tâm lý và thấy được rằng pháp luật chỉ bảo vệ những quyền và lợi
ích hợp pháp, chính đáng của mọi người.
Thứ hai, vận dụng kỹ năng nghe, viết xây dựng hình ảnh luật sư không chỉ
giỏi về chuyên môn, kiến thức pháp luật mà còn phải uy tín, trung thực và kiên
nhẫn. Chuyên môn, uy tín và trung thực được thể hiện rõ nét khi luật sư vận dụng
kỹ năng viết vào việc hoàn thiện bài tư vấn pháp luật khi tư vấn qua kênh online
dưới hình thức thư từ, mail điện tử,... Còn sự kiên nhẫn được khẳng định trong
vận dụng kĩ năng nghe, theo đó luật sư không vội vàng sốt ruột thúc giục khách
hàng trình bày thông tin liên quan tới vụ việc mà từ từ nghe, tóm tắt và thấu hiểu.
Thứ ba, vận dụng kỹ năng nghe, viết tóm tắt vụ việc. Qua việc nghe và ghi
nhận thông tin kết hợp ghi chép, ghi nhớ, luật sư sàng lọc những thông tin hữu
ích. Nghe để đối chiếu lời trình bày của khách hàng với các tài liệu họ cung cấp.
Sau đó, luật sư đánh giá, phân tích chứng cứ để xác định cần bổ sung thêm những
tài liệu gì.
Bên cạnh những tích cực và những hiệu quả mang lại khi vận dụng linh
hoạt kỹ năng nghe viết trong tư vấn pháp luật thì vẫn tồn tại nhiều hạn chế trong


trường hợp luật sư nghe không kiểm soát được cảm xúc bản thân, nghe một chiều,

không nắm bắt được chính xác thông tin khách hàng cung cấp dẫn đến nghe sót,
nghe hiểu sai, kết quả của việc tư vấn không hiệu quả.
2.2.2. Trong đàm phán, soạn thảo, ký kết hợp đồng
Đàm phán, soạn thảo ký kết hợp đồng yêu cầu rất nhiều kỹ năng cùng
những hiểu biết chuyên sâu của các quy định pháp luật có liên quan. Kỹ năng
nghe, viết của luật sư trong tư vấn đàm phán soạn thảo hợp đồng đã và đang được
vận dụng triệt để và có hiệu quả.
Trong đàm phán hợp đồng, kỹ năng viết được áp dụng nhiều khi luật sư
chuẩn bị bản dự thảo hợp đồng chuẩn bị đàm phán và viết một dự thảo hợp đồng
mới, chốt lại những vấn đề đã đồng ý, đưa ra những đề xuất mới về những vấn đề
chưa thống nhất sau khi kết thúc đàm phán. Đàm phán là quá trình để hai bên đối
tác trình bày quan điểm của mình, để hiểu nhau hơn, từ đó có thể chấp nhận
những điều kiện hợp lý hơn. Thực tế các luật sư đều bước vào vòng đàm phán với
một tâm lý thỏa mái, thiện chí và ôn hòa, tôn trọng đối tác, kỹ năng nghe được
vận dụng triệt để và nhuần nhuyễn từ đó có thể điều chỉnh kịp thời, hợp lý cách cư
xử của mình cũng như để nhận định kịp thời những sơ hở của đối phương.
Trong soạn thảo hợp đồng, kỹ năng viết được áp dụng qua việc Luật sư
giúp hai bên, đặc biệt là thân chủ mình, soạn thảo ngôn ngữ hợp đồng diễn tả
đúng chính xác nội dung đã được thống nhất, không để xảy ra những sơ hở hay rủi
ro do ngôn từ hợp đồng thiếu chặt chẽ. Nhìn chung, các yếu tố về mặt hình thức
và mặt nội dung của hợp đồng theo quy định của pháp luật đã được thực hiện
đúng và nghiêm túc.
Tuy nhiên do sự lơ là, chủ quan của một bộ phận luật sư trong soạn thảo
hợp đồng mà nhiều hợp đồng đã bị vô hiệu do những nguyên nhân liên quan tới
thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy phép đầu tư hay việc
ký kết hợp đồng thông qua người đại diện mà không có giấy ủy quyền hợp lệ hay
sai sót về năng lực chủ thể của khách hàng trong giao kết hợp đồng. Ví dụ với
trường hợp là đối tác nước ngoài không có trụ sở tại Việt Nam, Luật sư đã bỏ qua

việc yêu cầu đối tác cung cấp bản sao công chứng của các giấy phép thành lập
công ty ở nước ngoài dẫn đến hợp đồng vô hiệu.
Trên thực tế trong quá trình soạn thảo hợp đồng luật sư hay mắc sai sót
nhiều nhất về kỹ thuật soạn thảo hợp đồng hay có thể nói kỹ năng viết của nhiều
luật sư còn yếu kém, nhiều hợp đồng bị mắc lỗi kỹ thuật soạn, có thể là cố ý cũng
có thể là vô ý, tùy từng hoàn cảnh. Các lỗi kỹ thuật phổ biến là:
- Ngôn ngữ sử dụng không rõ ràng, trong sáng và nhất quán, sử dụng những câu
không rõ nghĩa hoặc gây ra nhiều cách hiểu khác nhau.
- Sử dụng sai thuật ngữ
- Các nội dung, điều khoản trong hợp đồng mẫu thuẫn nhau: Vấn đề này rất dễ
xảy ra với các hợp đồng lớn, đồ sộ.
- Không tương thích hóa nội dung của hợp đồng chuẩn với luật áp dụng: Các bên
thường sử dụng mẫu hợp đồng chuẩn quốc tế trong các giao dịch lớn, hợp đồng
thuê tài chính,…tuy nhiên nhiều khi các bên cho rằng hợp đồng mẫu đã quá chuẩn
mực không cần thay đổi gì thêm mà quên đi một kỹ thuật quan trọng đó là chuyển
hóa nó thành một hợp đồng có hiệu lực và tương thích với luật áp dụng.
- Hợp đồng là văn kiện ghi nhận và xác lập những cam kết, thỏa thuận, quyền lợi,
nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên, đồng thời nó cũng là một văn bản nêu lên
những phương án giải quyết những tình huống trong tương lai. Do vậy đòi hỏi các
bên phải có khả năng dự đoán những sự kiện có thể x ảy ra để xử lý. Nhưng nhiều
hợp đồng không đảm bảo được chức năng này.
- Hợp đồng quá sơ sài, không có giá trị trong việc giải quyết các vướng mắc, tranh
chấp.
2.2.3. Trong hoạt động tố tụng dân sự
Khi tham gia tố tụng, luật sư vận dụng kỹ năng nghe, viết trong giai đoạn
tiếp xúc với khách hàng và khi tham gia tranh tụng tại phiên tòa. Việc nghe kết
hợp tri giác với tư duy, kinh nghiệm, hành vi để thu nhận, phân tích và đánh giá
thông tin, đánh giá tính chính xác, tính đầy đủ của thông tin, xác định thông tin
nào là quan trọng, thông tin nào là hỗ trợ đã giúp nhiều luật sư hiểu đúng và đầy

đủ về đối tượng tranh chấp, hiểu bản chất pháp lý của sự việc, hiểu mong muốn và
yêu cầu của khách hàng từ đó đề ra phương hướng để giải quyết vấn đề một cách
có hiệu quả nhất. Kỹ năng viết được thể hiện khi luật sư viết một bản luận cứ để
trình bày tại tòa bảo vệ quyền lợi khách hàng. Một bản luận cứ chất lượng, có bố
cục chặt chẽ, được viết ngắn gọn, rõ ràng, súc tích cùng các quan điểm đề xuất rõ
ràng sẽ thuyết phục được Hội đồng xét xử, bảo vệ quyền lợi khách hàng không
trái đạo đức, trái lợi ích nhà nước, công cộng.
Trên thực tế, có nhiều trường hợp tại phiên tòa luật sư không lắng nghe kỹ
lưỡng câu hỏi của Thẩm phán, lời trình bày của luật sư bên kia, của đương sự dẫn
đến việc đặt câu hỏi hay quan điểm tranh luận mâu thuẫn nhau, quá trình tố tụng
tại tòa trở nên thiếu nhất quán khiến tâm lý thân chủ hoang mang mất niềm tin
vào luật sư và việc đòi quyền lợi hợp pháp của khách hàng trở nên khó khăn.
Cùng với đó nhiều trường hợp luật sư chủ quan không ghi chép nội dung diễn
biến phiên tòa dẫn đến không nắm bắt được chính xác vấn đề mấu chốt mà Hội
đồng xét xử quan tâm dẫn đến quá trình hỏi và tranh luận không thực sự hiệu quả,
không bám sát diễn biến phiên tòa, không kịp phản ứng nhanh nhạy với những
tình huống phát sinh.
KẾT LUẬN: Như vậy, thực tiễn áp dụng kỹ năng nghe viết trong giải quyết vụ
việc dân sự còn tồn tại nhiều bất cập. Việc nghe không đầy đủ, nghe một chiều,
chỉ nghe dữ liệu, nghe với định kiến hay nghe mà không tính đến tầm quan trọng
của những thông tin nghe được; viết mà không đảm bảo đư ợc về nội dung pháp lý
(đúng ngữ pháp, chính tả, sử dụng đúng thuật ngữ pháp lý; viết đúng pháp luật,
đường lối chính sách của Đảng nhà nước; theo hướng có lợi cho khách hàng),
không đảm bảo được hình thức trình bày (ngắn gọn, chặt chẽ, rõ ràng, logic mạch
lạc và đủ truyền tải nội dung cần trình bày) đã làm cho tổng thể kỹ năng hành
nghề của một luật sư không được thực hiện một cách có hiệu quả, quyền lợi ích
hợp pháp của khách hàng không được đảm bảo, dẫn đến nhiều sai sót trong quá
trình luật sư thực hiện dịch vụ pháp lý thậm chí nhiều trường hợp vi phạm đạo
đức nghề nghiệp và ứng xử nghiêm trọng. Từ đó mà ảnh hưởng không tốt tới

chiến lược chung về hành nghề luật sư, công cuộc cải cách tư pháp, giảm sút vị
thế của luật sư trong xã hội, nhân dân mất niềm tin vào nền tư pháp nước nhà.


CHƯƠNG 3
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỂ NÂNG CAO KỸ NĂNG NGHE VÀ VIẾT
CỦA LUẬT SƯ


Trong giai đoạn nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, tự do thương
mại ngày càng nhiều và phức tạp dẫn đến số lượng các vụ tranh chấp có tính chất
dân sự cũng gia tăng nhanh chóng. Chính vì thế nhu cầu của các chủ thể trong
tranh chấp cần đến sự giúp đỡ của Luật sư để đòi lại quyền lợi là rất lớn. Cũng vì
tính chất của các vụ việc dân sự là phức tạp và phải giải quyết trong một thời gian
rất dài nên hầu hết các vụ tranh chấp, dù có đưa ra tòa hay không thì hầu như các
chủ thể cũng nhờ đến Luật sư cho nên việc nâng cao kỹ năng của Luật sư góp
phần mang lại lợi ích cho cả hai phía đương sự - Luật sư. Trong đó đương sự thì
có thể đòi lại được tối đa quyền và lợi ích hợp pháp, còn Luật sư thì nâng cao
được danh tiếng, mang lại nhiều cơ hội làm việc.
Tuy nhiên không phải chỉ trong tố tụng người ta mới cần đến Luật sư, mà
Luật sư còn có vai trò trong các thương vụ, đàm phán, ký kết hợp đồng kinh
doanh, giải quyết nợ xấu, tư vấn pháp luật …
Luật sư giỏi là người mà ngoài việc hiểu biết kiến thức rộng rãi và học
những kỹ năng được huấn luyện tại các khóa đào tạo thì còn cần tự rèn luyện, tích
lũy kinh nghiệm đồng thời vận dụng sự thông minh, sắc sảo, nhạy bén của mình
trong công việc. Trong đó, kỹ năng nghe là tiền đề để phát triển kỹ năng viết, kỹ
năng nói. Luật sư cần xác định được mình cần nghe cái gì? Nghe để làm gì? Và
nghe như thế nào? Với kỹ năng viết cũng cần xác định những vấn đề tương tự.
3.1. TRONG HOẠT ĐỘNG TƯ VẤN PHÁP LUẬT
Người ta thường hình dung luật sư là một nhà hùng biện mà hiếm khi nghĩ

luật sư cũng là một người soạn thảo giỏi. Thế nhưng, kỹ năng soạn thảo văn bản
lại là một trong những kỹ năng căn bản nhất mà bất kỳ luật sư nào cũng phải nắm
vững trong suốt cuộc đời hành nghề của mình.
Thực tế, một luật sư không chỉ biết tranh tụng mà còn phải biết giao dịch
bằng văn bản với một ngôn ngữ lịch sự, trang trọng. Luật sư phải biết đưa ra các ý
kiến pháp lý bằng văn bản một cách rành mạch, chính xác nhằm đưa những thông
tin thiết thực cho khách hàng. Ý kiến pháp lý đưa ra phải đủ rõ ràng, nhằm tránh
việc khách hàng hiểu lầm ý của luật sư dẫn đến những thiệt hại đáng tiếc mà
nhiều khi luật sư phải chịu trách nhiệm nghề nghiệp. Có không ít những vụ kiện
tụng đã có thể tránh được nhờ vào một văn bản tư vấn cẩn thận. Hoặc trong quá
trình tìm kiếm giải pháp tư vấn, có những vấn đề luật pháp chưa rõ ràng hoặc