sinh 12 moi (3 cot)

Lớp dạy:12A Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Lớp dạy:12B Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:
Phần 5
Chơng I
cơ chế của hiện tợng di truyền và biến dị
Bài 1: gen, mã di truyền và sự tự nhân đôi của ADN
I/ Mục tiêu:
1. Về kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Nêu đợc khái niệm, cấu trúc chung của gen.
- Nêu đợc khái niệm, các đặc điểm chung về mã di truyền. Giải thích đợc tại sao
mã di truyền phải là mã bộ ba.
- Từ mô hình tự nhân đôi của ADN, mô tả đợc các bớc của quá trình tự nhân đôi
ADN làm cơ sở cho sự tự nhân đôi nhiễm sắc thể.
- Nêu đợc điểm khác nhau giữa sao chép ở sinh vật nhân sơ và nhân chuẩn.
- Tăng cờng khả năng suy luận, nhận thức thông qua kiến thức về cách tổng hợp
mạch mới dựa theo 2 mạch khuôn khác nhau.
2. Về kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích hình ảnh, kỹ năng so sánh và tổng hợp.
3. Về thái độ:
- Biết đợc sự đa dạng của gen chính là đa dạng di truyền của sinh giới. Do đó bảo
vệ nguồn gen, đặc biệt là nguồn gen quý bằng cách bảo vệ, nuôi dỡng, chăm sóc động
vật quý hiếm.
II/ chuẩn bị:
1. GV:
- Tranh phóng to hình 1.1, 1.2 và bảng 1 SGK, phim( ảnh động) về sự tự nhân đôi
của ADN.
2. HS:
- Tấm bản trong( hoặc giấy rôki), bút phớt.
- Xem trớc bài mới.
III/ TTBH:

1. Kiểm tra:
GV có thể kiểm tra kiến thức về khái niệm gen, cơ chế nhân đôi AND ở lớp 9
qua một số câu hỏi tái hiện.
2. Bài mới:
ADN là vật chất di truyền có chức năng lu giữ, bảo quản và truyền đạt thông tin
di truyền. Vậy ADN đợc sao chép và truyền đạt thông tin di truyền qua các thế hệ tế
bào nh thế nào?
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu khái
HS tìm hiểu khái niệm
I/ Gen:
1. Khái niệm: Gen l mt on
1
niệm gen và cấu trúc
chung của gen
1. Yêu cầu học sinh đọc
mục I kết hợp quan sát
hình 1.1 SGK và cho biết:
gen là gì? Gen ở sinh vật
nhân sơ và sinh vật nhân
thực giống và khác nhau
ở điểm nào?
2. Gọi 1- 2 học sinh bất kì
trả lời và yêu cầu một số
học sinh khác nhận xét,
bổ sung.
3. GV chỉnh sửa và kết
luận để học sinh ghi bài.
Hoạt động 2: Giải thích

về bằng chứng về mã bộ 3
và đặc điểm của mã di
truyền.
1. Yêu cầu học sinh đọc
SGK mục II và hoàn
thành những yêu cầu sau:
- Nêu khái niệm về mã di
truyền.
- Chứng minh mã di
truyền là mã bộ ba.
- Nêu đặc điểm chung
của mã di truyền
2. Với mỗi nội dung, gọi
1 học sinh bất kỳ trả lời,
cả lớp theo dõi, nhận xét,
bổ sung, cuối cùng GV
giải thích các đặc điểm
chung của mã di truyền
dựa vào bảng 1.1 và kết
luận nh SGV.
Hoạt động 3: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu và mô
tả lại quá trình nhân đôi
ADN.
1. Giới thiệu đoạn phim
gen và cấu trúc chung của
gen
- Đọc mục I và quan sát
hình 1.1.
- Trả lời/nhận xét, bổ

sung.
- Ghi bài
HS tìm hiểu về mã di
truyền
- Đọc SGK
- Trình tự sắp xếp các Nu
trong gen quy định trình
tự sắp xếp các axit amin
trong prôtêin.
- Trả lời câu hỏi và nhận
xét, bổ sung phần trả lời
của bạn.
- Ghi bài.
HS tìm hiểu và mô tả lại
quá trình nhân đôi ADN.
- Theo dõi GV giới thiệu
ca phõn t AND mang thụng tin
mó hoỏ 1 chui pụlipeptit hay 1
phõn t A RN
2.Cấu trúc chung của gen:
Gen ở sinh vật nhân sơ và nhân
thực đều có cấu trúc gồm 3 vùng :
- Vựng iu ho u gen : mang
tớn hiu khi ng.
- Vựng mó hoỏ : mang thụng tin
mó hoỏ a.a.
- Vựng kt thỳc :nm cui gen
mang tớn hiu kt thỳc phiờn mó.
Tuy nhiên ở sinh vật nhân sơ có
vùng mã hoá liên tục còn ở sinh

vật nhân thực có vùng mã hoá
không liên tục.
II/ Mã di truyền.
* Khái niệm: Mó di truyn l trỡnh
t cỏc nuclờụtit trong gen quy
nh trỡnh t cỏc a.a trong phõn t
prụtờin.
* Bằng chứng về mã bộ ba.
* Đặc điểm chung của mã DT:
- Mó di truyn l mó b ba : ngha
l c 3 nu ng k tip nhau mó
hoỏ cho 1 a.a hoc lm nhim v
kt thỳc chui pụlipeptit.
- Mó di truyn c c theo 1
chiu 5 3.
- Mó di truyn c c liờn tc
theo tng cm 3 nu, cỏc b ba
khụng gi lờn nhau.
-Mó di truyn l c hiu , khụng
1 b ba no mó hoỏ ng thi 2
hoc 1 s a.a khỏc nhau.
- Mó di truyn cú tớnh thoỏi hoỏ :
mi a.a c mó hoỏ bi 1 s b
ba khỏc nhau.
- Mó di truyn cú tớnh ph bin :
cỏc loi sinh vt u c mó hoỏ
theo 1 nguyờn tc chung ( t cỏc
mó ging nhau ).
III/ Quá trình nhân đôi ADN
(tái bản ADN)

* Thi im : Trong nhõn t bo,
ti cỏc NST, kỡ trung gian gia
2
về quá trình nhân đôi
ADN.
2. Yêu cầu học sinh quan
sát phim, hình 1.2 SGK
kết hợp đọc SGK mục III
để mô tả lại quá trình
nhân đôi ADN.
3. Gọi một HS bất kì mô
tả, sau đó gọi 1 vài học
sinh khác nhận xét, bổ
sung.
4. GV hoàn thiện, bổ
sung và vấn đáp học sinh
để làm rõ thêm về nguyên
tắc bổ sung, bán bảo toàn
và cơ chế nửa gián đoạn.
- Quan sát phim, hình và
đọc SGK mục III.
- Mô tả/ nhận xét/ bổ
sung
- Theo dõi GV nhận xét,
trả lời câu hỏi và ghi bài.
2 ln phõn bo.
*Nguyờn tc: Nhõn ụi theo
NTBS v bỏn bo ton.
* Din bin : + Di TD ca (E)
ADN-polime raza v 1 s E khỏc,

ADN dui xon, 2 mch n tỏch
t u n cui.
+ C 2 mch u lm mch gc.
+ Mi nu trong mch gc liờn kt
vi 1 nu t do theo NTBS :
A
gc
= T
mụi trng
T
gc
= A
mụi trng
G
gc
= X
mụi trng
X
gc
= G
mụi trũng
* Kt qu : Từ 1 pt ADN m
1ln
t sao
2 ADN con
* í ngha : L c s cho NST t
nhõn ụi, giỳp b NST ca loi
gi tớnh c trng v n nh.
3. Củng cố:
GV có thể treo bảng phụ hoặc chiếu trên màn hình các câu hỏi trắc nghiệm, yêu

cầu cả lớp quan sát, gọi một học sinh bất kỳ chọn phơng án trả lời đúng sau đó hỏi cả
lớp về sự nhất trí hay không lần lợt các phơng án lựa chọn của học sinh đã trả lời. Từ đó
củng cố và đánh giá đợc sự tiếp thu bài của cả lớp cũng qua đó giúp HS tự đánh giá đợc
bản thân và đánh giá lẫn nhau( thực hiện đổi mới trong củng cố đánh giá).
Chọn phơng án trả lới đúng hoặc đúng nhất trong mỗi câu sau:
1) Gen là một đoạn ADN
A. mang thông tin cấu trúc của phân tử prôtêin.
B. mang thông tin mã hoá cho một sản phẩm xác định là chuỗi polipép tít hay
ARN.
C. mang thông tin di truyền.
D. chứa các bộ 3 mã hoá các axitamin.
2) Mỗi gen mã hoá prôtêin điển hình gồm vùng
A. điều hoà đầu gen, mã hoá, kết thúc.
B. điều hoà, mã hoá, kết thúc.
C. điều hoà, vận hành, kết thúc.
D. điều hoà, vận hành, mã hoá.
3) ở sinh vật nhân thực
A. các gen có vùng mã hoá liên tục.
B. các gen không có vùng mã hoá liên tục.
C. phần lớn các gen có vùng mã hoá không liên tục.
D. phần lớn các gen không có vùng mã hoá liên tục.
4) ở sinh vật nhân sơ
A. các gen có vùng mã hoá liên tục.
B. các gen không có vùng mã hoá liên tục.
C. phần lớn các gen có vùng mã hoá không liên tục.
3
D. phần lớn các gen không có vùng mã hoá liên tục.
5) Bản chất của mã di truyền là
A. một bộ ba mã hoá cho một axitamin.
B. 3 nuclêôtit liền kề cùng loại hay khác loại đều mã hoá cho một axitamin.

C. trình tự sắp xếp các nulêôtit trong gen quy định trình tự sắp xếp các axit
amin trong prôtêin.
D. các axitamin đựơc mã hoá trong gen.
6) Mã di truyền phản ánh tính đa dạng của sinh giới vì
A. có 61 bộ ba, có thể mã hoá cho 20 loại axit amin, sự sắp xếp theo một
trình tự nghiêm ngặt các bộ ba đã tạo ra bản mật mã TTDT đặc trng cho loài.
B. sự sắp xếp theo một trình tự nghiêm ngặt các bộ ba đã tạo ra bản mật mã
TTDT đặc trng cho loài
C. sự sắp xếp theo nhiều cách khác nhau của các bộ ba đã tạo nhiều bản mật
mã TTDT khác nhau.
D. với 4 loại nuclêôtit tạo 64 bộ mã, có thể mã hoá cho 20 loại axit amin.
7) Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc
A. bổ sung; bán bảo tồn.
B. trong phân tử ADN con có một mạch của mẹ và một mạch mới đợc tổng
hợp.
C. mạch mới đợc tổng hợp theo mạch khuôn của mẹ.
D. một mạch tổng hợp liên tục, một mạch tổng hợp gián đoạn.
8) Quá trình tự nhân đôi của ADN chỉ có một mạch đợc tổng hợp liên tục, mạch còn lại
tổng hợp gián đoạn vì
A. enzim xúc tác quá trình tự nhân đôi của ADN chỉ gắn vào đầu 3
,
của
pôlinuclêôtít ADN mẹ và mạch pôlinuclêôtit chứa ADN con kéo dài theo chiều 5
,
- 3
,
.
B. enzim xúc tác quá trình tự nhân đôi của ADN chỉ gắn vào đầu 3
,
của

pôlinuclêôtít ADN mẹ và mạch pôlinuclêôtit chứa ADN con kéo dài theo chiều 3
,
- 5
,
.
C. enzim xúc tác quá trình tự nhân đôi của ADN chỉ gắn vào đầu 5
,
của
pôlinuclêôtít ADN mẹ và mạch pôlinuclêôtit chứa ADN con kéo dài theo chiều 5
,
- 3
,
.
D. hai mạch của phân tử ADN ngợc chiều nhau và có khả năng tự nhân đôi
theo nguyên tắc bổ xung.
9) Quá trình tự nhân đôi của ADN, en zim ADN - pô limeraza có vai trò
A. tháo xoắn phân tử ADN, bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN lắp ráp
các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ xung với mỗi mạch khuôn của ADN.
B. bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN.
C. duỗi xoắn phân tử ADN, lắp ráp các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ
xung với mỗi mạch khuôn của ADN.
D. bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN, cung cấp năng lợng cho quá trình
tự nhân đôi.
10) Điểm mấu chốt trong quá trình tự nhân đôi của ADN làm cho 2 ADN con giống với
ADN mẹ là:
A. nguyên tắc bổ sung, bán bảo toàn.
B. ADN con đợc tổng hợp từ ADN mẹ.
4
C. Sự lắp ráp tuần tự các nuclêôtit.
D. một ba zơ bé bù với một ba zơ lớn.

Đáp án: 1B 2A 3C 4A 5C 6A 7A 8A 9A 10A.
4. HDVN:
Học bài và làm bài tập 3, 4 SGK.
********************************************************************
Lớp dạy:12A Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Lớp dạy:12B Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:
Bài 2: phiên mã và dịch mã
I/ Mục tiêu:
1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải:
- Nêu đợc những thành phần tham gia vào quá trình phiên mã và dịch mã.
- Trình bày đợc các diễn biến chính của quá trình phiên mã và dịch mã.
- Giải thích đợc sự khác nhau về nơi xảy ra phiên mã và dịch mã.
- Phân biệt đợc sự khác nhau cơ bản của phiên mã và dịch mã.
- Phân biệt đợc sự khác nhau cơ bản của phiên mã ở sinh vật nhân sơ và sinh vật
nhân thực.
- Giải thích đợc vì sao thông tin di truyền ở trong nhân tế bào nhng vẫn chỉ đạo
đợc sự tổng hợp prôtêin ở tế bào chất.
2. Kỹ năng & thái độ:
- Rèn luyện đợc khả năng quan sát hình, mô tả hiện tợng biểu hiện trên hình.
- Phát triển đợc kỹ năng so sánh, suy luận trên cơ sở hiểu biết về mã di truyền.
- Từ kiến thức: " Hoạt động của các cấu trúc vật chất trong tế bào là nhịp nhàng
và thống nhất, bố mẹ truyền cho con không phải là các tính trạng có sẵn mà là các
ADN- cơ sở vật chất của các tính trạng" từ đó có quan niệm đúng về tính vật chất của
hiện tợng di truyền.
II/ chuẩn bị:
1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to) quá trình phiên mã và dịch mã.
- Phiếu học tập.
- Máy chiếu projector( hoặc máy chiếu Overhead, bảng phụ), máy tính...

2. HS:
- Tấm bản trong( hoặc giấy rôki), bút phớt.
- Học bài cũ và xem trớc bài mới.
III/ TTBH :
1. Kiểm tra:
GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm của
bài trớc để kiểm tra.
2. Bài mới:
Tại sao thông tin di truyền trên ADN nằm trong nhân tế bào nhng vẫn chỉ đạo đ-
ợc sự tổng hợp prôtêin ở tế bào chất? Quá trình tổng hợp prôtêin diễn ra nh thế nào và
gồm những giai đoạn nào?
5
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu cơ chế
phiên mã.
1. Phát phiếu học tập 1
theo nhóm bàn.
2. Giới thiệu đoạn
phim( hoặc ảnh động) về
quá trình phiên mã.
3. Yêu cầu học sinh quan
sát phim, hình 2.1, kết hợp
độc lập đọc SGK mục I-2,
sau đó thảo luận nhóm và
hoàn thành nội dung phiếu
học tập 1 trong thời gian
7'.
4. Yêu cầu các nhóm trao
đổi phiếu kết quả để kiểm

tra chéo, GV đa kết quả
một phiếu bất kì để cả lớp
cùng quan sát sau đó gọi
bất kì một học sinh nhóm
khác nhận xét, phân tích.
5. Nhận xét, bổ sung, hoàn
thiện, và đa ra đáp án, tóm
tắt những ý chính để học
sinh hiểu và tự đánh giá
cho nhau.
6. Trên cơ sở nội dung đã
tóm tắt và đoạn phim, yêu
cầu một học sinh trình bày
lại diễn biến của quá trình
phiên mã
7. Hình thành khái niệm
phiên mã: Từ cơ chế và kết
quả của quá trình phiên
mã, yêu cầu học sinh cho
biết thế nào là phiên mã.
Hoạt động 2: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu diễn biến
của quá trình dịch mã.
1. Yêu cầu học sinh đọc
mục II-1 SGK và tóm tắt
giai đoạn hoạt hoá axit
amin bằng sơ đồ. Sau đó
giáo viên hớng dẫn để học
sinh hoàn thiện và ghi vở. (
HS tìm hiểu cơ chế phiên

mã.
- Nhận phiếu học tập 1.
- Theo dõi giáo viên giới
thiệu.
- Quan sát phim, hình 2.1,
độc lập đọc SGK, thảo luận
nhóm và ghi nội dung vào
tấm bản trong( hoặc giấy
rôki).
- Trao đổi phiếu kết quả
cho nhóm bạn.
- Quan sát phiếu giáo viên
treo trên bảng, cùng nhận
xét để hoàn thiện kiến
thức.
- Đánh giá kết quả cho
nhóm bạn.
- Ghi nội dung tóm tắt vào
vở hoặc hoàn thiện phiếu
học tập và về nhà tóm tắt
vào vở.
- Trình bày diễn biến cơ
chế phiên mã.
- Trình bày khái niệm
phiên mã .
HS tìm hiểu diễn biến của
quá trình dịch mã.
- Đọc mục II SGK.
- Tóm tắt giai đoạn hoạt
hoá aa bằng sơ đồ.

- Ghi bài theo sơ đồ giáo
viên đã chỉnh sửa.
I/ Phiên mã:
1. Cấu trúc và chức năng của
các loại ARN: ( nh kết quả
phiếu học tập ở đĩa CD t liệu).
2. Cơ chế phiên mã:
- Enzim tham gia: Enzim
pôlimeraza.
- Điểm khởi đầu trên ADN mà
enzim hoạt động: Điểm khởi
đầu đứng trớc gen đầu 3' của
mạch khuôn, đoạn ARN hoạt
động tơng ứng với một gen.
- Chiều của mạch khuôn tổng
hợp ARN: 3'-5'.
- Chiều tổng hợp của mARN:
5'-3'.
- Nguyên tắc bổ sung: Ag =
Um, Gg = Xm, Tg= Am.
3. Khái niệm phiên mã: SGK
II/ Dịch mã:
1. Hoạt hoá axit amin:
aa ATP, enzim aa h.hoá
aa h.hoá ATP, enzim aa-
tARN
6
có thể chiếu minh hoạ cho
học sinh xem đoạn phim
về quá trình hoạt hoá các

axit amin)
2. ĐVĐ chuyển ý: Các aa
sau khi đợc hoạt hoá và
gắn với tARN tơng ứng,
giai đoạn tiếp theo diễn ra
nh thế nào?
3. Phát phiếu học tập số 2
theo nhóm bàn.
4. Giới thiệu 3 đoạn phim (
ảnh động) về cơ chế dịch
mã.
5. Yêu cầu học sinh quan
sát phim kết hợp độc lập
đọc SGK mục II-2 trang
13, sau đó thảo luận nhóm
và hoàn thành nội dung
phiếu học tập 2 trong thời
gian 10 phút.
6. Yêu cầu các nhóm trao
đổi phiếu kết quả để kiểm
tra chéo và lấy một phiếu
bất kì để cả lớp cùng quan
sát sau đó gọi bất kì một
học sinh nhóm khác nhận
xét, phân tích.
7. Nhận xét, bổ sung, hoàn
thiện, đa ra đáp án, giải
thích và tóm tắt những ý
chính để học sinh hiểu và
tự đánh giá cho nhau.

Lu ý cho học sinh:
- Nhờ một loại enzim, aa
mở đầu đợc tách khỏi
chuỗi pôlipeptit vừa tổng
hợp.
- Trên mARN thờng có
nhiều ribôxôm tham gia
dịch mã gọi là pôlixôm.
8. Hãy giải thích sơ đồ cơ
chế phân tử của hiện tợng
di truyền:
ADN-> mARN-> prôtêin-
- Nhận phiếu học tập số 2.
- Theo dõi giáo viên giới
thiệu.
- Quan sát phim, độc lập
đọc SGK, thảo luận nhóm
và ghi nội dung vào tấm
bản trong( hoặc giấy rôki).
- Trao đổi phiếu kết quả
cho nhóm bạn.
- Quan sát phiếu giáo viên
treo trên bảng, cùng nhận
xét để hoàn thiện kiến
thức.
- Đánh giá kết quả cho
nhóm bạn.
- Ghi nội dung tóm tắt vào
vở hoặc hoàn thiện phiếu
học tập và về nhà tóm tắt

vào vở.

- ADN đợc truyền lại cho
đời sau thông qua cơ chế tự
sao.
- Trình bày đợc tính trạng
của cơ thể hình thành
thông qua cơ chế phiên mã
từ ADN sang mARN rồi
2. Tổng hợp chuỗi
pôlipeptit:
a) Thành phần tham gia:
mARN trởng thành, tARN,
một số loại enzim, ATP, các
axit amin tự do.
b) Diễn biến:
- Gồm 3 bớc: Mở đầu, kéo dài,
kết thúc.
( nh nội dung phiếu học tập 2
ở đĩa CD t liệu)
* Cơ chế phân tử của hiện t-
ợng di truyền: SGK
7
> tính trạng dịch mã từ mARN sang
prôtêin và từ prôtêin qui
định tính trạng.
3. Củng cố:
- Yêu cầu học sinh xác định thời gian, vị trí và thành phần tham gia phiên mã, dịch mã.
- GV có thể treo bảng phụ hoặc chiếu trên màn hình các câu hỏi trắc nghiệm, yêu cầu
cả lớp quan sát, gọi một học sinh bất kỳ chọn phơng án trả lời đúng, sau đó hỏi cả lớp

về sự nhất trí hay không lần lợt các phơng án lựa chọn của học sinh đã trả lời. Từ đó
củng cố và đánh giá đợc sự tiếp thu bài của cả lớp.
- Chọn phơng án trả lới đúng hoặc đúng nhất trong mỗi câu sau :
1) Quá trình phiên mã có ở
A. vi rút, vi khuẩn.
B. sinh vật nhân chuẩn, vi khuẩn.
C. vi rút, vi khuẩn, sinh vật nhân thực.
D. sinh vật nhân chuẩn, vi rút.
2) Loại ARN có chức năng truyền đạt thông tin di truyền là
A. ARN thông tin. B. ARN vận chuyển.
B. ARN ribôxôm. D. SiARN.
3) Giai on không có trong quá trình phiên mã ca sinh vt nhân s l :
A. enzim tách 2 mch ca gen.
B. tổng hp mch polinuclêôtit mi.
C. ct ni các exon.
D. các enzim thc hin vic sa sai.
4. Trong phiên mã, mạch ADN đợc dùng để làm khuôn là mạch
A. 3
,
- 5
,
.
B. 5
,
- 3
,
.
C. mẹ đợc tổng hợp liên tục.
D. mẹ đợc tổng hợp gián đoạn.
5. Các prôtêin đợc tổng hợp trong tế bào nhân chuẩn đều

A. bắt đầu từ một phức hợp aa- tARN.
B. kết thúc bằng axitfoocmin- Met.
C. kết thúc bằng Met.
D. bắt đầu bằng axitamin Met.
6. Thành phần nào sau đây không trực tiếp tham gia quá trình dịch mã?
A- mARN. B- ADN. C- tARN. D- Ribôxôm.
7. Trên mạch khuôn của một đoạn gen cấu trúc có trình tự các nuclêôtit nh sau:
-XGA GAA TTT XGA-, căn cứ vào bảng mã di truyền có trình tự các axit amin trong
chuỗi pôlipeptit tơng ứng đợc điều khiển tổng hợp từ đoạn gen đó là
A. - Ala- Leu- Lys- Ala-. B. - Leu- Ala- Lys- Ala-.
C. - Ala- Lys- Leu- Ala-. D. - Ala- Lys- Ala- Leu-.
Đáp án: 1.C 2.A 3C 4A 5D 6B 7A
4. HDVN :
1) Hãy kẻ bảng so sánh cơ chế phiên mã và dịch mã.
2) GV có thể ra thêm bài tập trong SBT phần tơng ứng với bài đã học.
3) Nhắc nhở chuẩn bị bài 3.
8
----------------------------------------------------------
Phiếu học tập số 1
1. Dựa vào kiến thức đã học ở lớp 10 kết hợp quan sát hình 2.1 và đọc mục I-1 SGK để
phân biệt các loại ARN về đặc điểm cấu trúc và chức năng.
Loại ARN
Điểm
phân biệt
mARN tARN rARN
Đặc điểm cấu trúc
Chức năng
2. Quan sát đoạn phim kết hợp đọc SGK mục I-2 và mô tả lại diễn biến của quá trình
phiên mã theo những gợi ý sau:
Enzim tham gia

Điểm khởi đầu trên ADN mà enzim
hoạt động
Chiều của mạch khuôn tổng hợp ARN
Chiều tổng hợp của mARN
Nguyên tắc bổ sung thể hiện nh thế
nào?
Hiện tợng xảy ra khi kết thúc phiên mã
Điểm khác biệt giữa phiên mã ở sinh vật
nhân sơ với sinh vật nhân thực
Phiếu học tập số 2

Hãy quan sát các đoạn phim( ảnh động) về cơ chế dịch mã kết hợp đọc sách giáo
khoa mục II và hoàn thành nội dung sau trong thời gian 10 phút:
1. Nêu những thành phần tham gia dịch mã.
2. Trình bày cơ chế dịch mã bằng cách tóm tắt nội dung vào bảng sau:
Các bớc Diễn Biến
Mở đầu
Kéo dài
Kết thúc
9
Lớp dạy:12A Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Lớp dạy:12B Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Bài 3 : điều hoà hoạt động gen
I/ Mục tiêu :
1. Kiến thức :
Sau khi học xong bài này học sinh phải :
- Trình bày đợc cơ chế điều hoà hoạt động của các gen qua opêrôn ở sinh vật
nhân sơ.
- Giải thích đợc vì sao trong tế bào lại chỉ tổng hợp prôtêin khi nó cần đến. Từ đó
nêu đợc ý nghĩa điều hoà hoạt động gen ở sinh vật.

- Nêu đợc sự khác nhau cơ bản về cơ chế điều hoà hoạt động gen giữa sinh vật
nhân sơ và nhân chuẩn.
2. Kỹ năng & thái độ :
- Tăng cờng khả năng quan sát hình và diễn tả hiện tợng diễn ra trên phim, mô
hình, hình vẽ.
- Rèn luyện khả năng suy luận về sự tối u trong hoạt động của thế giới sinh vật.
II/ chuẩn bị :
1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to) về sự điều hoà hoạt động các gen ở
Lac opêrôn.
- Phiếu học tập.
- Máy chiếu projector( hoặc máy chiếu Overheard, bảng phụ), máy tính...
2. HS:
- Tấm bản trong( hoặc giấy rôki), bút phớt.
- Học bài cũ và xem trớc bài mới.
III/ TTBH :
1. Kiểm tra:
GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm của bài
trớc để kiểm tra.
2. Bài mới:
Trong tế bào có rất nhiều gen, song ở mỗi thời điểm chỉ có một số gen hoạt động,
phần lớn các gen ở trạng thái bất hoạt. Tế bào chỉ tổng hợp prôtêin cần thiết vào những
lúc thích hợp. Vậy cơ chế nào giúp cơ thể thực hiện quá trình này?
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu khái
niệm, ý nghĩa và các cấp
độ điều hoà hoạt động
gen.
1. Yêu cầu học sinh độc

lập đọc SGK mục I sau
HS tìm hiểu khái niệm,
ý nghĩa và các cấp độ
điều hoà hoạt động gen.
- Độc lập đọc SGK.
- Thảo luận nhóm.
I/ Khái quát về điều hoà
hoạt động gen.
1. Khái niệm về điều hoà hoạt
động của gen và ý nghĩa (SGK
phần in nghiêng)
10
đó thảo luận nhóm( bàn)
và trả lời tóm tắt các câu
hỏi sau vào tấm bản trong
( hoặc bảng phụ) trong
thời gian 5 phút:
- Thế nào là điều hoà hoạt
động của gen?
- Sự điều hoà hoạt động
của gen có ý nghĩa nh thế
nào đối với hoạt động
sống của tế bào?
- Điều hoà hoạt động của
gen ở tế bào nhân sơ khác
tế bào nhân thực nh thế
nào?
2. Yêu cầu 1 nhóm treo
( hoặc chiếu) kết quả lên
bảng, các nhóm khác trao

đổi để kiểm tra chéo kết
qua cho nhau.
3. Gọi 1 vài học sinh
nhận xét từng nội dung
của nhóm bạn trên bảng.
4. Cho lớp cùng trao đổi
để thống nhất nội dung
trả lời từng câu và nhận
xét kết quả của nhóm bạn
mà mình đợc giao kiểm
tra.
5. Nhận xét đánh giá kết
quả hoạt động của học
sinh và chỉnh sửa, hoàn
thiện để học sinh ghi bài.
- Ghi tóm tắt câu trả lời.
- 1 nhóm treo kết quả.
- Các nhóm còn lại trao
đổi phiếu kết quả để
kiểm tra chéo cho nhau.
- Nhận xét.
- Tranh luận, trao đổi và
thống nhất nội dung.
- Đánh giá kết quả làm
việc của nhóm bạn
- Ghi bài.
2. Các cấp độ điều hoà hoạt
động gen:
- ở sinh vật nhân sơ, điều hoà
hoạt động gen gen chủ yếu đợc

tiến hành ở cấp độ phiên mã.
- ở sinh vật nhân thực, sự điều
hoà phức tạp hơn ở nhiều cấp độ
từ mức ADN (trớc phiên mã), đến
mức phiên mã, dịch mã và sau
dịch mã.
Hoạt động 2: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu điều
hoà hoạt động của gen ở
sinh vật nhân sơ
1. Phát phiếu học tập theo
nhóm bàn.
2. Giới thiệu sơ đồ mô
hình điều hoà của Lac
opêrôn và giới thiệu đoạn
phim về hoạt động của
các gen trong Lac opêrôn
khi môi trờng có lactôzơ
và không có lactôzơ.
3. Yêu cầu học sinh quan
HS tìm hiểu điều hoà
hoạt động của gen ở
sinh vật nhân sơ
- Nhận phiếu học tập.
- Theo dõi phần GV giới
thiệu.
II/ Điều hoà hoạt động
của gen ở sinh vật nhân
sơ.
1. Gen có thể hoạt động đợc khi

mỗi gen hoặc ít nhất một nhóm
gen(opêron) phải có vùng điều
hoà, tại đó các enzim pôliraza và
prôtêin điều hoà bám vào để tổng
hợp hoặc ức chế tổng hợp
mARN.
2. Mô hình điều hoà opêrôn: SGK
3. Sự điều hoà hoạt động các gen
của ôpêrôn Lac:
- Khi môi trờng không có
11
sát hình, phim kết hợp
độc lập đọc SGK mục II
và thảo luận nhóm để
hoàn thành nội dung
phiếu học tập trong thời
gian 15 phút.
4. Yêu cầu 1 nhóm treo
( hoặc chiếu) kết quả lên
bảng, các nhóm khác trao
đổi để kiểm tra chéo kết
qua cho nhau.
5. Gọi 1 vài học sinh
nhận xét từng nội dung
của nhóm bạn trên bảng.
6. Cho lớp cùng trao đổi
để thống nhất từng nội
dung và nhận xét kết quả
của nhóm bạn mà mình
đợc giao kiểm tra.

7. Nhận xét đánh giá kết
quả hoạt động của học
sinh và chỉnh sửa, hoàn
thiện để học sinh ghi bài.
- Quan sát tranh và
phim.
- Đọc SGK.
- Thảo luận nhóm để
thống nhất hoàn thành
nội dung phiếu học tập.
- 1 nhóm treo kết quả.
- Các nhóm còn lại trao
đổi phiếu kết quả để
kiểm tra chéo cho nhau.
- Nhận xét.
- Tranh luận, trao đổi và
thống nhất nội dung.
- Ghi bài hoặc sửa phiếu
học tập để về nhà tự
hoàn thiện vào vở.
lactôzơ: Gen điều hoà tổng hợp
prôtêin ức chế. Prôtêin này gắn
vào vùng O -> các gen cấu trúc
không hoạt động.
- Khi môi trờng có lactôzơ:
Lactôzơ gắn với prôtêin ức chế ->
biến đổi cấu hình của prôtêin ức
chế-> prôtêin ức chế không thể
gắn vào vùng O -> các gen cấu
trúc hoạt động.

3. Củng cố:
1) Thế nào là điều hoà hoạt động của gen?
2) Trình bày cơ chế điều hoà hoạt động của gen trong Lac opêrôn.
3) Chọn phơng án trả lới đúng hoặc đúng nhất trong mỗi câu sau :
3)1 Theo quan điểm về Ôperon, các gen điêù hoà gĩ vai trò quan trọng trong
A. tổng hợp ra chất ức chế.
B. ức chế sự tổng hợp prôtêin vào lúc cần thiết.
C. cân bằng giữa sự cần tổng hợp và không cần tổng hợp prôtêin.
D. việc ức chế và cảm ứng các gen cấu trúc để tổng hợp prôtêin theo nhu cầu
tế bào.
3)2 Hoạt động của gen chịu sự kiểm soát bởi
A. gen điều hoà.
B. cơ chế điều hoà ức chế.
C. cơ chế điều hoà cảm ứng.
D. cơ chế điều hoà.
3)3 Hoạt động điều hoà của gen ở E.coli chịu sự kiểm soát bởi
A. cơ chế điều hoà ức chế.
B. cơ chế điều hoà cảm ứng.
C. cơ chế điều hoà theo ức chế và cảm ứng.
D. gen điều hoà.
3)4 Hoạt động điều hoà của gen ở sinh vật nhân chuẩn chịu sự kiểm soát bởi
A. gen điều hoà, gen tăng cờng và gen gây bất hoạt.
12
B. cơ chế điều hoà ức chế, gen gây bất hoạt.
C. cơ chế điều hoà cảm ứng, gen tăng cờng.
D. cơ chế điều hoà cùng gen tăng cờng và gen gây bất hoạt.
*3)5 Điều không đúng về sự khác biệt trong hoạt động điều hoà của gen ở sinh vật
nhân thực với sinh vật nhân sơ là
A. cơ chế điều hoà phức tạp đa dạng từ giai đoạn phiên mã đến sau phiên mã.
B. thành phần tham gia chỉ có gen điều hoà, gen ức chế, gen gây bất hoạt.

C. thành phần than gia có các gen cấu trúc, gen ức chế, gen gây bất hoạt, vùng
khởi động, vùng kết thúc và nhiều yếu tố khác.
D. có nhiều mức điều hoà: NST tháo xoắn, điều hoà phiên mã, sau phiên mã,
dịch mã sau dịch mã.
3)6 Sự điều hoà hoạt động của gen nhằm
A. tổng hợp ra prôtêin cần thiết.
B. ức chế sự tổng hợp prôtêin vào lúc cần thiết.
C. cân bằng giữa sự cần tổng hợp và không cần tổng hợp prôtêin.
D. đảm bảo cho hoạt động sống của tế bào trở nên hài hoà.
* 3)7 Sự biến đổi cấu trúc nhiễm sắc chất tạo thuận lợi cho sự phiên mã của một số
trình tự thuộc điều hoà ở mức
A. trớc phiên mã.
B. phiên mã.
C. dịch mã.
D. sau dịch mã.
3)8 Trong cơ chế điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ, vai trò của gen điều hoà là
A. nơi gắn vào của prôtêin ức chế để cản trở hoạt động của enzim phiên mã
B. mang thông tin cho việc tổng hợp một prôtêin ức chế tác động lên vùng
khởi đầu.
C. mang thông tin cho việc tổng hợp một prôtêin ức chế tác động lên gen chỉ
huy.
D. mang thông tin cho việc tổng hợp prôtêin.
3)9 Sinh vật nhân thực sự điều hoà hoạt động của gen diễn ra
A. ở giai đoạn trớc phiên mã.
B. ở giai đoạn phiên mã.
C. ở giai đoạn dịch mã.
D. từ trớc phiên mã đến sau dịch mã.
Đáp án 1D 2D 3C 4D 5B 6D 7A 8C 9D
4. HDVN:
1) Trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.

2) Xem lại bài 21 SH 9.
3) Chuẩn bị bút phớt, bản trong/ giấy rôki.
----------------------------------------------------
Phiếu học tập
Hãy quan sát tranh và các đoạn phim, kết hợp độc lập đọc SGK và thảo luận
nhóm để hoàn thành các yêu cầu sau trong thời gian 15 phút.
1. Để điều hoà đợc quá trình phiên mã mỗi gen có đặc điểm gì ?
2. Hãy trình bày vai trò của các thành phần của một opêrôn.
3. Mô tả hoạt động của các gen trong môi trờng không có lactôzơ và môi trờng
có lactôzơ.
13
Môi trờng không có lactôzơ Môi trờng không có lactôzơ
********************************************************************
Lớp dạy:12A Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Lớp dạy:12B Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Bài 4 : đột biến gen
I/ Mục tiêu :
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Nêu đợc khái niệm các dạng và cơ chế phát sinh chung của đột biến gen.
- Nêu đợc hậu quả và ý nghĩa của đột biến gen.
- Phát triển kỹ năng quan sát hình vẽ để rút ra hiện tợng, bản chất sự vật.
- Hình thành quan điểm duy vật, phơng pháp biện chứng khi xem xét hiện tợng tự
nhiên, từ đó phát triển t duy lí luận, thấy đợc tính cấp thiết của việc bảo vệ môi trờng,
ngăn ngừa, giảm thiểu việc sử dụng các tác nhân gây đột biến gen.
II/ chuẩn bị:
1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to) về các dạng đột biến gen, cơ chế
phát sinh đột biến điểm và hậu quả của đột biến gen .
- Phiếu học tập.
- Máy chiếu projector( hoặc máy chiếu Overheard, bảng phụ), máy tính...

2. HS:
- Tấm bản trong( hoặc giấy rôki), bút phớt.
- Học bài cũ và xem trớc bài mới.
III/ TTBH :
1. Kiểm tra:
GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm của bài
trớc để kiểm tra.
2. Bài mới:
Trong tự nhiên, ở ngời bình thờng có hồng cầu hình đĩa lõm hai mặt, tuy nhiên
một số ngời hồng cầu có hình liềm rất dễ vỡ gây thiếu máu và kéo theo một số hậu quả
xấu. Tại sao có hiện tợng nh vậy ? Để giải thích hiện tợng này ta tìm hiểu bài
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu khái
niệm đột biến gen, thể
đột biến, các dạng đột
biến gen, hậu quả và ý
nghĩa của đột biến gen.
1. Yêu cầu học sinh nhắc
lại khái niệm đột biến gen
đã học lớp 9.
2. Phát phiếu học tập
HS tìm hiểu khái niệm
đột biến gen, các dạng
đột biến gen, hậu quả
và ý nghĩa của đột biến
gen.
- Nêu khái niệm đột
biến gen.
I/ Đột biến gen.

1. Khái niệm chung:
Đột biến, thể đột biến (SGK)
2. Các dạng đột biến gen, hậu
quả và ý nghĩa của đột biến
gen: ( ghi nh nội dung phiếu học
tập số 1)
14
theo nhóm bàn.
3. Giới thiệu hình vẽ một
gen bình thờng và các
dạng đột biến gen có
đánh số thứ tự( tự vẽ).
4. Yêu cầu học sinh quan
sát hình kết hợp độc lập
đọc SGK mục I-2 và mục
III sau đó thảo luận nhóm
để hoàn thành nội dung
phiếu học tập 1 trong thời
gian 7 phút.
5. Yêu cầu 1-2 nhóm treo
kết quả lên bảng( nếu sử
dụng máy chiếu thì chỉ
chiếu kết quả của 1
nhóm) , các nhóm khác
trao đổi để kiểm tra chéo
kết qua cho nhau.
6. Yêu cầu cả lớp cùng
đối chiếu kết quả của 2
nhóm và trao đổi để
thống nhất từng nội dung

và nhận xét kết quả của
nhóm bạn mà mình đợc
giao kiểm tra.
7- Nhận xét đánh giá kết
quả hoạt động của học
sinh và chỉnh sửa, hoàn
thiện để học sinh ghi bài.
Hoạt động 2: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu cơ chế
phát sinh đột biến gen.
1. Giới thiệu đoạn phim
và hình ảnh về cơ chế
phát sinh đột biến gen
( hình 4.1, 4.2 SGK).
2. Yêu cầu học sinh quan
sát phim, hình ảnh kết
hợp đọc SGK mục II và
nêu cơ chế phát sinh đột
biến gen.
GV có thể yêu cầu học
sinh trả lời câu hỏi vào
bài ở trên.
- Nhận phiếu học tập
theo nhóm bàn.
- Quan sát hình vẽ.
- Độc lập đọc SGK.
- Thảo luận nhóm để
hoàn thành nội dung
phiếu học tập 1.
- 1-2 nhóm treo kết quả

lên bảng.
- Đối chiếu, so sánh
kết quả của 2 nhóm và
nhận xét, bổ sung đồng
thời đánh giá kết quả
của nhóm bạn đợc giao
kiểm tra.
- Ghi bài nh nội dung
phiếu học tập 1.
HS tìm hiểu cơ chế
phát sinh đột biến gen.
- Theo dõi nội dung
GV giới thiệu.
- Quan sát phim, hình
ảnh và đọc SGK để trả
lời câu hỏi.
II/ Cơ chế phát sinh đột
biến gen.
1. Sự kết cặp không đúng trong
tái bản ADN.
2. Do tác động của các tác nhân
lý, hoá, sinh học...
3. Củng cố:
Hãy chọn phơng án đúng/đúng nhất trong mỗi câu sau:
15
1) Đột biến gen là
A. sự biến đổi một cặp nuclêôtit trong gen.
B. sự biến đổi một số cặp nuclêôtit trong gen.
C. những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới sự biến đổi một hoặc
một số cặp nuclêôtit, xảy ra tại một điểm nào đó của phân tử ADN.

D. những biến đổi xảy ra trên suốt chiều dài của phân tử ADN.
2) Thể đột biến là những cá thể mang đột biến
A. đã biểu hiện ra kiểu hình. B. nhiễm sắc thể.
C. gen hay đột biến nhiễm sắc thể. D. mang đột biến gen.
*3) Dạng đột biến gen gây hậu quả lớn nhất về mặt cấu trúc của gen là
A. mất 1 cặp nuclêôtit đầu tiên.
B. mất 3 cặp nuclêôtit trớc mã kết thúc.
C. đảo vị trí 2 cặp nuclêôtit.
D. thay thế 1 nuclêôtit này bằng 1 cặp nuclêôtit khác.
4) Nguyên nhân gây đột biến gen do
A. sự bắt cặp không đúng, sai hỏng ngẫu nhiên trong tái bản ADN, tác nhân vật lí
của ,tác nhân hoá học, tác nhân sinh học của môi trờng.
B. sai hỏng ngẫu nhiên trong tái bản ADN, tác nhân hoá học, tác nhân sinh học của
môi trờng.
C. sự bắt cặp không đúng, tác nhân vật lí của môi trờng, tác nhân sinh học của môi
trờng.
D. tác nhân vật lí, tác nhân hoá học.
5) Đột biến gen có các dạng
A. mất, thêm, thay thế, 1 hoặc vài cặp nulêôtit.
B. mất, thêm, đảo vị trí 1 hoặc vài cặp nulêôtit.
C. mất, thay thế, đảo vị trí 1 hoặc vài cặp nulêôtit.
D. thêm, thay thế, đảo vị trí 1 hoặc vài cặp nulêôtit.
*6) Đột biến mất, thêm cặp nuclêôtit gây hậu quả lớn nhất trong cấu trúc của gen ở vị
trí
A. đầu gen. B. giữa gen. C. 2/3 gen. D. cuối gen.
*7) Đột biến thêm cặp nuclêôtit trong gen
A. làm cho gen trở nên dài hơn so với gen ban đầu.
B. có thể làm cho gen trở nên ngắn hơn so với gen ban đầu.
C. tách thành hai gen mới bằng nhau.
D. có thể làm cho gen trở nên dài hoặc ngắn hơn gen ban đầu.

*8) Đột biến thay thế cặp nuclêôtit trong gen
A. làm cho gen có chiều dài không đổi.
B. có thể làm cho gen trở nên ngắn hơn so với gen ban đầu.
C. làm cho gen trở nên dài hơn gen ban đầu.
D. có thể làm cho gen trở nên dài hoặc ngắn hơn gen ban đầu.
9) Guanin dạng hiếm kết cặp với timin trong tái bản tạo nên
A. nên 2 phân tử timin trên cùng đoạn mạch ADN gắn nối với nhau.
B. đột biến A-TG-X.
C. đột biến G-X A-T.
D. sự sai hỏng ngẫu nhiên.
10) Tác nhân hoá học nh 5- brômuraxin là chất đồng đẳng của timin gây
A. đột biến thêm A.
16
B. đột biến mất A.
C. nên 2 phân tử timin trên cùng đoạn mạch AND gắn nối với nhau.
D. đột biến A-TG-X.
11) Trờng hợp gen cấu trúc bị đột biến thay thế 1 cặp A-T bằng 1 cặp G-X, số liên kết
hyđrô sẽ
A. tăng 1. B. tăng 2. C. giảm 1. D. giảm 2.
*12) Trờng hợp đột biến liên quan tới 1 cặp nuclêôtit làm cho gen cấu trúc có số liên
kết hy đrô không thay đổi so với gen ban đầu là đột biến
A. đảo vị trí 2 cặp nuclêôtit. B. thay thế cặp nuclêôtit cùng loại.
C. đảo vị trí hoặc thêm 2 cặp nuclêôtit. D. thay thế cặp nuclêôtit.
13) Chuỗi pôlipeptit do gen đột biến tổng hợp so với chuỗi pôlipeptit do gen bình thờng
tổng hợp có số axit amin bằng nhau nhng khác nhau về axit amin thứ 80. Gen cấu trúc
đã bị đột biến dạng
A. thay thế 1 cặp nuclêôtit này bằng 1 cặp nuclêôtit khác ở bộ ba thứ 80.
B. đảo vị trí cặp nuclêôtit ở vị trí 80.
C. thêm 1 cặp nuclêôtit vào vị trí 80.
D. mất cặp nuclêôtit ở vị trí thứ 80.

*14) Dạng đột biến thay thế nếu xảy ra trong một bộ ba từ bộ 3 mã hoá thứ nhất đến bộ
3 mã hoá cuối cùng trớc mã kết thúc có thể
A. làm thay đổi toàn bộ axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng
hợp.
B. không hoặc làm thay đổi 1 axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy
tổng hợp.
C. làm thay đổi 2 axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng hợp..
D. làm thay đổi một số axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng
hợp.
15) Đột biến gen có ý nghĩa đối với tiến hoá vì
A. làm xuất hiện các alen mới, tổng đột biến trong quần thể có số lợng đủ lớn.
B. tổng đột biến trong quần thể có số lợng lớn nhất.
C. đột biến không gây hậu quả nghiêm trọng.
D. là những đột biến nhỏ.
Đáp án :1C 2A 3A 4A 5A 6A 7D 8D 9C 10D 11A 12B 13A 14B 15A
4. HDVN:
1) Trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2) Xem lại bài 8 và bài 22 SH 9.
3) Chuẩn bị bài 5, bản trong, bút phớt.
----------------------------------------------------
Phiếu học tập
Hãy quan sát hình kết hợp độc lập đọc SGK mục I-2 và mục III sau đó thảo luận
nhóm để hoàn thành bảng sau trong thời gian 7 phút.
Dạng đột biến
Điểm so sánh
Đột biến thay thế một cặp
nuclêôtit
Đột biến thêm hay mất
một cặp nuclêôtit
17

Hậu quả mỗi loại
Hậu quả chung và ý
nghĩa( Giống nhau)
********************************************************************
Lớp dạy:12A Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Lớp dạy:12B Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Bài 5 : nhiễm sắc thể và đột biến cấu trúc Nhiễm sắc
thể
I/ Mục tiêu:
1. Kiến thức :
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Mô tả đợc hình thái, đặc biệt là cấu trúc siêu hiển vi của NST ở sinh vật nhân
thực.
- Nêu đợc khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
- Nêu đợc nguyên nhân phát sinh, hậu quả và vai trò của mỗi dạng đột biến cấu
trúc nhiễm sắc thể đối với tiến hoá và chọn giống.
2. Thái độ & kỹ năng:
- Rèn luyện đợc khả năng quan sát hình, mô tả hiện tợng biểu hiện trên hình.
- Phát triển đợc kỹ năng tổng hợp từ những thông tin trình bày trong sách giáo
khoa và từ kết quả của các nhóm.
- Nhận thức đợc nguyên nhân và sự nguy hại của đột biến nói chung và đột biến
cấu trúc nhiễm sắc thể nói riêng đối với con ngời, từ đó bảo vệ môi trờng sống, tánh các
hành vi gây ô nhiễm môi trờng nh làm tăng chất thải, chất độc hại gây đột biến.
- Biết đợc những ứng dụng của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có lợi vào thực
tiễn sản xuất và tạo nên sự đa dạng loài.
II/ Chuẩn bị:
1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to)cấu trúc hiển vi, siêu hiển vi và các
dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
- Phiếu học tập.

- Máy chiếu projector( hoặc máy chiếu Overhead, bảng phụ), máy tính...
2. HS:
- Tấm bản trong( hoặc giấy rôki), bút phớt.
- Học bài cũ và xem lại bài 8, bài 22 Sinh học 9.
III/ TTBH:
1. Kiểm tra: GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm
của bài trớc để kiểm tra.
2. Bài mới:
Đột biến ở cấp độ phân tử chính là đột biến gen vậy đột biến ở cấp độ tế bào là
gì, cơ chế phát sinh, hậu quả và có ý nghĩa nh thế nào ?
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
18
Hoạt động 1: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu hình
thái và cấu trúc NST.
1. Giới thiệu hình ảnh về
hình thái, cấu trúc hiển vi
và cấu trúc siêu hiển vi
của NST.
2. Yêu cầu học sinh quan
sát hình 5.1, 5.2 kết hợp
đọc SGK mục I và hoàn
thành các nội dung sau
trong thời gian 10 phút:
- NST ở sinh vật nhân sơ
và nhân thực giống và
khác nhau ở điểm nào?
- Mô tả sự biến đổi hình
thái NST qua các kì của
phân bào.

- Mô tả cấu trúc siêu hiển
vi của NST, ý nghĩa của
các mức xoắn cuộn.
3. Gọi một vài học sinh
trả lời từng nội dung và
cho lớp cùng tranh luận
để thống nhất nội dung.
4. Bổ sung và nhấn mạnh
các nội dung sau:
- NST ở sinh vật nhân sơ
và nhân thực giống nhau
là đều có một thành phần
quan trọng là axit nuclêic
nhng khác nhau về số l-
ợng và mức độ tổ chức.
- ở sinh vật nhân thực,
mỗi loài có bộ NST đặc
trng về số lợng, hình thái,
cấu trúc. ở phần lớn các
loài, bộ NST trong tế bào
xôma thờng tồn tại thành
từng cặp tơng đồng giống
nhau về hình thái và kích
thớc cũng nh trình tự các
gen.
Hoạt động 2 : Hớng dẫn
học sinh hình thành và
phát triển khái niệm về
đột biến cấu trúc nhiễm
HS tìm hiểu hình thái

và cấu trúc NST.
- Quan sát hình.
- Đọc SGK.
- Xác định những điểm
giống và khác nhau về
NST ở sinh vật nhân sơ
và nhân thực.
- Mô tả sự biến đổi
hình thái NST qua các
kì của phân bào.
- Mô tả cấu trúc siêu
hiển vi của NST
HS tự hình thành và
phát triển khái niệm
đột biến cấu trúc nhiễm
I/ Hình tháI và cấu trúc
nhiễm sắc thể.
1. Hình thái NST.
ở sinh vật nhân thực:
- Cấu trúc hiển vi, sự biến đổi
hình thái( Giải thích ở H 5.1)
2. Cấu trúc siêu hiển vi : ( mô tả
nh hình 5.2) ; ý nghĩa của các
mức xoắn cuộn(khổ đầu phần in
nghiêng SGK)
- Điểm giống và khác nhau của
NST ở sinh vật nhân sơ và nhân
thực : giống nhau là đều có một
thành phần quan trọng là axit
nuclêic nhng khác nhau về số l-

ợng và mức độ tổ chức.
ở sinh vật nhân sơ : chỉ là phân tử
ADN mạch kép, có dạng vòng
cha có cấu trúc NST.
II/ Đột biến cấu trúc nst.
1. Khái niệm:SGK
2. Các dạng đột biến cấu trúc
nhiễm sắc thể:
Gồm 4 dạng.
- Mất đoạn
19
sắc thể, các dạng, hậu quả
và ý nghĩa của các dạng
đột biến NST thông qua
vấn đáp tái hiện và
nghiên cứu thông tin
SGK.
1. Yêu cầu học sinh nhắc
lại khái niệm về đột biến
cấu trúc nhiễm sắc thể đã
đựơc học ở lớp 9.
2. Trên cơ sở câu trả lời
của học sinh, GV chỉnh lý
bổ sung để học sinh hoàn
thiện khái niệm.
3. Phát phiếu học tập theo
nhóm bàn.
4. Giới thiệu đoạn phim
về các dạng đột biến cấu
trúc NST.

5- Yêu cầu học sinh quan
sát phim kết hợp độc lập
đọc SGK mục II, sau đó
thảo luận nhóm để hoàn
thành nội dung phiếu học
tập trong thời gian
10phút( Ghi vào bản
trong/bảng phụ/giấy rôki)
6. Thu phiếu trả lời của 1
nhóm bất kì treo/chiếu
lên bảng để cả lớp cùng
quan sát, nhận xét. Đồng
thời yêu cầu các nhóm
còn lại trao đổi kết quả để
kiểm tra chéo cho nhau.
7. Gọi một số học sinh
bất kì( thuộc nhóm khác)
nhận xét đánh giá kết
quả, bổ sung từng phần
trong phiếu đợc treo trên
bảng.
8. Nhận xét đánh giá hoạt
động của từng nhóm và
bổ sung, hoàn thiện
những nội dung học sinh
làm cha đúng. (cung cấp
phiếu đáp án hoặc sửa
trực tiếp trên tờ kết quả
sắc thể, các dạng, hậu
quả và ý nghĩa của đột

biến cấu trúc NST trên
cơ sở kiến thức lớp 9 và
những thông tin đợc
trình bày trong SGK.
- Trình bày khái niệm
đột biến cấu trúc NST
đã đợc học ở lớp 9.
- Ghi khái niệm
- Nhận phiếu học tập.
- Theo dõi phần GV
giới thiệu.
- Quan sát phim, đọc
SKG và thảo luận nhóm
hoàn thành phiếu học
tập.
- Trao đổi phiếu kết
quả cho nhóm bạn.
Quan sát kết quả trên
bảng.
- Nhận xét, bổ sung
những nội dung cha
hoàn chỉnh của phiếu
trên bảng.
- Lặp đoạn
- Đảo đoạn
- Chuyển đoạn.
( Nh đáp án phiếu học tập)
20
của 1 nhóm đã đợc treo
lên cho cả lớp thảo luận).

9. Có thể yêu cầu học
sinh giải thích thêm: dạng
đột biến cấu trúc nhiễm
sắc thể nào gây hậu quả
nghiêm trọng nhất? Tại
sao?
- Ghi bài theo nội dung
đã chỉnh sửa ở phiếu
học tập.
- Trả lời câu hỏi và giải
thích.
3. Củng cố:
Hãy chọn phơng án đúng/đúng nhất trong mỗi câu sau:
1/ Cấu trúc nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân sơ
A. chỉ là phân tử ADN mạch kép, có dạng vòng, không liên kết với prôtêin.
B. phân tử ADN dạng vòng.
C. phân tử ADN liên kết với prôtêin.
D. phân tử ARN.
2/ Thành phần hoá học chính của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực có ADN và
prôtêin
A. dạng hitstôn.B. cùng các en zim tái bản.
C. dạng phi histôn. D. dạng hitstôn và phi histôn.
3/ Hình thái của nhiễm sắc thể biến đổi qua các kỳ phân bào và nhìn rõ nhất ở kỳ
A. trung gian. B. trớc. C. giữa. D. sau.
4/ Mỗi nhiễm sắc thể chứa một phân tử ADN dài gấp hàng ngàn lần so với đờng
kính của nhân tế bào do
A. ADN có khả năng đóng xoắn.
B. sự gói bọc ADN theo các mức xoắn khác nhau.
C. ADN cùng với prôtêin hitstôn tạo nên các nuclêôxôm.
D. có thể ở dạng sợi cực mảnh.

*5/ Sự thu gọn cấu trúc không gian của nhiễm sắc thể
A. thuận lợi cho sự phân ly các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.
B. thuận lợi cho sự tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.
C. thuận lợi cho sự phân ly, sự tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.
D. giúp tế bào chứa đợc nhiều nhiễm sắc thể.
6/ Một nuclêôxôm gồm
A. một đoạn phân tử ADN quấn 11/4 vòng quanh khối cầu gồm 8 phân tử histôn.
B. phân tử ADN quấn 7/4 vòng quanh khối cầu gồm 8 phân tử histôn.
C. phân tử histôn đợc quấn quanh bởi một đoạn ADN dài 146 cặp nuclêôtit.
D. 8 phân tử histôn đợc quấn quanh bởi 7/4 vòng xoắn ADN dài 146 cặp nuclêôtit.
7/ Mức xoắn 1 của nhiễm sắc thể là
A. sợi cơ bản, đờng kính 10 nm.
B. sợi chất nhiễm sắc, đờng kính 30 nm.
C. siêu xoắn, đờng kính 300 nm.
D. crômatít, đờng kính 700 nm.
8/ Mức xoắn 2 của nhiễm sắc thể là
A. sợi cơ bản, đờng kính 10 nm.
B. sợi chất nhiễm sắc, đờng kính 30 nm.
C. siêu xoắn, đờng kính 300 nm.
21
D. crômatít, đờng kính 700 nm.
9/ Mức xoắn 3 của nhiễm sắc thể là
A. sợi cơ bản, đờng kính 10 nm.
B. sợi chất nhiễm sắc, đờng kính 30 nm.
C. siêu xoắn, đờng kính 300 nm.
D. crômatít, đờng kính 700 nm.
10/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi về cấu trúc của
A. ADN. B. nhiễm sắc thể. C. gen. D. các nuclêôtit.
11/ Nguyên nhân phát sinh đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là do tác động của
A. tác nhân sinh học, tác nhân vật lí, hoá học, biến đổi sinh lí, hoá sinh nội bào.

B. tác nhân vật lí, hoá học, tác nhân sinh học.
C. biến đổi sinh lí, hoá sinh nội bào, tác nhân sinh học.
D. tác nhân vật lí, hoá học, biến đổi sinh lí, hoá sinh nội bào.
12/ Các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể gồm mất đoạn, lặp đoạn
A. đảo đoạn, thay thế đoạn. B. thay thế đoạn, đảo đoạn.
C. đảo đoạn, chuyển đoạn. D. quay đoạn, thay thế đoạn.
13/ Đột biến mất đoạn nhiễm sắc thể là
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lợng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lợng
gen trên đó.
C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngợc 180
0
và nối lại làm thay đổi trình tự
phân bố gen.
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tơng đồng làm thay đổi nhóm gen liên
kết.
14/ Đột biến lặp đoạn nhiễm sắc thể là
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lợng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lợng
gen trên đó.
C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngợc 180
0
và nối lại làm thay đổi trình tự
phân bố gen.
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tơng đồng làm thay đổi nhóm gen liên
kết.
15/ Đột biến đảo đoạn nhiễm sắc thể là
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lợng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lợng
gen trên đó.

C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngợc 180
0
và nối lại làm thay đổi trình tự
phân bố gen.
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tơng đồng làm thay đổi nhóm gen liên
kết.
16/ Đột biến chuyển đoạn nhiễm sắc thể là
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lợng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lợng
gen trên đó.
C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngợc 180
0
và nối lại làm thay đổi trình tự
phân bố gen.
22
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tơng đồng làm thay đổi nhóm gen liên
kết.
Đáp án:1A 2A 3C 4B 5C 6D 7A 8B 9C 10B 11A 12C 13A 14B 15C 16D
4. HDVN:
- Yêu cầu học sinh chuẩn bị bút phớt, bản trong/ giấy rôki, su tầm một số mẫu
vật đột biến đa bội ( một số loại quả nh: cam, nho...) và một số hình ảnh về đột biến số
lợng nhiễm sắc thể.
- Nhắc nhở học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
- Xem lại bài 23 Sinh học 9.
-------------------------------------------------------
Phiếu học tập
Quan sát phim kết hợp xem những thông tin ở mục II, III trang SGK và thảo
luận nhóm để hoàn thành nội dung bảng sau trong thời gian 10 phút:
Dạng đột biến CT
NST Hậu quả Lợi ích

ý nghĩa chung
Mất đoạn
Đảo đoạn
Lặp đoạn
Chuyển đoạn
*********************************************************************
Lớp dạy:12A Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Lớp dạy:12B Tiết(Theo TKB):Ngày dạy:Sĩ số:..Vắng:..
Bài 6: đột biến số l ợng nhiễm sắc thể
I/ Mục tiêu:
1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải:
- Trình bày đợc khái niệm đột biến số lợng nhiễm sắc thể.
- Phân biệt đợc các dạng đột biến số lợng NST.
- Trình bày đợc nguyên nhân và cơ chế phát sinh các dạng đột biến số lợng
nhiễm sắc thể.
2. Kỹ năng & thái độ:
- Nêu hậu quả và vai trò của các dạng đột biến số lợng NST trong tiến hoá, chọn
giống và quá trình hình thành loài. Từ đó có ý thức bảo vệ nguồn gen, nguồn biến dị
phát sinh, bảo tồn sự đa dạng sinh học đồng thời có biện pháp phòng tránh, giảm thiểu
các hội chứng do đột biến số lợng NST nh các hội chứng Đao, Tớcnơ, Klaiphentơ ...
II/ Chuẩn bị:
1. GV:
- Tranh hình phóng to 6.1 SGK, đoạn phim( ảnh động) về cơ chế phát sinh đột
biến lệch bội.
- Phiếu học tập.
23
- Máy chiếu projector( hoặc máy chiếu Overhead, bảng phụ), máy tính...
2. HS:
- Tấm bản trong( hoặc giấy rôki), bút phớt.

- Học bài cũ và xem lại bài 23 Sinh học 9.
III/ TTBH :
1. Kiểm tra: GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm
của bài trớc để kiểm tra.
2. Bài mới :
Cơ thể sinh vật lỡng bội có bộ nhiễm sắc thể bình thờng 2n, điều gì sẽ xảy ra khi
cơ thể sinh vật nào đó của loài mang bộ nhiễm sắc thể không phải là 2n? Tại sao xuất
hiện những cơ thể mang bộ nhiễm sắc thể đó?
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
Yêu cầu học sinh nhắc lại
khái niệm đột biến số l-
ợng NST đã đợc học lớp
9.
Hoạt động 1: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu khái
niệm và phân loại, cơ chế
phát sinh và hậu quả, ý
nghĩa của đột biến lệch
bội.
1. Yêu cầu học sinh quan
sát hình 6.1 kết hợp đọc
SGK mục I trong thời
gian 7 phút và hoàn thành
những yêu cầu sau :
- Hãy chỉ ra những điểm
giống và khác nhau giữa
các thể: không, một, ba
và bốn nhiễm. Từ đó đa
ra công thức tổng quát về
số lợng NST trong các

dạng trên.
- Trình bày khái niệm đột
biến lệch bội.
- Thế nào là thể một kép,
thể 4 kép?
- Những cơ chế nào làm
xuất hiện đột biến lệch
bội?
- Vì sao đột biến lệch bội
thờng gây chết hoặc giảm
sức sống?
- Nêu vai trò của đột biến
lệch bội.
2. Mỗi nội dung tơng
HS nhắc lại khái niệm
HS tìm hiểu khái niệm và
phân loại, cơ chế phát
sinh và hậu quả, ý nghĩa
của đột biến lệch bội
- Quan sát hình + đọc
SGK.
- Giống: Biến đổi số lợng
NST ở 1 hay một số cặp.
- Khác: thể không: thiếu
cả 2 NST của cặp; thể
một: thiếu 1 NST của cặp;
thể 3: thừa 1 NST của
cặp; thể 4: thừa 2 NST
của cặp.
- Nêu khái niệm.

- Thể 4 kép: thừa 4 NST ở
2 cặp khác nhau; thể 1
kép: thiếu 2 NST ở 2 cặp
khác nhau.
- NST không phân li
trong nguyên phân, giảm
phân.
- Đột biến lệch bội thờng
gây chết vì làm mất cân
bằng của toàn hệ gen.
* Khái niệm chung: SGK
I/ Đột biến lệch bội.
1. Khái niệm và phân loại :
- Khái niệm: SGK
- Số lợng NST dạng tổng quát:
2n x ( x>=1)
- Các dạng: thể không, thể một,
thể ba, thể bốn.
2. Cơ chế phát sinh:
Do rối loạn phân bào-> một
hoặc vài cặp NST không phân li.
- Sự không phân li xảy ra trong
giảm phân-> giao tử bất thờng,
thụ tinh với giao tử bình thờng->
thể lệch bội.
- Sự không phân li xảy ra trong
nguyên ptreenowr tế bào sinh d-
ỡng -> thể khảm
3. Hậu quả: SGK.
4. ý nghĩa: SGK

II/ Đột biến đa bội.
24
ứng, yêu cầu 1 vài học
sinh trả lời và cho lớp
cùng thảo luận để thống
nhất, hoàn thiện từng đơn
vị kiến thức. Với mỗi đơn
vị kiến thức GV có thể
chốt lại để học sinh ghi
bài.
Hoạt động 2: Hớng dẫn
học sinh tìm hiểu các
dạng đột biến đa bội.
1. Phát phiếu học tập số 1
theo nhóm bàn.
2. Yêu cầu học sinh quan
sát sơ đồ 6.2, 6.3 kết hợp
độc lập đọc SGK mục II
và thảo luận nhóm để
hoàn thành nội dung
phiếu học tập số 1 trong
thời gian 10 phút.
3. Thu phiếu trả lời của 1
nhóm bất kì treo/chiếu
lên bảng để cả lớp cùng
quan sát, nhận xét. Đồng
thời yêu cầu các nhóm
còn lại trao đổi kết quả để
kiểm tra chéo cho nhau.
4. Gọi một số học sinh

bất kì( thuộc nhóm khác)
nhận xét đánh giá kết
quả, bổ sung từng phần
trong phiếu đợc treo trên
bảng.
5. Nhận xét đánh giá hoạt
động và của từng nhóm
và bổ sung, hoàn thiện
những nội dung học sinh
làm cha đúng. (cung cấp
phiếu đáp án hoặc sửa
trực tiếp trên tờ kết quả
của 1 nhóm đã đợc treo
lên cho cả lớp thảo luận).
HS tìm hiểu các dạng đột
biến đa bội.
- Nhận phiếu học tập theo
nhóm bàn.
- Quan sát hình và độc
lập đọc SGK sau đó thảo
luận nhóm để cùng nhau
hoàn thành nội dung
phiếu học tập số 1.
- 1 nhóm nộp phiếu học
tập, các nhóm còn lại trao
đổi phiếu để kiểm tra
chéo cho nhau.
- Trao đổi, nhận xét, bổ
sung những nội dung cha
hoàn chỉnh của phiếu trên

bảng.
- Ghi bài theo nội dung
đã chỉnh sửa ở phiếu học
tập
( nh nội dung phiếu học tập)
25