Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại hội sở ngân hàng thương mại cổ phần đại chúng việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ THỊ TÚ ANH

HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU
TẠI HỘI SỞ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐẠI CHÚNG VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ THỊ TÚ ANH

HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU
TẠI HỘI SỞ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐẠI CHÚNG VIỆT NAM
Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHÍ MẠNH HỒNG

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi xin chân thành gửi lời cảm
ơn tới lãnh đạo trƣờng Đại học Kinh Tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, lãnh đạo và các
thầy cô giáo trong khoa Tài chính Ngân hàng, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy,
bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập
và thực hiện luận văn.
Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phí Mạnh Hồng, ngƣời đã nhiệt tình
hƣớng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu trong nghiên cứu khoa học và dành
những tình cảm tốt đẹp cho tôi trong thời gian qua.
Mặc dù đã hết sức cố gắng nhƣng chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những
sai sót, kính mong nhận đƣợc sự chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và bạn bè đồng nghiệp
để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn nữa.
Hà nội, ngày

tháng năm 2016

Tác giả luận văn

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 8
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI ......................................................................................................... 11
1.1.

Tổng quan tình hình nghiên cứu ....................................................................11

1.2. Cơ sở lý luận về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Ngân hàng thƣơng mại .........13
1.2.1. Hoạt động xuất nhập khẩu: ...................................................................... 13
1.2.2. Sự cần thiết của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu.................................. 14
1.2.3. Các hình thức tài trợ xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương mại ......... 16
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu.Error! Bookmark not
1.2.5. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương
mại

................................................................. Error! Bookmark not defined.

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......... Error! Bookmark not defined.
2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ............................ Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Dữ liê ̣u thứ cấ p ........................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Dữ liê ̣u sơ cấ p ............................................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp xử lý, phân tích dữ liệu ................ Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp phân tić h đánh giá số liê ̣u ............ Error! Bookmark not defined.
2.4. Diễn giải kết quả, kết luận và kiến nghị ............. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU CỦA

HỘI SỞ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẠI CHÚNG VIỆT NAMError! Bookmark n
3.1. Khái quát về Ngân Hàng Thƣơng Mại Cổ Phần Đại Chúng Việt Nam ..... Error!
Bookmark not defined.
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............ Error! Bookmark not defined.

3.1.2. Cơ cấu tổ chức và lĩnh vực kinh doanh của PVcomBank :Error! Bookmark not defi


3.1.3. Kết quả hoạt động và kinh doanh sau hợp nhất :Error! Bookmark not defined.
3.2. Thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân Hàng Thƣơng Mại
Cổ Phần Đại chúng Việt Nam ................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Khái quát chung về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân
hàng Thương Mại Cổ Phần Đại Chúng Việt Nam.Error! Bookmark not defined.
3.2.2.Các phương thức tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng TMCP Đại
Chúng Việt Nam ................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá chung về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân Hàng
Thƣơng Mại Cổ Phần Đại chúng Việt Nam.............. Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Những kết quả đạt được ............................. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Hạn chế và nguyên nhân............................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN XEM XÉT KHI TRIỂN KHAI HOẠT
ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU CỦA HỘI SỞ NGÂN HÀNG THƢƠNG
MẠI CỔ PHẦN ĐẠI CHÚNG VIỆT NAM. ............ Error! Bookmark not defined.
4.1. Định hƣớng của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng Thƣơng
Mại Cổ Phần Đại Chúng Việt Nam. ......................... Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Định hướng hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam 2016 – 2015, định
hướng đến năm 2030 ........................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.2. Định hướng hoạt động kinh doanh và hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
của ngân hàng PVcomBank ................................. Error! Bookmark not defined.
4.2. Một số vấn đề cần xem xét khi triển khai hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại

Hội sở Ngân hàng Thƣơng Mại Cổ Phần Đại Chúng Việt Nam.Error!

Bookmark

not defined.

4.2.1. Chuẩn hóa các sản phẩm tài trợ xuất nhập khẩu doanh nghiệp nhỏError! Bookmark
4.2.2. Đẩy mạnh công tác huy động vốn, đặc biệt là nguồn vốn ngoại tệ phục
vụ cho hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu ............. Error! Bookmark not defined.
4.2.3. Đa dạng hoá các hình thức tài trợ xuất nhập khẩuError! Bookmark not defined.
4.2.4. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định . Error! Bookmark not defined.


4.2.5. Tổ chức thực hiện tốt công tác phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt
động tài trợ xuất nhập khẩu ................................. Error! Bookmark not defined.

4.2.6. Triển khai hoạt động marketing trong lĩnh vực tài trợ xuất nhập khẩuError! Bookma
4.2.7. Tăng cường phương tiện kỹ thuật, công nghệ ngân hàng trong thanh

toán quốc tế phù hợp với nhịp độ phát triển chung của thế giới.Error! Bookmark not defin

4.2.8. Duy trì và phát triển quan hệ đại lý với ngân hàng nước ngoàiError! Bookmark not
4.2.9. Tăng cường công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộError! Bookmark not defined.
4.2.10. Chuyên môn hóa nhân sự theo quy trình để nâng cao năng lực phục vụ
của nhân viên. ...................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.11. Nâng cao năng lực của các phòng giao dịch tận dụng tối đa mạng lưới
hiện có để phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu.Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN CHUNG ................................................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 19

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Lý luận cũng nhƣ thực tiễn phát triển kinh tế thế giới đã cho thấy hoạt động
xuất nhập khẩu là một trong những lĩnh vực trung tâm quan trọng nhất trong toàn bộ
các hoạt động kinh tế của nhiều quốc gia. Hoạt động xuất nhập khẩu đã góp phần
đáng kể vào tăng trƣởng kinh tế,tăng nguồn thu ngân sách, đặc biệt là thu ngoại tệ,
cải thiện cán cân thanh toán giải quyết công ăn việc làm cho ngƣời dân, thúc đẩy
nhanh quá trình tăng trƣởng và phát triển kinh tế, nâng cao vị thế của đất nƣớc trong
nền kinh tế toàn cầu.
Trong xu thế toàn cầu hóa, Việt Nam ngày càng hội nhập mạnh mẽ với nền
kinh tế khu vực và thế giới. Hiện nay nƣớc ta đã có quan hệ mua bán ngoại thƣơng
với hầu hết các nƣớc và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đặc biệt, sự kiện Việt Nam gia
nhập WTO … đã đánh dấu một bƣớc ngoặt quan trọng đối với sự phát triển của nền
kinh tế Việt Nam nói chung và lĩnh vực thƣơng mại nói riêng.
Cùng với sự phát triển của hoạt động thƣơng mại quốc tế, nhu cầu vốn của
các doanh nghiệp phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng tăng. Một trong
những kênh tài trợ vốn quan trọng cho các doanh nghiệp là vốn vay của các ngân
hàng thƣơng mại. Vì vậy, có thể nói việc mở rộng hoạt động cho vay xuất nhập
khẩu tại các ngân hàng thƣơng mại là một xu hƣớng tất yếu nhằm thúc đẩy hoạt
động xuất nhập khẩu của Việt Nam cũng nhƣ đáp ứng các mục tiêu gia tăng thu
nhập của ngân hàng.
Giống nhƣ nhiều ngân hàng thƣơng mại khác, Ngân hàng TMCP Đại Chúng
Việt Nam trong những năm qua đã xem hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu là một
mảng kinh doanh quan trọng. Việc triển khai hoạt động này đã thu đƣợc một số kết
quả tích cực, đóng góp không nhỏ vào kết quả kinh doanh chung của Ngân hàng.
Tuy vậy, hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại ngân hàng PVcomBank vẫn bộc lộ
một số hạn chế, yếu kém nhƣ: kết quả kinh doanh còn chƣa thực sự nổi bật, sản
phẩm dịch vụ còn chƣa đa dạng…Trong bối cảnh đó, việc phân tích, đánh giá hoạt
động tài trợ xuất nhập khẩu tại ngân hàng nhằm đƣa ra các giải pháp khả thi để nâng

8


cao hiệu quả của nó là một việc làm có ý nghĩa thực tiễn cao. Đó là lý do tác giả lựa
chọn đề tài: ““Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng TMCP Đại
Chúng Việt Nam”.
Luận văn tập trung trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau:
- Thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng TMCP
Đại Chúng Việt Nam diễn ra trong những năm qua nhƣ thế nào?
- Làm thế nào để hoàn thiện, phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại
Hội sở Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam?
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
tại Hội sở Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam và phát hiện những vấn đề bất
cập, cần giải quyết của luận văn hƣớng đến việc đề xuất phƣơng hƣớng, các giải
pháp nhằm hoàn thiện hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng
TMCP Đại Chúng Việt Nam trong thời gian tới.
2.2. Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa các khía cạnh lý luận cơ bản về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở
Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam trong thời gian vừa qua, chỉ ra những hạn
chế, yếu kém cần khắc phục.
- Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện, phát triển hoạt động tài trợ xuất
nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam trong thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng
Đối tƣợng nghiên cứu là hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân
hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam.

3.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: phân tích hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân
hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam.
+ Về thời gian nghiên cứu: từ năm 2013 đến tháng 6/2016.

9


4. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Luận văn nghiên cứu dựa trên phƣơng pháp luận biện chứng duy vật: nhìn
nhận vấn đề theo quan niệm toàn diện, lịch sử, các mối liên hệ phổ biến…
- Các phƣơng pháp cụ thể đƣợc áp dụng: phƣơng pháp quy nạp và diễn dịch,
phƣơng pháp phân tích tổng hợp, so sánh, thống kê,…kết hợp với minh họa bằng đồ
thị, bảng biểu nhằm là rõ vấn đề bằng quan sát trực quan.
5. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, tài liệu tham khảo và phụ lục, kết luận, luận văn đƣợc
kết cấu gồm 4 chƣơng:
- Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về tài trợ xuất
nhập khẩu và hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thƣơng mại.
- Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu.
- Chƣơng 3: Thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân
hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam.
- Chƣơng 4: Một số giải pháp hoàn thiện, phát triển hoạt động tài trợ xuất
nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam.

10


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU CỦA NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI

1.1.

Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.1.1. Các công trình nghiên cứu đã được công bố
Xuất nhập khẩu là hoạt động kinh doanh buôn bán ở phạm vi quốc tế, là sự
trao đổi giữa một quốc gia với các quốc gia khác, dƣới hình thức mua bán hàng hoá
và dịch vụ, kể cả các dịch vụ kèm theo việc mua bán hàng hoá nhƣ bảo hành, sửa
chữa, lắp ráp máy móc, bảo hiểm, thanh toán quốc tế, vận chuyển hàng hoá…
Trong bối cảnh hoạt động kinh doanh ngân hàng đang ngày càng bị cạnh
tranh gay gắt, môi trƣờng vĩ mô thƣờng xuyên biến động phức tạp, có rất nhiều các
đề tài nói về hoạt động xuất nhập khẩu của các ngân hàng thƣơng mại, nhƣ:
- Luận văn thạc sỹ, đề tài: “ Tài trợ xuất nhập khẩu ngắn hạn tại các Ngân
hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam” của tác giả Nguyễn Phƣơng Lan – Đại học
Ngoại Thƣơng. Luận văn nghiên cứu về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các
ngân hàng thƣơng mại cổ phần, thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các
ngân hàng thƣơng mại cổ phần và giải pháp phát triển và hoàn thiện hoạt động tài
trợ xuất nhập khẩu ngắn hạn tại các ngân hàng thƣơng mại.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài: “ Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các ngân
hàng quốc doanh Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Việt Hà – Đại học kinh tế, Đại
học quốc gia Hà Nội. Luận văn nghiên cứu về vai trò hoạt động kinh doanh xuất
nhập khẩu của các ngân hàng thƣơng mại, thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập
khẩu và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các
ngân hàng thƣơng mại quốc doanh Việt Nam.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài “ Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tài trợ
xuất khẩu của Ngân hàng Công thƣơng Đà Nẵng” của tác giả: Lê Nhị Hà – Đại học
Đà Nẵng năm 2011. Luận văn nghiên cứu về hoạt động tài trợ xuất khẩu của ngân
hàng, thực trạng hoạt động cho vay tài trợ xuất khẩu tại Ngân hàng Công thƣơng và

11


các giải pháp phát triển hoạt động cho vay tài trợ xuất khẩu tại ngân hàng Công
thƣơng Đà Nẵng.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài “ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tài
trợ thƣơng mại tại Ngân hàng đầu tƣ và phát triển Việt Nam” của tác giả: Nguyễn
Thị Lan Thanh – Đại học Ngoại Thƣơng năm 2010. Luận văn nghiên cứu về lý luận
chung hoạt động tài trợ thƣơng mại, thực trạng hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng
mại và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại tại BIDV.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài: “ Giải pháp mở rộng hoạt động thanh toán tín
dụng chứng từ tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn – Chi nhánh Đà
Nẵng” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Hà – Đại học Đà Nẵng năm 2011. Luận văn
nghiên cứu về lý luận hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ của ngân hàng thƣơng
mại, thực trạng hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại ngân hàng nông nghiệp
và giải pháp mở rộng hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại ngân hàng nông
nghiệp – Chi nhánh Đà Nẵng.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài: “ Đẩy mạnh hoạt động tài trợ thƣơng mại của Ngân
hàng công thƣơng Việt Nam sau cổ phần hóa” của tác giả Lƣơng Kiều Linh – Đại học
ngoại thƣơng năm 2010. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động tài trợ thƣơng
mại, đánh giá hoạt động tài trợ thƣơng mại tại ngân hàng công thƣơng Việt Nam và
đƣa ra các giải pháp đẩy mạnh hoạt động tài trợ tại ngân hàng công thƣơng.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài: “ Phát triển tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu tại
Ngân hàng TMCP Quân đội – Chi nhánh Đà Nẵng” của tác giả Nguyễn Thị Hoài
Khanh – Đại học Đà Nẵng. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển tín dụng
xuất nhập khẩu của ngân hàng thƣơng mại, thực trạng hoạt động tín dụng tài trợ
xuất nhập khẩu và giải pháp phát triển hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu tại ngân
hàng Quân đội – Chi nhánh Đà Nẵng.
- Luận văn thạc sỹ, đề tài: “ Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Sài

Gòn – Hà Nội trong hoạt động tài trợ thƣơng mại quốc tế tại Việt Nam” của tác giả
Trịnh Thị Ngà – Đại học Ngoại Thƣơng năm 2010. Luận văn nghiên cứu những vấn
đề lý luận về tài trợ thƣơng mại quốc tế của Ngân hàng thƣơng mại, thực trạng năng

12


lực cạnh tranh trong hoạt động tài trợ thƣơng mại quốc tế và giải pháp nhằm nâng
cấp năng lực cạnh tranh của ngân hàng Sài Gòn trong hoạt động tài trợ thƣơng mại
quốc tế.
1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu
Mă ̣c dù có rất nhiều đề tài , đề án, luâ ̣n văn đã nghiên cƣ́u về tài trợ xuất nhập
khẩu tại các ngân hàng thƣơng mại. Tuy nhiên, đến thời điểm này, hoạt động tài trợ
xuất nhập khẩu tại Hội sở Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam
chƣa có các đề tài nghiên cứu và vẫn bộc lộ một số hạn chế, yếu kém nhƣ: kết quả
kinh doanh còn chƣa thực sự nổi bật, sản phẩm dịch vụ còn chƣa đa dạng…. Do
vậy, trên cơ sở kế thƣ̀a các nghiên cƣ́u trƣớc đây và tiế p thu nhƣ̃ng điể m mới trong
lĩnh vực ngân h àng, luận văn tiến hành hệ thống hóa các vấn đề lý luận về hoạt
động tài trợ xuất nhập khẩu tại NHTM; làm rõ thực trạng hoạt động tài trợ xuất
nhập khẩu trong điề u kiê ̣n kinh tế ngày càng phát triể n và nhiề u biế n đô ̣ng nhƣ hiê ̣n
nay. Từ đó, luận văn tìm ra những mặt còn tồn tại và hạn chế nhằm giúp
PVcomBank ngày càng phát triển mạnh mẽ, nâng cao hơn nữa vị thế và uy tín của
ngân hàng.
1.2. Cơ sở lý luận về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Ngân hàng thƣơng mại
1.2.1. Hoạt động xuất nhập khẩu:
Nói đến xuất nhập khẩu là phải kể đến một hệ thống các quan hệ mua bán
trong một nền thƣơng mại có tổ chức cả bên trong và bên ngoài nhằm mục đích phát
triển sản xuất hàng hoá, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, ổn định và từng bƣớc nâng cao
mức sống của nhân dân.
Xuất nhập khẩu là hoạt động kinh tế đối ngoại đƣợc coi là cầu nối giữa thị

trƣờng trong nƣớc và thị trƣờng quốc tế. Nó có khả năng đem lại những hiệu quả
đột biến rất cao hoặc ngƣợc lại có thể gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế quốc gia. Bởi
vì, nó luôn phải đối đầu với một hệ thống kinh tế khác từ bên ngoài mà các chủ thể
trong nƣớc tham gia xuất nhập khẩu không dễ dàng khống chế đƣợc. Bởi vậy, trong
lĩnh vực xuất nhập khẩu mỗi quốc gia đều phải tìm mọi biện pháp để phát huy

13


những tác động tích cực và hạn chế những mặt tiêu cực nhằm đạt đƣợc hiệu quả
kinh tế - xã hội cao.
Để thực hiện mục tiêu nói trên cần phải nắm vững đặc điểm của kinh doanh
xuất nhập khẩu. Nhờ có hoạt động xuất nhập khẩu mà các quốc gia có khả năng
phát huy lợi thế so sánh của quốc gia mình.Tất cả các quốc gia khi tiến hành hoạt
động xuất nhập khẩu đều có khả năng phát triển đƣợc thế mạnh của mình để sản
xuất ra các hàng hoá có chi phí thấp hơn so với việc sản xuất hàng hoá đó ở các
nƣớc khác.
Hoạt động xuất nhập khẩu thu hút nhiều thành phần và chủ thể tham gia.
Trong điều kiện nền kinh tế thị trƣờng, với yêu cầu tồn tại và phát triển đòi hỏi các
chủ thể phải năng động, sáng tạo, phát huy tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm,
luôn tìm mọi biện pháp để nâng cao hiệu quả kinh tế. Nhờ vậy, xuất nhập khẩu có
tác dụng phát huy nội lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế.
Xuất nhập khẩu trong nền kinh tế thị trƣờng với nhiều thành phần chủ thể
tham gia tất yếu sẽ dẫn đến sự hình thành các mô hình liên doanh liên kết giữa các
chủ thể kinh tế trong và ngoài nƣớc, sự liên kết giữa khâu sản xuất với hoạt động
nghiên cứu khoa học, tiêu thụ hàng hoá.... Sự kết hợp tự giác này có tác dụng phát
huy sức mạnh của các chủ thể kinh tế, tạo điều kiện chủ động trong quá trình hội
nhập kinh tế quốc tế và khu vực.
1.2.2. Sự cần thiết của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
Tài trợ xuất nhập khẩu là việc ngân hàng hỗ trợ về mặt tài chính cũng nhƣ

cung cấp các phƣơng tiện nhằm giúp đỡ các doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ của
mình khi tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu. Tài trợ xuất nhập khẩu thể hiện
mối quan hệ giữa một bên là ngân hàng – bên đƣa ra trợ giúp về tài chính và một
bên là doanh nghiệp xuất nhập khẩu – bên cần trợ giúp.
Trong thời gian vừa qua, nền thƣơng mại quốc tế đã phát triển mạnh mẽ cùng
với sự gia tăng các mối quan hệ thƣơng mại đa phƣơng và tính chất tƣơng thuộc của
các nền kinh tế quốc gia riêng lẻ. Khuynh hƣớng này đã và đang đƣợc thúc đẩy sự
gia tăng nhu cầu về các dịch vụ tài chính quốc tế trên khắp thế giới. Cùng với

14


khuynh hƣớng này là quá trình tự do hoá tài chính, dỡ bỏ dần các hàng rào thƣơng
mại và xu thế hội nhập trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế quốc tế đang lan nhanh.
Hoạt động xuất nhập khẩu cũng đang dần thay đổi những khuôn mẫu kinh
doanh cho phù hợp với những chuyển biến thực tiễn. Một trong những đặc điểm
quan trọng nhất hiện nay là môi trƣờng cạnh tranh hết sức quyết liệt giữa các nhà
cung ứng hàng hoá dịch vụ trên thƣơng trƣờng quốc tế. Mỗi nhà kinh doanh xuất
khẩu không những phải đối đầu với các doanh nghiệp bản xứ mà còn phải cạnh
tranh với vô số doanh nghiệp khác khắp toàn cầu. Ngƣời mua nƣớc ngoài cũng ngày
càng khắt khe hơn về uy tín, chất lƣợng hàng hoá dịch vụ cung ứng, và bao giờ
cũng lựa chọn nhà cung cấp nào mời chào nhiều ƣu đãi nhất, trong đó có ƣu đãi về
thời hạn thanh toán. Bên cạnh đó, hoạt động xuất nhập khẩu luôn ẩn chứa các nguy
cơ dẫn tới rủi ro và thất bại trong giao thƣơng giữa các bên mua bán ở các nƣớc
khác nhau. Ngoài những khó khăn thông thƣờng nhƣ trong kinh doanh thƣơng mại
nội địa, các doanh nghiệp tham gia ngoại thƣơng còn phải đƣơng đầu với những
nguy cơ khác. Những nguy cơ này xuất phát từ nhiều yếu tố đặc thù trong giao
thƣơng quốc tế về thời gian thực hiện giao dịch và khoảng cách địa lí, về loại tiền
thanh toán và những biến động tỷ giá hối đoái, về sự khác biệt luật lệ, tập quán kinh
doanh và các quy định điều tiết giữa các chính phủ…

Đối với giới doanh nghiệp, một thị trƣờng tiêu thụ nội địa bão hoà và
mang tính cạnh tranh cao bên cạnh một thị trƣờng quốc tế hết sức rộng lớn, đa dạng,
với vô số cơ hội kinh doanh hấp dẫn chính sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp có năng
lực và tham vọng luôn mong muốn tìm kiếm cơ hội và mở rộng kinh doanh ở những
thị trƣờng mới trên khắp thế giới . Tuy nhiên do khả năng tài chính có hạn mà
doanh nghiệp không phải lúc nào cũng đủ vốn để phục vụ cho mục đích hoạt động
của mình. Trong trƣờng hợp này, doanh nghiệp cần đến sự trợ giúp từ các tổ chức,
các định chế tài chính nhƣ các ngân hàng thƣơng mại.
Vì vậy, hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng ra đời là một tất yếu
khách quan, nó đáp ứng nhu cầu đa dạng của doanh nghiệp về phát triển kinh

15


doanh, chống đỡ rủi ro, nâng cao hiệu quả và tăng cƣờng khả năng cạnh tranh trong
lĩnh vực thƣơng mại quốc tế.
Qua các hoạt động tài trợ này, các ngân hàng cung cấp hệ thống giải pháp và
kĩ thuật tài trợ phong phú, hữu hiệu, giải quyết phần lớn những khó khăn về tài
chính. Mặt khác, hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu cũng mang lại một nguồn thu
nhập lãi và phí dịch vụ hấp dẫn cho ngân hàng. Thực tế cho thấy hầu hết tổ chức tài
chính ở khắp các nƣớc đều đặc biệt chú trọng cung ứng hệ thống dịch vụ tài trợ xuất
nhập khẩu. Có thể nhận thấy rằng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ về lợi ích giữa ngân
hàng và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu là động lực mạnh mẽ thúc đẩy hoạt động
tài trợ xuất nhập khẩu ngày càng phát triển.
1.2.3. Các hình thức tài trợ xuất nhập khẩu của Ngân hàng thương mại
Với hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng đa dạng, phức tạp và có sự cạnh
tranh gay gắt trên một thị trƣờng rộng lớn, nhu cầu tài trợ xuất nhập khẩu càng trở
nên rất cần thiết và thể hiện ở những mặt sau:
●

Nhu cầu tài trợ cho xuất khẩu:

+ Giai đoạn phân tích nhu cầu, tìm kiếm khách hàng: đây là một giai đoạn rất
quan trọng khởi đầu cho hoạt động xuất nhập khẩu, chi phí cho những hoạt động
này không nhỏ, đặc biệt là đối với những doanh nghiệp năng lực tài chính còn hạn
hẹp. Giai đoạn này, các chuyên gia phải thực hiện phân tích nhu cầu thị trƣờng, tiến
hành các cuộc đàm phán, làm ra các mô hình hoặc sản phẩm mẫu để trƣng bày, giới
thiệu với khách hàng.
+ Giai đoạn kí kết hợp đồng: nếu nhà xuất khẩu chƣa có uy tín lớn trên thị
trƣờng nƣớc ngoài thì đối tác có thể yêu cầu một đảm bảo giao hàng hoặc đảm bảo
hoàn thành công trình. Khi việc giao hàng hoặc hoàn thành công trình không theo
thoả thuận thì đảm bảo này sẽ có hiệu lực.
+ Giai đoạn chuẩn bị sản xuất: đây là giai đoạn đòi hỏi chi phí khá lớn, đầu
tƣ vào xây dựng các công trình chuẩn bị cho sản xuất nhƣ nhà máy, xí nghiệp, mua
sắm máy móc thiết bị…

16


+ Giai đoạn sản xuất: giai đoạn này, chi phí chủ yếu là tập trung vào mua
sắm nguyên vật liệu và các chi phí liên quan khác để sản xuất ra sản phẩm.
+ Giai đoạn cung ứng: tuỳ theo điều kiện cung ứng mà phát sinh các chi phí,
có thể là chi phí vận tải, chi phí bảo hiểm…
+ Giai đoạn lắp ráp, chạy thử, bàn giao công trình: khi hàng hoá đƣợc giao
tới địa điểm quy định, nhà xuất khẩu cần phải lắp ráp, chạy thử sản phẩm để đảm
bảo đúng quy cách cho tới khi ngƣời mua chấp nhận và thanh toán.
+ Giai đoạn thanh toán: hiện nay để việc cung cấp hàng hoá xuất khẩu đƣợc
thuận lợi và tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp, thì nhà xuất khẩu thƣờng phải
dành cho nhà nhập khẩu một sự ƣu đãi thanh toán mà nhà xuất khẩu và ngân hàng
có thể chấp nhận đƣợc.Và để đảm bảo cho quá trình tái sản xuất tiếp theo, nhà xuất

khẩu thƣờng yêu cầu ngân hàng tiếp tục tài trợ cho mình.
Ngoài ra, nhà xuất khẩu cũng thƣờng vấp phải vấn đề uy tín trong kinh
doanh khi đặt mối quan hệ thƣơng mại với các đối tác nƣớc ngoài, lúc này nhà xuất
khẩu cần đến các loại bảo lãnh ngân hàng thích hợp nhằm khẳng định uy tín kinh
doanh của mình trong các thƣơng vụ xuất nhập khẩu.
● Nhu cầu tài trợ cho nhập khẩu:
Nhìn chung, nhu cầu tài trợ của nhà nhập khẩu xoay quanh vấn đề thanh toán
tiền hàng nhƣ một nghĩa vụ bắt buộc trong thoả thận mua bán. Đây chính là cơ sở
để ngân hàng cung ứng nhiều dịch vụ tài trợ khác nhau cho nhà nhập khẩu.
+ Giai đoạn trƣớc khi kí kết hợp đồng: chi phí của giai đoạn này là chi phí thuê
các chuyên gia thẩm định, phân tích nhu cầu của mình và tìm kiếm đối tác phù hợp.
+ Giai đoạn sau khi kí kết hợp đồng: nhà nhập khẩu phải đặt trƣớc cho nhà
xuất khẩu một khoản tiền thƣờng goi là tiền tạm ứng cho nhà xuất khẩu, vì vậy nhu
cầu đƣợc tài trợ của nhà nhập khẩu trong giai đoạn này là rất lớn.
+ Giai đoạn sản xuất và hoàn thành công trình: đó là chi phí phát sinh để
thực hiện thanh toán giữa chừng cho nhà xuất khẩu.
+ Giai đoạn cung ứng và vận chuyển hàng hoá: tuỳ theo điều kiện cung ứng và
thoả thuận giữa hai bên mà phát sinh các chi phí nhƣ chi phí vận chuyển, bảo hiểm…

17


+ Giai đoạn nhận hàng hoá: nếu tiến hành cung ứng khi xuất trình chứng từ
thì thƣờng nhà nhập khẩu chỉ có thể nhận đƣợc hàng hoá khi trên hợp đồng đã ghi
rõ hoặc có thể tài trợ đƣợc.

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Lê Nhị Hà, 2011. Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tài trợ xuất khẩu của
Ngân hàng Công thương Đà Nẵng. Luận văn thạc sỹ. Đại học Đà Nẵng.

2. Nguyễn Thị Thanh Hà, 2011. Giải pháp mở rộng hoạt động thanh toán tín dụng
chứng từ tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn – PVcomBank Đà
Nẵng”. Luận văn thạc sỹ. Đại học Đà Nẵng.

3. Phan Thị Thu Hà, 2006. Ngân hàng thương mại. Hà Nội: NXB Thống kê.
4. Nguyễn Thị Việt Hà, 2011. Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các ngân hàng
quốc doanh Việt Nam. Luận văn thạc sỹ. Đại học kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội.

5. Đỗ Linh Hiệp và cộng sự, 1999. Thanh toán quốc tế, tài trợ ngoại thương và
kinh doanh ngoại hối. Hà Nội: NXB Thống kê.

6. Nguyễn Thị Hoài Khanh, 2011. Phát triển tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu tại
Ngân hàng TMCP Quân đội – PVcomBank Đà Nẵng. Luận văn thạc sỹ. Đại học
Đà Nẵng.

7. Nguyễn Phƣơng Lan, 2011. Tài trợ xuất nhập khẩu ngắn hạn tại các Ngân hàng
thương mại cổ phần Việt Nam. Luận văn thạc sỹ. Đại học Ngoại Thƣơng.

8. Lƣơng Kiều Linh, 2010. Đẩy mạnh hoạt động tài trợ thương mại của Ngân hàng
công thương Việt Nam sau cổ phần hóa. Luận văn thạc sỹ. Đại học ngoại thƣơng.

9. Bùi Xuân Lƣu, 2002. Giáo trình Kinh tế ngoại thương. Hà Nội: NXB Giáo dục.
10. Trịnh Thị Ngà, 2010. Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Sài Gòn –
Hà Nội trong hoạt động tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam. Luận văn thạc
sỹ. Đại học Ngoại Thƣơng.

11. Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam, 2013, 2014, 2015, 6/2016. Báo cáo
tình hình hoạt động kinh doanh năm 2013, 2014, 2015, 6/2016. Hà Nội.

12. Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam, 2010. Các văn bản hướng dẫn nghiệp
vụ. Hà Nội.

13. Quốc Hội, 1998. Luật các tổ chức tín dụng. Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia.
14. Phan Thế Ruệ, 2006. Xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 2001-2005: Thành


tựu và những bài học kinh nghiệm. Tạp chí Kinh tế và Dự báo số 1/2006.

15. Lê Văn Tề, 1998. Nghiệp vụ ngân hàng quốc tế. Hồ Chí Minh: NXB Thành
phố Hồ Chí Minh.

16. Nguyễn Thị Lan Thanh, 2010. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
tài trợ thương mại tại Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam. Luận văn thạc
sỹ. Đại học Ngoại Thƣơng .

17. Đinh Xuân Trình, 2004. Thanh toán quốc tế trong ngoại thương. Hà Nội: NXB
Giáo dục.

18. Lê Văn Tƣ và Lê Tùng Vân, 1999. Tín dụng tài trợ xuất khẩu, thanh toán
quốc tế và kinh doanh đối ngoại. Hà Nội: NXB Thống kê.

19. Lê Văn Tƣ, 2005. Quản trị ngân hàng thƣơng mại. Hà Nội: NXB Tài chính Hà
Nội.
Website

20. />
21.

/>