Quản lý ngân sách nhà nước huyện cẩm khê, tỉnh phú thọ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

KHỔNG THANH THỦY

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN CẨM KHÊ,
TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

KHỔNG THANH THỦY

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN CẨM KHÊ,
TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. PHAN HUY ĐƢỜNG

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng.
Hà Nội, tháng 12 năm 2016
Tác giả luận văn

Khổng Thanh Thủy


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài: “Quản lý Ngân sách Nhà nước huyện
Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ”, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên của
nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin đƣợc bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các
cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà
Nội đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành
luận văn này.
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc, lời cảm ơn chân thành đến thầy GS.TS
Phan Huy Đƣờng ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn và động viên tôi trong suốt
thời gian hoàn thành luận văn.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các thầy, cô
giáo đã quan tâm, góp ý và nhận xét cho bản luận văn của tôi. Trong quá trình thực
hiện đề tài, tôi còn nhận đƣợc sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại địa điểm
nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn
Xin kính chúc các thầy giáo, cô giáo và gia đình mạnh khỏe, hạnh phúc, tiếp
tục sự nghiệp đào tạo cho các thế hệ sinh viên, học viên đạt đƣợc nhiều thành công
hơn nữa trên con đƣờng học tập và nghiên cứu khoa học.

Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 12 năm 2016
Học viên

Khổng Thanh Thủy


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG....................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ...................................... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ...5
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài .........................5
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý ngân sách nhà nước..........................5
1.1.2. Một số nội dung cần bổ sung ....................................................................................6
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý ngân sách Nhà nƣớc cấp huyện ..................................7
1.2.1. Ngân sách Nhà nước ...................................................................................................7
1.2.2. Quản lý ngân sách Nhà nước .................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý ngân sách Nhà nước cấp huyện
................................................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3. Quản lý ngân sách Nhà nƣớc của một số huyện và bài học kinh nghiệm đối với
huyện Cẩm khê .................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Thực tiễn quản lý ngân sách cấp huyện ở một số địa phương ........... Error!
Bookmark not defined.
1.3.2. Bài học kinh nghiệm..................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...... Error! Bookmark not defined.
2.1. Cơ sở phƣơng pháp luận ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin ................. Error! Bookmark not defined.

2. 3. Phƣơng pháp tổng hợp số liệu ................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Phân tổ thống kê........................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Bảng thống kê ............................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Phƣơng pháp phân tích thông tin ............... Error! Bookmark not defined.


CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN
CẨM KHÊ ................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.1. Khái quát chung về huyện Cẩm Khê ........ Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Vị trí địa lý .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội............................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Kết quả thu, chi ngân sách Nhà nƣớc huyện Cẩm KhêError! Bookmark
not defined.
3.2.1. Về thu ngân sách trên địa bàn huyện Cẩm KhêError!

Bookmark

not

Bookmark

not

defined.
3.2.2. Về chi ngân sách trên địa bàn huyện Cẩm KhêError!
defined.
3.2.3. Tình hình thực hiện quy trình quản lý ngân sách Nhà nước............... Error!
Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn
huyện Cẩm Khê ................................................................ Error! Bookmark not defined.

3.3.1. Kết quả đạt được .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Những tồn tại, hạn chế................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Nguyên nhân của thực trạng quản lý ngân sách Nhà nước................ Error!
Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC HUYỆN CẨM KHÊ ........................... Error! Bookmark not defined.
4.1. Các quan điểm, định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Thọ và
huyện Cẩm Khê ............................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Quan điểm phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Phú ThọError! Bookmark
not defined.
4.1.2. Quan điểm phát triển - kinh tế xã hội của huyện Cẩm Khê ................ Error!
Bookmark not defined.
4.1.3. Phương hướng đổi mới quản lý ngân sách Nhà nước huyện Cẩm Khê
.............................................................................................. Error! Bookmark not defined.


4.1.4. Quan điểm đổi mới ngân sách Nhà nước huyện Cẩm Khê................. Error!
Bookmark not defined.
4.2. Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách Nhà nước huyện Cẩm Khê
................................................................................................ Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Nâng cao chất lượng công tác lập dự toán ngân sách Nhà nước ...... Error!
Bookmark not defined.
4.2.2. Đổi mới công tác quản lý thu ngân sách ... Error! Bookmark not defined.
4.2.3. Nâng cao hiệu quả công tác chi ngân sáchError!

Bookmark

not

defined.

4.2.4. Hoàn thiện quy trình chấp hành ngân sách Nhà nướcError!

Bookmark

not defined.
4.2.5. Chú trọng công tác quyết toán ngân sách Nhà nướcError!

Bookmark

not defined.
4.2.6. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra ngân sách Nhà nước .......... Error!
Bookmark not defined.
4.2.7. Hoàn thiện tổ chức và cán bộ quản lý ngân sách Nhà nước .............. Error!
Bookmark not defined.
4.2.8. Tuyên truyền nâng cao nhận thức của các đối tượng quản lý ngân sách
.............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.2.9. Hoàn thiện hệ thống thông tin, phương tiện quản lý ngân sách ......... Error!
Bookmark not defined.
4.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc
huyện Cẩm Khê ................................................................ Error! Bookmark not defined.
4.3.1 Đối với Trung ương ...................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Đối với địa phương ...................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................11
PHỤ LỤC



MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới chung của đất nƣớc và thực hiện
chƣơng trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nƣớc, quản lý ngân sách Nhà nƣớc
của Việt Nam đã có những thành tựu nhất định, góp phần quan trọng vào thành công
trong quá trình đổi mới, đặc biệt kể từ khi Luật ngân sách Nhà nƣớc đƣợc Quốc hội
khóa XI kỳ họp thứ hai thông qua ngày 16/12/2002 và có hiệu lực thi hành từ năm
ngân sách 2004 đã thúc đẩy việc quản lý và điều hành ngân sách nhà nƣớc, quản lý
thống nhất nền tài chính quốc gia nhằm xây dựng ngân sách Nhà nƣớc lành mạnh, thúc
đẩy vốn và tài sản nhà nƣớc tiết kiệm, hiệu quả; tăng cƣờng tiềm lực tài chính để thực
hiện quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc.
Ngân sách Nhà nƣớc là khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Ngân sách
huyện là một bộ phận cấu thành ngân sách Nhà nƣớc, là công cụ để chính quyền cấp
huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế xã
hội, an ninh quốc phòng. Luật ngân sách Nhà nƣớc năm 2002 là cơ sở pháp lý quan
trọng để tổ chức quản lý ngân sách Nhà nƣớc nói chung và ngân sách cấp huyện nói
riêng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nƣớc. Tuy nhiên, các yếu tố, điều kiện
tiền đề chƣa đƣợc tạo lập đồng bộ, làm cho quá trình quản lý ngân sách các cấp đạt
hiệu quả thấp, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu mà Luật ngân sách đặt ra. Vì vậy, tăng
cƣờng quản lý ngân sách Nhà nƣớc, đổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều
kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách quốc gia hiệu quả.
Cẩm Khê là huyện trung du miền núi của tỉnh Phú Thọ, kinh tế còn chậm phát
triển, số thu NSNN trên địa bàn hàng năm còn hạn hẹp, chƣa bảo đảm cân đối nhu cầu
chi ngân sách địa phƣơng. Từ khi Luật NSNN ra đời và có hiệu lực, cơ chế quản lý
nguồn NSNN ở Phú Thọ nói chung, huyện Cẩm Khê nói riêng đã từng bƣớc đƣợc
hoàn thiện, tạo đƣợc những bƣớc ngoặt trong lĩnh vực quản lý thu chi ngân sách của
các đơn vị thụ hƣởng ngân sách các cấp; thu và chi ngân sách đều không ngừng tăng
qua các; nhiều chính sách tài chính đã thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế góp phần ổn định


đời sống xã hội. Tuy nhiên, việc quản lý nguồn NSNN trong thời gian qua vẫn còn
nhiều bất cập về công tác thu ngân sách; phân bổ dự toán, chi đầu tƣ phát triển từ

nguồn NSNN hiệu quả không cao, việc phân bổ kế hoạch vốn đầu tƣ còn dàn trải…
Xuất phát từ thực tế trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý ngân sách Nhà nước huyện
Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ” làm đối tƣợng nghiên cứu với mục đích góp tiếng nói vào định
hƣớng phát triển kinh tế - xã hội bền vững, phù hợp với đặc điểm của huyện Cẩm Khê,
tỉnh Phú Thọ.
2. Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
Tìm hiểu thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý NSNN
trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
2.2. Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện
Cẩm Khê: bao gồm quản lý hoạt động thu ngân sách và chi ngân sách trong thời gian
từ năm 2013 - 2015.
- Đề xuất đƣợc các giải pháp hợp lý và khả thi nhằm hoàn thiện quản lý ngân
sách Nhà nƣớc trên địa bàn huyện Cẩm Khê trong thời gian tới.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Để thực hiện đƣợc mục tiêu nghiên cứu, nội dung đề tài cần giải quyết những
câu hỏi sau:
- Những luận cứ cơ bản về quản lý ngân sách Nhà nƣớc?
- Thực trạng công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn huyện Cẩm
Khê?
- Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn
huyện Cẩm Khê?
- Phƣơng hƣớng và giải pháp nào cần thực hiện để góp phần hoàn thiện công tác
quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn huyện Cẩm khê trong thời gian tới?
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu


4.1. Đối tượng nghiên cứu

Tập trung vào công tác quản lý NSNN cấp huyện bao gồm các khâu: Lập dự
toán; chấp hành ngân sách; quyết toán ngân sách; công khai tài chính và giám sát, kiểm
tra ngân sách để làm rõ thực trạng từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý
NSNN cấp huyện của huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian: Đề tài đƣợc thực hiện trên địa bàn huyện Cẩm Khê.
- Thời gian: Nghiên cứu công tác quản lý NSNN cấp huyện của Huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ từ năm 2013 - 2015.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực, là tài
liệu để nghiên cứu, tham khảo đối với công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa
bàn huyện Cẩm Khê trong thời gian tới.
Về mặt lý luận: Luận văn đã hệ thống hóa những lý luận cơ bản về hoàn thiện
quản lý ngân sách nhà nƣớc nói chung.
Về mặt thực tiễn: Luận văn đã phân tích và chỉ rõ thực trạng quản lý ngân sách
nhà nƣớc trên địa bàn huyện Cẩm Khê, qua đó chỉ rõ đƣợc những ƣu, nhƣợc điểm,
nguyên nhân của thực trạng và rút ra bài học kinh nghiệm về công tác quản lý ngân
sách nhà nƣớc nói chung và quản lý ngân sách nhà nƣớc nói riêng cho huyện Cẩm Khê
Luận văn đã đề xuất các giải pháp cơ bản, chủ yếu và khả thi nhằm hoàn thiện
công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Cẩm Khê phù hợp với điều kiện
cụ thể của huyện Cẩm Khê. Ngoài ra, luận văn còn có ý nghĩa khoa học và thực tiễn
thiết thực cho quá trình quản lý ngân sách nhằm phát triển kinh tế - xã hội huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ và đối với các địa phƣơng có điều kiện tƣơng tự.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận văn gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan các công trình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về quản
lý ngân sách Nhà nƣớc cấp huyện.

Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng quản lý ngân sách Nhà nƣớc huyện Cẩm Khê.
Chƣơng 4: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách Nhà nƣớc huyện Cẩm
Khê.


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN,
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Hiện nay, có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý ngân sách Nhà
nƣớc. Mỗi công trình có cách thức, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu khác nhau nhƣng
đều hƣớng đến mục đích nhằm bảo toàn nguồn vốn ngân sách Nhà nƣớc – trụ đỡ phát
triển nền kinh tế, xã hội của mỗi quốc gia. Trong những năm qua, một số công trình
công bố đã để lại những bài học, kinh nghiệm quản lý cho các cơ qua quản lý nhà
nƣớc, những ngƣời tham gia hoạch định chính sách. Trong phạm vi của luận án, có thể
kể tên một số công trình nhƣ sau:
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý ngân sách nhà nước
- Nguyễn Thùy Dƣơng (2007), Hoàn Thiện công tác quản lý ngân sách Nhà
nƣớc trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc – Luận văn Thạc sỹ - Đại học Kinh tế, Đại học Quốc
gia Hà Nội. Qua quá trình nghiên cứu tài liệu, tôi thấy luận văn đã nêu đƣợc những
vấn đề cơ bản về NSNN, quản lý NSNN; thực trạng quản lý NSNN cấp tỉnh và đề cập
một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý NSNN ở tỉnh Vĩnh Phúc. Tuy
nhiên, luận văn chƣa nêu rõ những giải pháp cụ thể của công tác quản lý thu, chi ngân
sách; kiến nghị hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý NSNN có nhiều điểm mới nhƣng
chƣa xem xét đến nguyên tắc quản lý NSNN.
- Trịnh Văn Ngọc (2008), Quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Hà
Tĩnh - Luận văn Thạc sỹ - Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã đề
cập khá chi tiết những lý luận chung nhất về NSNN, quản lý NSNN; đánh giá thực
trạng quản lý NSNN tại tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn 2005 – 2007 và đƣa ra những

giải pháp kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN trong giai đoạn 2008 –
2010. Tuy nhiên, những ƣu, nhƣợc điểm của công tác quản lý NSNN đƣợc đƣa ra chƣa
mang tính sát thực có nhiều giải pháp cần đƣợc bàn thêm để triển khai trong thực tiễn
nhằm đạt hiệu quả cao.


- Huỳnh Thị Cẩm Liên (2011), Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc
huyện Đức Phổ - Luận văn Thạc Sỹ - Trƣờng Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã làm rõ
những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản
lý ngân sách nhà nƣớc huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi: Tăng thu so với dự toán giao
hàng năm chủ yếu là tăng thu từ quỹ đất đấu giá, thu thuế thƣờng không đạt dự toán vì
vậy tăng thu của huyện thiếu sự bền vững, chủ yếu trông vào sự bổ sung cân đối từ
ngân sách cấp tỉnh đối với các khoản chi trên địa bàn huyện. Trong khi không làm chủ
đƣợc phần ngân sách cấp thì chi thƣờng xuyên chiếm tỷ trọng lớn từ 80% trong tổng
chi hàng năm, chi đầu tƣ phát triển còn thấp…
- Trịnh Thị An (2015), Quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Xuân Trƣờng,
Tỉnh Nam Định – Luận văn Thạc Sỹ - Học Viện Nông nghiệp Việt Nam. Trên cơ sở
đánh giá khái quát tình hình kinh tế - xã hội huyện Xuân Trƣờng, Luận văn đã đi sâu
và làm rõ công tác quản lý ngân sách cấp xã, cấp quản lý ngân sách cuối cùng trong hệ
thống phân cấp quản lý ngân sách Nhà nƣớc. Với hệ thống số liệu, bảng biểu phong
phú, Luận văn đã chỉ rõ thực trạng quản lý ngân sách xã qua công tác: lập dự toán,
chấp hành, quyết toán và giám sát, kiểm tra ngân sách từ đó đƣa ra các biện pháp
nhằm quản lý ngân sách cấp xã hiệu quả. Tuy nhiên, việc quản lý ngân sách cấp xã còn
chƣa đƣợc thực hiện tốt, các giải pháp đƣa ra cần phải phân tích, làm rõ thêm, nhƣ:
Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách xã theo từng nội dung; Giải pháp nâng
cao năng lực cán bộ quản lý, điều hành ngân sách xã…
1.1.2. Một số nội dung cần bổ sung
- Để xuất những giải pháp cụ thể, chi tiết trong công tác thu, chi ngân sách và
quản lý việc thu, chi hiệu quả. Trong công tác thu, chú trọng đến phân loại nguồn thu,
nguồn thu nào mang tính ổn định, bền vững; nguồn thu nào không đạt kết quả theo kế

hoạch đề từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm nuôi dƣỡng nguồn thu mang lại sự ổn định
cho ngân sách Nhà nƣớc tiến tới giảm dần nguồn trợ cấp từ ngân sách cấp trên, tự chủ
ngân sách đƣợc giao. Trong công tác chi, đảm bảo việc chi đúng, chi đủ và kịp thời;
hạn chế việc chi sai, chi không đúng quy định.


- Chú trọng đến các nguyên tắc về quản lý ngân sách Nhà nƣớc: Nguyên tắc đầy
đủ, trọn vẹn; nguyên tắc thống nhất trong quản lý; nguyên tắc cân đối ngân sách;
nguyên tắc công khai hóa ngân sách Nhà nƣớc và nguyên tắc rõ ràng, trung thực, chính
xác. Trên cơ sở các nguyên tắc về quản lý NSNN, vận dụng thực tiễn vào địa phƣơng
đảm bảo thiết thực, thực tiễn nhằm mang lại kết quả tốt đối với công tác thu, chi ngân
sách.
- Trong công tác xây dựng dự toán thu, chi ngân sách phải căn cứ vào thực tiễn,
hạn chế ƣớc số lƣợng thu, chi hàng năm mang tính chủ quan, duy ý chí. Trong xây
dựng dự toán thu phải căn cứ vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, tình
hình kinh tế - xã hội của địa phƣơng; kịp thời có các phƣơng án nếu công tác thu
không đạt theo kế hoạch nhằm đảm bảo việc chi đầu tƣ phát triển, chi thƣờng xuyên…
tạo tiền đề cho các năm tiếp theo.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý ngân sách Nhà nƣớc cấp huyện
1.2.1. Ngân sách Nhà nước
1.2.1.1. Khái niệm ngân sách Nhà nước
Ngân sách nhà nƣớc là một phạm trù kinh tế khách quan, ra đời cùng với sự
xuất hiện của Nhà nƣớc và sự phát triển của kinh tế hàng hóa tiền tệ. Hiểu theo cách
khác, sự ra đời của Nhà nƣớc, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa là những điều kiện cần
và đủ cho sự phát sinh tồn tại và phát triển của NSNN. Sự xuất hiện của Nhà nƣớc;
Kinh tế hàng hóa là rất sớm nhƣng thuật ngữ NSNN lại xuất hiện muộn hơn vào buổi
bình minh của phƣơng thức sản xuất tƣ bản chủ nghĩa. Thuật ngữ này chỉ các khoản
thu và các khoản chi của Nhà nƣớc đƣợc thể chế hóa bằng phƣơng pháp luật do cơ
quan lập pháp quyết định, còn việc điều hành NSNN trong thực tiễn lại do cơ quan
hành pháp thực hiện. Điều này một lần nữa khẳng định rằng, sự ra đời và tồn tại của

NSNN gắn liền với sản xuất hàng hóa, với sự ra đời và tồn tại của Nhà nƣớc.
Khi Nhà nƣớc ra đời thì đồng thời Nhà nƣớc có những nhu cầu chi tiều về: Bộ
máy quản lý, hạ tầng, trang thiết bị… nhằm duy trì quyền lực của Nhà nƣớc. Những
khoản này ngƣời dân phải gánh chịu dƣới các hình thức thuế, công trái… và từ đây
phạm trù ngân sách ra đời. Ở chế độ phong kiến, vai trò quyết định trong thu - chi của


Nhà nƣớc thuộc về nhà vua. Nhà vua có toàn quyền và không chịu bất kỳ một sự kiểm
soát nào trong việc chi tiêu các nguồn tài chính Nhà nƣớc. Do đó mọi khoản thu - chi
không có kế hoạch trƣớc, không có niên độ cũng không có sự tính toán phân loại và
không có luật lệ điều chỉnh. Chỉ đến khi Chủ nghĩa tƣ bản ra đời, giai cấp tƣ sản đấu
tranh đòi Nhà nƣớc phải hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực kinh tế, thiết lập trình tự lập kế
hoạch chi tiêu và cơ chế kiểm tra, giám sát đối với việc chi tiêu của Nhà nƣớc thì các
nhân tố của NSNN mới đƣợc quy tụ đầy đủ, hình thành với các đặc trƣng vốn có: tính
kế hoạch dự toán, tính cân đối thu - chi và tính niên độ.
Theo từ điển Bách Khoa Toàn Thƣ của Liên Xô (cũ) (1971) cho rằng: “Ngân
sách là bảng liệt kê các khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nƣớc trong một giai đoạn
nhất định; là mọi kế hoạch thu chi bằng tiền của bất kỳ một xí nghiệp, cơ quan hoặc cá
nhân nào trong một giai đoạn nhất định”.
Từ điển Bách Khoa Toàn Thƣ về kinh tế của Pháp định nghĩa: “Ngân sách là văn
kiện đƣợc Nghị viện hoặc Hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó, các nghiệp vụ
tài chính (thu, chi) của một tổ chức công (Nhà nƣớc, chính quyền, địa phƣơng, đơn vị
công hoặc tƣ (doanh nghiệp, hiệp hội…) đƣợc dự kiến và cho phép”.
Từ điển kinh tế thị trƣờng của Trung Quốc định nghĩa: “Ngân sách Nhà nƣớc là
kế hoạch thu chi tài chính hàng năm của nhà nƣớc đƣợc xét duyệt theo trình tự pháp
định”.
Từ điển thuật ngữ tài chính tín dụng (1996) của Viện Nghiên cứu Tài chính cho
rằng: “Ngân sách đƣợc hiểu là dự toán và thực hiện mọi khoản thu nhập (tiền thu vào)
và chi tiêu (tiền xuất ra) của bất kỳ một cơ quan, xí nghiệp, tổ chức, giai đình hoặc cá
nhân trong một khoảng thời gian nhất định (thƣờng là một năm).

Khái niệm NSNN, hiện nay có rất nhiều quan điểm khác nhau:
Nhóm thứ nhất cho rằng: NSNN là một bản dự toán thu chi trong năm của Nhà
nƣớc. Cách quan niệm đó đúng về hình thức, nhƣng đó chỉ là một giai đoạn của quá
trình ngân sách và cũng chƣa thể hiện đƣợc vị trí của NSNN.
Nhóm thứ hai cho rằng: NSNN là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc. Cách
quan niệm đó đúng ở chỗ đã thực thể hóa đƣợc NSNN và cũng nêu lên đƣợc vị trí của


NSNN so với các quỹ tiền tệ khác. Vì thực tế cũng thƣờng thấy, thu của Nhà nƣớc đƣa
vào một quỹ tiền tệ và chi của Nhà nƣớc cũng xuất hiện từ quỹ tiền tệ ấy. Nhƣng các
quan điểm này chƣa phản ánh đƣợc vị trí cân đối vĩ mô của NSNN trong nền kinh tế
quốc dân.
Nhóm thứ ba cho rằng: NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế giữa Nhà nƣớc
và xã hội phát sinh trong quá trình Nhà nƣớc huy động và phân phối các nguồn tài
chính. Quan niệm này nói đã nói lên đƣợc NSNN chứa đựng các quan hệ kinh tế
nhƣng nó lại không nói lên đƣợc thực thể NSNN là gì? Quan hệ kinh tế đó có phải là
quan hệ tài chính - ngân sách không?
Theo Luật NSNN đã đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
khóa XI năm 2002 quy định: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi
của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực
hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nước”.
Nhƣ vậy, ngân sách Nhà nƣớc là một phạm trù kinh tế lịch sử gắn liền với sự
hình thành và phát triển của Nhà nƣớc, của quan hệ hàng hóa - tiền tệ. Nó phản ánh
mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và các chủ thế khác trong việc phân phối tổng sản phẩm
xã hội, thông qua việc tạo lập, chuyển dịch quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc, chuyển
dịch một bộ phận thu nhập của Nhà nƣớc và phân phối nguồn thu nhập đó đến các đối
tƣợng sử dụng để thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nƣớc, là tiềm lực vật chất
của Nhà nƣớc để điều hành nền kinh tế - xã hội.
1.2.1.2. Đặc điểm của ngân sách Nhà nước

Về hình thức thể hiện bên ngoài: Ngân sách Nhà nƣớc là một bảng liệt kê các
khoản thu, chi bằng tiền của Nhà nƣớc đƣợc dự kiến và đƣợc phép thực hiện trong một
khoảng thời gian nhất định.
Về cơ cấu: Ngân sách Nhà nƣớc bao gồm toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà
nƣớc.
Về mặt pháp lý: Ngân sách Nhà nƣớc đƣợc cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Quốc hội là cơ quan có thẩm quyền quyết định NSNN về tổng mức và cơ cấu phân bổ.


Mọi hoạt động thu, chi của NSNN đều đƣợc tiến hành trên cơ sở pháp luật do Nhà
nƣớc ban hành.
Về thời gian: Ngân sách Nhà nƣớc đƣợc thực hiện trong một năm (năm này gọi
là năm ngân sách hay năm tài khóa).
1.2.1.3. Bản chất của ngân sách Nhà nước
Hoạt động của NSNN là hoạt động phân phối các nguồn tài chính, là quá trình
giải quyết quyền lợi kinh tế giữa Nhà nƣớc và xã hội với kết quả là các nguồn tài chính
đƣợc phân chia thành hai phần: phần nộp vào NSNN và phần để lại cho các thành viên
của xã hội. Phần nộp vào NSNN sẽ tiếp tục phân phối lại, thể hiện qua các khoản cấp
pháp từ ngân sách cho các mục đích tiêu dùng và đầu tƣ.
Trong quá trình phân phối giá trị tổng sản phẩm quốc dân đã làm xuất hiện hệ
thống các quan hệ tài chính. Hoạt động thu chi NSNN cũng là hoạt động tài chính và
làm nảy sinh các quan hệ tài chính. Hệ thống các quan hệ tài chính tạo nên bản chất
của NSNN đƣợc thể hiện dƣới hình thức cụ thể, đó là các mối quan hệ:
- Một, quan hệ tài chính giữa Nhà nƣớc và các doanh nghiệp hoạt động sản xuất
kinh doanh;
- Hai, quan hệ tài chính giữa ngân sách Nhà nƣớc với các đơn vị quản lý Nhà
nƣớc nằm trong các lĩnh vực sự nghiệp văn hóa xã hội, hành chính và an ninh quốc
phòng;
- Ba, quan hệ kinh tế giữa NSNN với hộ gia đình và ngƣời dân;
- Bốn, quan hệ kinh tế giữa NSNN với thị trƣờng tài chính.

Từ phân tích trên ta thấy, mặc dù biểu hiện của NSNN rất đa dạng và phong phú
nhƣng về thực chất đều phản ánh hai nội dung cơ bản, đó là: Thứ nhất, ngân sách Nhà
nƣớc hoạt động trong lĩnh vực phân phối các nguồn tài chính, vì vậy nó thể hiện các
mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa Nhà nƣớc và xã hội. Thứ hai, quyền lực ngân sách
thuộc về Nhà nƣớc, mọi khoản thu chi tài chính của Nhà nƣớc đều do Nhà nƣớc quyết
định nhằm mục đích phục vụ yêu cầu thực hiện các chức năng của Nhà nƣớc. Vì vậy,
bản chất của NSNN có thể đƣợc hiểu nhƣ sau: Ngân sách Nhà nƣớc là hệ thống các
mối quan hệ kinh tế và xã hội giữa Nhà nƣớc và xã hội, phát sinh trong quá trình Nhà


nƣớc huy động và sử dụng các nguồn tài chính nhằm đảm bảo yêu cầu thực hiện các
chức năng quản lý và điều hành nền kinh tế - xã hội của đất nƣớc.
1.2.1.4. Vai trò của ngân sách Nhà nước
Vai trò của NSNN đƣợc xác định trên cơ sở các chức năng và trên cơ sở các
nhiệm vụ cụ thể trong từng giai đoạn đƣợc thể hiện ở các nội dung sau:
Một là, vai trò huy động nguồn tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của
Nhà nƣớc. Để duy trì và phát triển bộ máy Nhà nƣớc, điều kiện tiên quyết là Nhà
nƣớc phải tập trung đƣợc nguồn lực tài chính ổn định, bền vững; NSNN là một trong
những công cụ thực hiện nhiệm vụ đó. Đây là vai trò lịch sử của NSNN mà trong bất
cứ thời đại nào, cơ chế nào thì Nhà nƣớc cũng phải thực hiện. Tuy nhiên, NSNN
không phải là vô hạn, do đó cần cân đối các khoản thu, chi của Nhà nƣớc một cách cẩn
trọng, hợp lý đặc biệt trong giai đoạn nợ công ngày càng tăng và có nguy cơ vƣợt
ngƣỡng an toàn đƣợc Quốc hội cho phép.
Hai là, vai trò quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị
trƣờng cần thiết phải có sự điều chỉnh vĩ mô từ phía Nhà nƣớc, song Nhà nƣớc cũng
chỉ có thể thực hiện thành công khi có nguồn tài chính đảm bảo, tức là khi Nhà nƣớc
sử dụng triệt để và có hiệu quả công cụ ngân sách để tác động vào các lĩnh vực kinh tế
- xã hội - thị trƣờng.
Về mặt kinh tế: Để duy trì sự ổn định của môi trƣờng kinh tế vĩ mô và thúc đẩy
tăng trƣởng kinh tế cần có sự can thiệp của Nhà nƣớc nhằm khắc phục những khuyết

tật của thị trƣờng. Trong đó, Nhà nƣớc định hƣớng hình thành cơ cấu kinh tế mới, kích
thích phát triển sản xuất, kinh doanh; chống độc quyền, chống liên kết nâng giá, cạnh
tranh không bình đẳng… làm tổn hạn đến nền kinh tế. NSNN cung cấp nguồn kinh phí
để Nhà nƣớc đầu tƣ cho xây dựng cơ sở kết cấu hạ tầng, hình thành các doanh nghiệp
ở các ngành, lĩnh vực then chốt, mũi nhọn; định hƣớng hình thành cơ cấu kinh tế hợp
lý và là động lực thúc đẩy các thành phần kinh tế khác ra DANH MỤC TÀI LIỆU
THAM KHẢO
1. Trịnh Thị An, 2015. Quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Xuân Trƣờng,
Tỉnh Nam Định. Luận văn Thạc Sĩ, Học Viện Nông nghiệp Việt Nam.


2. Nguyễn Quốc Anh, 2015. Quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện Đức Thọ,
tỉnh Hà Tĩnh. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội.
3. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Phú Thọ khóa XVII, Báo cáo số 476-BC/TU
ngày 09/9/2015 trình Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2015-2020, Phú
Thọ.
4. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Phú Thọ khóa XVIII, Nghị quyết số 26-NQ/ĐH
ngày 30/9/2015 Đại hội đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2015-2020, Phú Thọ.
5. Bộ Tài chính, 2003. Luật ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn
thực hiện. Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính.
6. Bộ Tài chính, 2003. Thông tư số 59/2003/TT-BTC hướng dẫn thực hiện Nghị
định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003. Hà Nội, ngày 23/06/2003.
7. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2003. Nghị định số
60/2003/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật ngân sách Nhà nước. Hà
Nội, ngày 06/6/2003.
8. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2005. Nghị định số
130/2005/NĐ-CP quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và
kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan nhà nước. Hà Nội, ngày 17/10/2005.
9. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2013. Nghị định số
117/2013/NĐ-CP về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 130/2005/NĐCP ngày 17/10/2005. Hà Nội, ngày 07/10/2013.

10. Dƣơng Đăng Chinh, Phạm Văn Khoan, 2007. Giáo trình Quản lý tài chính
công. Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính.
11. Dƣơng Đăng Chinh, 2009. Giáo trình lý thuyết tài chính. Hà Nội: Nhà xuất
bản Tài chính.
12. Bùi Mạnh Cƣờng, 2012. Nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển từ nguồn vốn
ngân sách Nhà nước ở Việt Nam. Luận án Tiến sĩ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia
Hà Nội.
13. Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ, 2016. Niên giám thống kê tỉnh Phú Thọ 2015.
Hà Nội: Nhà xuất bản Thống kê.


14. Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ, 2015. Niên giám thống kê tỉnh Phú Thọ 2014.
Hà Nội: Nhà xuất bản Thống kê.
15. Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ, 2014. Niên giám thống kê tỉnh Phú Thọ 2013.
Hà Nội: Nhà xuất bản Thống kê.
1. Vũ Cao Đàm, 2008. Giáo trình phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Hà
Nội: Nhà xuất bản Thế giới.
17. Nguyễn Thùy Dƣơng, 2007. Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách Nhà
nước trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc
gia Hà Nội.
18. Phan Huy Đƣờng, 2010. Quản lý nhà nước về kinh tế. Hà Nội: Nhà xuất bản
Đại học Quốc gia Hà Nội.
19. Lê Thị Thanh Hƣờng, 2014, Hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước trên
địa bàn huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Kinh tế và quản trị
kinh doanh, Đại học Thái Nguyên.
20. Phạm Văn Khoan, 2010. Giáo trình quản lý tài chính công. Hà Nội: Nhà
xuất bản Tài chính.
21. Đinh Tích Linh, 2003. Những điều cần biết về ngân sách nhà nước để thực
hiện Luật ngân sách nhà nước mới. Hà Nội: Nhà xuất bản Thống kê.
22. Huỳnh Thị Cẩm Liên, 2011. Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách Nhà

nước huyện Đức Phổ. Luận văn Thạc sĩ. Đại học Đà Nẵng.
23. Trịnh Văn Ngọc, 2008. Quản lý ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà
Tĩnh. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội.
24. Phòng Tài chính huyện Yên Sơn các năm (2013, 2014, 2015), Báo cáo thu
chi ngân sách huyện Yên Sơn, Tỉnh Tuyên Quang.
25. Lê Thị Thu Thủy, 2010. Một số vấn đề pháp lý về phân cấp quản lý ngân
sách nhà nƣớc ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Tạp chí Khoa học – Đại học
Quốc gia Hà Nội, Chuyên san Luật hóa số 26, trang 34-43.


26. Nguyễn Thanh Tùng, 2013. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý
ngân sách nhà nước tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Luận văn Thạc sĩ, Đại học
Kinh tế và quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên.
27. Nguyễn Văn Tuyến, 2008. Giáo trình Luật Ngân sách Nhà nước. Hà Nội:
Nhà xuất bản Công an Nhân dân.
28. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, 2003. Luật tổ
chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Luật số 11/2003/QH11. Hà Nội, ngày
26/11/2003.
29. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, 2002. Luật
ngân sách nhà nước Luật số 01/2002/QH11. Hà Nội, ngày 16/12/2002.
30. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, 2005. Luật
kiểm toán Nhà nước 2005 Luật số 37/2005/QH11. Hà Nội, ngày 14/6/2005.
31. UBND huyện Bình Xuyên, Báo cáo kinh tế - xã hội các năm (2013, 2014,
2015), huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.
32. UBND huyện Cẩm Khê các năm (2013, 2014, 2015), Quyết toán thu – chi
ngân sách các năm 2013, 2014, 2015, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
33. Viện nghiên cứu và phổ biến tri thức bách khoa toàn thƣ, 1998. Đại từ điển
kinh tế thị trường. Hà Nội: Nhà xuất bản từ điển Bách Khoa.