Tự học chỉnh nha bài 28 răng ngầm hướng xử trí

1

Tự học chỉnh nha

Bài 28: Răng ngầm - Hướng
xử trí
I. Chẩn đoán răng ngầm
Răng được xếp vào dạng “ngầm”: khi không mọc sau 2 năm tuổi thay răng
đó, đường mọc răng bị cản trở, hoặc việc mọc bị dừng sau khi răng mọc
lạc chỗ về phía môi hoặc lưỡi so với răng khác. Răng ngầm thường được
sửa bằng chỉnh nha là R3 trên. R3 trên mọc khoảng 10-13 tuổi.

* CHẨN ĐOÁN RĂNG 3 TRÊN NGẦM:
Bắt đầu trên phim panorama. Bất kì sự trùm nào của chân răng cửa lên
thân R3 đều có thể bị mọc ngầm. Sự che phủ chỉ ra rằng R3 có thể mọc
trong hoặc ngoài so với răng cửa. Rất ít R3 mọc được qua được phần hàm
ếch dầy, nên vị trí hàm ếch là hay gặp ngầm nhất. Để phân biệt vị trí hàm
ếch hay phía môi, sờ phần mềm mặt ngoài bằng ngón tay. Nếu bạn không
thể thấy thân răng 3 gồ lên ở mặt ngoài thì có vẻ như R3 sẽ ngầm ở hàm
ếch. Phim cắn có thể dùng để xác định vị trí ngầm ở vòm miệng.

-

/>

2

Vị trí bình thường của R3 trên so với
chân R2 lúc 8-9 tuổi. Không cho
phép dính mắc cài trên R2 ở giai
đoạn này.

R3 trên có thể chùm chân R2. R3
có thể có vị trí ngoài hơn hoặc trong
hơn. Nếu ở hàm ếch thì dễ ngầm.

R3 phía bên phải có vị trí tốt so với
R2, nhưng bên trái thì bị trùm.

Phim cắn xác định vị trí R3, trong
trường hợp này là ở phía hàm ếch.
Phim này nên cho vào bệnh án
trong trường hợp có R3 ngầm.

/>

3

R3 dưới ngầm. Chú ý vị trí chân R
cửa dưới. R3 trái ở vị trí bình
thường.

Giống TH trên, nhưng ngầm R4s.
Đây là việc thay thế R4 cho R
ngầm (và nhổ R ngầm)

Cùng một case với hình 5 và 6 ở giai
đoạn sau.

Răng ngầm đôi khi BỊ KẸT (BLOCKED OUT) ngoài cung hàm vì chen chúc, thiếu
chỗ. Nếu R3 (hoặc các răng khác) ở vị trí tốt nhưng không thể mọc vì thiếu

khoảng thì chúng ta sẽ coi như chúng bị kẹt. Đánh giá sự hình thành chân răng
để xác định tiềm năng mọc răng. Các răng thường mọc khi chân răng hình thành
được 2/3, vì thế các răng ngầm mà chân răng chưa hoàn thiện được coi là có
khả năng mọc lên. Trong điều trị các răng mọc kẹt, tạo khoảng bằng lò xo mở
hoặc nhổ răng và đặt ra hạn chót để chờ các răng tự mọc lên. Tôi khuyến cáo
rằng nên đợi khoảng 12 tháng sau khi tạo khoảng. Nếu không thấy có sự thay đổi
nào ở vị trí răng ngầm sau 12 tháng thì sẽ tiến hành phẫu thuật gắn attachment
và kéo răng.

/>

4

II. Những điều cần cân nhắc khi kéo răng ngầm
Khi lên kế hoạch phục hồi một răng ngầm, bạn nên xét đến nhiều vấn đề khác
nhau có thể ảnh hưởng đến thành công của ca bệnh. Sau khi đánh giá các lựa
chọn, cũng có thể bạn sẽ nhận ra rằng việc kéo răng đó không phải là điều bệnh
nhân quan tâm nhất.

a.

Liệu có neo chặn để kéo răng hay không? Các răng đã mọc sẽ
được dùng để chống lại lực tạo ra để kéo răng ngầm. Nếu không có
đủ răng để gắn mắc cài thì khoảng cách lớn giữa hai mắc cài sẽ làm
cho dây cung đàn hồi quá mức, nên không kiểm soát được độ lớn và
hướng của lực. Bạn có thể gắn lên cả răng sữa để tăng neo chặn và
giảm khoảng cách liên mắc cài đối với hàm răng hỗn hợp. Cũng có
thể kéo răng ngầm bằng cung răng gắn mắc gài từng phần nhưng lại
tăng khả năng gây di chuyển răng không mong muốn. Tốt nhất là
gắn toàn bộ cung răng vĩnh viễn để tạo ra neo chặn cho việc kéo răng

nanh.

b.

Góc của răng ngầm là yếu tố then chốt trong việc xác định thành công
hay thất bại của nỗ lực kéo răng. Nếu răng ngầm mọc thẳng thì thuận
lợi hơn là những trường hợp răng nằm ngang.

c.

Hướng mọc răng có thông thoáng không? R3 mọc lệch vòm miệng
tiên lượng sẽ không tốt bằng răng chỉ bị che phủ một chút trên chân R2.
Hướng kéo răng có thể bị kẹt do chóp R2. Cố gắng kéo
răng trong những trường hợp đó sẽ dẫn đến thất bại là không thể kéo
nổi R3 hoặc gây tổn thương chân R2. Luôn luôn có khả năng
gây hại cho chân răng (thậm chí có trường hợp mất răng) khi kéo răng
ngầm, vì thế cần chú ý nguy cơ này và giải thích cho bệnh nhân trước
khi điều trị. Bản xương vỏ có thể ngăn cản răng di chuyển, đặc

/>

5

biệt với răng ngầm phía môi. Và cuối cùng, liệu có đủ khoảng trống để
kéo răng ngầm lên không?
d.

Tuổi của bệnh nhân luôn luôn là một vấn để quan trọng cần xem xét
khi kéo răng. Nếu khả năng mọc đã qua rồi và chân răng đã hoàn thiện
thì luôn luôn có khả năng răng bị dính khớp. Dính khớp thậm chí sẽ xảy

ra với tất cả các răng không thực hiện chức năng. Nếu chẩn đoán ra là
dính khớp thì không hay ho gì, vì xương thường chỉ cứng khớp ở 1 mặt
của răng và ngăn cản răng di chuyển. Lượng giá XQ cho thấy túi quanh
thân răng và hình ảnh dây chằng quanh răng còn nguyên vẹn sẽ giúp
tiên lượng tốt cho việc kéo răng. Hầu hết các nhà phẫu thuật và nắn
chỉnh đều cho răng tuổi 25 là giới hạn cho thành công của việc kéo răng
nhưng bản thân tôi tin rằng giới hạn có thể đến hơn 50 tuổi.

Những lời tư vấn sẽ trở thành công cụ hữu hiệu nhất cho phép kéo các
răng ngầm ở người lớn. Nếu một răng có thể chắc chắn di chuyển sau khi
đặt lực chỉnh nha thì bạn sẽ kéo được răng đó cho dù phải mất một thời
gian dài cho ca bệnh. Thông thường mất 1 năm để kéo răng ngầm, một số
trường hợp kéo dài 2 năm.
e.

Các phương án điều trị hoặc các khả năng điều trị thay thế. Một
trong những cách điều trị quá khi kéo răng 3 chính là giải pháp thay thế,
như nhổ răng ngầm chẳng hạn. Liệu có phải là tốt nhất khi nhổ
răng 4 để tạo khoảng kéo răng 3 ngầm ở vị trí khó? Liệu có phải tốt nhất
khi nhổ răng 4 trong trường hợp chân răng cửa bên sẽ bị tổn thương khi
kéo răng 3 ngầm?

Các phương án điều trị thay thế hay dùng trong các trường hợp có răng 3 trên
ngầm là:
1.

Nhổ răng 3 trên và răng 4 dưới. Kéo răng 4 trên vào vị trí răng 3.

/>

6

2.

Nhổ răng 2 trên và răng 4 dưới. Kéo răng 3 trên vào vị trí răng 2.
Lựa chọn này có thể xem xét nếu chân răng cửa bên được tiên lượng
sẽ bị tổn thương hoặc thấy rõ điều đó khi kéo răng.

III. Hội chẩn cho trường hợp kéo răng ngầm
Những tư vấn ban đầu trước khi điều trị bắt đầu sẽ quyết định thành công của nỗ
lực kéo răng 3 hơn bất kỳ yếu tố nào khác. Những kết quả mong đợi và những
nguy cơ sẽ được đưa ra giữa bác sỹ và bệnh nhân để dù thế nào, ca bệnh cũng
sẽ thành công. Lập kế hoạch và đồng thuận với khả năng kéo răng không thành
công. Quan trọng nhất, ngay từ đầu bạn phải khẳng định rằng cần phải nắn chỉnh
dù không kéo được răng ngầm.
Các yếu tố then chốt của tư vấn:
a.

Nắn chỉnh là cần thiết cho dù kéo răng ngầm không thành công, để
sắp đều các răng trụ cho cầu răng hoặc implant.

b.

Nếu kéo răng ngầm thành công, việc chỉnh nha sẽ có giá trị hơn vì bạn
đã tiết kiệm tiền làm cầu răng hay implant cho bệnh nhân.

c.

Nếu kéo răng ngầm thất bại (không thấy răng di chuyển trong 12 đến
18 tháng) thì sẽ nhổ răng ngầm và phục hổi bằng cầu răng hoặc inplant

với răng trụ đã được nắn thẳng, lúc này nên giảm giá chỉnh nha (vì ít
giá trị hơn).

d.

Luôn luôn có nguy cơ cứng khớp và phải đặt giới hạn thời gian để
khẳng định lại là răng có di chuyển được không.

e.

Luôn luôn có nguy cơ tổn thương chân răng bên cạnh và khả năng mất
răng bên cạnh khi kéo răng ngầm. Nếu R2 bị tổ thương nặng trong quá
trình kéo thì bạn nên giữ răng nào? Giữ R2 có thế đã tổn
thương và nhổ R3 ngầm hay giữ R3 khỏe mạnh và nhổ R2? Câu trả lời
chắc chắn là R3 quan trọng nhất trong tư duy phục hồi.

/>

7

f.

Xem xét các phương án điều trị thay thế để tránh mất không hồi phục
được, gồm cả nhổ R3 hay R2.

Khẳng định lại việc răng có di chuyển (không cứng khớp) b ằ ng vi ệ c so sánh
trên phim XQ lúc bắt đầu và trong quá trình điều trị, hoặc là sự giảm kích hoạt dây
cung theo thời gian. Khi sự kích hoạt của dây bị mất đi, thì cũng có khả năng là
răng neo chặn đang di chuyển chứ không phải răng ngầm. Sau khi xác định được
răng ngầm có di chuyển, bạn sẽ vẫn tiếp tục kéo răng. Sẽ có vấn đề nếu răng

ngầm không di chuyển chút nào.

Kỹ thuật này có thể gây hại cho dây chằng nha chu, gây ra cứng khớp. Cắt vỏ
xương bao quanh chân răng ngầm và/hoặc loại bỏ bản ngoài xương trên hướng
mọc răng cũng được gợi ý như các phương pháp để khắc phục trường hợp răng
nanh ngầm cứng khớp.

/>

8

IV. Mọc răng vào cung hàm
Khi răng mọc lên trên cung hàm, mắc cài, nút gắn hay cleat được thay đổi để tiếp
tục tạo sự hoạt hóa dây cung.
Nếu răng xoay thì có thể dùng chun chuỗi kéo từ răng bị xoay đến cleat của răng
cối lớn hoặc đến attachment ở mặt ngoài để tăng thêm lực xoay. Sử dụng dây
cung làm thẳng Niti lực nhẹ như dây Niti012 có thể tạo ra sự hoạt hóa tốt hơn và
sắp thẳng răng nhanh hơn. Với trường hợp răng xoay nhiều có thể kéo dài thời
gian phục hồi răng ngầm thêm 1 năm. Ngay khi nhìn thấy thân răng lên đầy đủ
cần phải đánh giá để lựa chọn đúng mắc cài phù hợp. Nếu răng bị xoay khi đã
phục hồi thì phải lựa chọn mắc cài theo hướng xoay, phía gần hoặc phía xa.
Cũng cần đánh giá độ torque chân răng. Nếu răng ngầm đã được kéo từ phía
vòm miệng, có lẽ cần phải chọn mắc cài có độ nghiêng ngoài (Labial root torque)
cho chân răng (chân răng cần được di chuyển về phía môi). Nếu răng ngầm ở
phía ngoài thì việc làm trồi thân răng bằng cách sử dụng lực ở xa tâm quay của
răng sẽ khiến thân răng nghiêng trong và chân răng di chuyển ra ngoài. Đối với
những trường hợp như vậy cần loại mắc cài làm chân răng nghiêng trong
(Lingual (Li) root torque).
Dây làm thẳng thiết diện chữ nhật sẽ được sử dụng càng sớm càng tốt. Dây nhiệt
18*25 Niti sẽ là dây được lựa chọn với hình dáng và kích thước phù hợp.

/>