Nghiên cứu đặc điểm hình thái, sinh thái và trồng thử nghiệm cây Me rừng (Phyllanthus emblica L.) tại Trạm đa dạng Sinh học Mê Linh - Vĩnh Phúc

ĐẠI HỌC THÁI
g NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------------------------------------

MẠC VĂN HẢI

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI, SINH THÁI
VÀ TRỒNG THỬ NGHIỆM CÂY ME RỪNG
(PHYLLANTHUS EMBLICA L.) TẠI TRẠM ĐA DẠNG
SINH HỌC MÊ LINH - VĨNH PHÖC

LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC

THÁI NGUYÊN - 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------------------------------------

MẠC VĂN HẢI

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI, SINH THÁI
VÀ TRỒNG THỬ NGHIỆM CÂY ME RỪNG
(PHYLLANTHUS EMBLICA L.) TẠI TRẠM ĐA DẠNG

SINH HỌC MÊ LINH - VĨNH PHÖC
CHUYÊN NGÀNH: SINH THÁI HỌC
MÃ SỐ: 60.42.60

LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. MA THỊ NGỌC MAI

THÁI NGUYÊN - 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài luận văn, tôi nhận
được sự hướng dẫn nhiệt tình về kiến thức chuyên môn cũng như phương
pháp nghiên cứu của nhiều thầy, cô khoa Sinh - Kỹ thuật nông nghiệp Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Đặc biệt là sự chỉ giáo tận tình, chu
đáo của: TS. Ma Thị Ngọc Mai và các thầy cô phòng Thực vật viện Sinh
thái TNSV; Trạm đa dạng Sinh học Mê Linh - Vĩnh Phúc. Nhân dịp này,
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô đã giúp đỡ tôi.
Tôi cũng xin cảm ơn chân thành tới gia đình, các bạn học viên lớp
Cao học Sinh K16 và đồng nghiệp của Trường THPT Cao Bình – Hoà An –
Cao Bằng (nơi tôi đang công tác).
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 18 tháng 08 năm 2010
Tác giả

Mạc Văn Hải

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Nếu sai tôi xin hoàn
toàn chịu trách nhiệm.
Tác giả

Mạc Văn Hải

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




MỤC LỤC
Trang

PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................... 1
2. Giới hạn nghiên cứu................................................................................. 3
3. Đóng góp mới của luận văn ..................................................................... 3
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................... 4
1. 1. Những nghiên cứu về chi Me (Phyllanthus L.)..................................... 4
1.1.1. Thành phần loài ...................................................................................... 4
1.1.2. Nghiên cứu về công dụng ........................................................................ 9
1.1.3. Nghiên cứu về tác dụng dược lý ............................................................ 13

1.2. Những nghiên cứu về cây Me rừng (Phyllanthus emblica L.) ............. 15
1.2.1. Nguồn gốc phân loại ............................................................................. 15
1.2.2. Phân bố và cấu trúc quần thể ngoài tự nhiên .......................................... 16

1.3. Nghiên cứu nhân giống cây Me rừng .................................................. 17
1.4. Khả năng sinh trưởng phát triển của cây Me rừng ............................... 17
Chƣơng 2: MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................. 19
2.1. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ........................................................... 19
2.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................. 19
2.2.1. Ý nghĩa khoa học .................................................................................. 19
2.2.2. Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................... 19

2.3. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 20
2.4. Địa điểm nghiên cứu .......................................................................... 20
2.5. Nội dung nghiên cứu ........................................................................... 20
2.5.1. Đặc điểm hình thái, sinh thái và phân bố của cây Me rừng ở một số địa
phương tại tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc. ........................................... 20
2.5.2. Nghiên cứu nguồn gốc và chất lượng cây Me rừng tái sinh tự nhiên. ..... 20
2.5.3. Nghiên cứu nhân giống cây Me rừng..................................................... 20

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




2.5.4. Sinh trưởng phát triển của cây Me rừng ................................................ 20

2.6. Phương pháp nghiên cứu..................................................................... 21

2.7. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................... 25
Chƣơng 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC
NGHIÊN CỨU ........................................................................ 27
3.1. Điều tự nhiên vùng Hoà An, Thạch An – Cao Bằng............................ 27
3.2. Điều kiện tự nhiên vùng Tràng Định, Văn Lãng – tỉnh Lạng Sơn ....... 29
3.3. Điều kiện tự nhiên Trạm đa dạng sinh học Mê Linh - Vĩnh Phúc ........ 31
Chƣơng 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................ 33
4.1. Đặc điểm hình thái, sinh thái ............................................................... 33
4.1.1. Đặc điểm hình thái ................................................................................ 33
4.1.2. Đặc điểm sinh thái ................................................................................ 36

4.2. Phân bố và cấu trúc quần thể ............................................................... 37
4.2.1. Phân bố ................................................................................................. 37
4.2.2. Cấu trúc quần thể .................................................................................. 39

4.3. Tái sinh tự nhiên ................................................................................. 51
4.3.1. Nguồn gốc cây tái sinh .......................................................................... 51
4.3.2. Chất lượng cây tái sinh .......................................................................... 52

4.4. Nhân giống cây Me rừng (Phyllanthus emblica L.) ............................. 53
4.4.1. Nhân giống bằng giâm cành .................................................................. 53
4.4.2. Nhân giống bằng hạt ............................................................................. 61

4.5. Sinh trưởng của cây Me rừng (Phyllanthus emblica L.) ...................... 63
4.5.1. Trong giai đoạn vườn ươm .................................................................... 63
4.5.2. Sinh trưởng của Me rừng sau khi trồng ngoài đồng ruộng ..................... 68
4.5.3. Sinh trưởng cây Me rừng tái sinh tự nhiên............................................. 69

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ......................................................................... 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 76

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN
TT

VIẾT TẮT

XIN ĐỌC LÀ

1

D1.3m

Đường kính ngang ngực (cm).

2

D10cm

Đường kính thân cách gốc 10cm (cm)

3

DT

Đường kính tán

4

Hdc

Chiều cao dưới cành

5

HVN

Chiều cao vút ngọn (m)

6

N

Mật độ cây/ha

7

Nxb

Nhà xuất bản

8

KVNC

Khu vực nghiên cứu

9

ODB

Ô dạng bản

10

OĐV

Ô định vị

11

OTC

Ô tiêu chuẩn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




DANH MỤC BẢNG
Trang

Bảng 1.1: Những loài trong chi Me (Phyllanthus L.) ở Việt Nam ................... 5
Bảng 1.2: Tác dụng chữa bệnh của một số loài trong chi Me (Phyllanthus

L.) (trong y học dân tộc ở nhiều nước trên thế giới) .................... 10
Bảng 4.1: Đa dạng về kích thước và khối lượng quả ở một số cá thể Me
rừng (P.emblica L.) ..................................................................... 34
Bảng 4.2 : Hệ số tổ thành loài trong quần xã có cây Me rừng tại Trạm Đa
dạng Sinh học Mê Linh – Vĩnh Phúc .......................................... 42
Bảng 4.3: Hệ số tổ thành loài trong quần xã có cây Me rừng tại xã Vĩnh
Quang - Hoà An - Cao Bằng ....................................................... 43
Bảng 4.4: Hệ số tổ thành loài trong quần xã thực vật có Me rừng tại xã
Đức Xuân - Thạch An – Cao Bằng.............................................. 44
Bảng 4.5: Hệ số tổ thành loài trong quần xã thực vật có cây Me rừng tại xã
Tân Việt - Văn Lãng - Lạng Sơn ................................................. 45
Bảng 4.6: Hệ số tổ thành loài trong quần xã thực vật có cây Me rừng tại xã
Tân Tiến - Tràng Định - Lạng Sơn .............................................. 46
Bảng 4.7: Tỷ lệ (%) theo cấp chiều cao của cây Me rừng tại các địa điểm
nghiên cứu (thảm cây bụi có cây gỗ) ........................................... 47
Bảng 4.8: Tỷ lệ (%) theo cấp đường kính của cây Me rừng tại các địa
điểm nghiên cứu (thảm cây bụi có cây gỗ) .................................. 48
Bảng 4.9: Phân bố cây Me rừng trên mặt đất tại Trạm đa dạng Sinh học
Mê Linh – Vĩnh Phúc .................................................................. 50
Bảng 4.10: Nguồn gốc cây Me rừng tái sinh trong các trạng thái thảm thực
vật tại KVNC ............................................................................. 51
Bảng 4.11: Chất lượng cây Me rừng tái sinh ................................................ 52
Bảng 4.12: Tỷ lệ (%) cành giâm nẩy chồi, ra lá sau 10 ngày giâm ................ 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




Bảng 4.13: Ảnh hưởng của thời gian giâm cành đến tỷ lệ (%) nẩy chồi, ra

lá của các loại hom giống ........................................................... 55
Bảng 4.14: Tỷ lệ (%) hom giống ra rễ, sống sót và phát triển thành cây có
thể đánh vào bầu ( sau khi giâm khoảng 120-150 ngày ) ........... 56
Bảng 4.15: Tỷ lệ (%) ra rễ của cành giâm trên đất ........................................ 57
Bảng 4.16: Tăng trưởng của rễ ở các hom giống từ cành bánh tẻ ................. 58
Bảng 4.17 : Tỷ lệ (%) ra chồi của cành giâm trên cát ................................... 59
Bảng 4.18 : Tỷ lệ (%) ra rễ của cành giâm trên cát ....................................... 60
Bảng 4.19: Tỷ lệ (%) nẩy mầm của hạt Me rừng (gieo tươi ngay sau khi
thu hái) ....................................................................................... 61
Bảng 4.20: Tỷ lệ (%) nẩy mầm của hạt Me rừng theo thời gian bảo quản..... 62
Bảng 4.21: Sinh trưởng của Me rừng trồng từ hom ở vườn ươm ................. 64
Bảng 4.22: Sinh trưởng của Me rừng trồng từ hạt ở vườn ươm .................... 66
Bảng 4.23: Sinh trưởng chiều cao và đường kính cây Me rừng .................... 68
Bảng 4.24: Sinh trưởng của cây Me rừng tái sinh tự nhiên tại Trạm Đa
dạng Sinh học Mê Linh – Vĩnh Phúc.......................................... 70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




DANH MỤC ĐỒ THỊ
Trang

Đồ thị 4.1: Đường biểu diễn cây theo cấp chiều cao ...................................... 48
Đồ thị 4.2: Đường biểu diễn cây theo cấp đường kính ................................... 49
Đồ thị 4.3: Lượng tăng trưởng của chiều dài rễ ............................................. 58
Đồ thị 4.4: Ảnh hưởng của thời gian bảo quản đến khả năng nẩy mầm của hạt .... 62
Đồ thị 4.5: Tăng trưởng chiều cao cây Me rừng trồng từ hom ở vườn ươm ... 64
Đồ thị 4.6: Tăng trưởng về đường kính thân cây Me rừng trồng từ hom ở

vườn ươm ................................................................................... 65
Đồ thị 4.7: Tăng trưởng chiều cao cây Me rừng trồng từ hạt ở vườn ươm ..... 66
Đồ thi 4.8: Tăng trưởng đường kính thân cây Me rừng trồng từ hạt ở vườn ươm . 67
Đồ thị 4.9: Tăng trưởng về chiều cao cây Me rừng sau khi trồng ngoài
đồng ruộng .................................................................................. 68
Đồ thị 4.10: Tăng trưởng về chiều cao cây Me rừng tái sinh tự nhiên............ 71
Đồ thị 4.11: Tăng trưởng về đường kính cây Me rừng tái sinh tự nhiên ........ 71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not

read....



data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....