Thực trạng và giải pháp chuyển đổi cơ cấu đất nông nghiệp trong quá trình đô thị hoá trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (564.86 KB, 27 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
---------------------------------------------------
PHẠM THỊ VÂN KHÁNH
THỰC TRANG VÀ GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU ĐẤT
NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp
Mã số: 60.31.10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Thái nguyên, năm 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
---------------------------------------------------
PHẠM THỊ VÂN KHÁNH
THỰC TRANG VÀ GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU ĐẤT
NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Thái nguyên, năm 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
Ký hiệu
Nghĩa
CN - TTCN
Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp
CNH - HĐH
Công nghiệp hóa – hiện đại hóa
DTGT
ĐTH
KH - KT
Diện tích gieo trồng
Đô thị hóa
Khoa học kỹ thuật
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Trang
1. Tính cấp thiết của đề tài
1
2. Mục tiêu nghiên cứu
4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5
4. Những đóng góp mới của luận văn
6
5. Bố cục của luận văn
7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
8
1.1. Cơ sở khoa học về chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong quá
trình đô thị hoá
8
1.1.1. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong
quá trình đô thị hoá
8
1.1.1.1. Đất nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp
8
1.1.1.2. Đô thị hoá và các vấn đề lý luận về đô thị hóa
11
1.1.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong quá
trình đô thị hoá ở một số nước trên thế giới và ở Việt Nam
20
1.1.2.1. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong
quá trình đô thị hoá ở một số nước trên thế giới
20
1.1.2.3. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong
quá trình đô thị hoá ở Việt Nam
29
1.1.3. Cơ cấu đất đai và các vấn đề lý luận về cơ cấu đất nông
nghiệp
31
1.1.3.1. Khái niệm về chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp
31
1.1.3.2. Chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong quá trình đô
thị hóa phát triển
31
1.2. Phương pháp nghiên cứu
33
1.2.1. Các vấn đề cần nghiên cứu
33
1.2.2. Chọn điểm nghiên cứu
33
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1.2.3. Chọn hộ nghiên cứu
34
1.2.4. Phương pháp thu thập số liệu
35
1.2.5. Phương pháp phân tích đánh giá
36
1.2.6. Phương pháp sử lý số liệu
37
1.2.7. Phương pháp đánh giá sự tác động của đô thị hoá tới chuyên
dịch cơ cấu đất nông nghiệp đến thu nhập của người dân
37
1.2.8. Phương pháp phân tích các nguyên nhân của sự tác động của
quá trình đô thị hoá tới sự chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp
1.2.9. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu
38
38
1.2.9.1. Yêu cầu của các chỉ tiêu đánh giá
38
1.2.9.2.Các chỉ tiêu phản ánh về hiệu quả sản xuất ý nghĩa của
các chỉ tiêu và cách tính các chỉ tiêu đó
39
1.2.9.3.Các chỉ tiêu phản ánh doanh thu và lợi nhuận
39
1.2.9.4. Cơ cấu các loại đất
40
1.2.9.5 .Các chỉ tiêu khác
40
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU ĐẤT NÔNG
NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
40
PHỐ THÁI NGUYÊN
2.1. Đặc điểm của thành phố Thái Nguyên
40
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên
40
2.1.1.1.Vị trí địa lý
40
2.1.1.2. Địa hình, thổ nhưỡng
41
2.1.1.3 .Khí hậu thuỷ văn
43
2.1.1.4. Tài nguyên thiên nhiên và xã hội
47
2.1.1.5. Đánh giá chung về diều kiện tự nhiên của đến sự phát
triển kinh tế xã hội và tình hình sản xuất nông nghiệp
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
48
49
2.1.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế
49
2.1.2.2. Về cơ cấu kinh tế
51
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2.1.2.3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế
53
2.1.2.4. Tình hình phát triển các ngành kinh tế
53
2.1.2.5. Tình hình sử dụng đất đai
57
2.1.2.6. Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế-xã hội
2.1.3. Đặc điểm về văn hoá - xã hội
62
66
2.1.3.1. Dân số và nguồn lao động
66
2.1.3.2. Đánh giá về điều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội Thành
phố Thái Nguyên
69
2.1.3.3. Đánh giá những lợi thế, khó khăn thách thức trong việc
phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên
72
2.2. Kết quả nghiên cứu
75
2.2.1. Thực trạng quá trình đô thị hóa tới chuyển dịch cơ cấu đất đai
công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ
75
2.2.2. Thực trạng quá trình đô thị hóa tới chuyển dịch cơ cấu đất nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
77
2.2.2.1. Tình hình chuyển dịch cơ cấu đất trồng cây hàng năm
79
2.2.2.2. Tình hình chuyển dịch cơ cấu đất trồng cây lâu năm
81
2.2.3. Hiệu quả sản xuất của việc chuyển dịch cơ cấu đất nông
nghiệp trong quá trình đô thị hóa
82
2.2.3.1.Hiệu quả sản xuất nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa
82
2.2.3.2 .Thực trạng sản xuất ngành nông nghiệp trên địa bàn
Thành phố Thái Nguyên
84
2.2.4. Đánh giá tác động của đô thị hóa tới chuyển dịch cơ cấu đất
85
nông nghiệp
2.3. Đánh giá tác động của đô thị hóa tới quá trình chuyển dịch cơ cấu
đất nông nghiệp của các hộ nông dân trên địa bàn
87
2.3.1. Đặc điểm của các hộ nông đân điều tra
87
2.3.1.1. Cơ cấu các loại hình sản xuất của các hộ điều tra
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
87
2.3.1.2. Cơ cấu các hộ điều tra theo thu nhập
89
2.3.1.3. Các nguồn lực sản xuất chủ yếu của các hộ nông dân
90
2.3.2. Tình hình đất đai của các hộ nông dân
91
2.3.2.1. Tình hình đất đai bình quân của các hộ nông dân trước và
sau quá trình thu hồi đất nông nghiệp
91
2.3.2.2. Tình hình chuyển dịch cơ cấu Đất trồng cây hàng năm
của các hộ nông dân trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
99
2.3.2.3.Tình hình chuyển dịch cơ cấu đất trồng cây lâu năm của
các hộ nông dân trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
102
2.3.2.4 .Tình hình chuyển dịch cơ cấu chăn nuôi của các hộ nông
dân trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
103
2.3.3. Hiệu quả sản xuất của các hộ nông dân trước và sau quá trình
thu hồi đất
105
2.3.3.1. Tình hình sản xuất theo loại hình hộ
106
2.3.3.2. Tình hính sản xuất theo mức thu nhập của hộ
109
2.3.4. Đánh giá của các hộ nông dân về các mặt của đời sống trong
sự thay đổi cơ cấu đất nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa
111
2.3.5. Phân tích phương sai một nhân tố về sự nhận thức của về sự
tác động của đô thị hóa tới cơ cấu đất nông nghiệp trước và sau quá
trình thu hồi đất
112
2.3.6. Phân tích hồi quy về kết quả sản xuất nông nghiệp của các hộ
nông dân trước và sau quá trình thu hồi đất
114
2.3.7. Những khó khăn hạn chế cần giải quyết
118
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
ĐẤT NÔNG NGHIỆP HỢP LÝ TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ TRÊN
119
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
3.1. Quan điểm về chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp trong quá trình
đô thị hóa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
119
3.1.1. Chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp phải phù hợp với chủ
119
trương chính sách của đảng và nhà nước
3.1.2. Chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp nhằm nâng cao thu nhập
của người nông dân
119
3.1.3. Chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp nhằm phát triển bền
vững
119
3.1.4. Chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp nhằm bảo vệ môi trường
sinh thái
120
3.1.5. Chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp nhằm phát huy lợi thế,
tiềm năng của địa phương
120
3.2. Phương hướng, mục tiêu phát triển nông nghiệp của thành phố
121
Thái Nguyên từ nay đến năm 2020
3.3. Các giải pháp chủ yếu nhằm chuyển dịch cơ cấu đất nông nghiệp
trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
122
3.4. Giải pháp cụ thể
125
3.4.1. Đối với hộ khá
125
3.4.2. Đối với hộ nghèo
125
3.4.3. Đối với các vùng
125
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
127
MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Xuất phát từ yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa
, hiện đại hóa đất
nước và hội nhập kinh tế quốc tế . Việc đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa ,
hiện đại hóa ở nước ta đòi hỏi phải có mộ t tiến trì nh đô thị hóa nhanh hợp lý .
Công nghiệp hóa , hiện đại hóa đất nước và tiến trì nh hội nhập kinh tế khu
vực và thế giới cùng với những đổi mới về cơ chế , chính sách của Đảng và Nhà
nước ta trong những năm qua đã và đang thu hút được những nguồn lực to lớn ,
toàn diện cho phát triển kinh tế xã - hội của đất nước. Tốc độ đô thị hóa của Việt
Nam trong những thập niên vừa qua khá nhanh so với nhiều nước trong khu vực
và trên thế gi ới. Năm 1989 tỷ lệ đô thị hóa của Việt Nam vào khoảng 19,7% thì
đến 1/04/2009 đã tăng lên 29,6%, dân số đô thị từ khoảng 12,8 triệu người nay
đã tăng hơn 2 lần (25,4 triệu người).
Đô thị hóa tác động đẩy nhanh tiến trì nh công
nghiệp hóa , hiện đại hóa ;
thông qua đó tạo dựng môi trường đầu tư thuận lợi và tạo ra các ngu ồn lực phát
triển toàn diện cho công nghi ệp hoá.. Công nghiệp hóa và đô thị hóa là hai quá
trình phát triển đồng hành , tác động ảnh hưởng hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau . Hai
quá trình này cần phải có sự phát triển thống nhất và tương thích với nhau để tạo
nên sự phát triển nhanh , ổn định và bền vững .
Sự phát triển bền vững của quốc gia và các vùng , đị a phương đòi hỏi phải
thực hiện một chiến lược đô thị hóa phát triển hài hòa, hợp lý và bền vững.
Đô thị hóa của Việt nam trong những năm qua tuy có tốc độ tăng nhanh
nhưng chưa đồng đều , hợp lý và hài hòa , còn bộc lộ nhiều bất cập về phát triển
của lực lượng sản xuất cũng như khai thác các lợi thế và tiềm năng
, các nguồn
tài nguyên , nguồn nhân lực v .v...Có những nơi thì đô thị hóa quá nhanh
, thậm
chí quá tải , dẫn đến những tác động tiêu cực về môi trường , những khó khăn về
phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng phát triển đô thị . Có nơi đô thị hóa lại quá
chậm, đô thị hóa thấp đã làm chậm tiến trì nh công nghiệp hóa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 1
, hiện đại hóa và
khai thá c chưa hiệu quả các tiềm năng , lợi thế và các nguồn lực ở đị a phương
dẫn đến sự gia tăng về khoảng cách phát triển giữa các vùng miền trong cả nước .
Mặt khác đô thị hóa có những biểu hiện tự phát tràn lan
, nhất là ở những vùng
ngoại thành các đô thị lớn hoặc dọc các trục đường giao thông đã làm giảm
nhanh quỹ đất sản xuất nông nghiệp , gây nên lãng phí về đầu tư , hủy hoại và tác
động xấu đến cảnh quan , môi trường v .v...dẫn đến tì nh t rạng đô thị hóa thiếu
tính bền vững .
Các văn bản pháp luật , pháp quy của Nhà nước về hướng dẫn lập đồ án quy
hoạch xây dựng vùng đã đặt ra nhiệm vụ định hướng đô thị hóa và phát triển
mạng lưới dân cư đô thị - nông thôn. Chính phủ có chỉ thị cho các ngành , các địa
phương tổ chức triển khai lập quy hoạch tổng thể xây dựng hệ thống đô thị tại
các khu vực , các vùng trọng điểm , vùng đô thị hóa . Bộ xây dựng đã ban hành
văn bản (số 772/BXD/KTQH ngày 5/5/2000) hướng dẫn triển khai thực hiện chỉ
thị của Chính phủ , yêu cầu các tỉ nh , thành phố tiến hành lập dự án quy hoạch
tổng thể phát triển đô thị trên đị a bàn cấp tỉ nh .
Phát triển nhanh kinh tế
- xã hội và đẩy mạnh công nghiệp hóa , hiện đại
hóa ở tỉnh Thái Nguyên trong những thập kỷ tới là một đòi hỏi cần phải có các
giải pháp tác động mạnh , toàn diện vào tiến trình đô thị hóa và phát triển hệ
thống đô thị , xây dự ng nông thôn trên đị a bàn tỉ nh Thái Nguyên .
Tỉnh Thái Nguyên được xác định là đô th ị trung tâm vùng trung du miền núi
Bắc Bộ. có vị trí chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh của
đất nước, là nơi giao lưu văn hóa giữa trung du miền núi với đồng bằng Bắc Bộ, là
tỉnh có nhiều tiềm năng và lợi thế , giáp ranh với thủ đô Hà N ội. Tiến trì nh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa nói chung ở tỉ nh Thái Nguyên nói riêng không
chỉ dựa vào các lợi thế, tiềm năng, vai trò chức năng của tỉ nh mà còn dựa vào những
tác động ảnh hưởng của các tỉ nh vùng núi trung du Bắc bộ và vùng kinh t ế trọng
điểm thủ đô Hà Nội để phát triển và hội nhập kinh tế qu
ốc tế.
Trong những năm qua, phát triển kinh tế - xã hội và đô thị hóa của Thái
Nguyên có lúc nhanh , lúc chậm. Tỷ lệ đô thị hóa còn thấp hơn mức trung bình
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 2
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
