Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập

Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.
I.

Đặt vấn đề:

Bớc vào thế kỉ XXI, hội nhập kinh tế quốc tế đã trở thành một vấn đề mang
tính thời đại mang tính sống còn đối với sự phát triển của mỗi quỗc gia. Nớc
Việt Nam chúng ta lại đang đứng trớc một vận hội mới, thời cơ nhiều nhng
cũng không ít thách thức khó khăn. Hội nhập kinh tế quốc tế phát triển nh
một chỉnh thể, trong đó mỗi quốc gia là một bộ phận, có quan là một xu hóng
mới của quá trình phát triển của kinh tế thị trờng, phản ánh trình độ phát triển
cao của lực lợng sản xuất xã hội mà ở đó, phân công lao động quốc tế và quốc
tế hoá sản xuất đã trở thành phổ biến.
Đặc trng nổi bật của toàn cầu hoá kinh tế là nền kinh tế thế giới tồn tại
và phát triển nh một chỉnh thể, trong đó mỗi quốc gia là một bộ phận, có quan
hệ tơng tác lẫn nhau, phát triển với nhiều hình thức phong phú.Đến nay toàn
cầu hoá kinh tế đã thu hút nhiều quốc gia ở khắp các châu lục, đã có 27 tổ
chức kinh tế khu vực và toàn cầu ra đời và hoạt động. Đây là sự phát triển mới
cha từng có. Cuộc sống càng chứng tỏ không một quốc gia dù lớn dù giàu đến
đâu, cũng không thể tự mình sản xuất đợc tất cả những sản phẩm đạt tiêu
chuẩn quốc tế để đáp ứng nhu cầu của mình. Do đó hội nhập kinh tế quốc tế
là một xu hớng tất yếu khách quan trong đIêu kiện hiện nay.
Mặt khác toàn cầu hoá kinh tế đang làm cho các quốc gia ngày càng phụ
thuộc nhau về vốn, công nghệ, nguyên liệu và thị trờng, nó tạo điều kiện cho
chủ nghĩa thực dân kinh tế phát triển dới những hình thức ngày càng tinh vi,
nguy hiểm không kém gì chủ nghĩa thực dân kiểu cũ. Vi vậy cần xây dựng
một nền kinh tế độc lập tự chủ, vững mạnh chống lại những ảnh hởng tiêu cực
của quá trình hội nhập kinh tế với kinh tế trong nớc.
Nói nh vậy không phải là tách rời độc lập tự chủ và hội nhập, mà hai quá
trình này diễn ra một cách song song, có sự liên hệ chặt chẽ hỗ trợ lẫn nhau

giúp cho sự phát triển của nền kinh tế nớc ta.

II.

Giải quyết vấn đề:

1-

Quan điểm của triết học Mac-Lênin về mối liên hệ phổ biến:
Cùng với nguyên lý về sự phát triển, nguyên lý về mối liên hệ phổ biến là
một trong hai nguyên lý lớn nhất và là cơ sở cho việc xây dựng các nguyên
lý, quy luật khác trong phép biện chứng duy vật. Nó là nguyên lý cơ bản của
phép biện chứng duy vật, là đối tợng nghiên cứu của phép biện chứng duy vật.

1


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

Mối liên hệ đợc chủ yếu sử dụng theo ý nghĩa là sự rằng buộc lẫn nhau
của các sự vật, hiện tợng. Trong phép biện chứng duy vật của triết học MacLênin thì thuật ngữ mối liên hệ đợc sử dụng mang ý nghĩa biện chứng, tức là
nó đợc dùng để chỉ:
Sự rằng buộc lẫn nhau không thể tách rời giữa các sự
vật, hiện tợng.
Đồng thời nó còn là sự tác động làm và biến đổi lẫn
nhau của các sự vật, hiện tợng.
VD: - Mối liên hệ giữa cung và cầu trong kinh tế.
- Mối liên hệ giữa kinh tế và chính trị trong một xã hội.
Mối liên hệ đặc thù là mối liên hệ chỉ tồn tại trong phạm vi giới hạn của

sự vật hay hiện tợng nào đó. Mối liên hệ đặc thù chính là sự thể hiện mối liên
hệ phổ biến trong một giới hạn cụ thể, không có sự tách rời giữa liên hệ phổ
biến và liên hệ đặc thù.
Trong triết học biện chứng duy vật thì khái niệm mối liên hệ phổ biến đợc dùng để chỉ tất cả những tính chất phổ biến trong mọi mối liên hệ. Tất cả
các mối liên hệ đều có một số tính chất chung nh là: tác động, phụ thuộc lẫn
nhau, đều tạo nên cấu trúc của sự vật.
Theo phép biện chứng duy vật thì bất cứ một sự vật, hiện tợng nào, thì
bản thân nó một cách khách quan cũng đều có các mối liên hệ với các sự vật,
hiện tợng khác, vì bất cứ một sự vật, hiện tợng nào thì cũng là cấu trúc của
một hệ thống mở.
VD: Nền kinh tế của Việt Nam đều là một hệ thống cơ cấu của các
ngành, giữa các vùng kinh tế. Đồng thời các ngành kinh tế ấy cũng nh toàn bộ
nền kinh tế Việt Nam lại có mối liên hệ với các lĩnh vực khác trong xã hội nh
chính trị, văn hoá, khoa học... cũng nh quan hệ hợp tác với quốc tế, thể hiện
tính đa dạng và đa phơng hoá.
Và nh vậy hoàn toàn có thể nói rằng:
Không có sự vật đồng nhất.
Không có sự vật tồn tại cô lập tuyệt đối.
Các mối liên hệ của sự vật giữ vai trò xác định t cách
tồn tại của nó.
Sự vật là tổng số của các mối liên hệ.
Vì vậy muốn nhận thức sự vật, hiện tợng thì phải xét nó trong mối quan
hệ, sự vận động và phát triển của nó phụ thuộc vào tơng quan tác động
của các mối liên hệ.
2


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

Tuy nhiên, với mỗi sự vật, trong mỗi hoàn cảnh cụ thể thì các mối liên
hệ của nó giữ vị trí, vai trò khác nhau trong quá trình tồn tại, biến đổi và
phát triển của nó. Trong đó về mặt tổng quan thì thờng đợc phân loại nh sau:
Mối liên hệ bên trong và bên ngoài: Trong đó mối liên hệ bên
trong chính là mối liên hệ cơ cấu của bản thân sự vật, còn mối liên hệ bên
ngoài chính là mối liên hệ của các yếu tố bên trong của sự vật này đối với các
sự vật khác và đồng thời nó cũng chính là mối liên hệ giữa sự vật này với sự
vật khác. Đối với sự vật thì mối liên hệ bên trong giữ vai trò quyết định đối
với sự tồn tại, biến đổi và phát triển của sự vật, vì nó chính là cơ cấu của sự
vật.
Mối liên hệ cơ bản và không cơ bản: Trong đó mối liên hệ cơ
bản chính là mối liên hệ tạo thành bản chất của sự vật.
VD: Xã hội t bản là tổng thể của các mối quan hệ về kinh tế-chính
trị-xã hội, nhng mối quan hệ kinh tế là mối quan hệ quyết định xã hội t
bản, vì vậy nó quyết định các mối quan hệ khác. Đồng thời ngay trong quan
hệ kinh tế thì mối quan hệ giữa t bản với ngời làm thuê chính là mối liên hệ
cơ bản. Đây là mối quan hệ bản chất của xã hội t bản, lúc nào còn tồn tại
quan hệ này thì còn tồn tại xã hội t bản. Mối liên hệ này đợc thể hiện thông
qua sự chiếm đoạt giá trị thặng d của các nhà t bản với công nhân làm thuê.
Mối liên hệ trực tiếp và gián tiếp: Mối liên hệ trực tiếp là những
mối liên hệ mà nó không thông qua các khâu trung gian mà nó tác động trực
tiếp tới cơ cấu sự vật. Chính vì vậy mối liên hệ trực tiếp có vai trò lớn hơn đối
với sự vật.
Mối liên hệ chủ quan và khách quan: Trong nghiên cứu kinh tếxã hội thì ngời ta rất coi trọng mối liên hệ giữa chủ quan và khách quan.
Trong đó cái khách quan giữ vai trò quyết định.
ý nghiã về các mối quan hệ: Từ những luận giải trên ta có thể thấy
rằng:
- Thực chất của việc nhận thức, nhất là nhận thức khoa học chính là
nghiên cứu về các mối liên hệ, quan hệ của các đối tợng nhất định trong đó
điều quan trọng của nó là tìm ra mối quan hệ tất yếu, ổn định (phải mô hình

hoá đợc).
- Sự tác động lẫn nhau của các sự vật, hiện tợng làm biến đổi lẫn
nhau chính là sự biểu hiện của mối quan hệ rằng buộc lẫn nhau của chúng. Vì
vậy trong nghiên cứu khoa học ngời ta thờng phải nghiên cứu, quan sát các sự
tác động.

3


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

- Trong khi giải quyết một cách toàn diện thì đồng thời cũng đòi hỏi
phải phân biệt đợc các giá trị khác nhau của các mối quan hệ, cho nên điều
quan trọng là phải nhận thức và giải quyết mối quan hệ trọng điểm. Nhng mối
quan hệ trọng điểm đó không đợc tách rời các mối quan hệ khác. Vì vậy
trong nhận thức và thực tiễn cần phải tránh dẫn tới ngụy biện và chiết trung.
2.

Vận dụng nguyên lý triết học để phân tích giải quyết vấn đề:

2.1 Vài nét của nền kinh tế Việt Nam trên con đờng xây dựng một nền
kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập kinh tế quốc tế:
1) Các mặt thuận lợi:
+ Về vị trí địa lý: Lãnh thổ nớc ta bao gồm 2 bộ phận: phần đất liền
(diện tích 330991 km2) và phần biển rộng gấp nhiều lần so với vùng đất liền.
Nớc ta nằm ở phía Đông của bán đảo Đông Dơng, gần trung tâm
Đông Nam á, có một vùng biển rộng lớn nhiều tiềm năng. Vị trí tiếp giáp
trên đất liền và trên biển làm cho nớc ta có thể dễ dàng giao lu về kinh tế và
văn hoá với nhiều nớc trên thế giới.

Nớc ta nằm ở khu vực đang diễn ra những hoạt động kinh tế sôi
động của thế giới, đợc đánh giá là khu vực có tiềm năng phát triển nhất trên
giới trong thiên niên kỷ mới. Nền kinh tế của các nớc trong khu vực, đứng
đầu là Xingapo, sau đó là Malaixia, Thái Lan, Inđônêxia có nhiều biến
chuyển đáng kể và ngày càng chiếm vị trí cao hơn trong nền kinh tế ở Châu á
Thái Bình Dơng và thế giới.
+ Về tài nguyên thiên nhiên: Nớc ta là một nớc đa dạng về tài nguyên
thiên nhiên.
Tài nguyên đất: Nớc ta có khoảng 7,3 triệu hecta đất nông nghiệp,
bao gồm đất ở đồng bằng, ở các bồn địa giữa núi, ở đồi núi thấp và cao
nguyên. Đất ở nớc ta bao gồm nhiều loại có giá trị cao nh: đất phù sa, đất
pherarit nâu đỏ ...
Tài nguyên khoáng sản: đây là loại tài nguyên có ý nghĩa đặc biệt
đối với việc phát triển kinh tế xã hội. Nớc ta có nhiều loại khoáng sản quý
hiếm nh: quặng bôxít, dầu khí, sắt , than ...
Tài nguyên về nông, lâm, thuỷ, hải sản: Nớc ta có vùng biển rộng
lớn vì vậy có những loài thuỷ hải sản có giá trị xuất khẩu cao. Ngoài ra nớc ta
còn có diện tích rừng khá lớn có nhiều loại gỗ quý nh: lim, táu, gụ ...
+ Về nguồn lực con ngời: Với dân số đông nớc ta có một nguồn lao
động dồi dào. Đồng thời đó cũng là một thị trờng tiêu thụ rộng lớn nếu bết

4


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

cách khai thác. Dân số nớc ta thuộc loại dân số trẻ, lực lợng lao động chiếm
khoảng 50% tổng số dân.
Gần đây nớc ta và chính phủ Mỹ đã ký kết hiệp định thơng mại ViệtMỹ, đây là một thuận lợi không nhỏ cho Việt Nam trong quá trình hội nhập

quốc tế. Đây là điều kiện tiên quyết để chúng ta có thể gia nhập tổ chức thơng
mại thế giới WTO.
Ngoài những thuận lợi trên nớc ta còn có một sự thuận lợi rất lớn đó
chính là phơng hớng chỉ đạo đúng đắn của Đảng và Nhà nớc. Kết hợp giữa
thực tế khách quan, các quan điểm của triết học Mac-Lênin và t tởng Hồ Chí
Minh, Đảng và Nhà nớc đã đề ra các đờng lối, phơng hớng phát triển kinh tế
phù hợp với từng giai đoạn của sự phát triển kinh tế Viêt Nam. Mà vào giai
đoạn này đờng lối đó là Xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, kết hợp
với chủ động hội nhập kinh tế quốc tế
2) Các mặt khó khăn:
Nớc ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ điểm xuất phát rất thấp. Hơn nữa,
việc xây dựng đất nớc luôn bị các cuộc chiến tranh làm gián đoạn và để lại
những hậu quả nặng nề.
Nớc ta đi lên từ một nền kinh tế trong đó nông nghiệp thu hút hơn 80%
dân số, với năng suất thấp, mang nặng tính chất tự cấp, tự túc; công nghiệp
nhỏ bé, chủ yếu là các cơ sở khai thác khoáng sản, công ngiệp thực phẩm. Do
sự tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế thấp vì vậy các cơ sở hạ tầng của ta nhìn
chung là cha đáp ứng đợc nhu cầu và tốc độ phát triển kinh tế nh hiện nay.
Trong lúc nớc ta còn đang trong chiến tranh thì trên thế giới các cuộc
cách mạng về khoa học kỹ thuật diễn ra theo từng ngày. Mặc dù đã rất cố
gắng nhng thực tế thì trình độ khoa học kỹ thuật của nớc ta vẫn còn ở mức
thấp kém gần nhất thế giới. Hệ thống giao thông của nớc ta còn thấp kém gây
ra các khó khăn trong quá trình sản xuất. Đây là khó khăn không nhỏ trong
việc hội nhập kinh tế quốc tế của nớc ta.
Tâm lý của một nớc nông nghiệp lạc hậu vẫn còn tồn tại trong nhiều
ngời đã hoàn toàn không phù hợp với một nền kinh tế mở, nhiều thành phần,
quan hệ với các đối tác quốc tế. Đây cũng là một khó khăn cần phải khắc
phục.
Ngoài ra, một khó khăn không nhỏ của nớc ta đó là các thủ tục hành
chính có nhiều bất cập, gây khó khăn trong việc thu hút vốn đầu t nớc ngoài

cũng nh trong việc các doanh nghiệp của Việt Nam tham gia kinh doanh ở n-

5


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

ớc ngoài. Hệ thống pháp luật cha đồng bộ và hoàn thiện, còn nhiều kẽ hở và
thiếu tính khả thi trên nhiều lĩnh vực.
2.2 Phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ và
hội nhập kinh tế quốc tế dựa thên quan điểm triết học phép biện
chứng về mối liên hệ phổ biến:
Theo quan điểm của triết học Mac-Lênin về mối liên hệ phổ biến thì
theo quy luật chung, lĩnh vực kinh tế cũng tuân theo phép biện chứng. Biện
chứng của lĩnh vực kinh tế đòi hỏi trong việc quản lý nền kinh tế, quản lý
doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh phải tuân theo nguyên tắc toàn diện,
phát triển và lịch sử cụ thể trong việc giải quyết những vấn đề căn bản của
một nền kinh tế, đó là sản xuất cái gì, nh thế nào và cho ai? Để sao cho với
một nguồn lực nh hiện có đem lại khả năng bình ổn và phát triển nền kinh tế,
doanh nghiệp phải có khả năng thu lợi nhuận tối đa, dân c có thể thoã mãn đợc một các tốt nhất nhu cầu của họ về hàng hoá dịch vụ.
* Trong nền kinh tế không có một sự kiện nào tồn tại trong trạng thái cô
lập tách rời những sự kiện khác.
Bất kỳ một sự kiện kinh tế nào cũng chỉ tồn tại với t cách là nó trong
mối liên hệ với các sự kiên kinh tế khác.
VD: Giá cả thị trờng của mỗi loại hàng hoá chỉ biểu hiện ra trong
mối quan hệ với sự biến động cung-cầu về loại hàng hoá đó. Nh trong trờng
hợp các hộ gia đình trồng cà phê ở nớc ta trong thời gian gần đây do không
nghiên cứu kỹ thị trờng nên khi giá cà phê trên thị trờng thế giới giảm, do lợng cà phê tăng nên đã phải chịu rất nhiều thiệt hại.
Trong nghị quyết Đại hội Đảng IX Đảng đã xác định rõ: Độc lập tự

chủ về kinh tế tạo cơ sở cho hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả. Hội nhập
kinh tế quốc tế có hiệu quả tạo điều kiện cần thiết để xây dựng kinh tế độc
lập tự chủ.
Xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ, trớc hết là độc lập tự chủ
về đờng lối phát triển theo định hớng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, tạo tiềm lực kinh tế, khoa học và công nghệ, cơ sở
vật chất kỹ thuật đủ mạnh; có cơ cấu kinh tế hợp lý, có hiệu quả và sức cạnh
tranh; vận hành theo cơ chế kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa; giữ
vững ổn định kinh tế vĩ mô; bảo đảm nền kinh tế đủ sức đứng vững và ứng
phó với các tình huống phức tạp, thực hiện có hiệu quả các cam kết hội nhập
quốc tế.

6


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

Về cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế:Trong 10 năm trở lại
đây cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế đã thay đổi đáng kể. Đã thực hiện
nhất quán chủ trơng phát triển kinh nền kinh tế nhiều thành phần vận hành
theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc theo định hớng xã hội chủ
nghĩa, nhờ đó đã huy động đợc nhiều nguồn lực của mọi thành phần kinh tế
vào mục tiêu tăng trởng kinh tế, làm cho tỷ lệ tiết kiệm và đầu t trên GDP đều
tăng nhanh.

Cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế:
Cơ cấu thành phần kinh tế (%)
1990
1.Nhà nớc

32,5
2.HTX
3.Kinh tế t nhân
4.Kinh tế cá thể
5.Kinh tế hỗn hợp
-Khu vực có vốn đầu t nớc ngoài
[Báo cáo tổng kết thực hiện chủ trơng chuyển đổi cơ cấu kinh
(1991-2000)-Bộ Kế hoạch-Đầu t]

1995
2000
40,1
40,2
10,0
9,0
3,12
3,4
36,0
34
10,78
13,4
6,4
10
tế và cơ cấu đầu t 10 năm

Trong ngành công nghiệp thì:
- Công nghiệp quốc doanh đợc tổ chức sắp xếp lại, tăng cờng đầu
t chiều sâu, đổi mới thiết bị nên đã có những bớc tiến đáng kể, số lợng và chất
lợng sản phẩm đều tăng. Giá trị sản xuất công nghiệp quốc doanh tăng bình
quân hàng năm 11,7% thời kỳ 1991-2000.

- Công nghiệp ngoài quốc doanh đợc khuyến khích phát triển
trong những lĩnh vực mà Nhà nớc không cấm với mọi quy mô và trên tất cả
các địa bàn. Giá trị sản xuất công nghiệp ngoài quốc doanh tăng bình quân 10
năm (1991-2000) là 9,15%/năm.
- Các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài phát triển khá nhanh,
chủng loại sản phẩm ngày càng đa dạng, phong phú, chất lợng tăng nhanh,
đóng góp đáng kể vào mục tiêu tăng trởng, vào việc nâng cao trình độ công
nghệ và trình độ quản lý của nền kinh tế. Giá trị sản xuất của các doanh
nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài bình quân 10 năm qua tăng 22,3%/năm.
Cơ cấu công nghiệp theo thành phần kinh tế:
Đơn vị %
1995
100
74,9
50,3

Tỷ trọng
1.Khu vực kinh tế trong nớc
-Kinh tế nhà nớc
7

2000
100
68
45,9


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.
-Kinh tế ngoài quốc doanh

24,6
22,1
2.Khu vực có vốn FDI
25,1
32
[Báo cáo tổng kết thực hiện chủ trơng chuyển đổi cơ cấu kinh tế và cơ cấu đầu t 10 năm
(1991-2000)-Bộ Kế hoạch-Đầu t]

*Bản thân nền kinh tế cũng không tồn tại trong trạng thái cô lập mà
trong mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các lĩnh vực kinh tế-chính trịngoại giao; kinh tế, chính trị, đạo đức-pháp quyền; kinh tế-khoa học-nghệ
thuật, v.v...
Vì mọi sự kiện kinh tế chỉ tồn tại, và chỉ biểu hiện với t cách là nó
trong mối quan hệ với những sự kiện khác cho nên nguyên tắc toàn diện đòi
hỏi:
- Khi nghiên cứu một sự kiện kinh tế nào đó, để có thể nhận thức
đợc bản chất của sự kiện cần phải xem xét nó trên tất cả các mặt, các mối liên
hệ có thể có. Bản chất của sự kiện sẽ là cái chung, đợc chứa đựng trong tất cả
các mối liên hệ đó.
- Trong khi hoạch định chiến lợc phát triển kinh tế-xã hội cho đất nớc phải tính tới tất cả các mối liên hệ trên bình diện có thể có nh:
+ Tơng quan giữa nền kinh tế dân tộc với nền kinh tế của các nớc
trong khu vực và quốc tế để thấy đợc lợi thế so sánh.
+ Tơng quan giữa các nguồn lực hiện có với nhu cầu của về hàng
hoá dịch vụ của dân c.
+ Tơng quan giữa đầu t cho tơng lai với tiêu dùng hiện tại.
+ Tơng quan giữa các vùng kinh tế.
+ v.v...
Đảng và Nhà nớc đã xác định: Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tranh
thủ mọi thời cơ để phát triển trên nguyên tắc giữ vững độc lập tự chủ và định
hớng xã hội chủ nghĩa, chủ quyền quốc gia và bản sắc văn hoá dân tộc; bình
đẳng cùng có lợi, vừa hợp tác vừa đấu tranh; đa phơng hoá, đa dạng hoá các

quan hệ kinh tế đối ngoại; đề cao cảnh giác trớc mọi âm mu phá hoại của các
thế lực thù địch.
Trong quá trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, chú trọng phát huy
lợi thế, nâng cao chất lợng, hiệu quả, không ngừng tăng năng lực cạnh tranh
và giảm dần hàng rào bảo hộ. Nâng cao hiệu quả hợp tác với bên ngoài; tăng
cờng vai trò và ảnh hởng của nớc ta đối với nền kinh tế khu vực và thế giới.
[Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX]

8


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

Trong hoạt động xuất nhập khẩu thì mục tiêu của nớc ta là:
Tăng nhanh tổng kim ngạch xuất khẩu, tập trung nhập khẩu những vật t, thiết
bị chủ yếu để đổi mới trang thiết bị kỹ thuật cho các ngành kinh tế quan trọng
nhằm tăng sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập quốc tế. Tạo thị trờng ổn
định cho hàng hoá nông sản và công nghiệp có khả năng cạnh tranh; tìm kiếm
thị trờng cho mặt hàng xuất khẩu mới. Nâng cao chất lợng và uy tín cho hàng
xuất khẩu; tăng thêm thị trờng cho các mặt hàng truyền thống, tiếp cận, mở
rộng các thị trờng mới. Tiếp tục phát triển các mặt hàng sử dụng nhiều lao
động nh rau quả, thủ công, mỹ nghệ...
Dự kiến kim ngạch xuất khẩu năm 2002 đạt trên 18,8 tỷ USD,
tăng 14% so với năm 2001; trong đó xuất khẩu của các doanh nghiệp có vốn
đầu t nớc ngoài (không kể dầu thô) gần 4,5 tỷ USD, tăng trên 14%. Kim
ngạch xuất khẩu dự kiến 19,5 tỷ USD, tăng khoảng 14,5%, trong đó các
doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài 5,6 tỷ USD, tăng gần 14,1%; chiếm
28,7% kim ngạch xuất khẩu.
Để đạt đợc những mục tiêu trên thì các giải pháp là:

- Tiếp tục thực hiện quyết định số 46/2001/QĐ-TTg của thủ tớng
chính phủ về quản lý xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá thời kỳ 2001-2005.
- Nghiên cứu, bổ sung nhanh một số mặt hàng xuất khẩu đang
gặp khó khăn đợc hởng quy chế thởng kim ngạch xuất khẩu.
- Nhà nớc đầu t đồng bộ cho các sản phẩm xuất khẩu theo các chơng trình, quy hoạch ngành hàng đã đợc phê duyệt.
- Các cơ quan hữu quan, nhất là hải quan có trách nhiệm hỗ trợ,
giúp đỡ các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu.
- Từng bớc yêu cầu các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài phải
xuất khẩu sản phẩm theo quy định trong giấy phép đầu t.
- Không nhập khẩu các hàng hoá trong nớc có đủ năng lực sản
xuất, nhất là hàng tiêu dùng. Nâng cao chất lợng và hạ giá thành hàng tiêu
dùng sản xuất trong nớc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xã hội, tăng khả năng
cạnh tranh và tham gia xuất khẩu.
Trong giai đoạn 10 năm (1990-1999) tình hình xuất nhập khẩu của
nớc ta trong từng vùng kinh tế đã có những chuyển biến tích cực. Dựa trên sự
phát huy lợi thế của từng vùng nên mỗi một vùng kinh tế lại có những bớc
tiến nhất định.
Kim ngạch xuất, nhập khẩu các vùng kinh tế nớc ta:
Đơn vị: Triệu USD
Năm 1990
Năm 1995

Xuất khẩu cả nớc

2404,0
9

Năm 1999

5448,9

Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.
11600,0

-Xuất khẩu trên địa bàn MNPB
Tỷ trọng (%)
-Xuất khẩu trên địa bàn ĐBSH
Tỷ trọng (%)
-Xuất khẩu trên địa bàn Miền Trung
Tỷ trọng (%)
-Xuất khẩu trên địa bàn Tây Nguyên
Tỷ trọng (%)
-Xuất khẩu trên địa bàn Đông Nam Bộ
Tỷ trọng (%)
-Xuất khẩu trên địa bàn ĐBSCL
Tỷ trọng (%)

27,6
1,1
732,8
30,4
123,0
5,11
23,5
0,97
1133,2
41,7
353,6

14,7

Nhập khẩu địa phơng cả nớc
4087,4
-Nhập khẩu địa phơng MNPB

Tỷ trọng (%)
2,55

97,6
1,8
1067,0
19,6
449,8
8,25
68,0
1,2
3052,5
56,0
631,7
11,6

562,4
1,3

78,2

0,23

-Nhập khẩu địa phơng ĐBSH

Tỷ trọng (%)
-Nhập khẩu địa phơng Miền Trung
Tỷ trọng (%)
-Nhập khẩu địa phơng Tây Nguyên
Tỷ trọng (%)
-Nhập khẩu địa phơng Đông Nam Bộ
Tỷ trọng (%)
-Nhập khẩu địa phơng ĐBSCL

34,9
6,2
19,7
3,5
4,8
0,38
277,7
49,4
224,0

Tỷ trọng (%)
10,7

75,3
17,9
355,3
14,1
33,7
1,04
1620,7
50,2

458,0

39,8

363,1
3,1
2475,0
21,7
685,0
5,90
311,0
2,68
6128,5
52,8
1637,3
14,1

3225,9
104,4

2,48
889,0
21,7
392,5
9,6
37,0
0,9
2225,5
54,4
439,0

14,2

[Báo cáo tổng kết thực hiện chủ trơng chuyển đổi cơ cấu kinh tế và cơ cấu đầu t 10 năm
(1991-2000)-Bộ Kế hoạch-Đầu t]

Nh vậy với những kết quả đạt đợc nh ở trên ta thấy hội nhập kinh tế quốc
tế là tất yếu trong công cuộc đổi mới. Sự nghiệp đổi mới với chúng ta diễn ra
trong bối cảnh toàn cầu hoá và khu vực hoá đã trở thành xu thế phát triển chủ
yếu của quan hệ quốc tế, do đó hội nhập kinh tế quốc tế là một đòi hỏi cấp
thiết, nhu cầu tất yếu trên con đờng xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở nớc ta, vì
những lý do sau:
- Xu hớng khu vực hoá, toàn cầu hoá trên cơ sở lợi ích kinh tế của
các bên tham gia đã trở thành nhân tố góp phần ổn định khu vực, tạo điều
kiện thuận lợi để phát triển.
- Hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra mối quan hệ giữa kinh tế, chính trị
đa dạng, đan xen, phụ thuộc lẫn nhau góp phần nâng cao vị trí của Việt Nam
trên trờng quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi trong giao lu và quan hệ kinh tế
quốc tế.
10


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

- Cùng với sự giao lu, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm trong
việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế của các nớc trong khu vực và
trên thế giới, nhờ đó chúng ta có thể tránh đợc những sai sót mà các nớc đi trớc đã mắc phải nh Thái Lan trớc đây và Arghentina hiện nay. Ngoài ra chúng
ta cũng cần tìm các biện pháp để có thể đi tắt đón đầu.
- Tham gia hội nhập kinh tế quốc tế là môi trờng quan trọng để các

doanh nghiệp Việt Nam chấn chỉnh tổ chức quản lý sản xuất, đổi mới công
nghệ, nắm bất thông tin, tăng cờng khả năng cạnh tranh trên mọi thị trờng cả
trong và ngoài nớc.
Tuy nhiên trong quá trình hội nhập chúng ta cũng không đợc đánh mất
các giá trị truyền thống của dân tộc ta. Với những phức tạp của nền kinh tế thị
trờng, chúng ta cần phải tỉnh táo trớc các cám dỗ có thể làm đánh mất các giá
trị truyền thống của ngời Việt Nam. Ngoài ra trong quá trình hội nhập chúng
ta cũng cần phải giới thiệu những nét đặc sắc của văn hoá Việt Nam cho bạn
bè thế giới có thể hiểu rõ hơn về đất nớc và con ngời Việt Nam, tạo các điều
kiện thuận lợi trong quá trình hợp tác kinh doanh. Điều quan trọng trong quá
trình hội nhập đó là chúng ta cần phải chủ động trong mọi tình huống, tránh
việc vì lợi ích kinh tế mà bỏ quên các lợi ích khác, dẫn đến tình trạng bị phụ
thuộc. Cũng cần phải tránh tình trạng nợ nớc ngoài quá nhiều; Arghentina là
một ví dụ điển hình. Do phụ thuộc quá nhiều vào tiềm lực kinh tế của nớc
ngoài mà không giữ đợc thế độc lập tự chủ kinh tế trong nớc một cách tơng
đối, vì vậy đã dẫn tới việc không thể giải quyết đợc nợ nớc ngoài, gây ra
khủng hoảng kinh tế.
III. Kết luận và gIảI pháp

Với việc nghiên cứu về mối liên hệ phổ biến của triết học Mac-Lênin,
và phân tích quá trình đổi mới kinh tế nớc ta từ sau Đại hội Đảng VI có thể
thấy rằng đờng lối Xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, kết hợp với chủ
động hội nhập kinh tế quốc tế. của Đảng là hoàn toàn phù hợp với hoàn
cảnh của nớc ta.
Có thể nói chủ động hội nhập kinh tế quốc tế là để tạo điều kiện xây
dựng thành công một nền kinh tế độc lập tự chủ. Mặt khác có độc lập tự chủ
về kinh tế thì mới có thể chủ động hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu qủa, bảo
đảm chủ quyền quốc gia và lợi ích dân tộc. Đây là một mối quan hệ biện
chứng mang tính quy luật.

11


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

Trên đây là một số vấn đề cơ bản liên quan trực tiếp đến lý luận và thực
tiễn về con đờng đi lên Chủ nghĩa xã hội ở nớc ta mà đã đợc Đại hội IX làm
rõ và khẳng định. Qua đó chúng ta có thể khẳng định quan điểm, đờng lối, cơng lĩnh của Đảng và Nhà nớc là hoàn toàn đúng đắn. Điều này phù hợp với
xu thế phát triển của khu vực và thế giới.
Tuy mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại là điều kiện rất quan trọng để
phát triển kinh tế đất nớc song đó không phải là nhân tố quyết định. Nhân tố
quyết định đối với sự phát triển một nền kinh tế vững mạnh chính là sự vận
hành bên trong của nền kinh tế. Vì vậy, chúng ta hãy tự mình phát huy nội lực
để phát triển kinh tế nhng khong vì thế mà đóng cửa khép mình trong khi cả
thế giới đang phát triển từng ngày, ý chí tự cờng không mâu thuẫn mà ngợc
lại là điều kiện cơ bản để thu hút các nguồn lực bên ngoài.
Để thực hiện đợc nhiệm vụ trên cần phát huy cao độ nội lực, có những
chính sách cụ thể lâu dài, cụ thể là:
Thứ nhất, chủ động tiếp cận và nghiên cứu thể chế của các tổ chức kinh tế
quốc tế, xác định khả năng gia nhập của nớc ta để rà soát và đổi mới thể chế
kinh tế trong nớc cho phù hợp làm cơ sở để thúc đẩy hội nhập của chúng ta.
Thứ hai, tuyên truyền sâu rộng trong các cấp, các ngành, mọi doanh nghiệp
và mọi ngời dân Việt Nam nhận thức đúng đắn về toàn cầ hoá kinh tế, tác
động của nó đối với đời sống kinh tế của đất nớc để chủ động hội nhập.
Thứ ba, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc nhằm đổi mới
nâng cao trình độ khoa học kĩ thuật công nghệ và chuyển dịch cơ cấu nền
kinh tế quốc dân đáp ứng yêu cầu khai thác, phát huy lợi thế của nền kinh tế
trong phát triển và hội nhập quốc tế. Tiếp tuc rà soát để kịp thời điều chỉnh cơ
cấu đầu t theo hớng phát huy các nguồn vốn trong nớc để giảm sự lệ thuộc

vào nơ và viện trợ của nớc ngoài.
Thứ t, trên cơ sở hội nhập kinh tế quốc tế là của một nền kinh tế, phảI đa
các doanh nghiệp thuộc tất cả các thành phần kinh tế vào cuộc. Nếu các
doanh nghiệp trong thành phần kinh tế không sẵn sàng tham gia cạnh tranh
quốc tế thì họi nhập kinh tế của ta khó lòng vợt qua thách thức để tận dụng cơ
hội.
Thứ năm, tiếp tục đổi mới để nâng cao vai trò quản lý, hớng dẫn của nhà nớc
trong hội nhập kinh tế quốc tế. Cần có một nhà nớc thông minh
năng động và có hiệu nực trong việc quản lý nền kinh tế nói
chungvà quản lý tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nói chung.
Thứ sáu, tất cả những giải pháp trên chung quy lại là phải có con ngời. Con
ngời Việt Nam thông minh cần cù, vấn đề còn lại là tiếp tục đổi mới hệ thống
giáo dục, hớng giáo dục đào tạo vào nhằm vào yêu cầu thúc đẩy hội nhập
kinh tế quốc tế.
12


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

Đảng đã xác định mục tiêu chiến lợc 10 năm (2001-2010) là: Đa nớc ta ra
khỏi tình trạng kém phát triển; nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hoá,
tinh thần của nhân dân; tạo nền tảng để đến năm 2020 nớc ta cơ bản trở
thành một nớc công nghiệp theo hớng hiện đại. Nguòn lực con ngời, năng lực
khoa học và công nghệ, kết cấu hạ tầng, tiềm lực kinh tế, quốc phòng, an
ninh đợc tăng cờng; thể chế kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa đợc
hình thành về cơ bản; vị thế của nớc ta trên trờng quốc tế đợc nâng cao.
[Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX].

Con đờng phát triển kinh tế của đất nớc ta là hoàn toàn rộng mở, cơ hội

cũng nhiều và thách thức cũng nhiều. Nhng với bản lĩnh của con ngời Việt
Nam, khả năng lãnh đạo, đờng lối đúng đắn của Đảng và Nhà nớc, đặc biệt là
sức mạnh của toàn thể nhân dân Việt Nam trên con đờng xây dựng đất nớc;
chúng ta tin tởng rằng Việt Nam sẽ ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn
nh Bác Hồ hằng mong muốn.

13


Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế.

danh sách tài liệu tham khảo
- Giáo trình triết học Mac-Lênin (Tập II).
- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX.
- T tởng Hồ Chí Minh soi sáng con đờng Đảng ta và nhân dân ta
tiến vào thế kỷ XXI -Lê Khả Phiêu.
- Báo cáo: Tổng kết việc thực hiện chủ trơng chuyển đổi cơ cấu
kinh tế và cơ cấu đầu t 10 năm (1991-2000). - Bộ Kế hoạch và Đầu
t.
- Báo cáo: Tình hình thực hiện nghị quyết của quốc hội về nhiệm
vụ năm 2001 và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2002. - Bộ
Kế hoạch và Đầu t.
- Tạp chí Lý luận chính trị số tháng 8-2001.
- Sách giáo khoa Địa lý lớp 12. - Bộ Giáo dục và Đào tạo.

14