Tư tưởng về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là 1 nội dung lớn của tư tưởng HCM

I Đặt vấn đề
Chủ tịch Hồ chí minh là người con ưu tú, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt
Nam và danh nhân văn hóa của thế giới, Người đã tìm ra con đường giải
phóng dân tộc đưa Việt nam từ một nước phong kiến nghèo nàn lạc hậu bị đô
hộ trở thành một nước độc lập tự do có nền kinh tế phát triển và có vị thế trên
chính trường quốc tế.Mặc dù người đã ra đi cách đây 41 năm nhưng những tư
tưởng những bài học và di chúc người để lại vẫn còn nguyên giá trị là cẩm
nang cho chúng ta những thế hệ đi sau học hỏi và định hướng xây dưng đất
nước
Một trong những tưởng lớn của Người là sự kết hợp giữa sức mạnh dân tộc và
sức mạnh thời đại. Tư tưởng về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh
thời đại là một nội dung lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh. Tư tưởng đó được
vận dụng và phát triển trong thực tiễn cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo
của Đảng. Nội dung cuả tư tưởng này rất phong phú, sâu sắc về thời đại, về sự
kết hợp các sức mạnh này trong thực tiễn đấu tranh. Tư tưởng của Người còn
thấm đượm chủ nghĩa nhân văn sâu sắc, tính cách mạng triệt để nên ảnh
hưởng to lớn đến cuộc đấu tranh lâu dài cho nhân dân các nước vì sự
nghiệp”Giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người”
Vậy sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại là gì? Mối quan hệ giữa chúng
như thế nào và tại sao chúng lại có vai trò quan trọng trong công cuộc xây
dựng đất nước? Trong tiến trình cách mạng Việt Nam và trong quá trình xây
dựng đất nước hiện nay Đảng và nhân dân ta đã áp dụng tư tưởng đó như thế
nào?

1


II Giải quyết vấn đề
1.Sức mạnh dân tộc là gì?
Lịch sử của dân tộc ta là lịch sử của hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước.
Trong đấu tranh chống kẻ thù xâm lược cũng như trong lao động sản xuất

nhân dân Việt Nam đã thể hiện tinh thần chiến đấu ngoan cường, sự thông
minh sáng tạo, ý thức độc lập tự chủ, tự lực, tự cường. Trong truyền thống dân
tộc ấy nổi bật lên sức mạnh của lòng yêu nước. Tinh thần yêu nước của nhân
dân Việt Nam có những đặc điểm riêng biệt, đặc sắc, vì phải luôn luôn đối đầu
với nhiều khó khăn của tự nhiên và chiến tranh xâm lược, sự đô hộ của
kẻ thù từ nhiều phương kéo đến. Lòng yêu nước Việt Nam đã trở thành sức
mạnh, một thứ đạo lý, một lẽ sống của mỗi người dân, cũng là một tiêu chí cao
nhất để đánh giá con người trong xã hội ta.Sinh ra trong cảnh đất nước lầm
than cơ cực và mất tự do,ngay từ thủa thiếu thời, chủ tịch Hồ Chí Minh đã
sớm được tiếp xúc với các chí sỹ yêu nước và các giá trị truyền thống của dân
tộc, Người nhanh chóng nhận ra ý nghĩa và vai trò to lớn của sức mạnh dân
tộc, Người hiểu rằng sức mạnh dân tộc là điều kiện kiên quyết để giành lại độc
lập dân tộc, qua những tấm gương của các chí sỹ yêu nước như cụ Phan Bội
Châu, Phan Chu Trinh và các cuộc khởi nghĩa trong nước như Cần Vương,
Yên Thế người nhận ra chỉ sức mạnh dân tộc và lòng yêu nước thôi là chưa
đủ.Cũng vì nỗi trăn trở đó mà năm 1911 Người đã theo một chiếc tàu buôn
Pháp lên đường sang phương Tây tìm con đường cứu nước cho dân tộc Việt
Nam và Người đã tìm ra.

2


2.Sức mạnh thời đại là gì?
Thời đại của chúng ta mở đầu bằng Cách mạng tháng Mười Nga 1917. Cuộc
cách mạng này đã mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả loài
người, mở đầu thời đại mới trong lịch sử. Ý nghĩa lịch sử toàn thế giới của
cuộc cách mạng này đã “mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả
loài người, mở đầu thời đại mới trong lịch sử, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư
bản lên chủ nghĩa xã hội trên toàn thế giới”
Theo Hồ Chí Minh sức mạnh thời đại là sức mạnh của giai cấp vô sản, của

nhân dân lao động thế giới. Trong quá trình nhận thức và vận dụng sáng tạo
Chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Vịêt Nam, Hồ Chí Minh nhận
thấy phải dựa vào sức mạnh của dân tộc là chủ yếu, đồng thời phải khai thác
sức mạnh của thời đại. Người chỉ rõ , sức mạnh của thời đại chúng ta là sức
mạnh của giai cấp vô sản , nó định hướng và làm nòng cốt trong việc thực
hiện sự phát triển hợp quy luật của lịch sử . Sức mạnh của giai cấp vô sản
được thể hiện ở tính bách chiến , bách thắng của chủ nghĩa Mac – Lê nin , ở
sự vững mạnh của chính đảng của giai cấp công nhân trong lãnh đạo cách
mạng . Chủ nghĩa Mac – Lênin bắt nguồn trực tiếp từ sức sống của giai cấp vô
sản và nhân dân lao động . Nó tồn tại , phát triển và sẽ không ngừng được bổ
sung , hoàn thiện cho dù hiện nay đang bị các thế lực thù địch tấn công từ
nhiều phía.
3. Mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại
Theo Ph.Ăngghen , cách mạng muốn giành thắng lợi , Đảng cách mạng
phải tạo ra được một sức mạnh tổng hợp ; kết hợp với sức mạnh quốc tế một
cách đúng đắn sẽ tạo ra lực lượng tổng hợp đó. Kết hợp hai sức mạnh này là
đòi hỏi khách quan trong đấu tranh trong cách mạng của mọi dân tộc. Hồ Chí

3


Minh đã nhận thức sâu sắc sự gắn bó mật thiết giữa dân tộc và quốc tế. Đó là
sự gắn bó biện chứng giữa yếu tố chủ quan( dân tộc) và yếu tố khách quan
( quốc tế). Từ nhận thức này, Hồ Chí Minh đã rút ra những luận điểm mang
tính nguyên tắc và những nội dung của tư tưởng kết hợp sức mạnh dân tộc và
sức mạnh thời đại.
Người cho rằng , những người bị áp bức ở tất cả các nước phải hiểu
“đâu là những người anh em thực sự và đâu là kẻ thù của họ”. Tư tưởng này
chỉ đạo việc đoàn kết nhân dân thế giới trong cùng một mặt trận để cùng nhau
chống kẻ thù chung. Hồ Chí Minh đã sáng lập “ Hội liên hiệp thuộc địa” năm

1921, “ Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức” năm 1925. Đây là những hình
thức sơ khai của mặt trận các dân tộc bị áp bức theo xu hướng vô sản xuất
hiện lần đầu tiên trong lịch sử đâu tranh giải phóng dân tộc giữa “ những
người anh em thực sự”. Đó là hình thức liên minh giữa các dân tộc bị áp bức
chống chủ nghĩa đế quốc.
Sức mạnh của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc , theo Hồ Chí Minh được
nhân lên nhiều lần , vì nó gắn với cuộc cách mạng trong thời đại mới . Như
vậy sức mạnh trong thời đại chúng ta được thực hiện trong hai lực lượng chủ
yếu : sức mạnh của giai cấp vô sản toàn thế giới và của nhân dân các dân tộc
bị áp bức . Sức mạnh này được củng cố và phát triển qua sự đoàn kết quốc tế
sâu rộng.
Bác đã chỉ rõ sự cần thiết phải đoàn kết quốc tế rộng lớn giữa nhân dân các
nước thuộc địa và phụ thuộc với nhau , giữa nhân dân các nước thuộc địa và
phụ thuộc với giai cấp công nhân , nhân dân lao động ở các nước tư bản đế
quốc , giữa giai cấp vô sản toàn thế giới , nhằm tập hợp mọi lực lượng đấu
tranh cho mục tiêu hòa bình , độc lập dân tộc , dân chủ và tiến bộ xã hội .

4


Cùng với sự đoàn kết quốc tế của các phong trào cách mạng , phong trào hòa
bình ,dân chủ thế giới cũng thể hiện sức mạnh của thời đại mới . Theo Hồ Chí
Minh , đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội , đấu tranh cho độc lập dân tộc không
tách rời cuộc đấu tranh cho hòa bình , dân chủ.
Nhận thức đúng đắn này là cơ sở quan trọng để Hồ Chí Minh đề ra
chiến lược , sách lược cách mạng nói chung , việc kết hợp sức mạnh dân tộc
với sức mạnh thời đại nói riêng.
Để thực hiện thành công việc kết hợp sức mạnh dân tộc với thời đại đòi hỏi
phải có nhận thức về thế giới, về thời đại một cách khoa học, biện chứng, khắc
phục những sai lầm, thiếu sót do tư tưởng chủ quan, duy ý chí gây ra,đồng

thời phải biết sắp xếp lực lượng cách mạng trong nước và quốc tế cho phù hợp
với mục tiêu đấu tranh và tình hình cụ thể cách mạng
4.Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng đã thực hiện tư tưởng kết hợp sức mạnh
dân tộc và sức mạnh thời đại trong suốt tiến trình cách mạng Việt Nam
Ngay từ những năm 1930 , Hồ Chí Minh chỉ ra , Việt Nam “làm tư sản dân
quyền cách mệnh và thổ địa cách mệnh để đi tới xã hội tư sản “. Đó là con
đường giải phóng dân tộc trong phạm trù cách mạng vô sản ,con đường độc
lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội . Con đường đó đã đưa cách mạng
Việt Nam hòa vào dòng chảy chung của cách mạng thế giới , tạo cho Việt
Nam điều kiện thực hiện được việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh
thời đại , tạo ra sức mạnh tổng hợp to lớn cho cách mạng Việt Nam. Sức mạnh
đó làm nên thắng lợi của cách mạng Tháng Tám 1945, làm nên chiến thắng
của cuộc chiến tranh vệ quốc 30 năm (1945-1975) và những thành tích trong
đổi mới hiện nay.Một minh chứng tiêu biểu cho sự kết hợp giữa sức mạnh dân

5


tộc và sức mạnh dân tộc trong tiến trình cách mạng Việt Nam chính là sự
thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ đó là sự kết hợp sức mạnh dân tộc
với sức mạnh thời đại, tạo nên sức mạnh tổng thể để đánh thắng kẻ địch có
tiềm lực và sức mạnh kinh tế, quân sự lớn hơn ta gấp nhiều lần, là bài học lớn,
vô cùng quý báu, mà chúng ta rút ra được trong tổng kết cuộc kháng chiến
chống Mỹ, cứu nước.
Đảng ta đã nhận định, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta
mang tính thời đại sâu sắc và ý nghĩa quốc tế to lớn. Tính chất thời đại thể
hiện qua mục tiêu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của ta hoàn toàn
phù hợp với xu thế chung của thời đại: hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và
chủ nghĩa xã hội (CNXH). Do đó, khi Đảng ta giương cao ngọn cờ hoà bình,
độc lập dân tộc, dân chủ, CNXH, chúng ta đã nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ từ

khắp nơi trên thế giới. Đối thủ của chúng ta là một đế quốc đầu sỏ, có tiềm lực
kinh tế, quân sự lớn nhất thế giới, nhưng cũng là đối thủ của tất cả những ai
yêu hoà bình, dân chủ, thiết tha với độc lập dân tộc, với CNXH. Mỹ xâm lược
Việt Nam nhằm ý đồ chiến lược toàn cầu, bao vây, ngăn chặn CNXH và đánh
đòn phủ đầu phong trào giải phóng dân tộc đang dâng cao từ sau chiến tranh
thế giới thứ hai, mà Việt Nam với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ là lá cờ
đầu. Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta mang tính thời
đại còn vì phong trào cách mạng thế giới lúc bấy giờ đang khủng hoảng về
đường lối cách mạng. Từ tính chất thời đại sâu sắc và ý nghĩa quốc tế to lớn
của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta xác định rõ tầm quan
trọng to lớn của những nhân tố bên ngoài đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước của nhân dân ta và ta có khả năng tranh thủ được các nhân tố đó để
gia tăng sức mạnh của dân tộc lớn gấp bội. Không tận dụng được các nhân tố
bên ngoài, không vận dụng được sức mạnh của các lực lương cách mạng và

6


tiến bộ trên thế giới ủng hộ ta thì có thể nói, kháng chiến khó giành được
thắng lợi, hoặc phải đấu tranh rất trầy trật và không thể thắng lợi hoàn toàn.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của ta giành được thắng lợi chủ yếu là
do quyết tâm của nhân dân ta, do sức mạnh của quân đội ta, của dân tộc ta,
nhưng yếu tố quốc tế cũng quyết định một phần lớn.
Mặc dù bối cảnh thế giới lúc bấy giờ vô cùng phức tạp, Hồ Chủ tịch và Đảng
ta đã sáng suốt phân tích những nhân tố bên ngoài, bình tĩnh xem xét cách xử
lý thích hợp những nhân tố thuận lợi cũng như những nhân tố khó khăn, phức
tạp, để vạch ra đường lối quốc tế có khả năng tận dụng sức mạnh thời đại.
Phương châm trong đường lối quốc tế của Đảng ta là đoàn kết quốc tế và độc
lập tự chủ. Có độc lập tự chủ mới đoàn kết quốc tế được. Đảng ta vẫn giữ
vững quan điểm của mình. Hồ Chủ tịch trong Hội nghị Chính trị đặc biệt ngày

6-1-1966, đã nêu rõ: “Ta thấy chỗ mạnh của nó, vũ khí nó mới, tiền của nó
nhiều. Nhưng ta cũng thấy những khuyết điểm của nó là khuyết điểm lớn, cơ
bản. Bây giờ tất cả đều chống nó, nhân dân Mỹ cũng chống nó, mà chống
mạnh. Bây giờ khác chiến tranh Triều Tiên. Phong trào phản đối chiến tranh
xâm lược ở Mỹ cũng khác trước...”.
Với sự kết hợp tài tình giữa việc kết hợp sức mạnh dân tộc sức mạnh thời đại
và các chủ trương đúng đắn của Hồ Chủ tịch và Đảng Cộng Sản chúng ta đã
giành thắng lợi to lớn trước đế quốc Mỹ hùng mạnh, đem lại độc lập tự do và
toàn vẹn lãnh thổ cho dân tộc sau một thời gian dài bị đô hộ xâm lược.
Xây dựng tình hữu nghị và hợp tác, sự đoàn kết giữa các dân tộc và vô
sản các nước cũng là một phần rất quan trọng trong tư tưởng kết hợp sức
mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại của Hồ Chủ tịch.Nội dung này đã xuyên
suốt trong các chủ trương đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta ngay
từ khi thành lập cho tới nay.

7


Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh rất
chăm lo xây dựng, vun đắp cho tình hữu nghị, hợp tác và đoàn kết giữa các
dân tộc để tạo lên một sức mạnh to lớn nhằm đạt tới mục tiêu của dân tộc và
thời đại.“Tình hữu ái vô sản “ giữa các dân tộc , đặc biệt giữa những người bị
áp bức , bị bóc lột là tư tưởng nhất quán trong suốt cuộc đời Hồ Chí Minh .
Người đã từng khẳng định : “…dù màu da có khác nhau , trên đời này chỉ có
hai giống người : giống người bóc lột và giống người bị bóc lột . Mà cũng chỉ
có một mối tình hữu ái là thật mà thôi : tình hữu ái vô sản “.
Người đặc biệt chú ý xây dựng tình hữu nghị và hợp tác với các nước
láng giềng các nước trong khu vực . Với các nước Đông Dương , Người chú ý
xây dựng tình hữu nghị , hợp tác toàn diện , đoàn kết keo sơn trên cơ sở của
những người cùng cảnh ngộ cùng chung kẻ thù , cùng khát vọng độc lập tự do.

Trong tình đoàn kết đó Người xác định “ giúp nhân dân nước bạn tức là mình
tự giúp mình” . Tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa các dân tộc trong
khu vực và trên thế giới thể hiện ý nghĩa địa lí – chính trị và tính chất chính
trị - xã hội trong việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của nhân dân
trong khu vực và trên toàn thế giới để thực hiện những mục tiêu chung của
thời đại : hòa bình, độc lập dân tộc , dân chủ và tiến bộ xã hội .
Trong những năm đổi mới, quan điểm “ Làm bạn với các nước dân chủ
và không gây thù oán với một ai” của Hồ Chí Minh được Đảng và Nhà nước
ta rất quan tâm và vận dụng sáng tạo. Văn kiện Đại hội IX của Đảng đã khẳng
định : Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của các nước trong cộng
đồng quốc tế, phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển.Đây chính là minh
chứng cho sự kế thừa và phát huy nội dung xây dựng tình hữu nghị hợp tác
giữa các dân tộc trong tư tưởng của Người

8


Trong tư tưởng của mình Người cũng đã nêu rõ kết hợp sức mạnh dân tộc và
sức mạnh thời đại phải dựa vào sức mình là chính.
Trước nguy cơ “ diễn biến hoà bình”, trước việc một số thế lực phản động lợi
dụng vai trò giúp đỡ, viện trợ, đặt nhân quyền cao hơn chủ quyền để can thiệp
vào công việc nội bộ các nước, hiện nay, hơn lúc nào hết chúng ta cần quán
triệt lời dạy của Hồ Chí Minh : Mỗi một người phải nhớ rằng có độc lập mới
có tự lập, có tự cường mới có tự do. Người còn chỉ rõ ; Cố nhiên sự giúp đỡ
của các nước là quan trọng nhưng không được ỷ lại, không được mong chờ
người khác. Một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác
giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời
đại là nền tảng chính trị trong đường lối đổi mới của Đảng ta. Thấm nhuần Tư
tưởng Hồ Chí Minh, các văn kiện của Đảng trong những năm đổi mới đều

khẳng định sự cần thiết phải vận dụng sáng tạo tư tưởng kết hợp sức mạnh dân
tộc với sức mạnh thời đại do Người nêu lên. Tổng kết quá trình lãnh đạo cách
mạng Việt Nam đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng rút ra bài học
” Liên kết sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước và
sức mạnh quốc tế.” Đại hội lần thứ VII của Đảng một lần nữa khẳng định bài
học đó.Tổng kết 10 năm lãnh đạo công cuộc đổi mới Đại hội lần thứ VII của
Đảng nhấn mạnh:”Mở rộng hợp tác quốc tế tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ và
giúp đỡ của nhân dân thế giới, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời
đại”.Nghị quyết Đại hội VII của Đảng ( 1991 )khẳng định : Trong điều kiện
mới càng phải coi trọng vận dụng bài học kết hợp sức mạnh dân tộc với sức
mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế, yếu tố truyền
thống với yếu tố hiện đại để phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa..

9


Tư tưởng trên của Bác rất phù hợp với xu thế toàn cầu hoá và thời kì đẩy
mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước.Trong nghị quyết Đại hội Đảng
lần thứ IX khẳng định : chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực theo
tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, bảo đảm
độc lập tự chủ và định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích dân tộc, an ninh
quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, bảo vệ môi trường.
III Kết luận
Tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời
đại đã trở thành phương hướng chủ đạo trong thời đại mới . Hiện nay , khi mà
thế giới có nhiều biến đổi lớn lao , phức tạp thì việc quán triệt và thực hiện các
nội dung , nguyên tắc của tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc
và sức mạnh thời đại càng cần thiết và có ý nghĩa thời sự .
Những giá trị đích thực của quá khứ bao giờ cũng là những bài học kinh

nghiệm cho hiện tại , soi sáng cho hành động và nhận thức của tương lai . Do
vậy , tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung , tư tưởng về kết hợp sức mạnh dân tộc
và sức mạnh thời đại nói riêng , cùng với chủ nghĩa Mac- Lê nin vẫn là “ nền
tảng tư tưởng ,kim chỉ nam cho mọi hành động” của Đảng và nhân dân ta
trong sự nghiệp đổi mới.
Không ngừng bảo vệ và pháy huy bản sắc văn hóa truyền thống của
dân tộc, làm cho bản sắc văn hoá được giữ vững và phát triển. Giữ vững tinh
thần độc lập tự chủ trong tiếp thu sức mạnh bên ngoài, kết hợp sức mạnh trong
nước. Việc giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc chính đáng, ý
thức bảo vệ văn hoá dân tộc, tiếp thu có chọn lọc văn hoá nước ngoài là những
yêu cầu cấp thiết được đặt ra đối với việc “mở cửa”. Công tác đối ngoại được
xác định có vai trò quan trọng đối với việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức

10


mạnh của thời đại.
Thực tiễn công cuộc đổi mới vì mục tiêu “ dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh” ở nước ta trong suốt thời gian qua đã chứng minh
rằng : Tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời
đại luôn được Đảng ta quán triệt, vận dụng một cách sáng tạo và đưa lại
những thành tựu to lớn, tạo thế và lực cho dân tộc ta vững mạnh.

11