Giáo án bồi dưỡng thao giảng sinh học 8 tuyến tuỵ và tuyến trên thận (5)

1.Trình bày vị trí, cấu tạo và vai trò của tuyến yên?
2. Phân biệt bệnh biếu cổ do thiếu iôt và bệnh
bazơđô?


1. Vị trí, cấu tạo và vai trò của tuyến yên
- Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan đến vùng dưới đồi.
- Cấu tạo gồm 3 thùy:
+ Thùy trước
+ Thùy giữa
+ Thùy sau
- Vai trò:
+ Tiết hoocmôn kích thích họat động của các tuyến nội
tiết khác.
+ Tiết hoocmôn ảnh hưởng đến một số quá trình sinh lý
trong cơ thể.


Bệnh bướu cổ

Bệnh Bazơđô


2.Bệnh
Phân
biệt cổ
bệnh
biếu iôt
cổ do thiếu Bệnh
iôt vàbazơđô

bệnh bazơđô:
bướu
do thiếu
Nguyên nhân do thiếu iốt
trong khẩu phần ăn, tirôxin
không tiết ra được (vì không
có iốt) buộc tuyến giáp phải
hoạt động mạnh để tạo tirôxin.

Tuyến giáp hoạt đông mạnh
tiết nhiều tirôxin làm tăng
cường quá trình trao đổi chất,
tăng tiêu dùng ôxi

Do hoạt động mạnh, tuyến nở Nhịp tim tăng → hồi hộp, căn
to gây bệnh biếu cổ.
thẳng, mất ngủ, sút cân, bướu
cổ, mắt lồi…
cần bổ sung iot vào thành
phần thức ăn

hạn chế thức ăn có iot
5


- Xác định vị trí của tuyến tụy trong cơ thể?
Nằm phía dưới dạ
dày, kéo dài từ tá
tràng đến lá lách.

Gan

Tuy tiờt dich
Chức
tu theo
ngnăng
dn tuyến
vao tatụy
mà em
trang lam
biờnđã
biết
i thc n

rut non

Dạ dày
Mụn v
Mật

Tá tràng
Tuỵ
Tụy


Quan sát hình bên:
Ngoài chức năng đã
biết thì tuyến tụy
thực hiện chức năng

nào khác, do bộ
phận nào thực hiện
-Đảo tuỵ chứa loại tế bào
nào?
-Vai trò cụ thể từng loại?


Đọc thông tin SGK , thảo luận theo bàn, hoàn
thành sơ đồ điều hòa lượng đường trong máu sau

9


Khi đờng huyết
(Sau bữa ăn)

.2.....
Khi đờng huyết giảm
( < 0,12%
(Xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)

tăng
( > 0,12% )
.1...

+

+
Đảo tuỵ
Tế bào

Tế bào

-

Insulin
3

Glucôzơ

-

Glucagôn
4

Glicôgen
5

+

Đờng huyết giảm xuống
mức bình thờng
: Kích thích

-

: Kìm hãm

Glucôzơ

Đờng huyết tăng lên

mức bình thờng

Sơ đồ quá trình điều hoà lợng đờng trong máu


Trình bày quá trình điều hoà lượng đường huyết
luôn giữ ở mức ổn định?


Khi đường huyết tăng ( > 0,12% )
(sau bữa ăn)
kích thích

Khi đường huyết giảm< (0,12%)
(xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)

+

+

kích thích

Đảo tụy
Tế bào β
Tế bào α

kìm
hãm

Glucagôn

Insulin

-

kìm
hãm

Glucôzơ

Glicôgen

đường huyết giảm xuống
mức bình thường

Glucôzơ

đường huyết tăng lên
mức bình thường

Sơ đồ quá trình điều hòa đường huyết


- Nêu ý nghĩa sự tác động đối lập của hai loại hoocmôn
ở đảo tụy?
- Nhờ tác dụng đối lập của hai loại hoocmon mà lượng
đường huyết luôn ổn định.
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ
dẫn tới tình trạng gì?
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ

dẫn tới tình trạng bệnh lí: bệnh tiểu đường, chứng hạ
đường huyết.


- Chứng hạ đường huyết: Là hàm lượng đường trong
máu giảm xuống, tế bào α không tiết hoocmôn
glucagôn.
-Bệnh tiểu đường là do hàm lượng đường trong máu
cao làm cho thận không hấp thu hết nên chúng ta sẽ
đái tháo đường ra ngoài. Bệnh đái đường là do tế
bào β rối loạn nên không tiết hoocmôn insulin hoặc
do các tế bào không tiếp nhận insulin
- Người bị bệnh tiểu đường thường đi tiểu nhiều,
uống nhiều nước, ăn nhiều vẫn đói. Biến chứng của
bị tiểu đường khá nguy hiểm


Bệnh nhân tiểu đường rất dễ bị cao huyết áp, xơ cứng động mạch,
nhiễm trùng da, suy thận, mù mắt, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch
máu não gây bại liệt  tử vong.


Quan sát hình: Nêu vị trí, số lượng của tuyến trên thận?


Quan sát nêu cấu tạo tuyến trên thận?

1 Vỏ tuyến

Tủy tuyến

2

Lớp
3
cầu
Lớp
4
sợi
Lớp
5
lưới

CẤU TẠO CỦA TUYẾN TRÊN THẬN


- Nêu chức năng của các hooc môn tuyến trên thận?
+ Vỏ tuyến?
+ Tuỷ tuyến?

18


Màng
liên
kết

Vỏ tuyến

Tủy
tuyến

Lớp
cầu

Tiết hoocmon điều hoà
các muối natri, kali
trong máu

Lớp
sợi

Tiết hoocmon điều hoà
đường huyết

Lớp
lưới

Tiết hoocmon điều hoà
sinh dục nam
Tiết Ađrênalin và
Norađrênalin điều hòa hoạt
động tim mạch, hô hấp; cùng
glucagon điều chỉnh lượng
đường trong máu


Bệnh nhân mắc hội chứng Cushing


Hội chứng

Cushing

Do lớp giữa của tuyến trên thận tiết nhiều hocmon gây rối
loạn chuyển hoá gluxit và protein làm tăng đường huyết
→ cơ yếu phù nề, tích mỡ ở vai, mặt gây phù nề
protein phân giải → khối lượng xương và cơ giảm


TRÒ CHƠI Ô CHỮ

2

T I Ể U Đ Ư Ờ N G
H O O C M Ô N

3

P H Ầ N T Ủ Y

1

4
5

T I

Ế T G L U C A G Ô N
Đ Ả O T U Ỵ

Mét chøc n¨ng cña hoocm«n tuyÕn trªn thËn?

HÀNG 1: GỒM 9 CHỮ CÁI

NÕu tÕ bµo β tiÕt kh«ng ®ñ insulin ngêi ®ã m¾c bÖnh nµy?


HÀNG 2: GỒM 7 CHỮ CÁI

Tªn gäi s¶n phÈm cña tuyÕn néi tiÕt ?


HÀNG 3: GỒM 7 CHỮ CÁI

Bé phËn tuyÕn trªn thËn tiÕt a®rªnalin?