HÌNH THÀNH BIỂU TƯỢNG TOÁN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH Ở TRƯỜNG MẦM NON

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI
KHOA SP TIỂU HỌC – MẦM NON

NGUYỄN MINH THÚY

HÌNH THÀNH BIỂU TƯỢNG TOÁN
CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA
HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH Ở TRƯỜNG MẦM
NON AN BÌNH (TP.BIÊN HÒA)

ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Phương pháp Nghiên cứu Khoa học

BIÊN HÒA, 2016


MỤC LỤC

A.MỞ ĐẦU........................................................................................................1
1.Lí do chọn đề tài:..............................................................................................1
5.Nhiệm vụ nghiên cứu:......................................................................................3
6.Phương pháp nghiên cứu:.................................................................................3
B.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU............................................................................4
Chương 1:...........................................................................................................4
CƠ SỞ LÍ LUẬN...............................................................................................4
1.Đặc điểm tâm sinh lí và nhận thức của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi:.........................4
4.Hoạt động tạo hình:..........................................................................................7
4.1. Đặc điểm hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi:............................8
4.2. Vai trò của hoạt động tạo hình:....................................................................8
Chương 2:...........................................................................................................9
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.........................................................9

1.1. Những thuận lợi, khó khăn:.........................................................................10
3.Hoạt động tạo hình đối với việc hình thành các biểu tượng toán:.....................13
4.Một số hoạt động tạo hình nhằm hình thành biểu tượng toán:..........................13
Hoạt động tô màu...............................................................................................14
Hoạt động vẽ......................................................................................................14
Hoạt động nặn....................................................................................................14
Chương 3:..........................................................................................................14
ĐỀ RA GIẢI PHÁP...........................................................................................14
C.KẾT LUẬN....................................................................................................16
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................17


A. MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài:
Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân đặt
nền móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và thẩm mỹ cho
trẻ em. Những kỹ năng mà trẻ tiếp thu qua chương trình chăm sóc giáo dục mầm
non sẽ là nền tảng cho việc học tập và thành công sau này của trẻ. Và việc phát triển
giáo dục mầm non, tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ là yếu tố quan
trọng trong việc pháp triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.
Ở bậc học này để phát triển nhận thức cho trẻ bên cạnh các lĩnh vực như:
Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, môi trường xung quanh, âm nhạc, tạo
hình… thì việc hình thành biểu tượng toán cho trẻ giữ một vai trò to lớn nhằm phát
triển ở trẻ khả năng nhanh nhạy, trí thông minh. Toán học là một môn học tự nhiên
có kiến thức lớn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống môi trường con
người. Ngay từ nhỏ chúng ta đã được làm quen với toán học. Việc hướng dẫn trẻ
làm quen với toán ngay từ lứa tuổi mầm non là cơ hội giúp trẻ hình thành khả năng
quan sát, tư duy, so sánh, tìm tòi, nhận biết thế giới xung quanh trẻ về số lượng,
hình dạng, kích thước, vị trí trong không gian giữa các vật so sánh với nhau, đồng

thời giúp trẻ giải quyết mọi vướng mắc trong cuộc sống, trẻ nhận biết vật này dài
hơn vật kia ngắn hơn, vật này to hơn vật kia nhỏ hơn, cao hơn, thấp hơn… Thông
qua việc hình thành các biểu tượng về toán là bồi dưỡng cho trẻ phát triển ngôn
ngữ. Giúp trẻ hình thành tư duy cụ thể chính xác nhằm chuẩn bị cho trẻ hành trang
bước vào trường tiểu học được tốt hơn. Thực tế cho thấy việc giúp trẻ hình thành
biểu tượng toán còn gặp rất nhiểu khó khăn. Vì toán học là một môn học tương đối
khô khan đối với tất cả các bậc học. Đặc biệt là ở bậc học mầm non, việc hình thành
các biểu tượng toán cho trẻ không hề đơn giản.Tuy nhiên, trẻ mẫu giáo không lĩnh
hội các khái niệm khoa học một cách hệ thống mà chỉ lĩnh hội các tri thức đời sống
hoặc các tri thức tiền khoa học. Vì vậy, để hình thành được biểu tượng toán ban đầu
cho trẻ cần thông qua nhiều hoạt động khác nhau nhằm kích thích sự khám phá

1


hứng thú của trẻ, trong đó việc sử dụng hoạt động tạo hình để hình thành biểu tượng
toán cho trẻ giúp trẻ hứng thú và đạt hiệu quả cao.
Hoạt động tạo hình là hoạt động giúp trẻ có thể được tiếp xúc toàn diện với
môi trường bên ngoài. Thông qua sự tiếp xúc đó mà hình thành ở trẻ các kiểu tư duy
sáng tạo, nhất là các mối quan hệ xã hội. Tạo điều kiện, cơ sở ban đầu để trẻ tiếp
cận với các môn học khác một cách tốt hơn. Hoạt động tạo hình có vai trò rất lớn
đối với sự phát triển nhận thức của trẻ. Thông qua hoạt động tạo hình trẻ có cơ hội
tìm hiểu, nghiên cứu các đối tượng, miêu tả để có được hiểu biết, hình dung về đối
tượng đó, từ đó để xây dựng các đối tượng. Hoạt động tạo hình là phương tiện để
trẻ phát triển tư duy, trí nhớ, tưởng tượng… điều đó giúp tăng thêm vốn hiểu biết
của trẻ.
Hoạt động tạo hình bao gồm rất nhiều hoạt động như: Vẽ, xé dán, cắt, nặn,
chắp ghép… Trong quá trình trẻ thực hiện các hành động này cũng là lúc trẻ thực
hiện các yếu tố Toán học qua các hành động bên ngoài: Quan sát, vẽ, so sánh, đối
chiếu… Bên cạnh đó, các hành động tạo hình là các hành động phản ánh sự vật,

hiện tượng có chứa đựng các yếu tố toán học. Trong quá trình trẻ thực hiện hoạt
động tạo hình đòi hỏi trẻ phải quan sát, nhận diện hình dạng, phải đếm và đối chiếu
đối tượng. Ngoài ra, qua hoạt động tạo hình trẻ nhận ra được mối quan hệ về số
lượng của hai tập hợp.
Học toán qua hoạt động tạo tạo hình giúp trẻ hứng thú trong giờ học, tiếp
nhận kiến thức toán học dễ dàng hơn.
Nhằm giúp trẻ tiếp thu môn phương pháp hình thành biểu tượng toán được
dễ dàng và đạt hiệu quả cao. Tôi đã suy nghĩ, tìm tòi quyết định đi sâu tìm hiểu và
nghiên cứu đề tài: “Hình thành biểu tượng toán cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thông
qua hoạt động tạo hình ở Trường Mầm non An Bình (Tp.Biên Hòa)”.
2. Mục đích nghiên cứu:
Nhằm tìm hiểu việc hình thành biểu tượng toán cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
thông qua hoạt động tạo hình, từ đó đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ
chức hoạt động dạy học.

2


3. Đối tượng nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: nghiên cứu quá trình hình thành biểu tượng toán cho
trẻ mầm non thông qua hoạt động tạo hình.
4. Phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu việc hình thành biểu tượng toán cho trẻ
mầm non 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình qua các hoạt động: Tô màu, vẽ,
nặn.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí và đặc điểm nhận thức của trẻ mầm non.
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về việc hình thành biểu tượng toán cho trẻ mầm
non thông qua hoạt động tạo hình.
- Tìm hiểu việc dạy học hình thành biểu tượng toán và hoạt động tạo hình

của trẻ mầm non.
- Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình hình thành biểu tượng toán
cho trẻ mầm non thông qua hoạt động tạo hình.
- Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả của việc hình thành biểu tượng
toán cho trẻ mầm non thông qua hoạt động tạo hình.
6. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm

3


B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1:
CƠ SỞ LÍ LUẬN
Chương 1 sẽ trình bày cơ sở lí luận của đề tài gồm: Đặc điểm tâm sinh lí và
nhận thức của trẻ mầm non; Các khái niệm cơ bản; Nội dung, vai trò, nhiệm vụ của
việc hình thành biểu tượng toán cho trẻ; Đặc điểm, vai trò của hoạt động tạo hình
đối với trẻ mầm non. Cụ thể như sau:
1. Đặc điểm tâm sinh lí và nhận thức của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi:
So với giai đoạn trước ở giai đoạn này sự nhận thức của trẻ có phần vượt
trội, thể chất, trí tuệ và tính khéo léo của trẻ phát triển hơn. Hệ thống tín hiệu thứ
nhất không còn chiếm ưu thế như các giai đoạn trước thay vào đó là sự phát triển
mạnh mẽ cuả hệ thống tín hiệu thứ hai. Ngôn ngữ của trẻ phát triển khá mạnh trẻ có
khả năng giao tiếp như người lớn. Do vậy việc diễn đạt các thuật ngữ toán học được
chính xác.
Các chức năng chủ yếu của cơ thể trẻ dần hoàn thiện. Hệ thần kinh tương đối
phát triển, chức năng phân tích, tổng hợp của vỏ não đã hoàn thiện, số lượng các

phản xạ có điều kiện ngày càng nhiều, tốc độ hình thành phản xạ có điều kiện
nhanh, trí tuệ phát triển nhanh. Đây cũng là giai đoạn hoàn thiện các cấu trúc tâm lí
ở trẻ, xuất hiện kiểu tư duy trực quan hình tượng mới - tư duy trực quan sơ đồ và
những yếu tố của kiểu tư duy logic. Tư duy trực quan sơ đồ giúp trẻ có thể lĩnh hội
tri thức ở trình độ khái quát cao, từ đó mà trẻ hiểu được bản chất của sự vật hiện
tượng. Kiểu tư duy logic sẽ được hình thành và phát triển mạnh mẽ ở tuổi học sinh,
nhưng những yếu tố của nó đã xuất hiện ngay ở lứa tuổi mẫu giáo lớn khi trẻ đã biết
sử dụng khá thành thạo vật thay thế và đã phát triển tốt các chức năng ký hiệu của ý
thức.

4


2. Các khái niệm cơ bản:
- Hình thành biểu tượng toán: Phương pháp hình thành biểu tượng toán cho
trẻ mầm non là tổ hợp các cách thức tổ chức các hoạt động của trẻ em trong quá
trình hình thành biểu tượng toán học, nhằm mục đích giáo dục toán học cho trẻ
mầm non.
- Hoạt động tạo hình: Hoạt động tạo hình là một hoạt động nhận thức đặc
biệt mang tính sáng tạo. Nó phản ánh cuộc sống hiện thực bằng những hình tượng
nghệ thuật, trong đó con người không chỉ khám phá và lĩnh hội thế giới mà còn cải
tạo nó theo quy luật của cái đẹp, gửi gắm vào đó tình cảm và tâm hồn của người
nghệ sĩ.
- Trong trường mầm non, hoạt động tạo hình là một loại hình nghệ thuật hấp
dẫn đối với trẻ. Đó là phương tiện quan trọng trong giáo dục thẩm mỹ và có tác
dụng to lớn trong việc hình thành nhân cách cho trẻ lứa tuổi mầm non.
3. Hình thành biểu tượng toán:
3.1.

Nội dung hình thành biểu tượng toán:

* Dạng tập hợp, số lượng, con số, phép đếm:
- Nhận biết ý nghĩa số lượng của số, nhận biết các số trong phạm vi 10
- Đếm đến 10
- Chia nhóm 6 - 10 đối tượng thành hai phần
- Thêm bớt trong phạm vi 10
* Kích thước:
- Đo độ dài một đối tượng bằng nhiều đơn vị đo. So sánh kết quả và nhận
biết mối liên hệ
- Đo thể tích, dung tích của một đối tượng bằng nhiều đơn vị đo.
* Hình dạng vật thể trong không gian:
- Dạy trẻ nhận biết khối cầu, khối trụ, khối vuông, khối chữ nhật
- Phân biệt các khối
- Dạy trẻ biết sử dụng các hình phẳng và các khối trong hoạt động chắp ghép

5


* Định hướng không gian:
* Định hướng thời gian:
- Ôn lại các biểu tượng về thời gian đã học
- Biểu tượng về ngày trong tuần, mùa trong năm, định hướng được ngày hôm
qua, hôm nay và ngày mai
3.2 . Vai trò, nhiệm vụ của việc hình thành biểu tượng toán:
a. Vai trò:
* Trong cuộc sống hàng ngày
* Trong giáo dục toàn diện:
-

Góp phần phát triển trí tuệ:

+ Góp phần hình thành khả năng nhận thức thế giới xung quanh và giúp trẻ
tìm được mối liên hệ giữa các biểu tượng toán với thế giới xung quanh.
+ Góp phần hình thành và rèn luyện các thao tác tư duy: so sánh, phân tích,
tổng hợp, khái quát hóa…
+ Góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo do vốn hiểu biết còn ít, vốn
ngôn ngữ nghèo nàn, trẻ chưa hiểu được ý nghĩa của các từ ngữ toán học do đó trẻ
thường nói không đúng. Vì vậy, khi hình thành các biểu tượng toán học bên cạnh
giúp trẻ nói đúng câu, đủ ý thì điều quan trọng là phải cung cấp cho trẻ vốn từ về
biểu tượng toán học, giúp trẻ hiểu và biết diễn đạt các từ đó phù hợp với thực tế.
+ Góp phần phát triển và thúc đẩy các quá trình tâm lí ở trẻ như ghi nhớ, chú
ý, tưởng tượng…
- Góp phần giáo dục đạo đức, thẩm mỹ
* Trong việc chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thong:
- Chuẩn bị một số kiến thức toàn ban đầu:
+ Nhận biết, phân biệt được các số trong phạm vi 10, biết thêm, bớt, phân
chia một nhóm các đối tượng làm hai phần trong phạm vi 10 thành thạo.
+ Phân biệt, gọi đúng tên, nắm được một số dấu hiệu đặc trưng của các hình
học quen thuộc.

6


+ Nắm được kĩ năng so sánh các đối tượng về chiều dài, bề rộng, chiều cao,
độ lớn. Hiểu và diễn đạt các mối quan hệ này. Biết đo độ dài và đo dung tích của
các đối tượng bằng các thước đo quy ước.
+ Biết định hướng trong không gian về các phía trên - dưới, phải - trái, trước
- sau.
- Chuẩn bị tâm thế cho trẻ
Trường phổ thông và trường mẫu giáo là hai môi trường có chế độ sinh hoạt,

học tập, thời gian học, nội dung chương trình và các mối quan hệ (đặc biệt là của
cô với trẻ) khác nhau khá nhiều. Vì vậy việc hình thành các biểu tượng toán cần
giúp trẻ có tâm thế sẵn sàng để vào học lớp 1. Thông qua các trò chơi, các hoạt
động đó đã giúp trẻ rèn luyện thói quen nhanh nhẹn, gọn gàng, ngăn nắp, có ý thức
kỷ luật.
b. Nhiệm vụ:
- Hình thành cho trẻ các biểu tượng toán học ban đầu về tập hợp, số lượng,
số tự nhiên, chữ số; hình dạng, kích thước, định hướng không gian và định hướng
thời gian.
-Hình thành và phát triển khẳ năng quan sát có mục đích, hình thành và phát
triển các thao tác tư duy: phân tích, so sánh, tập hợp…
- Phát triển tính ham hiểu biết, tìm tòi sáng tạo của trẻ, làm phong phú kinh
nghiệm và mở rộng năng lực hoạt động của trẻ.
- Phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là giúp trẻ hiểu và sử dụng đúng các
thuật ngữ toán học trong các trường hợp cụ thể, diễn đạt mạch lạc các yếu tố và các
mối tương quan toán học.
4. Hoạt động tạo hình:
Hoạt động tạo hình là hoạt động giúp trẻ có thể được tiếp xúc toàn diện với
môi trường bên ngoài. Thông qua sự tiếp xúc đó mà hình thành ở trẻ các kiểu tư duy
sáng tạo, nhất là các mối quan hệ xã hội. Tạo điều kiện, cơ sở ban đầu để trẻ tiếp
cận với các môn học khác một cách tốt hơn.
Các hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non:
- Hoạt động tô màu

7


- Hoạt động vẽ
- Hoạt động nặn
- Hoạt động xé dán

- Hoạt động chắp ghép
4.1. Đặc điểm hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi:
Trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi luôn rất nhạy cảm với cái đẹp xung quanh, đây là
thời kì phát triển những cảm xúc thẩm mỹ - đó là những cảm xúc tích cực được nảy
sinh khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với cái đẹp trong các nghệ thuật trong đó có nghệ
thuật tạo hình.
Hoạt động tạo hình của trẻ lứa tuổi mẫu giáo bao gồm các hoạt động như: Tô
màu, vẽ, nặn, xé dán, chắp ghép… Những hoạt động này đã tạo cơ hội cho trẻ xem
xét sự vật mà mình định thể hiện và nghiên cứu sự vật một cách tỉ mỉ là quá trình trẻ
phản ánh những ấn tượng từ cuộc sống xung quanh cùng những suy nghĩ, tình cảm
của trẻ bằng các chất liệu khác nhau, các phương tiện khác nhau thông qua hiện
tượng mang tính nghệ thuật. Nhưng hoạt dộng tạo hình của trẻ mẫu giáo chưa phải
là hoạt động sáng tạo thực thụ, nó không nhằm mục đích tạo nên những sản phẩm
phục vụ cho xã hội, cải tạo thế giới hiện thực mà kết quả lớn nhất của nó là sự biến
đổi, phát triển chính bản thân chủ thể hoạt động.
4.2. Vai trò của hoạt động tạo hình:
-

Hoạt động tạo hình đối với sự phát triển trí tuệ, nhận thức

-

Hoạt động tạo hình đối với việc giáo dục tình cảm, đạo đức, kĩ năng giao tiếp
xã hội

-

Vai trò của hoạt động tạo hình đối với việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ

-

Vai trò của hoạt động tạo hình đối với sự phát triển thể chất của trẻ

-

Vai trò của hoạt động tạo hình đối với việc chuẩn bị cho trẻ bước vào trường
phổ thông
Tóm lại, hoạt động tạo hình có vai trò to lớn đối với sự phát triển toàn diện

nhân cách trẻ. Vì vậy, nhiệm vụ của các nhà giáo dục là phải làm sao để tổ chức

8


hoạt động này một cách hiệu quả, mang lại những giá trị quý báu cho những mầm
non tương lai.
Kết luận: Chương 1 đã trình bày cơ sở lí luận của đề tài gồm: Đặc điểm tâm
sinh lí và nhận thức của trẻ mầm non; Các khái niệm cơ bản; Nội dung, vai trò,
nhiệm vụ của việc hình thành biểu tượng toán cho trẻ; Đặc điểm, vai trò của hoạt
động tạo hình đối với trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

Chương 2:
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Chương 2 sẽ trình bày các nguyên tắc hình thành biểu tượng toán cho trẻ;
Vai trò của hoạt động tạo hình đối với việc hình thành biểu tượng toán; Một số hoạt
động tạo hình nhằm hình thành biểu tượng toán cho trẻ. Cụ thể như sau:
1. Đặc điểm tình hình của Nhà trường:
- Trường Mầm Non An Bình thành lập năm 2009, thuộc sự quản lí của Phòng
giáo dục và đào tạo Thành phố Biên Hòa. Các lớp học thoáng mát, sạch sẽ, khang
trang.

- Địa điểm của Trường cũng thuận lợi cho việc đưa đón của phụ huynh.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, chỉ đạo sát sao, tích cực, động
viên góp ý cho giáo viên một cách tận tình, chu đáo.
- Đội ngũ giáo viên trẻ, năng động, nhiệt tình trong công việc, yêu nghề và
có trình độ chuẩn trở lên, luôn giúp đỡ lẫn nhau tạo điều kiện cho việc học hỏi kinh
nghiệm.
- Phòng học rộng rãi thuận lợi cho việc trang trí lớp và tổ chức cho trẻ hoạt
động.
- Cơ sở vật chất còn hạn chế.

9


- Trang thiết bị, đồ dùng phục vụ dạy học còn hiếu, chưa phong phú hấp dẫn
trẻ.
- Số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, số ít còn nhút nhát trong
khi thể hiện ý tưởng của mình.
- Nhận thức của một số ít phụ huynh còn cho rằng việc trẻ đến trường chỉ là
chơi chứ học vẫn là thứ yếu dẫn đến công tác phối hợp giữa giáo viên với gia đình
chưa phát huy được hiệu quả.
1.1. Những thuận lợi, khó khăn:
a. Thuận lợi:
Trẻ mầm non là lứa tuổi được xem như “là tờ giấy trắng”. Chính vì lẽ đó
muốn hình thành ở trẻ biểu tượng gì nó sẽ nhận được những biểu tượng đó. Toán
học là một môn khá trừu tượng đối với trẻ mẫu giáo. Tuy nhiên những kiến thức
toán học được giáo viên khái quát lại đưa về những hình ảnh biểu tượng cụ thể gần
gũi, quen thuộc đối với trẻ, kết hợp với những đồ dùng trực quan sinh động hấp dẫn
làm tăng hững thú học tập, khám phá, tìm tòi của trẻ.
Việc hình thành các biểu tượng toán cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình là
cho trẻ được trực tiếp thao tác với các đối tượng miêu tả. Trẻ được quan sát, so

sánh, đối chiếu, có cơ hội tìm hiểu nghiên cứu đối tượng để có được hiểu biết, hình
dung về đối tượng đó, từ đó để xây dựng các đối tượng. Chứ không phải là học toán
với những kiến thức lí thuyết trừu tượng.
Ngoài ra, trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tương đối đồng đều,
nhờ đó việc dạy trẻ thông qua các hoạt động cũng gặp nhiều thuận lợi.
b. Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi trong quá trình hình thành biểu tượng toán cho trẻ
thông qua hoạt động tạo hình vẫn còn gặp những khó khăn.
Để trẻ có thể tiếp thu các biểu tượng toán học một cách dễ dàng và ghi nhớ
được lâu thì giáo viên phải nắm được mục tiêu giáo dục nói chung, mục tiêu dạy
học nói riêng và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để thiết kế các hoạt động, các dạng bài
sao cho phù hợp. Do chương trình được xây dựng theo nguyên tắc đồng tâm, phát
triển, mở rộng, nâng cao dần cho phù hợp với từng độ tuổi và chỉ đưa ra nội dung

10


cơ bản không có hướng dẫn cụ thể cho nên trong quá trình dạy giáo viên phải nhận
ra sự mở rộng cả về kiến thức và kỹ năng cũng như có điều kiện để phát triển khả
năng sáng tạo trong việc thiết kế các bài tập tạo hình. Để làm được điều này yêu cầu
giáo viên phải nắm vững các kiến thức toán cơ bản, hiểu hết nội dung và yêu cầu
đặt ra. Không nên đưa những dạng bài tập quá khó cũng như quá dễ đối với trẻ. Đòi
hỏi giáo viên phải có một trình độ nhất định.
Theo quy định của bộ giáo dục hiện nay tiêu chuẩn mỗi lớp chỉ khoảng 20 35 trẻ, nhưng thực tế hiện nay mỗi lớp học có khoảng 50 - 60 trẻ. Do lượng học sinh
quá đông như vậy nên chất lượng giáo dục cũng không được như mong muốn. Đặc
trưng của môn học toán này là trẻ tiếp thu tri thức thông qua hoạt động trực tiếp với
đồ vật. Song do lớp học quá đông giáo viên không thể bao quát hết được hoạt động
của học sinh. Giáo viên chỉ có thể quan sát được sản phẩm của trẻ chứ hầu như
không quan sát hết được quá trình trẻ thao tác hoạt động.
Quá trình dạy trẻ mầm non làm quen với toán trên thực tế gặp không ít khó

khăn. Về cơ bản môn toán là một môn rất khó học cứng nhắc không lôi cuốn trẻ
trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Bên cạnh đó nhiều giáo viên tổ chức tiết học còn
mang tính rập khuôn theo tài liệu, thiếu sự linh hoạt,sáng tạo không phát huy được
tính tích cực, chủ động sáng tạo tìm tòi của trẻ chưa biết lồng ghép các bộ môn khác
để gây hứng thú và thu hút sự chú ý của trẻ nhằm nâng cao hiệu quả học tập.
Có rất nhiều dạng hoạt động đa dạng khác nhau nhưng giáo viên chưa biết
lựa chọn hình thức cũng như mức độ sao cho phù hợp với trẻ.
Việc tích hợp các nội dung giáo dục của các lĩnh vực trong hoạt động cho trẻ
làm quen với toán nhiều khi chưa đạt yêu cầu. Việc tổ chức các trò chơi, các hoạt
động chỉ là phương tiện chứ không phải là mục đích. Đôi khi giáo viên chỉ quan tâm
tới việc “cho trẻ làm gì, trẻ làm có đúng không” chứ không hề quan tâm tới trẻ làm
như thế nào và tại sao phải làm thế.
Ở lớp tuy đã được cung cấp đầy đủ phương tiện dạy học nhưng do tâm lý sợ
trẻ làm hỏng đồ chơi nên giáo viên thường ít cho trẻ hoạt động với đồ chơi. Các góc

11


xây dựng, sách truyện hay góc phân vai thường chỉ có tính chất trang trí trên thực tế
trẻ rất ít được tham gia vào hoạt động góc.
Tâm lí của trẻ là rất hiếu động, tò mò không thể ngồi lâu nhìn và nghe cô
giảng được trong khi đó có một số giáo viên lại nói quá nhiều nên không phát huy
được tính tích cực của trẻ, làm cho không khí giờ học trở nên nặng nề hơn.
Trẻ hay bị phân tán tư tưởng vào những đồ vật có màu sắc quá sặc sỡ, hay
các tác động bên ngoài mà quên đi nhiệm vụ học của mình.
Trong thực tế, một số giáo viên vẫn chưa nắm chắc kiến thức cũng như các khái
niệm toán cơ bản, chưa hiểu hết yêu cầu cần đạt được ở từng độ tuổi vì vậy đã đưa vào
những nội dung không phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ.
1.2.

Nguyên nhân thực trạng:

- Những vấn đề nêu trên do tác động của một số nguyên nhân về mặt chủ
quan và khách quan, do giáo viên lên tiết dạy còn ít đồ dùng, đồ dùng sử dụng nhiều
lần, đồ dùng còn đơn giản nên ít gây hứng thú cho trẻ, đôi khi làm cho trẻ nhàm
chán. Mặt khác do giáo viên chưa có sáng tạo, chưa thật sự đầu tư tìm tòi trong việc
lựa chọn các phương pháp dạy mới thu hút, hấp dẫn trẻ.
- Trong quá trình dạy, giáo viên không hướng dẫn rõ ràng, cụ thể cho trẻ mà
thường làm giúp trẻ.
- Giáo viên chưa nắm chắc yêu cầu, nội dung từng loại tiết để mang lại hiệu
quả cao trong giờ học.
2. Các nguyên tắc hình thành biểu tượng toán:
- Nguyên tắc dạy học đảm bảo tính phát triển
- Nguyên tắc học đi đôi với hành, giáo dục gắn liền với thực tiễn
- Nguyên tắc đảm bảo tính trực quan
- Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và tính trình tự
- Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức
- Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học
- Nguyên tắc phát huy tính tích cực

12


3. Hoạt động tạo hình đối với việc hình thành các biểu tượng toán:
Làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng là một hoạt động giúp trẻ phát
triển nhận thức. Quan điểm tích hợp cho phép tích hợp nội dung giáo dục của các
lĩnh vực trong mọi hoạt động của trẻ. Nội dung chương trình giáo dục đưa ra là nội
dung khung mang tính mở tạo cơ hội cho giáo viên linh hoạt trong việc xác định lựa
chọn cách tổ chức, các hình thức hoạt động phong phú, gần gúi với cuộc sống
thường ngày của trẻ. Chính cách tiếp cận này giúp trẻ hứng thú tìm hiểu, khám phá

các hiện tượng xung quanh, tìm hiểu mối tương quan giữa các đối tượng, mối quan
hệ qua lại giữa trẻ với môi trường tự nhiên, xã hội gần gũi và phù hợp với khả năng
nhận thức của trẻ. Chính nhờ vậy mà vồn kiến thức và kinh nghiệm của trẻ được
phong phú lên rất nhiều.
Toán học là một môn học tương đối khô khan với tất cả các bậc học đặc biệt là
bậc học mẫu giáo. Việc hình thành các biểu tượng toán ban đầu cho trẻ không hề đơn
giản. Việc thông qua hình thức tổ chức tạo hình như tô màu, vẽ, nặn, xé dán, xếp hình
kết hợp với việc lồng ghép một số biểu tượng toán học thì việc học toán sẽ trở nên đơn
giản, giúp trẻ hứng thú trong giờ học và tiếp nhận kiến thức toán học một cách dễ dàng
hơn.
Như vậy với tư cách là một hoạt động nghệ thuật, hoạt động tạo hình tạo lên
những điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển cảm giác, tri giác. Qua quá trình
thể hiện sản phẩm tạo hình trẻ vận dụng được tích cực vốn biểu tượng đã tích lũy
được để phối hợp, xây dựng hình tượng mới. Ngoài ra qua các thao tác tư duy như
so sánh, phân tích, tổng hợp trẻ sẽ khắc sâu hơn những biểu tượng toán mà chúng ta
muốn hình thành cho trẻ.
4. Một số hoạt động tạo hình nhằm hình thành biểu tượng toán:
Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động thường xuyên được sử
dụng ở trường mầm non.
Vì thế hoạt động tạo hình có ý nghĩa quan trọng góp phần tích cực vào việc
hình thành biểu tượng toán cho trẻ.

13


-

Hoạt động tô màu

-

Hoạt động vẽ

-

Hoạt động nặn

Như vậy, các biểu tượng toán sẽ được hình thành và củng cố hơn ở trẻ. Khi có
kiến thức về các biểu tượng toán một cách vững chắc thì trẻ có thể tri giác đối tượng một
cách rõ nét hơn về hình dạng, kích thước, số lượng và vị trí trong không gian của vật thể.
Từ đó giúp trẻ mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh và đó là nền tảng cho sự
tiếp thu tri thức khoa học sau này của trẻ.
Kết luận: Chương 2 đã trình bày khái quát về đơn vị nghiên cứu, phản ánh
kết quả phân tích tình hình, thực trạng của vấn đề nghiên cứu và các nguyên tắc
hình thành biểu tượng toán cho trẻ; vai trò của hoạt động tạo hình đối với việc hình
thành biểu tượng toán; một số hoạt động tạo hình nhằm hình thành biểu tượng toán
cho trẻ.

Chương 3:
ĐỀ RA GIẢI PHÁP
Chương 3 sẽ trình bày về một số giải pháp, phương pháp hình thành biểu
tượng toán cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. Cụ thể như sau:

Nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng dạy học nói chung và việc hình thành
những biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ nói riêng. Sau đây tôi xin đưa ra một số biện
pháp:

14

- Về phía nhà trường, giáo viên
Nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực tổ chức các hoạt động
của giáo viên
Bản thân mỗi giáo viên phải không ngừng học tập, nâng cao, trau dồi kiến
thức.
Cho trẻ làm quen với các thuật ngữ toán học mọi lúc mọi nơi. Ở lứa tuổi này
tuy vốn từ của trẻ có phát triển nhưng còn hạn chế, nhiền khi trẻ muốn diễn đạt suy
nghĩ của mình nhưng không thể mạch lạc và chưa chính xác
Nhà trường và giáo viên thường xuyên tổ chức những buổi tham quan, dã
ngoại để trẻ được tiếp xúc ngày càng nhiều với môi trường xung quanh, được trải
nghiệm với những cảm xúc mới mẻ.
Nhà trường thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo về toán học cho giáo
viên, mở các cuộc thi sáng kiến kinh nghiệm.
Đối với các hoạt động đặc biệt là hoạt động học toán và hoạt động tạo
hình giáo viên không nên gò bó, ép trẻ mà nên tạo ra không gian học tập vui vẻ,
thân thiết, giáo viên luôn đông viên, khích lệ trẻ để trẻ được tự do sáng tạo.
- Về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
Thường xuyên kiểm tra các trang thiết bị học tập. Đầu tư nâng cấp trang thiết bị,
đồ dùng dạy học đáp ứng yêu cầu của các tiết dạy. Các đồ dùng, phương tiện trực quan
phải phù hợp với chủ đề, độ tuổi, màu sắc, kích thước phù hợp đáp ứng được mục tiêu
của bài dạy, đảm bảo tính thẩm mỹ và tính an toàn. Đồ dùng dạy học phải đủ để trẻ
được thao tác, được thực hành, được trải nghiệm mà đồ dùng phải đủ cho mỗi trẻ đều
có thì việc luyện tập mới có hiệu quả.
- Về phía phụ huynh
Đặc điểm của trẻ là dễ nhớ mau quên nên cần thường xuyên ôn luyện các
kiến thức cho trẻ. Ngoài thời gian trẻ học, được tiếp thu kiến thức ở trường lớp thì
khi về nhà các bậc phụ huynh cũng nên củng cố các kiến thức của trẻ thông qua các
hoạt động của trẻ nhằm khắc sâu kiến thức cho trẻ hơn.
Kết luận: Chương 3 đã trình bày về những thuận lợi, khó khăn và một số
biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ mầm non.

15


C. KẾT LUẬN
Cho trẻ làm quen với toán có một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc giáo
dục trí tuệ cho trẻ mẫu giáo. Nó đặt nền móng cho sự phát triển tư duy, năng lực
nhận thức của trẻ, góp phần vào sự phát triển toàn diện nhân cách và chuẩn bị cho
trẻ đến trường phổ thông. Việc hình thành các biểu tượng toán cho trẻ mẫu giáo là
vô cùng quan trọng và cần thiết. Tiết học “Làm quen với toán” không chỉ giúp hình
thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ mà cón giúp trẻ mở rộng vốn hiểu
biết về môi trường xung quanh.
Việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ là một nhiệm vụ quan
trọng trong việc phát triển tư duy toán học sau này của trẻ.
Với những đồ dùng đơn giản như bút màu, giấy, đất nặn…giáo viên đã có
thể dẫn dắt trẻ vào việc học toán một cách đơn giản, mọi lúc, mọi nơi và đạt kết quả
cao.
Như vậy, việc sử dụng tổ chức các hoạt động tạo hình để hình thành các biểu
tượng toán cho trẻ mầm non là rất cần thiết. Hướng dẫn trẻ học toán thông qua hoạt
động tạo hình đã tạo ra sự phong phú về hình thức giảng dạy và học tập làm cho
kiến thức toán học được trẻ tiếp thu một cách dễ dàng hơn, đạt hiệu quả cao.
Chọn nghiên cứu đề tài này tôi muốn tìm hiểu và góp phần nâng cao việc hình
thành biểu tượng toán cho trẻ giúp trẻ hình thành những biểu tượng toán sơ đẳng
nhưng chính xác tạo tiền đề cho việc học toán sau này. Nhưng do thời gian nghiên cứu
đề tài có hạn không tránh khỏi những sai sót rất mong được sự đóng góp ý kiến của các
thầy cô và bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn.

16

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Đoàn Thanh Âm (chủ biên), Giáo dục học Mầm non, NXB Đại học Sư phạm,
(2006).
[2]. Đỗ Thị Minh Liên, Phương pháp hình thành biểu tượng toán học sơ đẳng cho
trẻ Mầm non, NXB Đại học Sư phạm, (2008).
[3]. Đinh Thị Nhung, Toán và phương pháp hình thành biểu tượng toán học cho trẻ
mẫu giáo, quyển 1, NXB ĐHQG Hà Nội, (2006).
[4]. Lê Thanh Thủy, Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non,
NXB Đại học Sư phạm, (2009).
[5]. Nguyễn Ánh Tuyết (chủ biên), Tâm lý học trẻ em lứa tuổi Mầm non, NXB Đại
học Sư phạm.
[6]. Lê Thanh Vân, Sinh lí học trẻ em, NXB Đại học Sư phạm.

17