Đường dẫn truyền cảm giác

ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN
CẢM GIÁC
ThS Nguyễn Văn Ba
Bộ môn Giải phẫu, Học viện Quân Y


Đường dẫn truyền cảm giác
PHÂN LOẠI CẢM GIÁC
CẢM GIÁC

C.G CHUYÊN BIỆT

C.G THÂN THỂ

CẢM GIÁC
NÔNG

ĐAU

NHIỆT

C.G TẠNG

CẢM GIÁC
SÂU

XÚC GIÁC
THÔ SƠ
TƯ THỂ

CÓ Ý

THỨC

KHÔNG Ý
THỨC

XÚC GIÁC TINH TẾ


Đặc điểm chung của đường cảm giác có ý thức
Có 3 chặng:
-Thân N1: hạch gai
- Thân N2: TKTW
cùng phía N1
- Sợi trục N2 bắt chéo
 ĐT
- Thân N3: ĐT Vỏ
CG


Sơ đồ chung đường DT cảm giác

Mỗi chuỗi gồm 3 chặng:
- Chặng 1: Ngoại biên
- Chặng 2: Trung ương
- Chặng 3: Trung ương


Các đường dẫn truyền cảm giác sâu của
thân mình và tứ chi
CẢM GIÁC SÂU

CÓ Ý THỨC

TƯ THỂ

XÚC GIÁC TINH VI

Bó thon (chi dưới)
Bó chêm (chi trên)

KHÔNG Ý THỨC

Bó gai tiểu não trước
(tứ chi)
Bó gai tiểu não sau
(thân người)


Đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức của
thân mình, tứ chi (bó thon và bó chêm)

Neuron 1
 Thân tế bào tại hạch gai của dây TK sống
 Dẫn truyền cảm giác từ gân, cơ, khớp tới cột
trắng sau của tủy sống
 Tạo thành nhân thon và nhân chêm


Đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức của
thân mình , tứ chi (bó thon và bó chêm)

Neuron 2
Thân tế bào tại nhân thon và nhân chêm ở hành não
Các sợi thần kinh bắt chéo đường ngang giữa sang
bên đối diện hay bắt chéo liềm
Dẫn truyền lên trên qua bó liềm trong
Neuron 3
Thân tế bào ở đồi thị
Các sợi thần kinh đi lên tạo thành tia đồi thị trung
tâm (central thalamic radiation) tận hết ở trung
khu cảm giác vỏ não


Các nhân bụng
sau bên

III

Bó liềm trong
Nhân thon
Nhân chêm

Tia đồi thị
trung tâm

Bắt chéo liềm

II
Hạch gai tủy sống

Bó chêm

I
Bó thon


Đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức của
thân mình, tứ chi (bó thon và bó chêm)
Hạch gai tủy

Gân, cơ, khớp và
màng xương

Dẫn truyền trung ương
DT ngoại vi

Thụ cảm thể xúc
giác tinh tế ở da
Bó thon (dưới T5)

Nhân thon
Nhân chêm

I

Cột trắng sau cùng bên của tủy

Bắt chéo liềm

Bó liềm trong

Bó chêm (dưới T4)
II
Các nhân bụng sau bên
(đồi thị)
Tia đồi thị trung tâm
III

Trụ sau của bao trong

2/3 trên của hồi đỉnh lên và
phần sau tiểu thủy cạnh
trung tâm,


Đường dẫn truyền cảm giác không ý thức
 Là đường dẫn truyền CG về độ căng cơ, gân cơ, dây chằng khớp trong việc
giữ tư thế và trong các phản xạ giữ vững tư thế. Gồm 2 bó:
 Bó gai tiểu não trước (bó Gowers): Cảm giác sâu tứ chi
neuron 1: hạch gai, qua rễ sau và dừng lại ở vùng xốp (cột nhân Bechterew ở
sừng sau tuỷ sống – neuron 2). Các sợi bắt chéo ngang đường giữa để chạy ra
rìa cột trắng bên và tạo nên bó gai tiểu não trước. Bó tiếp tục đi lên hành, cầu,
trung não rồi bắt chéo 1 lần nữa và kết thúc ở vỏ thuỳ giun của tiểu não (neuron
3).
 Bó gai tiểu não sau (bó Flechsig): Cảm giác sâu thân người
- Các sợi từ hạch gai, qua rễ sau và dừng ở cột nhân Clarke của sừng sau tuỷ sống.
- Các sợi chạy thẳng ra sừng bên của tuỷ cùng bên tạo thành bó gai tiểu não sau.
- Ở hành não bó chạy chếch ra ngoài tạo nên thể thừng và cuống tiểu não dưới để
chạy vào tiểu não tới dừng ở thuỳ giun.

Đường dẫn truyền cảm giác không ý thức

Phần trên cuống TN giữa
Phần dưới cuống TN giữa

Bó gai tiểu
não trước
Bó gai tiểu não sau

Nhân ngực
Hạch gai


Đường dẫn truyền cảm giác đau,
nhiệt độ và xúc giác thô sơ của thân
mình và tứ chi (Bó gai đồi thị trước
và gai đồi thị sau)


Các nhân bụng
sau bên

III

Tia đồi thị trung tâm

Dải tủy sống

Sừng sau

II
Hạch gai tủy sống

I

Bó gai đồi thị


Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác
thô sơ của thân mình và tứ chi

Neuron 1
• Thân TB ở hạch gai tủy TK sống
• Nhận cảm giác từ ngoại vi vào sừng sau tủy sống
• Tiếp hợp với neuron 2 ở sừng sau tủy sống


Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác
thô sơ của thân mình và tứ chi
Neuron 2
Ở sừng sau tủy sống
Đưa các sợi TK qua bên đối diện đến cột trắng sau
và hình thành bó gai đồi thị

Neuron 3
Neuron 3 tại đồi thị
Các sợi TK tạo thành tia đồi thị trung tâm vào
trung khu cảm giác vỏ não

Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác
thô sơ của thân mình và tứ chi
Hạch gai
Thụ cảm
thể ngoài da

DT trung ương
DT ngoại vi

Rễ sau

I

Sừng sau
Lên 1 – 2 khoang đoạn tủy
Bó gai đồi sau (đau và nhiệt độ)
Bó gai đồi trước (xúc giác thô sơ)

II
Các nhân bụng sau bên

Tia đồi thị trung tâm
III

Trụ sau của bao
trong

2/3 trên cảu hồi đỉnh lên

Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ
và xúc giác thô sơ của đầu mặt


Các nhân bụng sau bên

III

Nhân cầu của dây
TK sinh ba

II

Tia đồi thị trung
tâm

Nhân dây sinh ba

I

Bó tủy của dây
sinh ba
Các nhân tủy của
dây sinh ba

Dải TK sinh ba


Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác
thô sơ của đầu mặt

Hạch sinh ba
DT trung ương

TK sinh ba

Da và niêm
mạc đầu mặt

DT ngoại vi

Nhân cầu dây sinh
ba

I

Rễ của dây sinh ba

Các nhân bụng sau bên
Dải TK sinh ba

II
Các nhân tủy của
TK sinh ba

Tia đồi thị trung tâm
Trụ sau của bao trong

III
1/3 dưới của hồi
đỉnh lên

Các nhân đồi thị

III

Liềm trong

Nhân thon
Nhân chêm

Tia đồi thị
trung tâm

Bắt chéo liềm

II
Hạch gai tủy sống

Bó chêm

I
Bó thon


Các nhân
bụng sau bên
III

Tia đồi thị trung
tâm
Liềm gai

Sừng sau
II
Hạch gai tủy sống

I

Bó gai đồi thị