Bài giảng Kỹ thuật An toàn giao thông

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI
VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ ATGT – BỘ MÔN KỸ THUẬT ATGT
********

BÀI GiẢNG
KỸ THUẬT AN TOÀN GIAO THÔNG
Vương Xuân Cần
Phone: 0915 660 966

ỸK

Email:

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

1


TÀI LIỆU THAM KHẢO

ỸK

1. Bùi Xuân Cậy. Đường thành phố và quy hoạch đô thị. NXB GTVT,
2006.
2. Nguyễn Khải. Đường và giao thông đô thị, NXB GTVT 2007.
3. Bộ giao thông vận tải. Tiêu chuẩn ngành 22TCN 273-01.
4. Nguyễn Xuân Vinh. Thiết kế và khai thác đường ô tô-đường thành phố
theo quan điểm ATGT, NXB XD 2007.
5. Nguyễn Xuân Vinh (biên dịch). Điều kiện đường và an toàn giao

thông. NXB giáo dục, 1984.
6. Brian Wolshon. Toolbox on Intersection Safety and Design. The
Federal Highway Administration, 2004.
7. Bộ giao thông vận tải. Quy chuẩn quốc gia về tín hiệu đường bộ:
QCVN 4/2012-BGTVT, 2012.
8. Các tài liệu liên quan khác.

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

2


ỸK

NỘI DUNG
11

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN

22

CHƯƠNG 2 ĐIỀU TRA VÀ THU THẬP SỐ LIỆU ATGT ĐB

33

CHƯƠNG 3 KỸ THUẬT ĐÁNH GIÁ ATGT

44

CHƯƠNG 4 THIẾT KẾ AN TOÀN TUYẾN 2 LÀN XE

55

CHƯƠNG 5 KỸ THUẬT AN TOÀN TẠI NÚT GIAO THÔNG

66

CHƯƠNG 6 TÍNH NĂNG AN TOÀN MẶT ĐƯỜNG

77

CHƯƠNG 7 THIẾT KẾ AN TOÀN BÊN ĐƯỜNG

88

CHƯƠNG 8 ĐIỀU KIỆN THỜI TiẾT VÀ ATGT

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

3


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước

ỸK

Tình hình ATGT đường bộ trên thế giới
- Mỗi năm TNGT đường bộ khoảng 120 vạn người tử vong và
vấn đề ATGT đường bộ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự an toàn
của môi trường sống và tài sản của con người.
- Sau thế chiến thứ II, cùng với sự tăng trưởng nhanh của kinh tế,
phương tiện cơ giới ở các quốc gia phương tây cũng tăng rất
nhanh, và đặc biệt TNGT đường bộ không ngừng tăng cao, đạt
cao trào vào khoảng trước sau thập kỷ 60,70 của thế kỷ 20.
-Trong thập kỷ 70 của thế kỷ 20, các nước phát triển từ nhiều
phương diện như con người, phương tiện giao thông, môi
trường,... nghiên cứu xử lý vấn đề ATGT đường bộ. Và TNGT
đường bộ ở các quốc gia phát triển phương tây có xu thế giảm
dần.
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

4


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước

ỸK

Tình hình ATGT đường bộ trên thế giới
- Xử lý TNGT đường bộ của các quốc gia vẫn chưa thoát ra khỏi
phạm trù 4E, tức hành pháp (Enforcement), giáo dục (Education),
kỹ thuật (Engineering) và môi trường (Environment). Cụ thể:
+ Quy định chiến lược an toàn quốc gia;
+ Sử dụng kỹ thuật mới nâng cao trình độ ATGT.

+ Nâng cao trình độ cấp cứu và điều trị.
+ Hoàn thiện pháp luật ATGT đường bộ và tăng cường
hành pháp an toàn.
+ Tăng cường giáo dục về ATGT.
+ Hoàn thiện thiết kế đường bộ và thiết bị an toàn.
+ “Đánh giá ATGT“ ở các giai đoạn đường bộ.
+ Theo dõi và điều tra an toàn đường bộ.
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

5


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước

ỸK

Tình hình ATGT đường bộ trên thế giới
- Quản lý ATGT đường bộ ngày càng coi trọng ứng dụng thông
tin hoá, xây dựng và hoàn thiện hơn nữa hệ thống giao thông
thông minh (ITS) là một điển hình.
- Trong thế kỷ 21, quốc tế vẫn quan tâm đến vấn đề ATGT đường
bộ.

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

6

1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước
Tình hình ATGT đường bộ ở VN

ỸK

Tại Việt Nam, trung bình hàng ngày ước tính có khoảng
30-35 người chết do TNGT chủ yếu là TNGT ĐB. Đây là
vấn đề đã và đang gây bức xúc cho toàn xã hội. Theo ước
tính của ADB, thiệt hại kinh tế do TNGT ĐB hàng năm ở
Việt Nam ước khoảng 880 triệu USD chiếm 2,45%GDP
(năm 2003), cao hơn mức trung bình của các nước ASEAN
(2,1% GDP). Trong nghiên cứu Quy hoạch tổng thể
ATGTĐB tại Việt Nam, thiệt hại do TNGT đường bộ năm
2007 ước tính khoảng 2,89% GDP, tương đương 32.600 tỷ
đồng.

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

7


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước

ỸK

Tình hình ATGT đường bộ ở VN

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

8


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước
Tình hình ATGT đường bộ ở VN

ỸK

Tỷ lệ TNGT theo loại hình giao thông năm 2009
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

9


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước
Tình hình ATGT đường bộ ở VN

ỸK

Biểu đồ TNGT ĐB giai đoạn 1999-2009
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

10


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước
Tình hình ATGT đường bộ ở VN

ỸK

So sánh tỷ lệ số người chết/một vụ TNGT ĐB
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

11


1.1 Tình hình ATGT đường bộ trong và ngoài nước

ỸK

Tình hình ATGT đường bộ ở VN
Các giải pháp về quản lý và kỹ thuật để giảm thiểu TNGT đã
thực hiện:
-Thực hiện chính sách đội mũ bảo hiểm bắt buộc đối với người
ngồi trên xe máy;
-Tuyên truyền nâng cao nhận thức;
- Các công trình bảo đảm ATGT đã được quan tâm đầu tư xây
dựng.
-Nâng cao năng lực hành pháp.

-Thực hiện thẩm định ATGT,...

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

12


1.2 Khái niệm kỹ thuật ATGT ĐB
Hệ thống giao thông đường bộ
-Giao thông đường bộ là hệ thống động do 4 yếu tố chủ yếu:
con người, xe, đường và môi trường cấu thành. Các yếu tố
độc lập mà lại có tương hỗ tác dụng, tương hỗ phụ thuộc,
cấu thành hệ thống động giao thông đường bộ. Trong hệ
thống này, bất kỳ một nhân tố nào biến đổi đều ảnh hưởng
đến cả hệ thống.
Ng­êi
(chñ thÓ)

ỸK

Qu¶n lý
Xe
(cèt lâi)

04/19/17 04:16 PM

§­êng
(c¬ së)

Bài giảng KT ATGT

13


1.2 Khái niệm kỹ thuật ATGT ĐB
Hệ thống giao thông đường bộ

ỸK

- TNGT đường bộ tạo thành là do hệ thống trong quá trình
vận động bị mất cân bằng hay không hài hoà, là kết quả của
những chỉ thị sai lầm do thông tin cảm nhận và thông tin
phản hồi không thích đáng.
- Yêu cầu hệ thống: Đảm bảo an toàn, nhanh chóng, êm
thuận, kinh tế và tác hại nhỏ. Trong đó an toàn là yếu tố cơ
bản, chỉ có bảo đảm được an toàn mới có thể nói đến vấn đề
khác.
- An toàn là chỉ một loại trạng thái không xảy ra tổn thất hay
tổn thương; tai nạn là một sự kiện ngoại ý đột nhiên xảy ra
mà khiến hoạt động tạm dừng hay dừng vĩnh viễn trong hoạt
động thực tiễn của con người.
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

14

1.2 Khái niệm kỹ thuật ATGT ĐB
Khái niệm kỹ thuật ATGT đường bộ

ỸK

- Kỹ thuật ATGT đường bộ là nghiên cứu đặc tính an toàn, mối liên
hệ tương hỗ cùng tồn tại, tương hỗ tác dụng của người, xe, đường và
môi trường trong hệ thống giao thông đường bộ, cố gắng mức tối đa
kiểm soát hành vi không an toàn của con người và trạng thái không
an toàn của đường, xe, môi trường trong hệ thống, bảo đảm hệ thống
vận hành bình thường và hài hoà.
- Kỹ thuật ATGT khác với ngành khoa học tự nhiên hay khoa học xã
hội đơn lẻ, nó có sự giao thoa của nghiều ngành khoa học khác nhau.
Đối tượng nghiên cứu của nó không chỉ về kỹ thuật công trình, khoa
học tự nhiên liên quan với đường, xe, môi trường mà còn về tâm sinh
lý con người, nhân tố xã hội (trình độ văn hoá, bồi dưỡng chính trị,
phương thức sinh hoạt, phong tục tập quán,...),....
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

15


1.2 Khái niệm kỹ thuật ATGT ĐB
Các khái niệm liên quan

ỸK

Tính tương đối của an toàn: An toàn là một loại trạng thái

không thể xảy ra tổn thương hay tổn thất vật chất, nguy hiểm là
một loại trạng thái dễ nhận tổn thương và tổn thất vật chất. Thực
chất của an toàn là phòng ngừa sự cố, tận lực loại bỏ những điều
kiện phát sinh mà dẫn đến tổn thương và tổn thất vật chất.
Quan hệ an toàn và tiêu chuẩn: Tiêu chuẩn không phải là tiên
tiến nhất mà chỉ là sự tổng kết kinh nghiệm của thành quả kỹ
thuật và quản lý trong một thời kỳ nhất định, và có giới hạn nhất
định. Mà an toàn đường bộ chụi ảnh hưởng của nhiều nhân tố
khác ngoài các tiêu chuẩn. Đơn thuần tuân thủ tiêu chuẩn không
nhất định khiến đường bộ tuyệt đối an toàn.
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

16


1.2 Khái niệm kỹ thuật ATGT ĐB
Các khái niệm liên quan

ỸK

An toàn là cân bằng: An toàn phản ánh trình độ phát triển
kinh tế xã hội trong một thòi kỳ nhất định, an toàn là sự mong
muốn của xã hội và sản phẩm của đầu tư cân bằng. An toàn và
kinh tế là bộ đôi mâu thuẫn. Xác định được xung đột giữa giá
thành đầu tư và tính an toàn, người quản lý có thể căn cứ vào
năng lực và thời gian mà có quyết định hợp lý, tức là do nguồn
vốn có hạn nên không thể lập tức giải quyết vấn đề an toàn còn
tồn tại, cũng khiến người quản lý có sự chuẩn bị đối với những

vấn đề an toàn có thể xảy ra, và có lịch trình hoàn thiện tương
ứng, để ATGT đường bộ nằm trong trạng thái kiểm soát, từ đó
đạt được sự cân bằng giữa tính an toàn và đầu tư.
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

17


1.2 Khái niệm kỹ thuật ATGT ĐB

ỸK

Các khái niệm liên quan
Quan hệ kỹ thuật ATGT đường bộ và kỹ thuật giao thông:
- KT ATGT và KT GT đều nghiên cứu đặc tính cơ bản của con
người, xe, đường và môi trường trong hệ thống giao thông đường bộ,
đều là giao thoa các ngành khoa học. Phạm vi nghiên cứu của hai
ngành cơ bản giống nhau, điểm khác nhau là trọng điểm và mục đích
nghiên cứu.
- KT GT tập trung nghiên cứu dòng giao thông, năng lực giao thông,
sự hình thành và quy luật giao thông,...mà mục đích chủ yếu là bảo
đảm sự thống suốt của hệ thống giao thông đường bộ, nâng cao hiệu
quả thông hành của mạng lưới đường. Còn KT ATGT đường bộ là
tính an toàn, độ tin cậy, điều khiển hệ thống, ứng phó cấp cứu,
phương tiện bảo hộ,...của hệ thống giao thông đường bộ, mà mục
đích chủ yếu là nâng cao tính an toàn của hệ thống giao thông đường
bộ, tính liên tục phát triển, tính đến sự thông suốt, hiệu quả và lợi ích.
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

18


ỸK

1.3 Nội dụng nghiên cứu chủ yếu của kỹ thuật ATGT
Nội dung nghiên cứu của kỹ thuật ATGT đường bộ xoay quanh 4
yếu tố: con người, xe, đường và môi trường và có thể phân thành các
cấp nghiên cứu khác nhau:
(1) Nghiên cứu khoa học cơ sở: bao gồm hệ thống cấu trúc ATGT,
tính cơ lý TNGT, dự báo TNGT, thương tích giao thông, tâm lý
ATGT, mô hình và mô phỏng ATGT, tính cơ lý kháng trượt mặt
đường, phân tích cơ lý va chạm,......
(2) Nghiên cứu khoa học quản lý: bao gồm chiến lược ATGT, hệ
thống cấp cứu khẩn cấp, pháp quy pháp luật ATGT, đánh giá kinh tế
ATGT, quản lý ATGT, tuyên truyền ATGT, giáo dục bồi dưỡng, bồi
dưỡng người lái xe, cấp cứu điều trị, bảo hiểm,.......
(3) Nghiên cứu kỹ thuật ứng dụng; bao gồm phương pháp đánh giá
ATGT, nhận biết điểm đen tai nạn, an toàn - người máy, phương tiện
cải thiện ATGT đường bộ, quản lý bảo dưỡng thiết bị giao thông, kỹ
thuật an toàn xe, ứng dụng kỹ thuật ITS, xây dựng quy phạm tiêu
chuẩn, thiết bị phòng hộ an toàn, hàng hoá, vật liệu,....
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

19

1.3 Nội dụng nghiên cứu chủ yếu của kỹ thuật ATGT

Cấp nghiên cứu

Nội dung nghiên cứu cụ thể
Nghiên cứu hệ cấu trúc ATGT
Nghiên cứu nguyên nhân vấn đề ATGT
Tính cơ lý TNGT
Nghiên cứu dự báo TNGT

Cấp nghiên cứu
khoa học cơ sở

Nghiên cứu mô hình và mô phỏng ATGT
Nghiên cứu cơ lý chống trượt mặt đường
Phân tích cơ lý va chạm

ỸK

N/c cơ lý nhận biết biển báo trong môi trường động,......

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

20

1.3 Nội dụng nghiên cứu chủ yếu của kỹ thuật ATGT

Nghiên cứu chiến lược ATGT đường bộ
Nghiên cứu hệ thống cấp cứu khẩn cấp ATGT
Nghiên cứu kỹ thuật cứu hộ khẩn cấp ATGT
Nghiên cứu kỹ thuật quản lý ATGT
Cấp nghiên cứu
khoa học quản lý

Nghiên cứu kỹ thuật an toàn vận tải hàng hoá và hành khách
Kỹ thuật quản lý vận tải hàng hoá nguy hiểm
N/c kỹ thuật quản lỹ và hệ thống bồi dưỡng người lái xe
Tuyên truyền ATGT
Điều trị, tài trợ ATGT

ỸK

Bảo hiểm ATGT

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

21


1.3 Nội dụng nghiên cứu chủ yếu của kỹ thuật ATGT
N/c kỹ thuật lưu lượng giao thông và kho dữ liệu về nó
Nghiên cứu TNGT và kho dữ liệu về nó
Nghiên cứu hệ thống quản lý thông tin ATGT đường bộ

Nghiên cứu kỹ thuật đánh giá ATGT đường bộ
Nghiên cứu lỹ thuật an toàn bên đường
nghiên cứu
kỹ thuật ứng
dụng

Nghiên cứu kỹ thuật nhận biết điểm đen
Nghiên cữu kỹ thuật quản lý tốc độ
Nghiên cứu kỹ thuật giao thông tĩnh
Nghiên cứu kỹ thuật xung đột giao thông

ỸK

Nghiên cứu kỹ thuật mô phỏng và thực tế va chạm

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

22


1.3 Nội dụng nghiên cứu chủ yếu của kỹ thuật ATGT
Nghiên cứu kỹ thuật thiết kế an toàn tuyến đường
Nghiên cứu kỹ thuật an toàn nút giao cùng mức
Nghiên cứu kỹ thuật thiết kế biển báo, vạch kẻ đường
Nghiên cứu kỹ thuật an toàn tuyến dốc xuống cực dài
Vật liệu, hàng hoá, thiết bị an toàn đường bộ
nghiên
cứu kỹ

thuật ứng
dụng

Phương tiện kỹ thuật an toàn môi trường vùng khí hậu đặc biệt
Hệ thống giám sát ATGT trên cầu lớn
Hệ thống giám sát ATGT trong hầm dài
N/c thiết bị công trình và đối sách vận hành an toàn hầm dài
Nghiên cứu kỹ thuật bảo dưỡng và kiểm tra ATGT
Nghiên cứu kiểm tra kỹ thuật thiết bị ATGT
Nghiên cứu kỹ thuật thực nghiệm ATGT
Thương tích giao thông
Nghiên cứu ứng dụng và vật liệu trang hoàng ATGT

ỸK

Kỹ thuật kiểm soát và vận tải hàng hoá nguy hiểm
Cảnh quan giao thông và an toàn
04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

23


1.3 Nội dụng nghiên cứu chủ yếu của kỹ thuật ATGT
Kỹ thuật ứng dụng khí tượng vào ATGT
ATGT và giao thông thông minh
Đánh giá kinh tế kỹ thuật cải thiện ATGT
Nghiên cứu kỹ thuật sau đánh giá ATGT
nghiên cứu kỹ

thuật ứng dụng

Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật người- máy trong vạch tuyến
Nghiên cứu kỹ thuật giao thoa người-xe-đường
Nghiên cứu kỹ thuật an toàn chủ động xe
Nghiên cứu kỹ thuật an toàn bị động xe
Nghiên cứu kỹ thuật mô hình và mô phỏng lái xe
Nghiên cứu hệ cơ cấu quy phạn tiêu chuẩn kỹ thuật

ỸK

Xây dựng quy phạm tiêu chuẩn kỹ thuật

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

24


ỸK

NỘI DUNG
11

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN

22

CHƯƠNG 2 ĐIỀU TRA VÀ THU THẬP SỐ LIỆU ATGT ĐB

33

CHƯƠNG 3 KỸ THUẬT ĐÁNH GIÁ ATGT

44

CHƯƠNG 4 THIẾT KẾ AN TOÀN TUYẾN 2 LÀN XE

55

CHƯƠNG 5 KỸ THUẬT AN TOÀN TẠI NÚT GIAO THÔNG

66

CHƯƠNG 6 TÍNH NĂNG AN TOÀN MẶT ĐƯỜNG

77

CHƯƠNG 7 THIẾT KẾ AN TOÀN BÊN ĐƯỜNG

88

CHƯƠNG 8 ĐIỀU KIỆN THỜI TiẾT VÀ ATGT

04/19/17 04:16 PM

Bài giảng KT ATGT

25